ARADIĞIMIZ SİZDE OLABİLİR!
KONAKLAR DA SANAT SOKAKLARI Düşünün ki salonunuzun duvarında bir Bedri Rahmi tablosu asılı, oturma odanızda da Ferruh Başağa nın bir eseri Komşunuza ziyarete gittiğinizde Nurullah Berk in tablosuna bakarak kahvenizi yudumluyor, Sabri Berkel in desenlerine bakarak hayaller kuruyorsunuz. Bu büyük sanatçıların tablolarını ancak milyonlar ödeyerek alabileceğimizi, daha gerçekçi bir söyleyişle alamayacağımızı hepimiz gayet iyi biliyoruz. Peki ya elimizdekiler, sahip olduklarımız; ailemizden bize kalan eserler ne olacak? Bu değerleri ne yapacağız, nasıl koruyacağız? Konaklar Mahallesi ndeki Akçam Caddesi ve bu caddeye bağlı sokaklar, çağdaş Türk sanatının 6 önemli temsilcisini ağırlıyor; hem de 1957 den beri! Bedri Rahmi Eyüboğlu, Nurullah Berk, Ferruh Başağa, Sabri Berkel, Ercüment Kalmık ve Eren Eyüboğlu 20 büyük mozaik panoyu bize emanet ettiler. Sadece onların değil, 4. Levent projesini 1947-1957 yılları arasında tasarlayıp uygulayan mimarlar Kemal Ahmet Arû ve Rebiî Gorbon un da emaneti bu eserler. İstanbul un ilk uydu kentinin sakinlerinin emaneti Bu emaneti çocuklarımıza sağlam bir şekilde devretmek için Beşiktaş Belediyesi olarak bir çalışma başlattık. Kasım 2012 yılında İstanbul III Numaralı Koruma Bölge Kurulu na başvurduk. Kurulun Aralık 2012 de aldığı karar sonucunda bu 20 mozaik pano koruma altına alındı. 20 eseri ve bu eserlerin bulundukları cepheleri tek tek çizip geçirdikleri tahribatları belgeleyeceğiz. Ancak bu çalışma sırasında sizlerin de yardımına ihtiyacımız var. Aile albümlerinizdeki bu mozaiklerin eski hallerini gösteren fotoğraflar veya belgeler bize ışık tutacak. Lütfen, elinizdeki bu tip belgeleri 444 44 55 numaralı hizmet ofisimizi arayarak bizimle paylaşın. 4. Levent mozaiklerini koruma dayanışmamıza ortak olun. İkinci aşamada restorasyona başlayacağız. Eksik kalan mozaikleri tamamlayacağız, tahribatları en aza indirgemenin, restorasyon ilkeleri paralelinde çözümlerini arayacağız. Mozaiklerin cephelerde algılanabilmesi için boya renklerinden, tabela sistemine ve ışıklandırmaya kadar ayrıntılı bir çalışma yapacağız. Bu imecenin sonucunda mahallemizin bir açık hava sanat müzesine dönüşeceğine inanıyoruz. Barselona, Paris ve Avrupa nın önemli kentlerinde gördüğümüz sanat duvarlarının benzerlerine sahip olmanın gururunu paylaşacağız. Saygılarımla,
Sanat duvarları koruma altında Bir zamanlar 4. Levent i bir açık hava sanat müzesine dönüştüren, çağdaş Türk resminin 6 büyük sanatçısına ait büyük ölçekli 20 duvar mozaiği bugün ne durumda? Sorunun cevabı maalesef pek iç açıcı değil. 4. Levent mozaiklerinin 2000 li yılların başlarındaki düşmanları tabela ve reklam panolarıyken artık yeni bir düşmanları daha var: Mantolama! 20 eserin 7 si mantolama altında kalmış, 6 sının üzeri tabela ve reklam panolarıyla kapatılmış; 2 tanesi baca, sundurma, klima vb. unsurlarla tahrip edilmiş. Nurullah Berk in yaptığı mozaik ise vitrin açma amacıyla yıkılarak yok edilmiş. Sadece 4 eser iyi durumda. Belediye olarak, birbirinden değerli mozaiklerimizi yeniden gün yüzüne çıkarmak için bir proje başlattık. 2012 nin son aylarında 4. Levent teki 20 duvar mozaiğini harita üzerine işaretledik ve güncel durumlarını tespit ettik. Bu çalışmayı yaparken, Ferda Çağlayan ın 2004 yılında Atlas Dergisi nde yazdığı makale bize rehberlik etti. Eski, yeni fotoğraflarını hazırlayarak oluşturduğumuz ayrıntılı dosyayı, mozaiklerin koruma altına alınması talebiyle İstanbul III Numaralı Koruma Bölge
