SAVUNMA SANAYİİ SSM, Mayıs 2008 AYLIK DIŞ BASIN BÜLTENİ SSM Uluslararası İşbirliği Daire Başkanlığı Mayıs 2008 Rusya Fransa: Savunma Sanayii İşbirliği Almanya İHA İhalesi Açıyor KAI Havacılık Sektöründe Atılım İçerisinde Norveç in Füze Programı 1
BU SAYIDA RUSYA-FRANSA: SAVUNMA SANAYİİ İŞBİRLİĞİ... 3 ALMANYA İHA İHALESİ AÇIYOR... 4 İNGİLTERE JSF UÇAKLARINDA ASRAAM FÜZELERİNİ KANAT ALTINA YERLEŞTİRİYOR... 5 ABD DONANMASININ TERCİHİ GLOBAL HAWK... 5 NORVEÇ İN FÜZE PROGRAMI... 6 ABD SAVUNMA TEDARİK PROGRAMLARI BAŞARISIZ BULUNDU... 6 İSRAİL JSF TE TERCİHİNİ STOVL YÖNÜNDE DEĞİŞTİREBİLİR... 7 BOEİNG, DANİMARKA NIN SAVAŞ UÇAĞI İHALESİNE TEKLİF VEREBİLİR... 8 ENDONEZYA NIN KORVET TEDARİK PROGRAMI... 8 KAI HAVACILIK SEKTÖRÜNDE ATILIM İÇERİSİNDE... 8 Mayıs 2008 SSM, Uluslararası İşbirliği Daire Başkanlığı 2
Rusya-Fransa: Savunma Sanayii İşbirliği Son dönemde yükselişe geçen Rusya Savunma Sanayiinde, 2000-2007 arasında ihracatın iki katına çıkarak 6.5 milyar ABD Dolarına, Rus savunma bütçesinin ise 7.36 milyar dolardan (2001), 36.73 milyar dolara (2008) ulaştığı haber veriliyor. 2007 nin sonunda konvansiyonel silah üretiminde % 73.9 oranında, askeri uçak üretiminde ise önceki yıla kıyasla %39.1 oranında artış olduğu kaydediliyor. Savaş uçağı üreticisi Sukhoi firmasının 2007 yılı gelirlerinin bir önceki mali yıla göre iki katına ulaşarak 2.05 milyar ABD Dolarına ulaştığı askeri teçhizat siparişlerinin de 2005 yılına kıyasla 2006 yılında üç katına çıktığı ve 2007 de de %20 den fazla artış gösterdiği kaydediliyor. 2007 yılında verilen siparişler gözönüne alındığında savunma tedariki ve ihracat satışlarında yüzde 40 oranında artış olacağı vurgulanarak, teknoloji mühendislik ürünlerinde Rusya nın Avrupalı rakiplerinin gerisinde kaldığı ifade ediliyor. Dünya piyasasında % 0.3 lük, denizaşırı satışlarda ise % 0.5 lik paya sahip olan Rusya savunma sanayiinin çalışma modelinin artık geçerliliğini kaybettiğinin ve Rusya nın piyasada rekabet edebilir olması için çaba sarfedilmesi gerektiğinin altı çiziliyor. Bu durumun Rusya nın teknoloji alanında diğer ülkelerle işbirliği yolları aramasına neden olduğu, Rusya Devlet Başkanı Putin in ise, bu durum karşısında hiçbir ülkenin gelişmiş teknolojik silahlanma için gerekli tüm teknolojilere sahip olmadığını söylediği, fakat işbirliğinde bulunmanın Rusya nın global entegrasyon sürecinde gerekli bir ortak olarak yer almasını sağlayacağı belirtiliyor. Rusya nın 2006 Haziran ayında İtalya ile fikri hakları koruma altına alan bir anlaşma imzaladığı, İtalyan şirketleri Finmeccanica, Alenia Aeronautica ve Aermacchi nin Irkut ve Yakolev firmalarıyla işbirliği anlaşması yaptığı kaydediliyor. İngiliz Rolls Royce firmasının da helikopter firması Kamov Holding ile motor bakım ve idame konusunda mutabakata vardığı belirtiliyor. Rusya ile ilişkilerin geliştirilmesinin Ar&Ge çalışmaları için ciddi bir öncelik olduğu, gelecekte Rusya nın ciddi bir potansiyele sahip olduğu belirtiliyor. Fransız ve diğer Avrupalı şirketler için Rossiiskiy Tekhnologii, Ar&Ge den dağıtıma savunma sanayinin birçok kolunu içinde barındıran şemsiye kuruluş, kurulmasıyla birlikte Rus savunma şirketlerine yatırım yapmak için daha fazla fırsatın doğacağı kaydediliyor. Fransız ve Rus şirketleri arasındaki gelişen 3
