Şırnak Web Sitesi İçerik Şırnak Yatırım Destek Ofisi
2011
İçindekiler İçindekiler...2 1.TARİHİ VE KÜLTÜREL YAPI...3 1.1 Kültürel Yapı... 4 1.2 El Sanatları... 5 1.3 Şal Şapik Kumaşı... 5 2.COĞRAFİ YAPI...5 2.1 Şırnak Akarsuları... 5 2.2 İklim... 6 2.3 Bitki Örtüsü... 7 3.ŞIRNAK NÜFUS...7 3.1 Nüfus Değerleri... 7 3.2 Nüfus Projeksiyonları... 7 4.EĞİTİM...8 4.1 Okur-Yazar Oranı... 8 4.2 Eğitim Sektörü Gelişmişliği... 8 4.3 Şırnak Üniversitesi... 8 4.4 Şırnak Üniversitesi Öğrenci ve Öğretim Elemanı Verileri... 9 5.SAĞLIK...9 5.1 Yüzbin kişi başına Sağlık Personeli... 9 5.2 Şırnak Sağlık Sektörü Gelişmişliği... 9 6.TARIM VE HAYVANCILIK...11 6.1 Şırnak Hayvan Sayısı Verileri... 11 6.2 Şırnak Hayvansal Üretim Değerleri... 11 6.3 Şırnak Sebze Bitkilerinin Toplam Üretim Miktarları (2009,Ton)... 11 SANAYİ...13 7.1 Şırnak OSB... 13 7.2 Cizre OSB... 13 7.3 Şırnak KSS... 13 7.4 Şırnak Sanayi Yatırımları... 14 7.5 Şırnak Sanayi Envanteri... 14 7.6 Sanayi Siciline Kayıtlı Özel Sektör Firmaları... 16 7.7 Sektörlere Göre Açılan İşletmelerin Sayı ve Sermayeleri... 16
7.TİCARET...16 8.1 Şırnak İhracat-İthalat Değerleri... 17 8.2 Sektörel Bazda İhracat Değerleri, 2010... 17 8.3 Şırnak ta Faaliyet Gösteren İhracatçı Firmaların Yıllara Göre Dağılımı... 17 8.TURİZM...19 9.1 Şırnak Turistik Yerler... 20 9.2 2009 Yılına Ait Tesis Sayıları, Oda Ve Yatak Sayısı... 20 9.3 Tesislere Geliş ve Kalış Bilgileri ile Tesislerin Doluluk Oranları... 21 9.4 Turistik Yatırım Potansiyeli... 22 9.ULAŞIM...22 10.1 Şırnak Havaalanı... 22 10.2 Şırnak Ağ Durumu... 23 10.3 Şırnak Satıh Cinsleri (Km)... 24 10.4 Motorlu Kara Taşıtları Sayısı, 2010... 24 10.ŞIRNAK YATIRIM OLANAKLARI...25 11.ŞIRNAK TEŞVİKLER...26 12.1 Teşvik Araçları... 26 12.2 Şırnak (IV.Bölge) Teşvikler... 27 12.3 Şırnak Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Süreleri... 28 12.4 Şırnak kurumlar/gelir vergi indirimi ve yatırıma katkı oranları... 28 12.5 Bölge Bazında Desteklenecek Sektörler... 29
1. TARİHİ VE KÜLTÜREL YAPI Şırnak 23 Temmuz 1914 yılında ilçe olmuş ve Siirt iline bağlanmıştır. Bu konumu 1990 yılına kadar sürmüştür. 1990 yılında il statüsüne kavuşmuştur. İle bağlı altı ilçe bulunmaktadır. Bu ilçeler Beytüşşebap, Cizre, Güçlükonak, İdil, Silopi ve Uludere dir.
Şırnak kendine has özellikleri olan bir şehirdir. Ülke genelinde çok bilinmese dahi Şırnak deyince bölge halkının aklına ilk olarak Cudi Dağı, Hz. Nuh un gemisi ve Dicle nehri akla gelmektedir. Özellikle Nuh Tufanının ardından insanlığın küllerinden Cizre dolaylarında
yeniden doğduğuna inanılmaktadır.
