PAZARLAMA VE PERAKENDE

T.C. MĠLLĠ EĞĠTĠM BAKANLIĞI PAZARLAMA VE PERAKENDE SĠGORTA MUHASEBESĠ 343FBS024 Ankara, 2011

Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıģ bireysel öğrenme materyalidir. Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiģtir. PARA ĠLE SATILMAZ.

ĠÇĠNDEKĠLER ĠÇĠNDEKĠLER AÇIKLAMALAR... iii GĠRĠġ... 1 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 1... 2 1. SĠGORTA KAVRAMLARI ve SĠGORTA HESAP PLANI... 2 1.1. Sigortanın Tanımı... 3 1.2. Sigortanın Fonksiyonları... 3 1.3. Sigorta Kavramları... 4 1.3.1. Sigorta Poliçesi... 4 1.3.2. Sigorta Bedeli... 5 1.3.3. Sigorta Süresi... 5 1.3.4. Sigorta BaĢlangıç Tarihi... 5 1.3.5. Sigortanın Sona Ermesi... 6 1.3.6. Sigorta Konusu... 6 1.3.7. Prim... 6 1.3.8. Net Prim... 6 1.3.9. Brüt Prim... 6 1.3.10. Tazminat Talebi... 6 1.3.11. Zorunlu Sigorta... 7 1.3.12. Garanti Fonu... 7 1.3.13. Yangın Sigortası Vergisi... 7 1.3.14. Trafik Hizmetleri GeliĢtirme Fonu... 8 1.3.15. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV)-Gider Vergisi... 8 1.3.16. Zeyilname... 8 1.3.17. Rejistro (Kayıt Defteri)... 9 1.3.18 Komisyon... 9 1.4. Hesap Planı... 9 1.4.1 Sigortacılık Hesap Planı... 9 1.4.2. Sigortacılık Hesap Planı Hesapları... 13 UYGULAMA FAALĠYETĠ... 18 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME... 19 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 2... 22 2. PRĠM ÜRETĠMĠ VE ĠPTALĠ... 22 2.1. Sigorta ġirketi Tarafından Yapılan Prim Üretimleri... 22 2.1.1. Zorunlu Trafik Sigortası Prim Üretimi... 23 2.1.2. Yangın Sigortası Prim Üretimi... 25 2.1.3. Kasko Sigortası Prim Üretimi... 27 2.1.4. Diğer Elementer BranĢlarda Prim Üretimi... 31 2.1.5. Hayat BranĢında Prim Üretimi... 33 2.2. Sigorta ġirketi Tarafından Yapılan Prim Üretimlerinin Ġptali... 36 2.2.1. Elementer BranĢların (Hayat DıĢı) Prim Ġptali... 36 2.2.2. Hayat BranĢı Prim Ġptali... 37 2.3. Acente Aracılığı ile Prim Üretimi... 41 i

2.3.1. Zorunlu Trafik Sigortası Prim Üretimi... 41 2.3.2. Yangın Sigortası Prim Üretimi... 44 2.3.3. Kasko Sigortası Prim Üretimi... 47 2.3.4. Diğer Elementer BranĢlarda Prim Üretimi... 48 2.4. Acente Tarafından Yapılan Prim Üretimlerinin Ġptali... 54 2.4.1. Elementer BranĢların (Hayat DıĢı) Prim Ġptali... 54 2.4.2. Hayat BranĢı Prim Ġptali... 56 2.5. Reasürans ĠĢlemleri... 57 2.5.1. Reasürans Türleri... 58 2.5.2 Reasürans ĠĢlemlerinin MuhasebeleĢtirilmesi... 59 UYGULAMA FAALĠYETĠ... 63 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME... 64 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 3... 67 3. HASAR ĠġLEMLERĠ... 67 3.1. Hasar Ödeme Türleri... 68 3.2. Muallak Hasar KarĢılıkları... 69 3.3. Elementer BranĢlara ĠliĢkin Hasar Ödemesi... 69 3.4. Ekspertiz Ücretlerinin MuhasebeleĢtirilmesi.... 71 3.5. Hayat-Sağlık BranĢına ĠliĢkin Hasar Ödemesi... 73 3.6. Rücu ve Sovtaj ĠĢlemlerinin MuhasebeleĢtirilmesi... 75 3.6.1. Sovtaj... 75 3.6.2. Rücu... 78 UYGULAMA FAALĠYETĠ... 80 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME... 81 4.1. Sigorta Acentelerinde Muhasebe Kayıtları... 86 4.1.1. Elementer BranĢlarda Prim Üretiminin Muhasebe Kayıtları... 89 4.1.2. Hayat BranĢında Prim Üretiminin Muhasebe Kayıtları... 94 4.1.3. Prim Üretimi DıĢındaki ĠĢlemlerin Muhasebe Kayıtları... 95 4.2. Acentelerin Beyanname Sorumluluğu... 96 UYGULAMA FAALĠYETĠ... 99 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME... 100 MODÜL DEĞERLENDĠRME... 102 CEVAP ANAHTARLARI... 106 KAYNAKÇA... 108 ii

AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD 343FBS024 ALAN Pazarlama ve Perakende DAL/MESLEK Sigortacılık MODÜLÜN ADI Sigorta Muhasebesi Sigorta muhasebesinin temel ilkelerine göre sigorta iģletmelerinde kullanılan hesap planını kullanarak sigorta MODÜLÜN TANIMI prim üretimi ve iptalleri ile hasar iģlemlerinin günlük kayıtlarını (Ģirket ve acente açısından), ticari iģletmelerin kullandığı tek düzen hesap planını kullanarak sigorta acentelerinin muhasebe kayıtlarını yapabilecektir. SÜRE 40/32 ÖN KOġUL Ticari Defterler ve Beyannameler dersinin modüllerini almıģ olmak Sigorta kavramlarını öğrenebilmek ve sigorta hesap planını YETERLĠK kullanmak, günlük kasa iģlemleri ve kasa kapanıģ iģlemlerini uygulamak Genel Amaç: Her ortamda sigorta muhasebesi ile ilgili iģlemleri en kısa sürede yapabileceksiniz. Amaçlar: 1. Sigorta kavramlarını öğrenmek ve sigorta hesap planını kullanabileceksiniz. MODÜLÜN AMACI 2. Prim üretimi ve iptaline ait muhasebe kayıtlarını tutabileceksiniz. 3. Hasar muhasebesi ile ilgili iģlemleri kaydedebileceksiniz. 4. Sigorta acentelerinin muhasebe iģlemlerini tutabileceksiniz. EĞĠTĠM ÖĞRETĠM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME Sigorta hesap planı, ticari iģletme hesap planı, hesap makinesi, ticari defterler, beyannameler Her faaliyet sonrasında o faliyetle ilgili değerlendirme soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. iii

GĠRĠġ GĠRĠġ Sevgili Öğrenci, Günümüzde insanlar daha huzurlu ve daha güvenli yaģamak istemektedir. Bu amaçla çeģitli ürünler üretilmektedir. Ham maddenin, istenen ürün oluncaya kadar geçirdiği evrelerde özenle korunması gerekir. Ġnsanlar sahip oldukları malların zarar görmemesi için çaba sarfederler. Buna rağmen istemeyerek de olsa zarara uğramaktadırlar. Ortaya çıkan zararları mal sahiplerinin karģılama güçlüğü ortaya çıkmaktadır. KiĢilerin mallarına ve canlarına zarar geldiği zaman karģılanabilmesi için sigorta yaptırılmaktadır. Sigorta Ģirketleri ve sigorta acenteleri sigorta iģlemlerini kayıt altına almak zorundadır. Sigorta Ģirketleri, sigortacılık iģlemlerinin muhasebe kayıtlarında sigorta sektörünün kullandığı tek düzen hesap planını kullanmaları gerekir. Bu hesap planı, 30.12.2004 tarih ve 25686 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 1.1.2005 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiģtir. Söz konusu Tebliğ, 17.9.2005 tarih ve 25939 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sigortacılık Hesap Planı ve Ġzahnamesi Hakkında Tebliğde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile değiģikliğe uğramıģtır. Bu modül ile sigortacılık hesap planını, sigorta Ģirketinin ve sigorta acentelerinin sigorta iģlemlerine ait muhasebe kayıtlarını öğreneceksiniz. 1

ÖĞRENME FAALĠYETĠ 1 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 1 AMAÇ Her ortamda sigorta kavramlarını öğrenebilecek ve sigorta hesap planını kullanabileceksiniz. ARAġTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken araģtırmalar Ģunlardır: Sigorta Ģirketlerine giderek kullandıkları hesap planını araģtırınız. Sigorta acentelerine giderek kullandıkları hesap planını araģtırınız. Yaptığınız araģtırmaları ve sonuçlarını sınıfta arkadaģlarınız ile paylaģınız. 1. SĠGORTA KAVRAMLARI ve SĠGORTA HESAP PLANI Ticari iģletmelerde uygulanan muhasebe prensipleri ve metotları bir bütündür. ġirketler bilanço esasına göre defter tutmalarına rağmen farklı muhasebe tekniği kullanmak zorundadırlar. ĠĢletmelerin özellikleri göz önüne alınarak muhasebeyi iki bölümde incelemek mümkündür: Genel Muhasebe ve İhtisas Muhasebesi Genel Muhasebe Birinci sınıf iģletmelerin tamamında kullanılan muhasebedir. Ġhtisas Muhasebesi Bazı Ģirket ve kurumlar, faaliyet konuları gereği genel muhasebenin yanında farklı muhasebe tekniği de kullanmak zorundadırlar. Bu Ģirketler; Banka ve sigorta Ģirketleri, Özel katılım bankaları, Menkul kiymet yatırım fonları, Aracı kurumlar ve yatırım ortaklıklarıdır. 2