Reklam brandası sökülürken 13/03/2013 Tabelanın mozaiği kapatan bölümü kaldırıldı 14/02/2013 Demir konstrüksiyonlar sökülürken 02/04/2013 Kurulu na gönderdik. İyi haber Aralık 2012 de geldi: Kentsel sit alanı içinde yer alan 4. Levent Sitesi nin duvarlarındaki 20 sanat eseri tek tek koruma altına alındı. Şimdi eserlerin varislerine ulaşıp onarım çalışmaları için izinlerini alıyoruz. İzin sürecinde eserlerin üzerindeki reklam panosu, tabela, kablo, sundurma vb. eklentileri kaldırmaya başladık. Bu eklerin altında kalan; Bedri Rahmi nin iki, Eren Eyüboğlu ve Ferruh Başağa nın birer eseri yeniden gün ışığına çıktı. Bir sonraki adım ise eserlerin rölövelerini alıp, restorasyonlarını gerçekleştirmek ve sürecin tamamını anlatan yayınlar hazırlayarak sanat çevrelerinin ilgisini bu alana çekmek olacak. 4. Levent duvar mozaikleri, İstanbul Manifaturacılar Çarşısı ndaki sanat eserleriyle birlikte İstanbul un 1950 li yıllardaki sanat ortamını, büyük imar faaliyetlerini yürüten müteahhitlerin sanata bakışını anlatması açısından yegâne örnekler... Korunması, yaşatılması ve İstanbul un tarihsel ve kültürel değerlerini hiçe sayarak kenti betonlaştıranlara gösterilmesi boynumuzun borcu.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
AKÇ KONAKLAR MAHALLESİ 4.LEVENT METRO İSTASYONU MEŞELİ SOKAK 1 2 3 18 17 16 AKÇAM CADDESİ BÜYÜKDERE CADDESİ SELVİ SOKAK 19
AKASYALI SOKAK 15 4 5 7 6 AM CADDESİ 9 AKASYALI SOKAK 8 11 10 AKÇAM CADDESİ 13 İSMAİL TARMAN İLKÖĞRETİM OKULU 12 14 20
10 I Beşiktaş Belediyesi 1 Bedri Rahmi Eyüboğlu 1911 Giresun - 1975 İstanbul Reklam panosu altında kalan mozaik 13 Mart 2013 tarihinde Beşiktaş Belediyesi ekipleri tarafından açıldı.
4. Levent Mozaikleri I 11 2 Bedri Rahmi Eyüboğlu 1911 Giresun - 1975 İstanbul Koruma Kurulu nun aldığı kararla mozaik, Ziraat Bankası tarafından koruma altına alınmış; klima dış üniteleri sökülerek mozaiğin önüne camdan bir koruma eklenmiştir.
12 I Beşiktaş Belediyesi 3 Bedri Rahmi Eyüboğlu 1911 Giresun - 1975 İstanbul Reklam panosu altında kalan mozaik 13 Mart 2013 tarihinde Beşiktaş Belediyesi ekipleri tarafından açıldı.
4. Levent Mozaikleri I 13 4 Ferruh Başağa 1914 İstanbul - 2010 İstanbul Binanın Meşelik Sokak a bakan arka cephesinde yer alan mozaik, klima dış üniteleri, kombi bacaları ve dükkân tabelaları nedeniyle algılanamaz hale gelmiştir.
14 I Beşiktaş Belediyesi 5 Ferruh Başağa 1914 İstanbul - 2010 İstanbul Binanın Meşelik Sokak a bakan arka cephesinde yer alan mozaik, mantolamanın altında kalmıştır.
4. Levent Mozaikleri I 15 6 Ferruh Başağa 1914 İstanbul - 2010 İstanbul Binanın Akasyalı Sokak a bakan kısa kenarındaki kafenin sonradan yapılan sundurması nedeniyle mozaik algılanamaz durumdaydı. Beşiktaş Belediyesi nin 11 Mart 2013 tarihinde yaptığı tebligat sonucunda sundurma kaldırıldı.
