Altyapıda Gelişmenin Adı: AKATED Türkiye de yatay yönlendirilebilir delgi, mikrotünel, boru içinden boru geçirme, boru içinde astar oluşturma gibi kazısız teknolojilerin tanınırlığını ve uygulanırlığını artırmayı hedefleyen Altyapı ve Kazısız Teknolojiler Derneği (AKATED) ülkemizden ve dünya genelinden pek çok akademisyen, yönetici, mühendis ve uzman kişiler ile hedefine emin adımlarla ilerliyor. Gelişmiş ülkelerde yaygın şekilde uygulanmakta olan kazısız teknolojileri ülkemiz genelinde yaygınlaştırmak için AKATED in yaptığı çalışmaları ve kazısız teknolojiler hakkında bilinmeyenleri Altyapı ve Kazısız Teknolojiler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Yasin Torun a sorduk. Altyapı ve Kazısız Teknolojiler Derneği nin kuruluş amacı, görevleri ve üyeleri hakkında kısaca bilgi verir misiniz? Altyapı ve Kazısız Teknolojiler Derneği (AKATED) şehirlerimizin üst yapıları kadar alt yapılarının da büyük bir ehemmiyete sahip olduğuna dikkat çekmeyi arzu etmektedir. Gözden ırak olan altyapının gönülden de ırak olmaması bizim en büyük temennimizdir. AKATED in kuruluş amacı, dünyanın pek çok gelişmiş ülkesinde yaygın şekilde tercih edilen ileri altyapı uygulamalarının ve kazısız teknolojilerin ülkemizde de sıklıkla tercih edilir hale gelmesini temin etmektir. Bu hususun özellikle ülkemizin sürdürülebilir büyümesi ve çevrenin korunması için bir zaruret olduğu düşünülmektedir. AKATED üyeleri altyapı ve kazısız teknolojiler alanına ilgi duyan ve bu alanlarda çalışmalar yürüten uzmanlardan, akademisyenlerden ve teşebbüs sahiplerinden oluşmaktadır. AKATED üyeleri sadece Türkiye ile sınırlı kalmamakta, ABD de ve Avrupa da akademik çalışmalar yürüten ve hâlihazırda o bölgelerde kazısız teknolojiler üzerine projeler geliştiren Türk uzmanları da kapsamaktadır. AKATED in öncelikli görevi ise, ülkemiz kamuoyunu ileri altyapı uygulamaları ve kazısız teknolojiler hakkında bilgilendirmek ve bu yöndeki projelerin artırılmasını teşvik etmektir. Kazısız Teknolojiler nedir? Nasıl uygulanır? Kazısız teknolojiler esasında hiç kazı yapmadan değil asgari kazı yapılarak gerçekleştirilen altyapı inşaat tekniklerinin tümüne verilen bir isimdir. Günümüzde altyapı hatlarının yapımı ve iyileştirilmesi iki şekilde Soldan sağa; Abdulkadir Aydın (AKATED Yön. Kurulu Üyesi), Dr. Mücahit Namlı (AKATED Danışmanı), Prof. Dr. Fevzi Yılmaz (AKATED Kıdemli Danışmanı), Yasin Torun (AKATED Yön. Kurulu Başkanı), Ahmet Güleç (AKATED Yön. Kurulu Bşk. Yrd.) Mustafa Bayraktar (AKATED Yön. Kurulu Üyesi). gerçekleştirilmektedir. Bunlar, klasik açık kazı teknolojisi ve kazısız teknolojilerdir. Açık kazı uygulamasında ve yenilenmesinde, ihtiyaç duyulan veya problemin oluştuğu hat boyunca kazı yapılarak hattın döşenmesi söz konusudur. Kazısız teknolojilerde adından da anlaşıldığı gibi kazı, hafriyat, toz ve duman yoktur veya ihmal edilecek kadar azdır. Kuzey Amerika Kazısız Teknolojiler Derneği nin tarifine göre Kazısız teknolojiler, yeraltı hatlarının döşenmesi, değiştirilmesi, incelenmesi, yerlerinin tespit edilmesi ve kaçakların belirlenmesi eylemlerinin toprak yüzeyinden en az