Şırnak binlerce yıllık tarihi ile ilk devlet kuran kavimlere ev sahipliği yapmıştır. Şırnak birçok eski medeniyeti de içinde barındırmıştır. Babil, Asur, Med, Pers, Sasani, Abbasi, Selçuklu ve Osmanlılara ait izler Şırnak ta mevcuttur. Beytüşşebap ilçesi; ilçe oldukça eski bir yerleşim birimidir. Beytüşşebap, Beyt ve Şebap kelimelerinden elde edilmiş Arapça bir birleşik isimdir. Gençlerin evi anlamındadır. Beytüşşebap tarihi eskilere dayanır. Ta nin Dağlarından M.Ö.1000-7000 yılları arasında Neolitik dönemlere ait kayalara kazınmış resim ve kompozisyonların bulunması, ilçede 12.000 yıl öncesi insanların yaşadığı ve yerleşik bir düzenlerinin olduğunu gösterir. Cizre M.Ö.4000 yıllarından itibaren Gerzubakarta adıyla Guti devleti hakimiyeti altındadır. Gutiler döneminde ilk Cizre suru yapılmıştır.cizre M.Ö.1595 yılında Babil egemenliğinden Arap egemenliğine geçmiştir. Daha sonra Asurlular, Medler, Persler, Sasaniler, Artuklular, Eyyubbiler, Abbasiler, Selçuklular, Moğollar ve 1627 yılından itibaren de Osmanlı Devleti hakimiyeti altına girmiştir. İdil de 1393 1491 döneminde Türkmenlerin büyük ölçüde nüfuz ettikleri ve 1387 yılında Timur un istila ettiği bilinmektedir. Timur un ölümü ile Karakoyunlu devletinin eline geçen İdil, o günden sonra Türklerin hakimiyeti altına geçmiştir. 1924 yılına kadar köy olan İdil, bu
tarihten itibaren Cizre ilçesine bağlı bir bucak, 1937 yılında ise Mardin iline bağlı ilçe olmuştur. İdil, 1990 yılında Şırnak İline bağlanmıştır.
1.1 Kültürel Yapı Şırnak ve ilçelerinde oynanan oyunlar, genellikle davul zurna eşliğinde oynanır.son yıllarda ise bağlama,cümbüş ve darbuka da çalınıp,eşliğinde yöresel oyunlar oynanmaktadır. Yörede Oynanan Başlıca Oyunlar: İkiayak, Üçayak,Yerinde, Şıhani, Bablekan, Sınvan, Kulungi, Ağır, Berite.
1.2 El Sanatları Asırlar boyu köylerde ve göçebe çadırlarında, klasik kilim tezgâhlarında elle dokuma sonucu üretilen Jirki ile Guyan kilimleri Şırnak a özgü ürünlerdir. Şırnak kilimlerinde kullanılan tüm desenler yöreye hastır. Şekillerini, bölge insanının yaşantısından, doğanın şekil ve özelliklerinden esinlenerek yaratmıştır. 1.3 Şal Şapik Kumaşı Şırnak ilinin eşi bulunmayan ve önemli bir kültür mirası olan şal şapik kumaşı, yüzyıllar önce fabrika dokumacılığının etkin olmadığı dönemlerde Şırnak ve yöresindeki vatandaşlar tarafından dokunmakta ve giyilmekteydi. Fakat dokunduğu ilk tarih bilinememektedir. Hayvancılıkla geçimini sağlayanlar tiftiği ev hanımlarına eğirmeleri ve boyamaları için satar, yine bu işten geçimini sağlayan insanlarda dokuma işini yaparlardı. Kumaş haline gelen şal-
şapik terziler tarafından dikilerek, giyilmeye hazır hale getirilirdi.bu aşamalardan geçen şalşapik kumaşının istihdam edici yönü de çok fazladır. Eskiden vatandaşların evlerinde kurdukları tezgahlarda beceri ve ustalıklarını kullanarak dokudukları bu kumaşlar, yazın serin, kışın sıcak tutuğu ve dayanıklı olduğu için halkın günlük kıyafeti olarak nadiren de olsa hala kullanılmaktadır. 2. COĞRAFİ YAPI
Şırnak ili 37-31 kuzey enlemleri ve 42-28 doğu boylamları arasında yer almaktadır. Yüzölçümü 7.172 km2, ortalama 1.400 metre rakımı ile deniz seviyesinden oldukça yüksek olan Şırnak ili topraklarının batı kesimi, yüzölçümünün 3/4 ü Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Dicle Bölümünde yer alırken; geri kalan yüzölçümünün 1/4 ü ise Doğu Anadolu Bölgesi içinde kalır. İl batıda Mardin, kuzeyde Siirt, kuzeydoğuda Hakkari illeri ile güneyde Irak ve Suriye Devletleriyle çevrilidir.