16 I Beşiktaş Belediyesi 7 Ferruh Başağa 1914 İstanbul - 2010 İstanbul Binanın Akçam Sokağı na bakan ön cephesi boyunca balkon ve pencere altlarında devam eden mozaik, sıva ve boya altında kalarak tamamen kaybolmuştur.
4. Levent Mozaikleri I 17 8 Sabri Berkel 1907 Üsküp (Makedonya) - 1993 Binanın Akçam Caddesi ne bakan yan cephesindeki mozaik, mantolamanın altında kalmıştır.
18 I Beşiktaş Belediyesi 9 Sabri Berkel 1907 Üsküp (Makedonya) - 1993 Binanın Akasyalı Sokağı na bakan yan cephesindeki mozaik, mantolamanın altında kalmıştır.
4. Levent Mozaikleri I 19 10 Sabri Berkel 1907 Üsküp (Makedonya) - 1993 Binanın Akçam Caddesi ne bakan yan cephesindeki mozaik, korunmuş halde günümüze ulaşmıştır.
20 I Beşiktaş Belediyesi 11 Sabri Berkel 1907 Üsküp (Makedonya) - 1993 Binanın Akasyalı Sokağı na bakan yan cephesindeki mozaik, mantolamanın altında kalmıştır.
4. Levent Mozaikleri I 21 12 Sabri Berkel 1907 Üsküp (Makedonya) - 1993 Binanın Akçam Caddesi ne bakan yan cephesindeki mozaik, mantolamanın ve tabelaların altında kalmıştır.
22 I Beşiktaş Belediyesi 13 Sabri Berkel 1907 Üsküp (Makedonya) - 1993 Binanın Akasyalı Sokağı na bakan yan cephesindeki mozaik, mantolamanın altında kalmıştır.
4. Levent Mozaikleri I 23 14 Ercüment Kalmık 1909 İstanbul - 1971 İstanbul Binanın Akasyalı Sokağı na bakan yan cephesindeki mozaik, mantolamanın altında kalmıştır.
24 I Beşiktaş Belediyesi 15 Sabri Berkel 1907 Üsküp (Makedonya) - 1993 Binanın yan cephesindeki mozaik, korunmuş halde günümüze ulaşmıştır.
4. Levent Mozaikleri I 25 16 Eren Eyüboğlu 1907 Yaş (Romanya) - 1988 İstanbul Binanın Akçam Caddesi ne bakan cephesindeki mozaiğin alt kısmı, dükkân tabelası tarafından kapatılmıştı. Beşiktaş Belediyesi nin 4 Şubat 2013 tarihinde yaptığı tebligat sonucunda tabelanın mozaiği kapatan bölümü kaldırıldı.
26 I Beşiktaş Belediyesi 17 Eren Eyüboğlu 1907 Yaş (Romanya) - 1988 İstanbul Binanın Akçam Caddesi ne bakan cephesindeki mozaiğin alt tarafı dışındaki bölümü korunmuştur.
4. Levent Mozaikleri I 27 18 Eren Eyüboğlu 1907 Yaş (Romanya) - 1988 İstanbul Binanın Akçam Caddesi ne bakan cephesindeki mozaik, korunarak günümüze ulaşmıştır.
28 I Beşiktaş Belediyesi 19 Nurullah Berk 1906 İstanbul - 1982 İstanbul Binanın Selvili Sokak a bakan cephesindeki mozaiğin bulunduğu duvar yıkılarak yerine vitrin açılmıştır. Mozaik yok edilmiştir.
4. Levent Mozaikleri I 29 20 Sabri Berkel 1907 Üsküp (Makedonya) - 1993 Binanın Akçam Caddesi ne bakan yan cephesindeki mozaik, reklam panosu ve mantolamanın altında kalmıştır.
ARADIĞIMIZ PARÇA SİZDE OLABİLİR! Bir zamanlar 4. Levent i adeta bir açık hava müzesine çeviren mozaikler, özensiz kullanım sonucu yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Koruma Kurulu nun bu sanat eserlerinin korunması için aldığı kararın ardından kapsamlı bir restorasyon projesine başladık. Sizleri bu eserlerin özgün hallerine ait fotoğrafları bizimle paylaşmaya davet ediyoruz.
Fotoğraflar: Ferda Çağlayan ve Beşiktaş Belediyesi arşivi