kazı yapılarak gerçekleştirilmesidir. Buradan da anlaşılacağı üzere kazısız teknolojiler çevrecidir, yenilikçidir, ekonomik ve güvenlidir. Kazısız teknolojileri iki ana başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar, kazısız inşaat yöntemleri ile kazısız yenileme ve güçlendirme yöntemleridir. Kazısız inşaat yöntemleri başlığı altında yatay yönlendirilebilir delgi ve mikrotünel uygulamaları önde gelen tekniklerdir. Kazısız yenileme ve güçlendirme yöntemleri başlığı altında ise boru içinden boru geçirme, boru içinde astar oluşturma, kaplama ve harç sıvama, lifli polimer uygulamaları önde gelen tekniklerdir. Bunların yanı sıra, altyapı hatları görüntüleme ve değerlendirme yöntemleri, alt- 118
yapı hatlarında planlama ve varlık yönetimi, altyapı inşaatlarında kalite standardizasyon ve iş güvenliği, altyapı hatlarında deprem riski, gelir getirmeyen su ile mücadele gibi ileri altyapı uygulamaları da mevcuttur. Yasin Torun - AKATED Yön. Kurulu Başkanı Altyapı İnşaatlarında Güncel Gelişmeler ve Kazısız Teknolojiler Semineri - Marmara Belediyeler Birliği AKATED in ülkemizi temsilen yer aldığı ISTT hakkında bilgi verebilir misiniz? AKATED, Eylül 2010 tarihinde ISTT ye (International Society for Trenchless Technology - Uluslararası Kazısız Teknolojiler Cemiyeti) ülkemizi temsilen üye olmuştur. ISTT 1986 yılında kurulmuş olan ve merkezi İngiltere de bulunan uluslararası bir kuruluşudur. Ülkemizle birlikte hâlihazırda ISTT bünyesinde 26 adet üye ülke bulunmaktadır. ISTT tarafından her yıl bir üye ülkede International No-Dig Conference and Exhibition (Uluslararası Kazısız Teknolojiler Konferans ve Fuarı) isminde resmi etkinlik düzenlenmektedir. Yılda bir defa düzenlenen bu uluslararası etkinlik haricinde, üye ülkelerin kendi bölgelerinde düzenledikleri ulusal etkinlikler de mevcuttur. AKATED olarak ülkemizi ilk kez 2010 yılında düzenlenen Singapur daki uluslararası etkinlikte temsil ettik. Türkiye de bu alanda gerçekleştirdiğimiz faaliyetleri özetleyen faaliyet raporumuz diğer üye ülkelerin dikkatini çekti ve ülkemizdeki potansiyelin farkına varmalarına vesile oldu. 2011 yılındaki uluslararası etkinlik ise Almanya da gerçekleştirildi. AKATED olarak bu etkinlik hakkında ülkemizdeki belediyelere ve su - atık su - doğalgaz - vb. idarelere bilgilendirmelerde bulunduk. Sağolsunlar, pek çok şehrimizden çok sayıda değerli idarecimiz bizleri Almanya da yalnız bırakmadılar. AKATED olarak Almanya daki etkinlikte ülkemizin bu alandaki potansiyelini tanıtmak için fuar bünyesinde stand açtık. Aynı zamanda konferans bünyesinde AKATED üyeleri 3 adet tebliğ sunumu gerçekleştirdi. Ev sahibi Almanya dan sonra en çok tebliğ sunan ülkeler arasında Türkiye ilk sıralarda yer aldı. Diğer yandan, ilerleyen yıllarda ülkemizin bu uluslararası etkinliğe ev sahipliği yapması da önemli projelerimizden biridir. Bu doğrultuda Almanya da icra edilen ISTT Yönetim Kurulu toplantısında Türkiye ve İstanbul temalı bir adaylık sunumu gerçekleştirdik. Üye ülkelerden çok olumlu tepkiler aldık, 2014 veya 2015 yılındaki uluslararası etkinliğe ev sahipliği yapabileceğimize