ITMA 2011 Uluslararası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma ve Dokuma Hazırlık Teknolojisi Alanında Gözlemlenen Gelişmeler

Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 5, No: 3, 2011 (10-32) Electronic Journal of Textile Technologies Vol: 5, No: 3, 2011 (10-32) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.teknolojikarastirmalar.com e-issn:1309-3991 Teknik Not (Technical Note) ITMA 2011 Uluslararası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma ve Dokuma Hazırlık Teknolojisi Alanında Gözlemlenen Gelişmeler Hakan ÖZDEMİR, Oya KORALAY Dokuz Eylül Üniversitesi Müh. Fak. Tekstil Müh. Böl., 35160 İzmir/TÜRKİYE h.ozdemir@deu.edu.tr Özet Bu makalede 2011 yılında düzenlenen ITMA Tekstil Makinaları Fuarı nda dokuma ve dokuma hazırlık makinalarında görülen yenilikler anlatılmıştır. Sergilenen tekstil makinalarında kaliteli üretimin yanı sıra hızlarındaki artışın ve ürün çeşitliliğine verilen önemin dikkat çekici olduğu, otomasyon ve bilgisayar denetiminin daha ileri boyutlara ulaştığı gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: dokuma makinaları, dokuma hazırlık makinaları, atkı atım sistemleri, ağızlık açma mekanizmaları, tahrik mekanizmaları, üretim hızı, otomasyon Abstract Innovations Observed in the Field of Weaving and Weaving Preparation Technologies in ITMA 2011 International Textile Machinery Fair In this paper, innovations in weaving and weaving preparation machines, which have been demonstrated in ITMA Textile Machinery Fair organized in 2011, have been explained. It is observed that companies have given importance to qualified production, high production speed and also product variation, in addition advanced automation and computer controlling systems have been developed. Keywords: weaving machinery, weaving preparation machinery, picking systems, shedding mechanisms, drive mechanisms, production speed, automation 1. GİRİŞ Uluslararası ITMA 2011 Tekstil Makinaları fuarında dokuma ve dokuma hazırlık makinaları ve ekipmanlarını sergileyen firmalar 1 ve 3 no lu salonlarda toplanmışlardır. Fuara katılan firmalar günün belirli saatlerinde makinalarını çalıştırarak ziyaretçilere yenilikleri tanıtmışlardır. Bu makaleye atıf yapmak için Özdemir, H., Koralay, O., ITMA 2011 Uluslar arası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma ve Dokuma Hazırlık Teknolojisi Alanında Gözlemlenen Gelişmeler, Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi 2011, 5(3)10-32 How to cite this article Ozdemir, H.,Koralay, O., Innovations in the Field of Weaving and Weaving Preparation Technologies in ITMA 2011 International Textile Machinery Fair, Electronic Journal of Textile Technologies, 2011, 5 (3) 10-32

Özdemir, H., Koralay, O. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 Fuarda dokuma makinaları ve ekipmanları aşağıdaki başlıklar altında sergilenmiştir: Dokuma hazırlık makinaları (bobinleme makinaları, katlı büküm, numune çözgü çözme makinaları, haşıl makinaları vb.) Dokuma makinaları (kancalı, mekikcikli, hava jetli, su jetli vb. dokuma makinaları) Özel amaçlı dokuma makinaları (nakış yapabilen, havlu, kadife, denim, teknik kumaşlar için) Ağızlık açma sistemleri ve programları (jakarlı, armürlü, eksantrikli elektronik ve mekanik ağızlık açma sistemleri vb.) Dokuma makinaları ile ilgili ekipmanlar (çerçeve, taraklar, kancalar, jetler, mekikler vs ) Bu makalede fuara katılan firmaların sergiledikleri yenilikler dokuma makinaları ve dokuma hazırlık makinaları başlıkları altında anlatılmıştır. 2. DOKUMA MAKİNALARINDA GÖZLEMLENEN GELİŞMELER DORNIER Firması, FT kompact drive adını verdiği Hızlı Ethernet Teknolojisini kullanarak tezgahların kontrol ve tahrik işlemlerini gerçekleştirmektedir. DORNIER Firması ev tekstilleri için geliştirdiği A1 ORW Teknolojili Tip AES 6/s 12 OC model hava jetli dokuma makinasında kumaş köprüsü tarafında bulunan çerçevelerin önüne yerleştirdiği nakış aparatlarıyla kumaş yüzeyinde nakış oluşturmaktadır. Nakış iğnelerinin çözgü iplikleri arasına girmesiyle nakış iplikleri bu makinada kullanılan açık tarağın dişleri arasından geçerek kumaşın arka yüzeyinden görünmeyen nakış desenlerini oluşturmaktadır. Şekil 1. Dornier Nakış Oluşturan AES 6/s 12 OC Model Hava Jetli Tezgahı A1 ORW Teknolojili Tip AWS 8/j G model jakarlı hava jetli dokuma makinasında DORNIER Firması jakarın direkt tahriğini FT SyncroDrive sistemiyle kademeli olarak arttırmakta, jakarın devri tezgahın devrine ulaştığında tezgah çalışmaya başlamaktadır. Böylece ilk çalışmada jakarın aşırı enerji çekmesi önlenerek enerji tasarrufu sağlanmış ve devir dalgalanması önlenmiştir. Ayrıca havanın hızı kademeli olarak arttırılarak keten hariç farklı numara ve tiplerde atkı ipliklerinin atılması sağlanmıştır. 5,40 tex incelikte lycra atkı iplikleriyle dokuma yapılabilir. Kenar kıvırma sistemi sayesinde kenar atığı sıfıra indirilmiştir. 11

Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 ITMA 2011 Uluslar arası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma. DORNIER PTS S/8 20 C model rapierli dokuma makinasında 9000 dtex numara kalın ipliklerle ve çok ince ipliklerle 155 tel/ cm atkı sıklığında kumaş dokunabilmekte, PTS 4/S 20C rapierli dokuma tezgahında ise 0,20-0,30 mm inceliğinde monofilament polipropilenden teknik kumaşlar dokunabilmektedir [1]. TOYOTA Firmasının standında her çerçevenin servo-motorlar ile bağımsız olarak kontrol edildiği ağızlık açma açısının her çerçeve için dokunmatik ekrandan ayrı ayrı girilerek farklı numara ve tipte çözgü ipliklerinin geriliminin eşitlendiği hava akımını optimize eden konik kenarlı tek delikli yardımcı düzeler bulunan, numaraları 75 kat farkına kadar olan (20 denye ve 1500 denye) atkı ipliklerini atmak için yardımcı düzeleri besleyen düşük ve yüksek olmak üzere iki basınç tankı olan, 16 çerçeveli ve 8 renkte atkı atabilen, çizgili gömleklik, %100 yün takım elbiselik, fantezi iplikli perdelik, denim ve havlu kumaşları dokuyan JAT710 model hava jetli dokuma makinalarını sergilemiştir. Bu makinalarda tefe mekanizması üzerinde tarağın altına dengeleyici ağırlık koyarak titreşim azaltılmış, hız %25 arttırılmasına rağmen elektrik tasarrufu sağlanmıştır [2]. Şekil 2. Toyota JAT710 Model Hava Jetli Dokuma Makinası Şekil 3. Toyota Elektronik Çerçeve Hareketi 12

Özdemir, H., Koralay, O. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 Şekil 4. Yardımcı düzeleri besleyen düşük ve yüksek basınçlı hava tankları PICANOL Firması üzerinde yeni geliştirdiği pozitif gripper mekanizması bulunan 280 devir/dak hızında 5.40 m eninde kaplamalık kumaş dokuyan OptiMax 4-P 540 model, para-aramid dokuyan OptiMax 2-P 250 model, 810 devir/dak hızı ile stretch denim dokuyan OptiMax 4-R 190 model, 550 devir/dak hızında yünlü kumaş dokuyan OptiMax 6-R 220 model rapierli makinalarını sergilemiştir. Şekil 5. Picanol OptiMax Model Rapierli Dokuma Tezgahı Aynı firma 2011 devir/dak hızında astarlık kumaş dokuyan OMNIplus Summum 4-P 190 model, 1100 devir/dak hızında paraşüt kumaşı dokuyan OMNIplus Summum 4-R 190 model, 900 devir/dak hızında otomotiv döşeme kumaşı dokuyan OMNIplus Summum 4-R 220 model, 900 devir/dak hızında çift en çarşaflık kumaş dokuyan OMNIplus Summum 4-P 340 model hava jetli makinalarını sergilemiştir [3]. 13

Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 ITMA 2011 Uluslar arası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma. Şekil 6. Picanol Hava Jet Ünitesi TSUDAKOMA Firması 1850 dev/dak atkı atım hızına sahip, karbon lifi takviyeli plastik parçaların kullanıldığı Concept Model-192-2C-S4 hava jetli dokuma makinasında ses ve titreşimi azaltmak için plastik gücüler kullanmıştır. Fonksiyonlarını ve çoklu pencerelerini arttırdığı, aynı anda daha çok bilgi veren Weave Navigation System i geliştirmiştir. Aynı firma standında havlu dokuyan hava jetli ZAX9100-Terry-280-8C-J tezgahı ile üzerinde yeni geliştirdiği PF tip su jeti bulunan, filament iplikleri 750 dev/dak atkı atım hızı ile dokuyan ZW8100-190- 3C-J model su jetli tezgahını sergilemiştir [4]. Şekil 7. Tsudakoma ZW8100 Model Su Jetli Dokuma Makinası 14

Özdemir, H., Koralay, O. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 Şekil 8. Tsudakoma Su Jeti Ünitesi ITEMA Dokuma Grubu standında jeotekstil, halı tabanı, çuval, denim üretiminde kullanılan dokunmatik ekranlı SULTEX P7300 HP modeli projektilli 5.40 m eninde olan dokuma makinası sergilenmiştir. Şekil 9. Sultex Kontrol Sistemi SULTEX A9500 model hava jetli dokuma makinasında yeni geliştirdiği NCP elektronik platformunu ve kumaş kenarlarında kumaş hatalarını tespit eden lazer aparatını sergilemiştir [5]. Aynı grup, üzerinde yeni geliştirilen elektronik leno kenar kıvırma aparatı bulunan SOMET AlphaPGA model rapierli dokuma makinasını standında sergilemiştir [6]. Şekil 10. Somet Leno Kenar Aparatı 15

Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 ITMA 2011 Uluslar arası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma. Jäger Firmasının teknik tekstiller için geliştirdiği ağır kumaşları dokuyabilen SK560 prototip dokuma makinasında 4 ton/m vuruş kuvveti olan kam mekanizmasıyla hareket ettirilen tefe kullanılmakta ve çözgü kopuşları lameller yerine arka köprünün önünde olan lazerle kontrol edilmektedir. Bu makinanın ürettiği kumaşlara örnek olarak kağıt üretiminde kullanılan kumaşlar ile plastik ipliklerden dokunan kumaş tipleri verilebilir [7]. Şekil 11. Jäger SK560 Prototip Dokuma Makinası Şekil 12. Jäger Kam Mekanizması 16

Özdemir, H., Koralay, O. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 JÜRGENS fuarda sergilediği JP 4000 model teknik kumaş dokuyabilen makinasında P 7300 HP mekikcikli atkı atım sistemini kullanmaktadır [8]. Şekil 13. Jürgens JP 4000 Model Dokuma Makinası TRİNCA Firması su ve yağ filtresi olarak kullanılmak üzere ağır teknik kumaşlar dokuyan, 7 ton/m tefe vuruş gücüne sahip, genişliği 15 m olan, tefenin kam mekanizmasıyla hareket ettirildiği, üzerinde farklı servo-motorlarla 24 farklı çerçeveyi hareket ettirebilen Trinca Armür mekanizması bulunan, klavyeden açık ve kapalı ağızlık konumları girilebilen, 12 farklı renkte atkı atabilen, çapı 0,10 mm den 2 mm ye kadar olan paslanmaz çelik, yüksek mukavemetli karbon çeliği, zengin alaşımları, sentetik iplikleri ve doğal lifleri dokuyabilen dokuma tezgahlarını üretmiştir. Bu firmanın ayrıca inşaatlarda kullanılan, tek ve çok katlı taşıyıcı kayışların karkası gibi teknik kumaşlar ve halı üreten rapierli ve mekikli farklı tezgah modelleri de bulunmaktadır [9]. Şekil 14. Trinca T.2N.10E/PS Model Dokuma Tezgahı 17

Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 ITMA 2011 Uluslar arası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma. Şekil 15. Trinca T.N.E/PS Model Dokuma Tezgahı STÄUBLİ Firması yeni geliştirdiği S3060/S3260 model elektronik rotatif armürleri elektronik gücü çerçevelerinin seçimine yönelik arttırılmış güvenlik sağlayan gelişmiş bir kilitleme sistemine ve yüksek performansa imkan veren elektronik bir dokuma sistemine sahiptir. Şekil 16. Stäubli S3060/S3260 Model Elektronik Rotatif Armür Mekanizması 18

Özdemir, H., Koralay, O. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 Aynı firmanın yeni geliştirdiği 1671/1681/1781 eksantrik mekanizmasında yüksek performanslı kam ve kol tertibatı, genişletilmiş aralıkta simetrik ve asimetrik kamlar bulunmaktadır. STÄUBLİ Firması standında çeşitli kumaş tiplerinin üretimi için 1408 veya 2688 çengelli, rapierli, projektilli ve hava jetli dokuma makinalarına uygun, SX model jakar mekanizmasını, kadife üretimi için 2688 çengelli SX V model jakar mekanizmasını, dar dokuma kumaşlar için 192 çengelli, yukarı hareketi kalibre edilmiş bir mekanizma ile hassas bir biçimde kontrol edilen CX182 model jakar mekanizmasını, esnek ağızlığa sahip ve hassas ayarları sağlayan, üç boyutlu, çok katlı kumaşlar gibi teknik kumaşların üretimi için 2048 ile 15360 aktüatörü barındıran, ağızlık açısı ayarını, ağızlık profilini ve ağızlık parametrelerini CAD/CAM sistemi ile programlamaya imkân veren JC6U kontrol ünitesine sahip UNIVAL 100 jakar mekanizmasını, çerçevelerin üstünde bir alüminyum ray üzerinde konumlandırılmış, JC6U kontrol ünitesine sahip, yeni geliştirilen pozitif kontrollü kenar çözgü salma ekipmanı olan CS1 ile kombine edilmiş 64 veya 96 aktüatörlü UNIVALETTE model çok amaçlı yazı kenarı jakar mekanizmasını sergilemiştir. Tüm jakar mekanizmaları için bağımsız tahrik seçeneğini sunmaktadır [10]. Şekil 17. Stäubli UNIVAL 100 Model Jakar Mekanizması Şekil 18. Stäubli Bağımsız Tahrik Mekanizması 19

Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 ITMA 2011 Uluslar arası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma. STÄUBLİ Firması ayrıca parça ve duvardan duvara halıları, bukle ve düz dokuma yapılarını üreten, 2+2, 2+4, 3+3, 6+6 gibi modüler olarak tasarlanabilen çoklu atkı seçiciye sahip Schönherr marka ALPHA 400 singleloop model halı makinasını sergilemiştir [11]. Şekil 19. Stäubli ALPHA 400 Singleloop Model Halı Makinası VAN DE WİELE Firması fuardaki standında 24.000 çözgü kapasiteli 5.2 m eninde yüz yüze halı dokuyan, hava yastığı ile kılavuzlanmış rapierli atkı atım sistemine sahip, dakikada 200 atkı atabilen, üzerinde servo-motorlarla kontrol edilen, kenar örgüsü oluşturan mekanizma bulunan RCİ02 model halı tezgahı ile döşemelik kadife, otomotiv döşemelik kadife, perdelik ve giysilik kadife, gölgeli kadife, İtalyan kadifesi gibi kadifeleri dokuyabilen, mikroprosesörlü, ekrandan kontrol edilebilen, elektropinömatik atkı seçicili VTR33 model kadife tezgahını sergilemiştir [12]. Şekil 20. Van De Wiele Kenar Oluşturma Mekanizması 20