Şırnak ilinin batı ve güney kesimindeki bazı düzlükler dışında, büyük bölümü akarsular tarafından derince yarılmış platolar halindedir. Bu coğrafi yapı içerisinde 2 agro-ekolojik alt bölge bulunmaktadır. Birinci agro-ekolojik alt bölge, rakımı 300-400 metre arasındaki geniş ovaların yer aldığı Cizre, Silopi ve İdil İlçelerini; ikinci agro-ekolojik alt bölge ise rakımı 1000 metre ve üzerindeki engebeli, sarp yamaçlar ve yüksek dağların yer aldığı, tarım alanın az, buna karşılık orman ve meraların geniş çapta bulunduğu Merkez, Beytüşşebap,
Güçlükonak ve Uludere İlçelerini kapsamaktadır. 2.1 Şırnak Akarsuları Akarsular Akarsu Adı Hezil Çayı İl Sınırları İçinde Uzunluğu (Km) Debisi (M3/S) Kolu Olduğu Nehir 67 17,03 Dicle Nehri
Çağlayan Çayı Kızılsu Çayı Dicle Nehri 55 49 95 4,87 9.23 Dicle Nehri Dicle Nehri Dicle Nehri Dağlık kesimlerde Güneydoğu Toroslar sistemine bağlı yüksek kütleler vardır. İlin önemli dağları; Cudi, Gabar, Namaz ve Altın Dağlarıdır. Cizre, Silopi ve İdil İlçeleri geniş düzlükler halindedir. İlin en önemli akarsuyu Kızılsu, Hezil ve Habur Çaylarının beslediği Dicle Nehridir. 2.2 İklim 1-İlin Doğu Anadolu Bölgesinde kalan Şırnak Merkez, Beytüşşebap ve Uludere ilçelerinde kışlar serttir. Kuzeyden gelen soğuk havalar kışın bu yörenin sert ve karlı geçmesine neden olur. Karla örtülü gün sayısı güney bölgesine göre daha fazladır. 2-İlin Güneydoğu Anadolu Bölgesi içinde kalan Cizre, İdil, Güçlükonak ve Silopi İlçelerinde kışlar daha ılık fakat yazlar ise aşırı sıcaktır. İlde Doğu Anadolu ikliminin birbirine karşıt iki hava kütlesi etkisini göstermektedir. Bunlardan birisi, bölgeyi özellikle kış aylarında etkisi altında bulunduran, buna karşılık yaz aylarında kuzeye çekilen soğuk kuru hava kütlesidir. Şırnak ta yıllık yağış ortalaması 633 mm3 civarındadır.
2.3 Bitki Örtüsü Şırnak ta bitki örtüsü iklim özelliğine bağlı olarak değişiklikler göstermektedir. İklimin karasal olması doğal bitki örtüsü üzerinde etkili olmuştur. Mevsim içindeki yağışların az olması, doğal bitki örtüsünün bozkır olmasına neden olmuştur. Dağlık alanda yer alan ormanlar seyrek niteliktedir. Ormanaltı bitki örtüsünü kurakçıl bitkilerin oluşturduğu bu bölgedeki başlıca ağaç türü meşedir. Özellikle Beytüşşebap ve Uludere civarında bulunan dağların yüksek yerlerinde alpin çayırları bulunur. 3. ŞIRNAK NÜFUS Şırnak 137 doğurganlık hızı ile genç ve dinamik nüfus açısından önemli bir avantaj oluşturmaktadır. Şırnak a bağlı 6 ilçe, 137 köy ve 64 mezra olmak üzere toplam 221 yerleşim birimi mevcuttur. İl genelinde km. kareye 45 kişi düşmektedir. 3.1 Nüfus Değerleri Şırnak Türkiye (Milyon) 2007 416.001 70.586.256 0,589351 2008 429.287 71.517.100 0,600258 2009 430.424 72.561.312 0,593187 2010 430.109 73.722.988 0,583412 3.2 Nüfus Projeksiyonları Şırnak 2009 Yılı Nüfusu 2013 Yılı Nüfus Tahmini Toplam 430.424 Kent % Kır % 63 37 Toplam 504.989 Kent % 64 DİCLE TR 1.969.89 72.561.312 6 63 76 37 24 2.164.44 75.348.076 8 59 74 Şırnak/TR (%)
Kır % 2018 Yılı Nüfus Tahmini 2023 Yılı Nüfus Tahmini 36 Toplam 591.400 Kent % 70 Kır % 30 Toplam Kent % Kır % 685.797 75 25 41 26 2.375.68 78.632.151 6 64 79 36 21 2.587.35 81.267.965 0 69 84 31 16 4. EĞİTİM 4.1 Okur-Yazar Oranı Okur-Yazar Oranı(%) Okur-Yazar Kadın Oranı(%) Şırnak 80,42 69,11 DİCLE 82 73 TR 92 88 4.2 Eğitim Sektörü Gelişmişliği Şırnak Endeks Değeri/Oran Türkiye Sıralaması Eğitim Sektörü Gelişmişlik Endeksi Okuryazarlık Oranı Okuryazar Kadın Nüfusun Toplam Kadın Nüfusa Oranı Üniversite Bitirenlerin 22 Ve Üstü Yaş Nüfusa Oranı İlköğretimde Okullaşma Oranı Liseler Okullaşma Oranı Mesleki Ve Teknik Liseler Okullaşma Oranı -2,32 65,75 44,85 4,73 86,84 11,74 7,75 81 81 81 72 57 81 72 4.3 Şırnak Üniversitesi Üniversite bünyesinde mevcut olarak İktisadi ve İdari Bilimler, İlahiyat ve Mühendislik fakülteleri bulunmaktadır. Ayrıca Sosyal ve Fen Bilimleri olmak üzere iki enstitü ve iki meslek yüksek okulu mevcuttur.