işbirliğini, UAC (Sukhoi ve MİG ortaklığı ) ve EADS arasında olan ilişkilerde görülebileceği, nitekim, Rus devlet kalkınma bankası Vneshtorgbank ın (VTB) 2006 Eylül ayında 1.2 milyar dolara EADS ta %5 hisse elde ettiği belirtiliyor. VTB nin bunları daha sonra yine bir kamu kurumu olan Vnesheconombank a (VEB) devrettiği biliniyor, bunların nihai olarak da UAC ye geçeceği tahmin ediliyor. EADS ın Rus havacılık ve savunma gurubu Irkut un da Agustos 2005 te 55 milyon dolara %10 hisse elde ettiği biliniyor. Fransa ve Rusya arasındaki bu sıkı işbiriliğinin yanı sıra ciddi bir rekabetin de olduğu kaydediliyor. Bunun en son örneğinin 2007 de yaşandığı, Fransa ve Libya nın değeri 4 milyar doları bulan savunma anlaşması imzaladıkları bildiriliyor. Diğer taraftan Mayıs 2007 de Moskova ve Tripoli nin değeri 2.2 milyar doları bulan hava savunma sistemleri ve muharebe hava aracı görüşmelerinde sona yaklaşıldığı belirtiliyor. Rusya nın, 2005 yılında dünya nın en büyük 3. savunma ürünleri satan ülkesi olduğu, 6.1 milyar doları bulan sözleşmeleriyle Fransa nın (5.29 milyar dolar) önünde seyrettiği kaydediliyor. Ne var ki, Suudi Arabistan ile yapılan bir dizi sözleşme ile 8.3 milyar dolar değerindeki ihracatıyla Fransa nın, 6.5 Milyar doları bulan Rusya nın önüne geçtiği belirtiliyor. Fakat Fransa nın bu göreceli başarısının uzun süreli olmadığı 2007 yılında Rusya nın yine öne geçtiği bildiriliyor. Savunma sanayiinin küresel platformda rekabet gücüne erişebilecek seviyeye gelmesi için yeniden yapılandırıldığı Rusya da hala yabancı yatırıma ihtiyaç duyulmasına rağmen uzun süreli hedefin piyasa liderliğini yakalamak, yerel ve dış piyasalara hakimiyet sağlamak olduğu belirtiliyor. Bu çerçevede, Rus ve Fransız savunma sanayileri arasındaki ilişkinin de rekabet boyutunda ilerlediği ifade ediliyor. (JDW, jdw.janes.com, 30 Nisan 2008) Almanya İHA İhalesi Açıyor Almanya nın orta -uzun menzilli insansız hava aracı (İHA) için ihale açtığı, ihale kapsamında 5 adet İHA alımının planlandığı belirtiliyor. Alman tedarik ajansı Bundesamt für Wehrtechnik und Beschaffung (BWB) tarafından açılan ihale kapsamında alınacak İHA ların, Alman Hava Kuvvetleri nin operasyonlarında sinyal istihbaratı ve gerçek zamanlı keşif kabiliyeti sağlayacak olan SAATEG programının bir parçasını oluşturduğu kaydediliyor. BWB ihalesinde öngörülen isterlerin sadece General Dynamics in Predator B ve Israel Aerospace Industries in Heron TP modellerinin özelliklerine göre formule edildiği, bu nedenle sadece bu iki modelin aday durumunda oldukları belirtiliyor. (JDW, jdw.janes.com, 30 Nisan 2008) 4
İngiltere JSF Uçaklarında ASRAAM Füzelerini Kanat Altına Yerleştiriyor İngiltere nin Müşterek Taarruz Uçağı JSF in silah planlarında değişiklik yaptığı bildiriliyor Daha önce Kısa Menzilli Havadan Havaya Füzelerin (ASRAAM), iç bölüme takılmasının planlandığı fakat daha sonra yapılan değişiklikle iki adet füzenin iç kısımda diğer iki adet füzenin ise kanat altlarına yerleştirilmelerine karar verildiği belirtiliyor. Silahların dışarıya yerleştirilmesine ilişkin tasarımda füzelerin en az görülebilirliğinin hedeflendiği, Konfigürasyon değişikliği için geçen yılın sonlarında Amerika daki JSF Programı ile uzlaşıldığı, Singapur Airshow da Şubat ayında ilk defa sergilendiği bildiriliyor. Dışarıda taşınan silah yapısının birçok avantaj sağlayacağı, dıştan fırlatmanın aynı zamanda füzenin hedefine kitlenmesini dolayısıyla isabet oranını artıracağı, tarayıcının fırlatma esnasında uçağın gövdesi ile kamufle edilebileceği kaydediliyor. (JDW, jdw.janes.com, 5 Mart 2008) ABD Donanmasının Tercihi Global Hawk Amerikan Donanması nın, Geniş Satıh Deniz Keşif (BAMS) için insansız hava sistemi tedariği kapsamında 1.6 milyar dolar tutarında tasarım ve geliştirme işini Northrop Grumman Integrated Systems firmasına verdiği haber veriliyor. BAMS