inanıyoruz. Birçok ülkede belediyeler ve uygulayıcılar artan çevre bilinci sonucunda açık kazılı teknolojilerden kazısız teknolojilere geçmeye başlamışlardır. Gelişmiş ülkelerde yaygın şekilde uygulanmakta olan kazısız teknolojilerin ülkemiz genelinde de tanınırlığını ve uygulanırlığını artırmak için yapılan çalışmalardan bahseder misiniz? Öncelikle belediyelerimize ve su - atık su - doğalgaz - vb. idarelerimize bilgilendirme ziyaretleri yapmaya başladık. Bu ziyaretlerde çok yakından teşhis ettik ki, esasında kamu idarecilerimiz de mevcut açık kazılı işlerin meydana getirdiği trafik sıkışıklığı, gürültü ve görüntü kirliliği, çevreye verilen zararlar, vb. problemlerin farkındalar ve bu problemlere çözüm getirecek yenilikçi önerilere son derece açıklar. Bu doğrultuda somut adımlar atmak üzere 17 Ağustos 2010 tarihinde Depremin Altyapılara Etkileri, Altyapıların Yönetimi ve Kazısız Teknolojiler Çalıştayı ismiyle ilk uluslararası etkinliğimizi İstanbul da düzenledik. anbarapor 09/11 119
bu sene 18-19 Kasım 2011 tarihinde Kazısız Teknolojiler Türkiye Zirvesi ismiyle ülkemizdeki etkinlikleri başlatmış olacağız inşallah. Bu etkinliğimize ülkemizden Bakan seviyesinde katılım konusunda çalışmalarımız son aşamaya gelmiştir. Aynı zamanda ISTT Başkanının da ülkemizdeki bu etkinliğe katılımı hususunda kendisinin yazılı teyidi bize ulaşmış durumdadır. Yasin Torun - AKATED Yön. Kurulu Başkanı Depremin Altyapılara Etkileri, Altyapıların Yönetimi ve Kazısız Teknolojiler Çalıştayı - İGDAŞ Genel Müdürlüğü İstanbul ve çevre illerden çok yoğun bir katılımın yaşandığı etkinliğimizde, ülkemizden ve yurtdışından pek çok akademisyen, idareci ve özel sektör temsilcileri ile çok verimli değerlendirmelerde bulunduk. Etkinliğimize ABD den davetli konuşmacı olarak katılan Teksas Üniversitesi CUIRE (Center for Underground Infrastructure Research and Education - Yeraltı Altyapı Araştırma ve Eğitim Merkezi) Direktörü Dr. Najafi nin tespitleri ve önerileri son derece faydalı oldu. Söz konusu etkinliğimizin ardından AKATED ile Teksas Üniversitesi CUIRE arasında 10 senelik İşbirliği Anlaşması imzalanmış olup, işbu Anlaşma Teksas Üniversitesi Rektörü nün de imzasını taşımaktadır. Bu anlaşma ile Türkiye ve ABD arasında altyapı ve kazısız teknolojiler alanlarında ortak araştırma geliştirme projeleri hazırlamak, eğitimler, konferanslar, vb. düzenlemek ile lisans ve lisansüstü seviyelerinde karşılıklı personel değişimi amaçlanmaktadır. Bu husus çok önemlidir, zira personeline bu alanlarda yetkinlik kazandırmayı planlayan kamu kurumlarımız, üniversitelerimiz ve özel sektör kuruluşlarımız için hem teorik hem de pratik olarak üstün bir eğitim alma imkânı doğmuştur. Bu imkânı değerlendirmeyi arzu eden kamu kurumlarımız, üniversitelerimiz ve özel sektör kuruluşlarımızın AKATED ile irtibata geçmeleri faydalı olacaktır. Kazısız teknolojilerin tanınırlığını ve bilinirliğini ülkemizde artırmak amacıyla Marmara Belediyeler Birliği ile imzalamış olduğunuz İşbirliği Anlaşması neticesinde AKATED olarak yaptığınız çalışmaları anlatır mısınız? İlk olarak Marmara Belediyeler Birliği ve AKATED arasında