4.4 Şırnak Üniversitesi Öğrenci ve Öğretim Elemanı Verileri ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ Öğretim Elemanı Sayısı Öğrenci Sayısı Prof. Doç. Y.Doç. Öğr.Grv. Arş.Grv. Diğer 455 1 - - 3-2 5. SAĞLIK Şırnak ta mevcut olarak 5 kamu hastanesi faaliyet göstermektedir. Beş hastanenin toplam yatak kapasitesi 350 dir. Henüz özel bir hastane yoktur. Aşağıda belirtilen tablolarda Şırnak sağlık verileri mevcuttur. 5.1 Yüzbin kişi başına Sağlık Personeli Bölge Adı Şırnak DİCLE TR Sağlık Memuru 60 79 96 Eczacı Hemşire Ebe 12 16 35 37 55 124 23 34 62 5.2 Şırnak Sağlık Sektörü Gelişmişliği Sağlık Sektörü Gelişmişlik Endeksi Bebek Ölüm Oranı ( ) On Bin Kişiye Düşen Hekim Sayısı On Bin Kişiye Düşen Diş Hekimi Sayısı On Bin Kişiye Düşen Eczane Sayısı On Bin Kişiye Düşen Hastane Yatağı Sayısı Şırnak DİCLE Türkiye Türkiye Değer/Oran Değer/Oran Sıralaması Sıralaması -1,3 76-1 24 51,0 67 52 24 3,5 78 4 26 0,4 66 0 25 1,1 68 1 23 6,1 78 7 26
6. TARIM VE HAYVANCILIK Şırnak a bağlı Uludere, Beytüşşebap yaylalarının, küçükbaş hayvancılık açısından uygun iklim koşullarına sahip olması, son yıllarda otlak alanların halkın kullanımına açılması et üretimi üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir. 2010 yılında kayıtlı toplam küçük ve büyükbaş baş hayvan varlığı 417,170 dir. 2009 itibariyle 58 ton olan toplam bal üretiminin büyük bölümü Beytüşşebap ilçesinden sağlanmaktadır. Yumurta üretiminde İdil ilçesi ön planda bulunmaktadır. Büyükbaş süt sığırcılığı kapsamında 2011 yılı Şubat ayı içerisinde Tarım Bakanlığı na 10 hibe başvurusu yapılmıştır. Silopi ve İdil ilçeleri süt sığırcılığı yatırımlarının en çok yapıldığı ilçelerdir. Şırnak ta 2009 yılında Kırsal Kalkınma Yatırımları Destek Programı na başvuru olmamıştır. 2010 yılında toplam 5 başvuru olmuş ve bu başvurulardan 3 ü sera, 1 i çelik silo, 1 i buğday işleme üzerinedir. 2010 yılında toplamda 1,250,000 TL hibe aktarılmıştır. 2011 yılında toplam 17 başvuru alınmıştır. 1 i bal paketleme, 1 i reçel paketleme, 1 i pekmez işleme, 2 si çelik silo, 2 si teknoloji yenileme ve 10 u seracılık üzerinedir.
6.1 Şırnak Hayvan Sayısı Verileri Şırnak Dicle Türkiye Büyükbaş Hayvan Sayısı 30.655 158.552 10.811.165 Küçükbaş Hayvan Sayısı 386.515 1.925.518 26.878.000 Kümes Hayvanı Sayısı 76.480 712.283 234.082.206 Kovan Sayısı 20.173 96.509 5.339.000 6.2 Şırnak Hayvansal Üretim Değerleri Şırnak DİCLE TR DİCLE/TR (%) Süt Üretimi 2009 30.000 184.759 Bal Üretimi 2009 57,9 1.164 Kırmızı Et Üretimi 2009 419,5 617 12.243.040 81.364 482.458 1,5 1,4 0,1 6.3 Şırnak Sebze Bitkilerinin Toplam Üretim Miktarları (2009,Ton) Toplam Üretim Şırnak Baklagil Sebzeler 52 Meyvesi Yenen Sebzeler 18.544 Soğansı-Yumru-Kök Sebzeler 299 Yaprağı Yenen Sebzeler 114 Diğer Sebzeler 0 Sebze Bitkileri 19.009 DİCLE TR 999 828.094 224.081 21.106.889 3.718 970.780 2.461 1.745.703 0 197.111 231.259 24.848.577
