YURTDIŞI GEÇİCİ GÖREV DÖNÜŞÜ BİLGİLENDİRME TOPLANTISI

YURTDIŞI GEÇİCİ GÖREV DÖNÜŞÜ BİLGİLENDİRME TOPLANTISI Dr. Mehmet KEÇECİ Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü 29 Ocak 2014, Ankara 1..

Sunum İçeriği Giriş Asya Turunçgil Psillidinin Tanımı, Zararı ve Ekonomik Önemi Yapılan Çalışmalar - Tamarixia radiata nın biyolojik özelliklerinin belirlenmesi - Diaphorencyrtus aligarhensis in hedef olmayan diğer böcekler üzerine olası etkileri - Tamarixia radiata nın salım çalışmaları Yapılan ziyaretler - Turunçgil Araştırmaları Kurumu (Citrus Research Board) Sonuç 2

Giriş Eğitim Konusu : Meyvecilikte İleri Bahçe Yönetimi (Entegre Ürün Yönetimi) Eğitim Süresi : 6 Ay (28.12.2012-28.06.2013) Eğitim Gördüğü Ülke: ABD Eğitim Aldığı Kurum : Kaliforniya Üniversitesi, Entomoloji Bölümü, İstilacı Türler Araştırmaları Merkezi, Uygulamalı Biyolojik Mücadele Merkezi 3

İstilacı Türler Araştırma Merkezi Uygulamalı Biyolojik Mücadele Laboratuarı Dr. Mark S. Hoddle Lab 4

İstilacı Türler Araştırma Merkezi Uygulamalı Biyolojik Mücadele Laboratuarı Dr. Mark S. Hoddle Lab 5

Asya Turunçgil Psillidi (Diaphorina citri Kuwayama) Kaliforniya Eyaleti, Turunçgil üretimi ile Amerika Birleşik Devletlerinde ilk sırada yer almaktadır. Ülkede Turunçgil üretimini sınırlayan hastalık ve zararlılara karşı Üniversiteler ve Tarım Bakanlığı çalışmaları ile Entegre Mücadele programları oluşturulmuştur. Ancak Florida Eyaletinde Asya turunçgil psillidi (Diaphorina citri Kuwayama) nin görülmesiyle birlikte, tüm üretim modelleri yeniden revize edilmeye başlanmıştır. 6

Asya Turunçgil Psillidi (Diaphorina citri Kuwayama) Konukçuları: Turunçgiller olmak üzere, Turunçgil yasemin, Muraya exotica, Muraya paniculata Ergin ömür uzunluğu: 25 C de yaklaşık 40 günden fazla Yumurtlama kapasitesi: 500 yumurta dan fazla bırakır. 5 nimf dönemi vardır. 7

Asya Turunçgil Psillidi (Diaphorina citri Kuwayama) 8

Asya Turunçgil Psillidi (Diaphorina citri Kuwayama) Asya turunçgil psillidinin esas zararı ise Huanglongbing (HLB) olarak bilinen hastalığa neden olan Candidatus Liberibacter asiaticus isimli bakteriyi taşımasıdır. Hastalık özellikle sürgünlerden başlayarak sararmalara yol açar. 10

Asya Turunçgil Psillidi (Diaphorina citri Kuwayama) Yapraklarda çinko noksanlığı ve Stubborn (yediverenleşme) benzeri belirtiler oluşturur. 11

Asya Turunçgil Psillidi (Diaphorina citri Kuwayama) Meyveler olgunlaşmaz, normalden küçük ve yamuk olur, 12

Asya Turunçgil Psillidi (Diaphorina citri Kuwayama) Sürgünler kurumaya başlar ve bulaşık ağaç birkaç yıl içinde ölür. 13

Asya Turunçgil Psillidi (Diaphorina citri Kuwayama) Zararlı, Amerika kıtasında ilk kez Brezilya da 2004 yılında, Florida Eyaletinde ise 2005 yılında Bu eyaletteki hastalık nedeniyle %16 lık üretimde görülen düşüşün zararı 1.7 milyar ABD dolar Kaliforniya da ise ilk kez Meksika sınırına yakın Imperial ve San Diego şehirlerinde 2008 yılında görülmüştür. Daha sonra zararlı Güney Kaliforniya nın bir çok şehrinde, özellikle mücadele yapılmayan ev bahçelerinde görülmüştür. HLB hastalığı ise ilk kez Los Angeles şehrinde bir ev bahçesinde 2012 yılı başlarında görülmüştür 14

Asya Turunçgil Psillidi (Diaphorina citri Kuwayama) Zararlının Dünyadaki Yayılışı 16

Bir başka vektör, Trioza erytreae Candidatus Liberibacter asiaticus Dünyadaki Yayılışı 17