Ağustos 2010 tarihinde imzalanan İşbirliği Anlaşması dolayısıyla Birlik Başkanı Sn. Recep Altepe ye ve Birliğin kıymetli idarecilerine ortaya koymuş oldukları vizyon ve irade dolayısıyla tekrar teşekkür ederiz. Kendileri ile yapmış olduğumuz toplantılar neticesinde ileri altyapı uygulamalarının ve kazısız teknolojilerin belediyeler ve yerel idareler için ne derece elzem olduğunun farkına vardılar. Üyelerinin bu alanlarda bilgi ve birikimlerinin artırılması maksadıyla Marmara Belediyeler Birliği nin İstanbul-Eminönü nde bulunan merkez binasında ortak seminer faaliyetleri düzenlemeye başladık. Şubat 2011 tarihinde gerçekleştirdiğimiz Altyapı İnşaatındaki Güncel Gelişmeler ve Kazısız Teknolojiler isimli ilk seminerimize İstanbul ve çevre illerden Birlik üyesi 100 kişiyi aşkın bir katılım oldu. Seminerimize gösterilen bu yoğun ilgi dolayısıyla benzer konulu seminerlere Marmara Belediyeler Birliği ile ortak olarak devam edeceğiz. Ücretsiz şekilde gerçekleşen ve Birlik üyesi tüm belediye ve idare mensuplarına açık olan seminerlerimiz hakkında bilgi edinmek için Marmara Belediyeler Birliği yetkileri ile irtibata geçilmesi faydalı olacaktır. Türkiye de yönlendirilebilir yatay delgi gibi kazısız teknolojilerin geçmişinde neler oldu? Bu tekniklerin gelecekte uygulamalarda alacağı roller ve AKATED in bu konudaki katkı ve çalışmaları nelerdir? Geçmiş yıllarda ülkemizde kazısız teknolojilerin bazı alanlarında uygulamalar görülmeye başlandı. 120
anbarapor 09/11 121
Yönlendirilebilir yatay delgi tekniği ile yapılan uygulamalarda çok başarılı neticeler elde edildi ve bu projelerin yüklenicileri başarılarının karşılığında sektörü kârlı hale getirdi. Bu durum ise, sektör ve teknolojiler hakkında yeterince bilgi ve tecrübe sahibi olmayan firmaların bu sektöre adım atmasını beraberinde getirdi. Bilgi, tecrübe ve eğitimli personelin olmazsa olmaz addedildiği kazısız teknolojiler uy g u l a m a l a r ı n d a, bu donanımlardan yoksun firmaların yüklendiği projelerde aynı başarılar elde edilemedi, dolayısıyla projelerdeki kalite ve kârlılık göreceli olarak azaldı. Ancak, bu durum zaman geçtikçe iyileştirme göstermektedir. AKATED olarak hedefimiz ileri altyapı uygulamaları ve kazısız teknolojiler sektöründe faaliyet gösterecek firmaların bu alana ciddi yatırım yapmış, yeterli bilgi ve tecrübeye sahip, uzman ve eğitimli personeli bünyesinde barındıran firmalardan oluşmasıdır. Aynı zamanda, belediyelerimizin ve ve su - atık su - doğalgaz - vb. idarelerimizin de yatırım programlarında kazısız teknolojiler ile gerçekleştirilecek projelere daha çok yer vermesi ve işbu kazısız teknolojilerin kullanılacağı projelerinin müstakil ihaleler olarak ilan edilmesi sektörün gelişmesi için faydalı olacaktır. Bu doğrultuda hem özel sektör temsilcilerine hem de kamu kurumlarındaki Yönlendirilebilir Yatay Delgi Saha Uygulamalarından Örnekler çalışanlara yönelik olmak üzere sertifikalı biçimde eğitim ve seminer programlarının planlamasını yürütmekteyiz. Hem ulusal hem de uluslararası geçerliği olmasını düşündüğümüz bu sertifikalar ile özel sektör kuruluşları bu alanda ehliyetini