kapsamında Deniz Muhafız ve Keşif Kuvveti (MPRF) için daimi istihbarat, tarama, keşif, bilgi toplama ve bu bilgilerin diğer birimlere dağıtılması faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinin hedeflendiği bildiriliyor. Northrop Grumman Integrated Systems in iki adet BAMS hava aracı tasarım, üretim ve teslimatını yapacağı ve bu kapsamda görev kontrol sistemi, entegrasyon labarotuarı ve ana operasyon üssü görev kontrol sisteminin de temin edileceği kaydediliyor. Aurora Flight Sciences ın bu araçların kuyruk montajını ve diğer komposit yapılarını sağlayacağı, L-3 Communications ın haberleşme entegrasyonundan, Raytheon un ise görev kontrol sistemi parçası ve hava araçlarının elektro-optik/infrared sensörünü sağlayacağı belirtiliyor. Geliştirme grubunda bulunan Rolls Royce firmasının bu araçlar için motor, Sierra Nevada Corporation ın elektronik destek sistemi (ES) ve Vought Aircraft Industury nin de kanatları temin edeceği bildiriliyor.(jane s Defence System News, 29 Nisan 2008) 5
Norveç in Füze Programı Norveç in gemisavar füze sistemi olan Müşterek Saldırı Füzesi (JSM) programında geliştirme safhasına geçtiği belirtiliyor. JSM projesinin, Konsgberg firmasının geliştirdiği Deniz Taarruz Füzesi (NSM) Sistemi ne dayandığı ifade ediliyor. Projede ilk çalışmanın Norveç ve Avusturya hükümetleri tarafından finanse edildiği ve halihazırda tasarım geliştirme safhasına başlandığı vurgulanıyor. JSM nin iki kanallı veri bağlantısı olduğu ve GPS/ seyrüsefer sistem kılavuzu ve buna ilaveten lazer altimetresi olduğu da belirtiliyor. Kongsberg yetkilileri füzenin özelikle Avustralya ve hatta Amerika da ciddi bir ihracat potansiyeline sahip olduğunun altını çiziyorlar. Lockheed Martin ile ortak çalışmaya girilerek JSM nin JSF tarafından taşınabilir hale getirilmesinin hedeflendiği ifade ediliyor. JSF in 2 adet JSM taşıyabileceği ve İsveç in ürettiği Gripen uçaklarının ise 4 adet JSM taşıyabileceği belirtiliyor. JSM ön geliştirme faaliyetlerinin 2009 a kadar devam edeceği, entegrasyon ve uçuş testlerinin 2012 yada 2013 e doğru başlayacağı tahmin ediliyor. Öte yandan, Norveç parlementosunun savaş uçağı ile ilgili kararını Aralık 2008 de almasının beklendiği bildiriliyor. (DefenceNews,17 Mart 2008) ABD Savunma Tedarik Programları Başarısız Bulundu Birleşik Devletler Hükümet Saymanlık Ofisi (GAO-Government Accountability Office) tarafından yapılan savunma tedarik programlarının vaadedilen kabiliyetleri sağlamada çoğunlukla başarısız bulunduğunun açıklandığı haber veriliyor. Yapılan açıklamada, bu sene incelenen 72 programdan hiçbirinin gelişmiş teknoloji bağlamında iyi sonuç vermediği, tasarım veya planlanan maliyet, takvim ve genel performans sonuçlarında da tatmin edici gelişim sürecinin sağlanamadığı vurgulanıyor. GAO tarafından yayımlanan raporda; programların %63 ünde sistem geliştirme işlemi başladıktan sonra isteklerin değişmiş olduğu ve maliyetin arttığı; buna ek olarak program yetkililerinin ortalama hizmet süresinin Savunma 6
Bakanlığı nın öngördüğü sürenin yarısından az olduğu; program ofisi görevlerinin yerine getirilmesi için kamu kesimi dışı personel istihdamına başvurulmuş olduğu belirtiliyor. Sözkonusu raporda, değinilen bu hususlarda iyileştirmeye gidilmesi gerektiği vurgulanırken, incelenen programların yaklaşık yarısında, geliştirme sürecinin başından itibaren yazılım kod satırlarında beklenenin %25 inden fazla artış olduğu ifade ediliyor. (DefenceNews,17 Mart 2008) İsrail JSF te Tercihini STOVL Yönünde Değiştirebilir Artan füze tehdidi, İsrail in JSF tedarik