Asya Turunçgil Psillidi (Diaphorina citri Kuwayama) Kaliforniya eyaletindeki zararlı görüldüğü yerlerde (özellikle ev bahçeleri), Kaliforniya Tarım Birimleri tarafından, kimyasal ilaçlama ile eradike edilmeye çalışılmıştır. Ancak, yüksek maliyetli ve sürdürülebilir olmayan bu uygulama; mülk sahiplerinin zaman zaman ilaçlamaya karşı gösterdiği direnç, diğer alanlarda yeni bulaşmaların görülmesi, eski alanlarda zararlının yeniden ortaya çıkması ve tekrarlı ilaçlamaların yapılmasının zorunluluğu gibi nedenlerle başarısız olmuş ve sonlandırılmıştır. Turunçgil Üretimi yapılan bahçelerde ise üreticiler, özellikle damlama sulama ve sprink sistemleriyle sistemik ilaçlar kullanarak mücadele etmektedir. 18

Yapılan çalışmalar Eğitim süresince Kaliforniya Üniversitesi Riverside Kampüsünde bulunan İnsektaryum ve Karantina Birimi, 2 adet doğal düşman Tamarixia radiata nın biyolojik özelliklerinin belirlenmesi Diaphorencyrtus aligarhensis in hedef olmayan diğer böcekler üzerine olası etkileri 19

Yapılan çalışmalar Asya Turunçgil Psillidinin Üretimi Asya turunçgil psillidi üretimi, seralarda yetiştirilen Citrus volkameriana bitkileri üzerinde yapılmaktadır. 20

Yapılan çalışmalar Asya Turunçgil Psillidinin Üretimi Asya turunçgil psillidi üretimi, seralarda yetiştirilen Citrus volkameriana bitkileri üzerinde yapılmaktadır. 21

Yapılan çalışmalar Asya Turunçgil Psillidinin Üretimi 22 Asya turunçgil psillidi üretimi için taze sürgün sağlanması

Yapılan çalışmalar Asya Turunçgil Psillidinin Üretimi 23 Asya turunçgil psillidi üretimi için taze sürgün sağlanması

Yapılan çalışmalar Tamarixia radiata nın biyolojik özelliklerinin belirlenmesi Bir faydalı türün salım yapılacak bölgeye adaptasyonu ve başarılı olup olamayacağının belirlenebilmesi için özellikle sıcaklık ile etkileşiminin belirleneceği temel biyolojik çalışmaların yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. 6 farklı sıcaklık (beş sabit 15, 20, 24, 29, 34 C ve dalgalı 29 C) ta ergin öncesi gelişme süresi, parazitleme oranı, ergin ömrü biyolojik kriterleri 3 farklı sıcaklık (iki sabit 24, 29 C ve dalgalı 29 C) ta üreme kapasitesi Farklı besin kaynaklarının (bal, su, kahverengi yumuşak koşnil ve Asya turunçgil psillidi balsırası) T. radiata erginlerinin yaşam süresi üzerine etkileri 24

Yapılan çalışmalar Tamarixia radiata nın biyolojik özelliklerinin belirlenmesi 25

Yapılan çalışmalar Diaphorencyrtus aligarhensis in hedef olmayan diğer böcekler üzerine olası etkileri - Faydalının salınacağı hedef zararlı türe yakın akraba türler, - Faydalının salınacağı turunçgiller ile beslenen diğer türler, - Turunçgil yetiştirilen alanların etrafındaki diğer bitki türlerinde görülen türler, - Doğada yerli olarak bulunan diğer psillid türler ve - Yabancı otlarda beslenen faydalı psillid türler, 26

Yapılan çalışmalar Diaphorencyrtus aligarhensis in hedef olmayan diğer böcekler üzerine olası etkileri Testlerde beklenen, faydalının salımın yapılacağı ülke/eyalette görülen doğal türler üzerinde herhangi bir parazitleme yeteneğinin olmamasıdır. Test sonuçları USDA tarafından bir komisyon tarafından değerlendirilmekte ve doğaya salım izni verilmektedir. - Bactericera cockerelli Patates psillidi), - Euphyllura olivina (Zeytin Pamuklubiti), - Heteropsylla sp. (Akasya psillidi), - Heteropsylla texana (Prosopis psillidi), - Arytainilla spartiophylla (Scotch brom psillidi) 27

Yapılan çalışmalar Tamarixia radiata nın salım çalışmaları USDA tarafından salım izni verilen T. radiata nın salım çalışmaları, 28

Yapılan çalışmalar Tamarixia radiata nın salım çalışmaları Faydalın salım sonrasında doğaya yerleşip yerleşmediğinin kontrolü, ne kadar hızla doğada yayılabildiği, kışı geçirip geçirmediği ve zararlıyı baskı altına alıp alamadığı gibi konuların belirlenmesi 29

Yapılan ziyaretler Turunçgil Araştırmaları Kurumu (Citrus Research Board) Üreticilerin kurduğu birlik olan Citrus Research Board da incelemeler yapıldı. Bu birliğin temel amacı üreticilerin sorunlarını çözecek bilgi ve sistemler üretmektir. Kurum, USDA, CDFA ve birçok üniversite ile işbirliği yapmaktadır. Üreticilerin ve devletin katkısı ile fon oluşturmakta ve ihtiyaç duyduğu konularda işbirliği ile araştırmalar yapmaktadır. 30