ispat etmiş çalışanları kolaylıkla tespit ederek bünyelerine dâhil edebilecekler; kamu kurumları ise hem kendi çalışanlarını bu projelerde kontrollük vazifesinin nasıl yapılacağına dair eğitmiş olacak hem de projeleri yüklenmeye aday firmalardan yeterliklerini gösterir sertifikalarını talep edebileceklerdir. Belediyeler, İdareler ve Yüklenicilerin kazısız teknolojilerin uygulanması hususunda bilgi düzeyleri nedir? AKATED olarak eğitim ve seminerleriniz var mıdır? - Hem belediyelerde ve idarelerde hem de yüklenicilerde kazısız teknolojiler hakkındaki bilgi birikimi kişiler düzeyinde kalmış olup kazısız teknolojiler konusundaki farkındalık düşüktür. Pek çok kamu kurumunda ve/veya firmada kazısız teknolojiler hakkında derinlemesine bilgiye vakıf kişileri görebilmekteyiz ancak bu bilginin somut yansımalarını aynı seviyede görememekteyiz. Bu durumu ise bu kişilerin ve firmaların birbirleri ile verimli bir iletişim ağı içinde olamamalarına bağlamaktayız. Bu sebepledir ki, AKATED olarak Temmuz 2011 tarihinde Çalışma Grupları oluşturduk. Hâlihazırda 7 ana çalışma grubumuz ve bu ana çalışma gruplarımız altında alt çalışma gruplarımız mevcuttur. Bu çalışma gruplarında yer alan üyelerimiz, her çalışma grubuna ait müstakil haberleşme platformuna sahiplerdir. Her çalışma grubu kendi toplantılarını düzenleyecek, kendi faaliyetlerini planlayacak ve kamuoyunu bilgilendirici raporlar hazırlayarak halkımızın, kamu kurumlarının, üniversitelerin ve sektör temsilcilerinin dikkatine sunacaklardır. AKATED olarak söz konusu çalışma gruplarının işlevselliğine ve başarısına büyük önem veriyoruz, dolayısıyla üyemiz olsun veya olmasın, ileri altyapı uygulamalarına ve kazısız teknolojilere ilgi duyan herkesi çalışma gruplarımızda yer almaya davet ediyoruz. Diğer yandan, AKATED olarak eğitim ve seminer faaliyetlerimize de son derece önem vermekteyiz. Teknik alanda faaliyet gösteren bir sivil toplum kuruluşu olarak belediyelerimizi, idarelerimizi ve üniversitelerimizi seminerler vasıtasıyla bilgilendirmek AKATED in daimi faaliyetleri arasında yer alacaktır. Aynı zamanda sektör temsilcilerini, mühendisleri, operatörleri, vb. ilgili kişileri eğitimler vasıtasıyla sürekli yeni bilgilerle güncellemek ve onların yeterliğini her zaman en üst seviyede tutmak da büyük önem verdiğimiz bir konudur. Bu hususta, ISTT nin dünya genelinde takip ettiği sistemi ülkemize tatbik etmenin güzel neticeler vereceği kanısındayız. Ülkemizden ve yurt dışından alanında otorite olan, ileri altyapı uygulamaları ve kazısız teknolojiler hakkında hem teorik hem de pratik bilgiye vakıf çok değerli eğitmenlere eğitimlerimizde yer vererek katılımcılarımızın en kaliteli ve en güncel bilgiye ulaşmalarını temin etmeyi planlıyoruz. Sonuç olarak, ileri altyapı uygulamalarının ve kazısız teknolojilerin ülkemizde tanınırlığının ve uygulanırlığının artırılması için kamu kurumlarımızın, üniversitelerimizin ve özel sektör temsilcilerimizin AKATED e verecekleri destek, şehirlerimizdeki yaşam konforunu yükselten ve çevre dostu olan bu teknolojilerin ülkemiz genelinde yaygınlaşmasına yardımcı olacaktır. 122