planlarını Amerikan Hava Kuvvetleri nin F-35A sından, Amerikan Deniz Kuvvetleri için tasarlanan F35B kısa kalkış-dikey iniş versiyonuna (STOVL- Short Takeoff and Vertical Landing) çevirebileceği bildiriliyor. İsrail Hava Kuvvetleri nin (IAF) proje kapsamında nihai olarak 100 adet F35A tedarik etmeyi planladığı ifade ediliyor. Ancak güneyde Gazze den, kuzeyde Lübnan dan ve en kötü ihtimal olarak, Batı Şeria dan füze tehdidinin İsrail için ciddi risk unsuru haline dönüşebileceği kaydediliyor. IAF nin, pek rastlanılmayan bir biçimde, JSF versiyonu konusunda ani bir değişikliğe gitme hususunda zorlanabileceği belirtiliyor. Hükümetin ve İsrail silahlı kuvvetleri kaynaklarının önemli bir bölümü, 3 yılı aşkın bir süredir Hizbullah ve Hamas ın elinde bulunan uzun menzilli füzelerden dolayı hava üsleri ve silah depolarının kuvvetlendirilmesine aktarıldığı belirtiliyor. Gittikçe güçlenen füze tehdidinin IAF in yeni komutanı General Ido Nehustan ın gündeminde de en ön sırada yerini almasının beklendiği vurgulanıyor. (DefenceNews,17 Mart 2008) 7
Boeing, Danimarka nın Savaş Uçağı İhalesine Teklif Verebilir Boeing Firması nın Danimarka nın önümüzdeki dönemde satın almayı planladığı savaş uçakları için teklif verip vermeme konusunu değerlendirdiği ifade ediliyor. Öte yandan Danimarka nın envanterinde bulunan 48 adet F-16 savaş uçağını değiştirmek için tam bir rekabet zemini oluşturduğu belirtiliyor. Bu rekabetin, Lokheed Martin firmasının Müşterek Taarruz Uçağı (JSF) ile, Saab tarafından üretilen Grippen in yeni versiyonu arasında geçeceği kaydediliyor. (DefenceNews,17 Mart 2008) Endonezya nın Korvet Tedarik Programı Endonezya gemi inşa firması PT Pal ın, Endonezya donanması için 2400 tonluk korvet yapımı konusunda görüşmelere devam ettiği bildiriliyor. Sözkonusu projenin 530 milyon dolar değerinde olacağı, ulusal savunma bütçesi ve ulusal bankalardan alınacak kredilerle karşılanacağı kaydediliyor. Haziran ayı içerisinde hükümet kararının alınması ve gemilerin inşasına bu yılın sonuna doğru başlanması öngörülüyor. Gemilerin 2010 un ilk yarısında bitirilmesinin beklendiği haber veriliyor. (Jane s Defence System News, 29 Nisan 2008) KAI Havacılık Sektöründe Atılım İçerisinde KAI nin, önümüzdeki dönemde önde gelen uzay ve havacılık kurumları arasında olmayı ve SAAB ve IAI gibi şirketlerle rekabet edebilecek seviyeye gelmek istediği haber veriliyor. KAI nin sektöre geç girmiş olmasına rağmen, hava aracı yapımında dünyanın sayılı şirketleri ile rekabete edebilecek düzeye gelebileceği belirtiliyor. 1993 te kurulan KAI nin uzay ve havacılık firmaları arasında büyüklük bakımından 24. sırada olduğu ve 2010 da 19. sıraya yükselmeyi istediği kaydediliyor. 2006 yılı şirket satışlarının 757.9 milyon dolar olduğu, SAAB ın 2007 yılı kârının 2.86 milyar dolar ve IAI nın ise 3.3 milyar doları bulduğu haber veriliyor. KAI nin Endonezya ve Türkiye ye ihraç ettiği KT-1 temel eğitim uçağı satışının toplam satışlarının %40 ını oluşturduğu bildiriliyor. Birleşik Arap Emirlikleri nin kısa listeye aldığı T-50 hava aracı için Yunanistan ve Singapur un da ilgilendiği kaydediliyor. 3000 den fazla talebin olduğu küresel piyasada, önümüzdeki 30 yıl içinde KAI nin en az 1200 jet eğitim uçağı satmayı planladığı bildiriliyor. Bu hedefe ulaşılması halinde KAI nin 2020 de ilk 8 firma arasına girebileceği bildiriliyor. (Jane s Defence System News, 29 Nisan 2008) 8
Çeviriler Başar BAŞOL Ertaç KOCA Nefika Merve KOÇAK Yayın Kurulu Lütfi VAROĞLU Asuman VANGÖLÜ Mustafa TANER Mahmut ŞENER Necati SUBAŞI Yayın Koordinatörü Aylin AYDIN 9