Yapılan ziyaretler Turunçgil Araştırmaları Kurumu (Citrus Research Board) Turunçgil Araştırmaları Kurumu Laboratuvarı Bu laboratuarda Kaliforniya eyaletinin her bölgesini kapayacak şekilde yapılan örneklemeler ile - Asya turunçgil psillidinin popülasyonu ve - HLB hastalığının mevcudiyeti taranmaktadır. Ayrıca kurum T. radiata nın üretim çalışmalarına başlayarak üreticilere dağıtmayı da planlamaktadır. 31

SONUÇ Ülkemizde Turunçgil Yetiştiriciliğinde Entegre Mücadele başarılı bir şekilde uygulanmaktadır. Bu eğitim programında ile ülkemize gelmesi muhtemel zararlı Asya turunçgil psillidinin özellikle biyolojik mücadelesi konusunda çalışmalar yapılmıştır. Bu kazanımların ülkemizdeki olası zararlı sorununun çözümüne katkı sağlayacağı beklenmektedir. 32

SONUÇ Henüz ülkemizde bulunmayan Asya turunçgil psillidinin taşıdığı, Huanglongbing (HLB) olarak bilinen hastalığının erken teşhisinin bu hastalığın yayılmasını engellemede önemli olduğu bildirilmektedir. Bu hastalığın erken ve hızlı teşhisine yönelik alınacak muhtemel eğitimlerin zararlı ve hastalığın ülkemize olası bulaşmaları sonrasında önemli olabileceği düşünülmektedir. 33

SONUÇ MEVZUAT Biyolojik mücadele etmenlerinin ruhsatlandırılması, ithali, üretimi ve kullanımı hakkında tebliğ (tebliğ no: 2008/28) Biyolojik etkinlik denemeleri MADDE 7 (1) Ek-3 de yer almayan ve ülkemizde bulunmayan türlerin biyolojik etkinlik denemeleri için Bakanlığa bildirimde bulunulur. Yapılacak biyolojik etkinlik denemeleri ile ilgili olarak ruhsata esas denemelerde aşağıdaki esaslar uygulanır. a) İthal edilen faydalı organizmanın biyolojik mücadele amaçlı olarak tarlada veya serada kullanılabilmesi için organizmaların ruhsata esas etkinlik denemelerinin yapılması ve bu deneme sonuçlarının komisyon tarafından yeterli bulunması gerekir. Ek-3 de yer alan veya ülkemiz faunasında bulunan biyolojik mücadele etmenlerinin biyolojik etkinlik denemeleri aranmaz. Ancak ırk oluşturan türlerde etkinlik denemesi yapılır. 34

SONUÇ MEVZUAT Biyolojik mücadele etmenlerinin ruhsatlandırılması, ithali, üretimi ve kullanımı hakkında tebliğ (tebliğ no: 2008/28) Araştırma amaçlı ithal edilecek olan biyolojik mücadele etmenleri MADDE 10 (1) Üniversiteler, Araştırma Enstitüleri ve Biyolojik mücadele alanında çalışan özel kuruluşlarca araştırma amacıyla getirilecek biyolojik mücadele etmenleri, kapalı alanlarda denenmesi şartı ve ilgili Müdürlüğün gerekçeli yazısı ile Genel Müdürlükten alınacak izne tabidir. 35

SONUÇ MEVZUAT Biyolojik mücadele etmenlerinin ruhsatlandırılması, ithali, üretimi ve kullanımı hakkında tebliğ (tebliğ no: 2008/28) Araştırma amaçlı ithal edilecek olan biyolojik mücadele etmenleri MADDE 10 (1) Üniversiteler, Araştırma Enstitüleri ve Biyolojik mücadele alanında çalışan özel kuruluşlarca araştırma amacıyla getirilecek biyolojik mücadele etmenleri, kapalı alanlarda denenmesi şartı ve ilgili Müdürlüğün gerekçeli yazısı ile Genel Müdürlükten alınacak izne tabidir. Mevzuatta bu testlerin nasıl yapılacağı ve kim(ler) tarafından değerlendirileceğine ilişkin daha açıklayıcı bilgileri içeren bir değişikliğin yapılması uygun olacaktır. 36

SONUÇ Kaliforniya (Riverside) da, Ülkeye yeni getirilen faydalıların konukçu testleri, Üniversite bünyesindeki Karantina laboratuarında yapılmaktadır. Karantina binası yaklaşık 15 sera bölümü ve 70 adet iklimlendirilmiş odadan oluşmaktadır. Bu binada ülkeye/eyalete getirilen organizmaların testler sırasında dışarıya bulaşmasını engelleyecek özel güvenlik önlemleri bulunmaktadır. Laboratuvar önlüğü ve/veya vücudun tamamını örten bir giysi giyme zorunluluğu, karanlık koridorlar, binadan çıkacak tüm malzemelere (çöp atıklar dahil) 3 gün soğuk muamale +1 gün sıcak muamele ve/veya otoklav yapılması zorunluluğu binadaki özel önlemlerden bazılarıdır. 37

SONUÇ Kaliforniya (Riverside) da, Ülkeye yeni getirilen faydalıların konukçu testleri, Karantina Laboratuvarı Ülkemizdeki alt yapının yeniden değerlendirilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. 38