SANAYİ Şırnak ta iki adet organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. Bunlar Şırnak merkez ve Cizre dedir. 7.1 Şırnak OSB ADI YERİ İL MERKEZİNE UZAKLIĞI ŞIRNAK ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ BAHÇELİEVLER MAH. GERMAVOK MEVKİİ MERKEZ-ŞIRNAK 11 KM TOPLAM ALAN (Ha) PARSEL SAYISI 84 (840 Dönüm) (1. ETAP 50 HA, 2. ETAP 34 HA) 1. ETAP-17 ADET 2. ETAP-7 ADET TAHSİS EDİLEN PARSEL SAYISI 3 HABUR SINIR KAPISINA MESAFE 40 KM 7.2 Cizre OSB ADI YERİ İL MERKEZİNE UZAKLIĞI TOPLAM ALAN (Ha) PARSEL SAYISI HABUR SINIR KAPISINA MESAFE CİZRE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ KURUCU KÖYÜ-DİCLE KARAKOLU YANI CİZRE 62 KM, CİZRE'YE UZAKLIĞI 18 KM 100 (1.000 DÖNÜM) 62 80 KM Şırnak ta 1 adet Küçük Sanayi Sitesi de bulunmaktadır. 7.3 Şırnak KSS ADI YERİ İL MERKEZİNE UZAKLIĞI TOPLAM ALAN (Ha) ŞIRNAK-MERKEZ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ BAHÇELİEVLER MAH. MERKEZ-ŞIRNAK 4 KM FAALİYETTEKİ İŞLETME SAYISI (ADET) DOLULUK ORANI (%) 100 100 10 (100 Dönüm)
7.4 Şırnak Sanayi Yatırımları ŞIRNAK SANAYİ YATIRIMLARI HAZIR BETON YATIRIM YAPILAN İLÇE MERKEZ, CİZRE, İDİL, SİLOPİ PVC BORU ELEKTRİK ÜRETİMİ (TERMİK SANTRAL) SİLOPİ SİLOPİ TEKSTİL KONFEKSİYON, İŞ ELBİSESİ ÜRETİMİ OTO KILIF İMALATI KABLO ÜRETİM TESİSİ KÖMÜR ÜRETİM, ELEME-PAKETLEME İDİL, SİLOPİ CİZRE CİZRE CİZRE MERKEZ MERMER ÜRETİM VE İŞLEME TESİSİ BANYO KÜVETİ ÜRETİMİ ÇİT TELİ ÜRETİMİ PARKE TAŞI ÜRETİMİ MERKEZ, İDİL MERKEZ SİLOPİ İDİL, MERKEZ 7.5 Şırnak Sanayi Envanteri Şırnak Üretimde Olan İşletme Sayısı Gıda, İçki, Tütün Sanayi 32 Sanayi Envanteri Kimya, Metal Tekstil, Taş Ve Orman Petrol, Eşya Ve Giyim, Toprağa Ve Kâğıt Kauçuk, Makine Deri Dayalı Ürünleri Plastik Teçhizatı Sanayii Sanayi Sanayii Sanayii Sanayii 13 9 3 Toplam 2 2 61 Kurulu Kapasite (Ton/Yıl) 860.005 200.899 82.360 2086.043 - - 3229.307 Fiili Kapasite (Ton/Yıl) 356.710 107.743 66.300 2078.901 - - 2609.654 Kapasite Kullanım Oranı (%) 41 54 81 100-52 327 İstihdam 547 250 250 462 155 22 1.686
7.6 Sanayi Siciline Kayıtlı Özel Sektör Firmaları 2007 Şırnak 10 2008 11 2009 17 2008-2009 Artış Oranı (%) 55 7.7 Sektörlere Göre Açılan İşletmelerin Sayı ve Sermayeleri Şırnak İmalat/Sayı İmalat/Sermaye (Bin TL) Maden Taşoc./Sayı Maden Taşoc./Sermaye (Bin TL) Toplam/Sayı Toplam/Sermaye (Bin TL) 2008 5 1.405 8 1.800 109 52.649 2009 5 2.100 6 1.450 106 54.663 7. TİCARET 2009 yılı verilerine göre Şırnak ta ihracat yapan 221 firma bulunmaktadır. 2010 yılında Şırnak ili toplamda 528.825.792 dolar ihracat gerçekleştirmiştir. 2010 yılı Ocak ayı 39.646.000 dolar olan ihracat rakamı, 2011 yılının Ocak ayında 62.189.000 dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynı ayın bir yıl sonrası ihracat rakamında yaklaşık %64 lük bir artış gerçekleşmiştir.