Özdemir, H., Koralay, O. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 Şekil 21. Van De Wiele RCİ02 Model Halı Tezgahı VAN DE WİELE Grubuna bağlı BONAS firması düz kumaşlar, havlu ve teknik kumaşlar için LJ ve ZJ model jakar mekanizmalarını standında sergilemiştir. LJ Model jakar mekanizmasının kapasitesi 2688 ile 14400 arasında değişirken, ZJ Model jakar mekanizmasının kapasitesi 1344 ile 2688 arasında değişmekte olup, rapierli ve hava jetli tezgahlara uygun tipleri bulunmaktadır [13]. Şekil 22. Bonas LJ ve ZJ Model Jakar Mekanizmaları VAN DE WİELE Gurup bünyesinde bulunan İro ve Roj Firmaları hava ve su jetli tezgahlarda kullanılan Super Elf X2, cam ve karbon vb. lifler için kullanılan Super Elf X2 GF, ipliğin bir pim tarafından tutulduğu, 5000-6000 devir/dak hızında çalışan, hava ve su jetli tezgahlara atkı besleyebilen Super Elf X3, denim, perde gibi kumaşların üretiminde kullanılan, motor çapı ve sarım aralığı daha küçük olan Luna X2, jüt, polipropilen folyo gibi tozlu ve ağır iplikleri projektilli ve rapierli tezgahlara besleyen HD X2, konik tamburu yalıtkan olan, cam, karbon gibi iletken ipliklerde kullanılan HD X3 Model atkı besleyicileri standında sergilemiştir [14]. 21

Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 ITMA 2011 Uluslar arası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma. Şekil 23. İRO HD X2 Model Atkı Besleyici Şekil 24. ROJ Super Elf X2 GF Model Atkı Besleyici CCI firması Evergreen Numune Dokuma Tezgahının hızını 85 devir/dakika ya çıkarmıştır. Ayrıca tezgaha dokunmatik ekran konulmuştur. Yeni Studio numune dokuma tezgahında çerçevelerin hareketi mekanik olarak sağlanmakta ve dakikada 150 atkı atabilmektedir. Asya Ülkeleri için geliştirdiği 10 inç genişliğinde kumaş dokuyan d weaver modelini de sergilemiştir [15]. Şekil 25. CCI Evergreen Numune Dokuma Tezgahı 22

Özdemir, H., Koralay, O. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 Şekil 26. CCI Studio Numune Dokuma Tezgahı MÜLLER Firması yardımcı iplik kılavuzlarıyla ve Z sistem iki iğne ile atkı atan, sonsuz uzunlukta desenli, hafif ve orta ağır, elastik ve elastik olmayan kumaşlar dokuyabilen elektronik kontrollü NH2 53 model dar dokuma makinası ile kayış bezlerini ve kalın bantları dokuyan kayış dokuma makinasını sergilemiştir [16]. Şekil 27. Müller Dar Dokuma Makinası 23

Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 ITMA 2011 Uluslar arası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma. Çin menşeili FH mekiksiz dar dokuma makinasında elastik dar bandlar dokunabilmektedir. Aynı firmanın üretim parametrelerini gösteren, tezgahı otomatik olarak durdurabilen 10.000 çözgü kapasiteli elektronik jakar sistemi adapte edilmiş modeli de bulunmaktadır [17]. Şekil 28. FH Dar Dokuma Makinası DOKAKSAM Firması rapierli ve hava jetli tezgahlar için 450 numaraya kadar paslanmaz çelikten taraklar üretmiştir [18]. Şekil 29. Dokaksam Tarak 24

Özdemir, H., Koralay, O. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 3. DOKUMA HAZIRLIK MAKİNALARINDA GÖZLEMLENEN GELİŞMELER Barabanlı klasik bobin makinalarında hız 1300 m/dak ya çıkmıştır. Modern bobin makinalarında elektronik kontrollere bağlı olarak iplik sarım hızı (m/dak) artmıştır. Modern bobin makinalarında ayrıca iplik gerilimi dijital olarak kontrol edilmekte, bu gerilim kontrolüne göre iplik kılavuzu ve iplik besleyici iplik gerilimini ayarlayacak şekilde hareket ettirilmektedir. SSM Firması ürettiği barabanlı modern bobin makinalarında her sarım ünitesi için, iplik kılavuzunun hızı ve traverse (kurs) uzunluğu, sarım açısı, her sarım katındaki tur sayısı gibi parametreler ekrandan tek tek kontrol edilerek üretim hızı 1500 m/dak ya çıkmıştır. Muff formunda sarılan iplik boyandıktan sonra bir miktar küçülmekte ama bütün yüzeyleri istenen düzgünlükte olmadığı için; salınımlı magazin bobin üzerinden ipliğin boşaltılacak yönde döndürülerek, başka bir bobin patronuna sarımı SSM Firmasının geliştirdiği DP5-W modelinde 2500 m/dak lık hızda üretim gerçekleştirilebilmektedir. Şekil 30. SSM DP5-W Model Bobin Makinası İki veya üç ipliği katlayan ve aynı zamanda tek katlı ipliği saran SSM Firmasının TW2-D bobin makinasında da hassas ve çapraz sarım yapılabilmektedir. Silindirden hareket alan bobin üzerine iplik kılavuzu yardımıyla kurs hareketi yapan iplik, sarılmaktadır. Her türlü ipliğin çalışıldığı SSM TW2-W hassas ve çapraz sarım yapabilen bobin makinasında kılavuz yardımıyla kurs hareketi yapan iplik sarılarak alt ve üst yüzeyleri düzgün olan bobinler elde edilebilmektedir. Ayrıca istenildiği durumlarda yağlama yapılabilmektedir. 25

Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 ITMA 2011 Uluslar arası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma. Şekil 31. SSM TW2-W Model Bobin Makinası SSM PW2-W bobin makinasında her bir bobin direkt olarak servo-motor ile hareket ettirilerek bütün iplikler için hassas sarım sağlanmaktadır. Ayrıca istenildiği durumlarda yağlama yapılabilmektedir. Ters yönde hareket eden iplik kılavuzu mekanizması ile kopuşlar azaltılmakla beraber 1600 m/dak lık yüksek hızlara ulaşılmıştır. İplik kılavuzuyla saran bobin makinalarında kılavuzun traverse (kurs) uzunluğunun ve hızının dijital kontrolü sağlanarak burada hız 1800 m/dak ya çıkmıştır. SSM Firmasının geliştirdiği tüy yakma makinasının her ünitesinde ipliği yakan silindirik alev beki, iplik sarılırken içinden geçen ipliğin yapısında olup yüzeyinden ayrılan lifleri yakmaktadır. Yanma işlemi sonucu egzoz gazları vakumla dışarı atılmaktadır. Tüylü bobinin olduğu magazin makina çalıştırıldığında otomatik olarak bekin altına inmekte olup, sarım bittiğinde ise tekrar yukarı çıkmaktadır. Bu makina özellikle pamuk ve ipek lifi için kullanılmakla birlikte yün lifi için de kullanılabilir. Kompakt iplikte dahi tüylülük oranını azaltmaktadır [19]. Şekil 32. SSM Tüy Yakma Makinası 26

Özdemir, H., Koralay, O. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 MURATEC prototip olarak geliştirdiği kopsları birleştiren bobin makinası ipliği baraban yerine mekiğin yatay kurs hareketi ile 1500 m/dak hızla sarabilmektedir. Aynı firma, verimliliği ve sarım kalitesini yükselten, sarım ünitesinde toz kolektörü bulunan Process Coner II QPRO model barabanlı bobin makinasını sergilemiştir. Bu makina üst ve alt yüzeylerdeki şişkinlik oluşumunu engellemekte, bobin yüksekliği boyunca her katmanda 1,5 turdan 3 tura kadar sarım yapabilmekte, 30º ye kadar konik kenar oluşturmakta ve çoklu sarım yapabilmektedir. Şekil 33. Muratec Process Coner II QPRO Model Bobin Makinası 27

Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 ITMA 2011 Uluslar arası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma. MURATEC Firması iplik bağlayıcı olarak hava splicerin yanında doğal liflerden yapılan iplikler için su splicerini, yün lifleri için basınçlı sıcak havayla çalışan ısı splicerini geliştirmiştir [20]. Şekil 34. Muratec Air Splicer Şekil 35. Muratec Water Splicer 28

Özdemir, H., Koralay, O. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 Şekil 36. Muratec Hot Splicer SAVİO Firması fuardaki standında Sirius model two-for-one büküm makinası ile tüylülüğü az olan splice yapabilen Polar E model, Polar/I-Direct Link System ve Polar M/L model makinalarını sergilemiştir. Bobin makinalarında sağım yapılan kopsun arka kısmında dolu olarak yedekte bekleyen iki tane kops bulunmaktadır [21]. Şekil 37. Savio Polar/I-Direct Link System Bobin Makinası 29

Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 ITMA 2011 Uluslar arası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma. TEXKİMP firması high tech lifler, poli şeritler ve monofilamentler, cord bezleri üretiminde kullanılan, ağır bobinlerin bulunduğu cağlıkları ve 300 kg a kadar bobinleri yerleştiren robotları geliştirmiştir [22]. Şekil 38. Texkimp Bobin Yerleştirici Robot CCI firması 16 bobinlik kabinden çözgü sarımı gerçekleştirilen Lutan tek bobinden çözgü çözme makinasında 48 cağlıklı yedek bobin kabinini geliştirmiştir. Bu kabin, girilen bobinler üzerindeki iplik bittiğinde otomatik olarak dolu bobinleri çözgü renk raporuna göre cağlık kabinine yerleştirmektedir. Bu makinada çözgülerin sarımı gerçekleşirken ring soldan sağa hareket etmektedir [15]. Şekil 39. CCI Lutan Numune Çözgü Makinası KARL MAYER Firması, üzerinde modern jet sistemi olan, ön yıkama ve haşıllama bölgelerinde kademeli basıncın uygulandığı yüksek haşıl konsantrasyonlarında çalışabilen Pro Size Compact haşıl makinasını sergilemiştir. Aynı firma diğer numune çözgü makinalarından farklı olarak 134 bobin kapasiteli cağlıktan beslenen GOM model numune çözgü makinasını da standında sergilemiştir. Bu makinada sarılan çözgü bölümlerinin topluca sağa doğru hareket ettirilmesi sonsuz band sistemiyle sağlanmaktadır [23]. 30

Özdemir, H., Koralay, O. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 Şekil 40. Karl Mayer Numune Çözgü Makinası STÄUBLİ Firması fuarda sergilediği renkli iplikleri renk raporuna göre tek tek kontrol eden, dokunmatik renkli ekrana sahip, CAD sistemiyle tahar planını programlanabilen, iki çözgü levendini taharlayabilen ve opsiyonel olarak 1:1 çapraz yapabilen Safir S80 Model tahar makinasını sergilemiştir. Aynı firma seçme üniteleri geliştirilmiş 10 denyeden ince iplikleri de çapraza alabilen, iki kameralı tanıma sistemi ile saydam iplikleri de tanıyabilen, 3.60 cm genişliğe kadar 1:1 çapraz yapabilen, teknik ipliklere yönelik OPAL Model çok katmanlı çapraza alma makinasını, kaba ve orta kalınlıkta iplikleri düğümleyen MAGMA T12 Model, ince iplikleri düğümleyen TOPMATIC 200 ve 300 Model düğüm makinalarını da sergilemiştir [10]. 4. SONUÇ Şekil 41. Stäubli OPAL Model çok katmanlı çapraza alma makinası Genel olarak makinalardaki yenilikleri; teknik kumaşlar da dahil olmak üzere çok farklı numara ve tür iplikleri dokuyabilen atkı atım sistemleri ile servo motorlardan güç alan direkt tahrik mekanizmalarının geliştirilmesi, her bir atkı atımında çerçevelerin veya harnişlerin ve ağızlık açısının ayrı ayrı kontrolü, bobinlemede sarım ve iplik parametrelerinin kontrolü, verimin ve verimliliğin arttırılması ile daha fazla otomasyona gidilmesi olarak özetleyebiliriz. 31

Teknolojik Araştırmalar: TTED 2011 (3) 10-32 ITMA 2011 Uluslar arası Tekstil Makinaları Fuarında Dokuma. 5. KAYNAKLAR 1. Dornier Firma Kataloğu 2. Toyota Firma Kataloğu 3. Picanol Firma Kataloğu 4. Tsudakoma Firma Kataloğu 5. Sultex Firma Kataloğu 6. Somet Firma Kataloğu 7. Jäger Firma Kataloğu 8. Jürgens Firma Kataloğu 9. Trinca Firma Kataloğu 10. Stäubli Firma Kataloğu 11. Shönherr Firma Kataloğu 12. Van de Wiele Firma Kataloğu 13. Bonas Firma Kataloğu 14. İro, Roj Firma Kataloğu 15. CCI Firma Kataloğu 16. Müller Firma Kataloğu 17. FH Firma Kataloğu 18. Dokaksam Firma Kataloğu 19. SSM Firma Kataloğu 20. Muratec Firma Kataloğu 21. Savio Firma Kataloğu 22. Texkimp Firma Kataloğu 23. Karl Mayer Firma Kataloğu 32