8.1 Şırnak İhracat-İthalat Değerleri Şırnak İhracat Değeri TR İhracat Değeri ($) Şırnak İthalat Değer TR İthalat Değeri ($) 2007 193.817.167 111.276.929.715 95.465.000 170.062.714.501 2008 278.750.935 132.939.844.064 17.892.000 201.963.557.774 2009 484.103.619 103.063.149.145 7.214.000 140.928.410.000 2010 528.825.792 125.292.033.920 9.493.000 185.535.040.000 YIL 8.2 Sektörel Bazda İhracat Değerleri, 2010 Sektörler Tarım Sanayi Madencilik Toplam Şırnak ($) Türkiye ($) 36.377.685 487.484.436 4.963.670 528.825.792 15.039.712.000 93.520.669.000 3.658.875.000 112.219.256.000 8.3 Şırnak ta Faaliyet Gösteren İhracatçı Firmaların Yıllara Göre Dağılımı Yıllık İhracatçı Firma Sayısı 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Şırnak 57 52 113 135 177 176 152 207 221 TRC3 144 127 230 271 318 335 318 373 433 28909 31719 35587 39432 42138 44159 48265 48143 48586 TR
8. TURİZM Şırnak kültürel ve tarihi miras açısından da zengin bir şehirdir. M.Ö. 7000 yıllarına tarihlenen Beytüşşebap taki mağaraların iç çeperlerine işlenen insan ve hayvan figürleri, Güçlükonak ın Finik Kalesi duvarındaki kaya kabartmaları, Kasrik boğazında Gutiler den kalma kaya kabartmaları ve Şah (Çağlayan) Köyünün kuzey yamaçlarındaki kaya kabartmalar görülmeye değer yerlerdir. Ayrıca, Güçlükonak taki Herazan, idil deki Ziving mağaraları ile Cizre surları, Medreseler, Kasırlar ve daha birçok tarihi ve kültürel eser Şırnak ın zenginliğine işaret etmektedir. Dünyanın en eski ikinci kilisesi olan Meryem Ana kilisesi ise İdil ilçesinde yer almaktadır. Aynı ilçe sınırları içerisinde 2 Süryani Köyü de bulunmaktadır.
9.1 Şırnak Turistik Yerler Şırnak il sınırları içerisindeki turistik alanlar tabloda listelenmiştir: Şırnak Turistik Destinasyonlar Listesi Camii Cizre Ulu Camii Kilise Meryem Ana Kilisesi Süleymaniye Camii Sefine Camii Merhum Camii Öğündük Kilisesi Dera Kilisesi Çağlayan Kilisesi Türbe Nuh Peygamber Türbesi Mem-u Zin Türbesi Bateyi Türbesi Ahmet El-Cezeri Türbesi Mishafireş Camii Mir Abdal Camii Diğer Besta Meryem Kaplıcaları Hamidiye Kışlası Birca Belek Kalesi Kırmızı Medrese Kasrik Boğazı Güçlükonak Finik Kalesi Herezan ve İdil Mağaraları Cizre Surları ve Cudi Dağı İsmail Ebul-iz Müzesi Cizre Köprüsü Mehmet Ağa Kasrı Faraşin Yaylası Meciddiye Camii Mevcut olarak Şırnak ili içerisinde yıldızlı ve belediye belgeli 7 adet otel mevcuttur. Dört yıldızlı tek bir otel i olan Şırnak, ikinci 4 yıldızlı oteline önümüzdeki yıl itibariyle kavuşacaktır. Üç yıldızlı 2 otel mevcut olup biri termal otel vasfındadır, tek yıldızlı bir otel ve yıldızsız 3 oteli daha mevcuttur. Turizm yatırım belgeli sadece 2 adet tesis mevcuttur. 9.2 2009 Yılına Ait Tesis Sayıları, Oda Ve Yatak Sayısı Şırnak DİCLE TURİZM YATIRIMI BELGELİ Tesis Oda Yatak Sayısı Sayısı Sayısı 9 993 2075 TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ Tesis Oda Yatak Sayısı Sayısı Sayısı 2 177 18 990 2043 BELEDİYE BELGELİ Tesis Sayısı 5 22 Oda Sayısı 185 678 Yatak Sayısı 376 1365
TR 754 103119 231456 2625 289383 608765 7115 176637 402289 9.3 Tesislere Geliş ve Kalış Bilgileri ile Tesislerin Doluluk Oranları TESİSE GELİŞ SAYISI Şırnak Merkez TR Belediye Belgeli GECELEME YABA NCI YER Lİ TOPLA YABAN M CI YERLİ 2625 232 97 25922 23340 ORTALAMA KALIŞ DOLULUK SÜRESİ ORANI(%) TOPLA YABA YE TOPL YABA YE TOP M NCI RLİ AM NCI RLİ LAM 26537 1,20 1,0 0 1,00 2,32 Turizm İşletme Belgeli 12.1 14.38 26.526. 59.986. 22.929. 82.916. 37.8 8.998 820 967 508 475 22 4,2 1,9 3,1 35,4 13, 48,9 5 Belediye Belgeli 13.6 4.915. 18.538. 19.683. 21.788. 41.472. 22.9 424 341 973 769 742 17 4,0 1,6 2,2 15,6 17, 32,8 2 3197 16, 19,2 96 8
9.4 Turistik Yatırım Potansiyeli Cudi Dağı Kuran-ı Kerim Hud Suresinin 44. Ayetinde Nuh Tufanı nın açık adres olarak tanımlandığı Cudi Dağı bu potansiyelin başını çekmektedir. Bu bölgeye yönelik inanç turizmi yapılması öneriler arasında sayılmaktadır. Yayla Turizmi Beytüşşebap ilçesinde bulunan Faraşin Yaylası, yayla turizmi kapsamında değerlendirilebilecek yerler arasındadır. Akarsu Turizmi Kızılsu, Habur ve Hezil çaylarında rafting potansiyeli olduğu düşünülmektedir. Bu alana yönelik çalışmalar yapılması durumunda akarsu turizmi gelişebilecektir. Sportif Olta Balıkçılığı Kızılsu Çay ında sportif olta balıkçılığı potansiyeli geliştirilebilir alanlar arasındadır. Bitki İnceleme Floristik açıdan zengin olan Cudi Dağı henüz keşfedilmemiş bir potansiyel barındırmaktadır.
9. ULAŞIM 10.1 Şırnak Havaalanı Şırnak Merkeze 65 km ve Cizre'ye de 20 km uzaklıkta yapılacak olan havaalanı hem sivil hem de askeri amaçla kullanılacaktır. 1 Milyon 677 bin metrekare alan üzerinde kurulacak ve uluslar arası ölçeklerde yapılacak havaalanının fizibilite ve ÇED etüdü ile Alt Yapı Kesin Projeleri ve Üstyapı Uygulama Projeleri tamamlanmıştır. Temmuz 2010 tarihinde temeli atılan havaalanının, 2012 yılında tamamlanması beklenmektedir. Habur Sınır Kapısı ndan ayda ortalama 100.000-110.000 araç giriş ve çıkış yapmaktadır. Türkiye de bin kişiye düşen ortalama kamyon sayısı 10 ken, bu sayı Şırnak ta 42 ile ülke ortalamasının üzerindedir. Nabucco Projesi ile Ortadoğu doğal gazı Avrupa pazarına Şırnak üzerinden ulaşacaktır. 10.2 Şırnak Ağ Durumu Otoyol Devlet Yolu Bölünmüş Yol İl Yolu (Devlet Yolu) Bölünmüş Yol Toplam (İl Yolu) Şırnak 0 363-148 142 653 Dicle 0 1.054 480 1.287 13 2.341 2.036 31.271 13.606 30.948 852 64.255 Türkiye
10.3 Şırnak Satıh Cinsleri (Km) Şırnak Asfalt Betonu Sathi Kaplama (Asfalt) Stabilize Toprak 102 393 40-10.4 Motorlu Kara Taşıtları Sayısı, 2010 Şırnak Dicle TR Otomobil Minibüs Otobüs Kamyonet 3515 1182 103 5064 37.406 7.606 916 25.686 7.544.871 386.973 208.510 2.399.038 Kamyon Motosiklet Yol Ve İş Makineleri Özel Amaçlı Taşıtlar Traktör 16012 1027 101 1.599 29.743 11.488 662 14.236 726.359 2.389.488 35.492 1.404.872 18 19 102 Bin Kişi Başına Otomobil Sayısı
10. ŞIRNAK YATIRIM OLANAKLARI Tarımsal üretimde, Silopi Ovası sera faaliyetleri, Cizre ve İdil ilçeleri de düşük yatırım maliyetiyle gerçekleştirilebilecek kültür mantar yetiştiriciliği için uygun yatırım ortamı sunmaktadır. Bir diğer tarımsal üretim tarzı olan meyve yetiştiriciliği kapsamında Uludere, Beytüşşebap ve Şırnak Merkez e bağlı köylerde ceviz ve badem yetiştiriciliği ile kurak alanlarda yetişebilen ve endüstriyel hammadde olarak kullanılabilen jojoba yetiştiriciliği de Cizre ve İdil ovaları için uygun tarımsal yatırım alanlarıdır. Tekstil sektörü Şırnak için önemli bir potansiyel taşımaktadır. Tekstil ürünlerinin diğer sektörler için girdi olarak kullanılabilecek olması talebin sürekli olmasını sağlarken, işletme maliyetlerinin düşük olması ve il genelinde faaliyet gösteren tekstil firmalarının sınırlı sayıda olması ayrı bir avantaj sağlamaktadır. Yatırım için uygun arsa ve yetişmiş işgücü Cizre, Silopi ve İdil ilçelerinde bulunmaktadır.
Güçlükonak İlçesi Düğünyurdu Köyü nde bulunan Hısta Kaplıcası, İl Özel İdaresi tarafından restore edilerek, turizm amaçlı kullanılmaktadır. 22.000,91 m2'lik arsa üzerinde inşa edilen Konaklama Evleri (Tek katlı 15 adet 2'li ev, her evin içinde 2 oda), ve 3.423,04 m2'lik yüzölçümlü arsa üzerinde inşa edilen 5 katlı otel, İl Özel İdaresi tarafından çıkılacak ihalede özel sektöre kiralanacaktır. Dicle nin kollarından biri olan Hezil Çayı 67 km uzunluk ve 1703 m3/sn debi ile rafting turizmi açısından önemli bir potansiyel taşımaktadır. GAP turizmi kapsamında Mardin ve Batman dan sonraki durağın, Hezil Çayı ile sırasıyla Cizre de Hz. Nuh Türbesi, İdil de Meryem Ana Kilisesi ve Süryani köyleri olması ülke turizmine yeni bir destinasyon katacaktır. Cizre ve İdil Ovaları nın büyük bölümünü kaplayan bazalt taşları atıl durumda bulunmaktadır. Bazalt değişik kalınlık ve ölçülerde mimari yapıların her safhasında, alt ve üst yapıda, zemin ve cephe kaplamalarında, şehir içi yollarda, kaldırımlarda, tretuarlarda ve bahçe düzenlemesinde kullanılmaktadır. İdil ya da Cizre de kurulabilecek bir tesis bazalt parke taşı, bazalt sütunu, bazalt granülü, mıcırı ve bazalt duvar taşı üretebilecektir. Beytüşşebap İlçe Merkezi ne 7 km uzaklıkta bulunan Ilıcak köyünde, debisi 1 lt/sn, sıcaklığı 39 0C olan jeotermal kaynak, her sene çevre il ve ilçelerden ziyaretçi çekmektedir. Kurulacak bir tesis, Kuzey Irak ve çevre illerden Hakkari, Van dan turist çekebilecektir. Beytüşşebap ta, Arıcılar Birliği tarafından uygulanan arıcılık faaliyetleri ve doğal bal üretimi, markalaşma yolunda önemli bir gelişim süreci içerisindedir. Ziraat Bankası tarafından %5 faizli 1.500.000 TL ye kadar verilen krediler bu alanda gerçekleşebilecek bal işleme ve paketleme yatırımları için avantaj oluşturmaktadır.
Kültür ırkı süt sığır yetiştiriciliği, Silopi, Cizre ve İdil ilçelerinde uygulanabilmektedir. Tarım Bakanlığı tarafından 50 baş ve üstünde gerçekleşen yatırımlarda, %40 büyükbaş hayvan desteği, %30 inşaat desteği ve de %40 süt sağım ünitesi ve soğutma tankı desteği sunulmaktadır. Yün ipliği üretimi Şırnak Merkez de yapılabilecek yatırımlardan bir diğeridir. Uludere, Beytüşşebap yakınlarında kurulacak süt paketleme tesisi, yörede üretilen küçükbaş hayvan süt ürününü toplayıp, işleyebilecektir. Son yıllarda unutulmaya yüz tutan ve yöresel bir el sanatı olan şal-şapik kumaş üretimi, Şırnak Merkez için önemli bir yatırım dalı olabilecektir. Kalitesinin ve kumaşa olan talebin yüksek olması, bu tür bir yatırımı uygun kılmaktadır. 11. ŞIRNAK TEŞVİKLER 12.1 Teşvik Araçları Kurumlar/Gelir Vergisi İndirimi SSK Primi İşveren Hissesinin Hazine tarafından karşılanması Faiz Desteği Yatırım Yeri Tahsisi KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Gruplar Büyük Proje Yatırımları
Bölgesel ve Sektörel Teşvik Sistemi Genel Teşvik Sistemi 12.2 Şırnak (IV.Bölge) Teşvikler Bölgeler IV. Bölge Vergi İndirim Oranı Yatırıma Katkı Oranı Vergi İndirim Oranı Yatırıma Katkı Oranı SSK Primi Faiz Desteği Yatırım Yeri Tahsisi KDV İstisnası Gümrük Vergisi Yatırıma Başlama Tarihi % 90 31.12.2010 Öncesi % 60 % 50 31.12.2010 Sonrası % 20 7 Yıl 5 Yıl 31.12.2010 Öncesi 31.12.2010 Sonrası 5 Puan 2 Puan TL Döviz Tüm bölgelerde ve Büyük Ölçekli Yatırımlar ile Bölgesel Yatırımlar için İthal / Yerli Makine ve Teçhizat alımları için Makine ve Teçhizat ithalatları için
12.3 Şırnak Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Süreleri Bölgeler 31.12.2010 tarihine kadar 31.12.2010 tarihinden sonra başlanılan yatırımlar başlanılan yatırımlar ŞIRNAK IV. BÖLGE 7 yıl 5 yıl 12.4 Şırnak kurumlar/gelir vergi indirimi ve yatırıma katkı oranları Bölgesel Uygulama Büyük Ölçekli Yatırımlar Bölgeler Yatırıma Katkı Kurumlar/Gelir Yatırıma Kurumlar/Gelir Oranı (%) Vergisi İndirim Katkı Oranı Vergisi İndirim Oranı (%) (%) Oranı (%) IV. 25 80 45 80 BÖLGE
12.5 Bölge Bazında Desteklenecek Sektörler