Genel nitelikteki iģlemler (özellikle genel giderler) genel muhasebe kısmında takip edilirken, Ģirketin yaptığı iģe özel iģlemler (örneğin sigorta Ģirketlerinde sigortacılık iģlemleri) ihtisas muhasebesinde (teknik muhasebe) takip edilmektedir. 1.1. Sigortanın Tanımı Türk Ticaret Kanunu nun 1263. maddesinde sigorta Ģöyle tanımlanmıģtır: Sigorta bir akittir ki bununla sigortacı bir prim karģılığında diğer bir kimsenin parayla ölçülebilir bir menfaatini halele uğratan bir tehlikenin meydana gelmesi halinde tazminat vermeyi yahut bir veya birkaç kimsenin hayat müddetleri sebebi ile veya hayatlarında meydana gelen birtakım hadiseler dolayısıyla bir para ödemeyi veya sair edalarda bulunmayı üzerine alır. Tanımdan da anlaģılacağı gibi sigortanın amacı; insanları ve ekonomik varlıkları tehdit eden, ancak öngörülebilmekle beraber, meydana gelip gelmeyeceği, hangi ölçüde ve ne zaman meydana geleceği belli olmayan rizikolara karģı sigortalıyı korumaktır. Sigorta, zararın meydana gelmesini önlemek amacı ile yapılmamaktadır. Buradaki amaç, zarar meydana geldikten sonra zararı sigortalılar arasında eģit olarak dağıtmaktır. Sigorta; aynı türden tehlikeyle karģı karģıya olan kiģilerin, belirli bir miktar para ödemesi yoluyla toplanan tutarın, sadece o tehlikenin gerçekleģmesi sonucu fiilen zarara uğrayanların zararını karģılamada kullanıldığı, bir risk transfer sistemidir. Bu sistem sayesinde kiģiler, karģı karģıya bulundukları tehlikelerin neden olabileceği, parayla ölçülebilen zararlarını, nispeten küçük miktarlarda ödemiģ oldukları primler yoluyla paylaģmaktadırlar. Sigortanın temel iģlevi, zararı ekonomik açıdan önemsiz bir duruma getirmektir.kiģiler tek baģına karģılayamayacakları zararları bir organizasyon aracılığıyla aralarında paylaģmaktadırlar. 1.2. Sigortanın Fonksiyonları Sigortacılık, yalnız rizikoları temin ve bunların gerçekleģmesi halinde bu hasarların giderilmesinden ibaret bir endüstri olmayıp sahip olduğu özellikler nedeniyle ekonomide bir takım fonksiyonları yerine getirmektedir. Sigortanın sahip olduğu bu fonksiyonları Ģöyle açıklayabiliriz. Tasarruf kaynağı olarak fon yaratmak: Bir ülkede, ekonomik az geliģmiģliğin ve yoksulluğun oluģturduğu kısır döngüyü kırmak için sermaye birikimine ihtiyaç vardır. Özellikle hayat sigortası branģında kiģilerin küçük tasarruflarından oluģan fonlar, ülke yatırımlarının finansmanında önemli tutarlarda kaynak oluģturmaktadır. Kredi sağlamak: GeliĢmiĢ ülkelerde kredi sisteminin temeli sigortadır. Özellikle uluslararası ticarette sigorta güvencesi olması temel esastır. Gerek tüketici kredilerinde, gerekse konut kredilerinde sigorta güvencesi olmadan kredi kullandırılması söz konusu değildir. 3

Ġstihdam yaratmak: GiriĢimciler, belirsizliklerin yoğun olduğu ortamlarda yeni yatırımlara yönelmezler. Sigorta, rizikonun ve belirsizliğin doğuracağı hasarlara karģı güvence sağlamak suretiyle, yeni yatırımların oluģumuna, dolayısıyla istihdama katkıda bulunur. Sosyal refah düzeyini yükseltmek: Sigortanın tasarrufları artırıcı etkisi ile yatırımların yapılması ve bunun doğal sonucu olarak istihdam imkânlarının geniģlemesiyle toplumda kiģi baģına düģen gelir de artmaktadır. Uluslararası ekonomik iliģkilerin geniģletilmesinde etken olmak: Sigortacılık faaliyeti, ülke ticaretinin uluslararasına taģınmasına ve yeni pazarlar edinilmesine de yardımcı olmaktadır. Özellikle ihracat kredi sigortası sistemi ve nakliyat sigortası branģlarının geliģmesiyle uluslararası ticari iliģkilerin hacmi gün geçtikçe artmakta ve ülkeye döviz girdisi sağlamaktadır. Vergi kaynağı yaratmak: Sigorta Ģirketleri teknik kârları ve mali kârları üzerinden ödedikleri vergilerin yanı sıra, faaliyetleri sırasında da Banka ve Sigorta Muamele Vergisi, Yangın Vergisi, Veraset ve Ġntikal Vergisi gibi birçok vergi ödeyerek vergi gelirlerine katkıda bulunurlar. Fiyatların daha gerçekçi ve istikrarlı olmasını sağlamak: Sigortacılık faaliyetlerinde çok miktarda istatistiki veriler branģlar itibarıyla oluģmaktadır. Bu istatistiki verilerin analizleri sayesinde fiyatlandırma sistemleri gerçekleģtirilmiģtir. Gerek imalatçı, gerekse dağıtımcı firmalar, sigortanın sağladığı bu imkânlar nedeniyle daha sağlıklı maliyet tespiti yapmakta ve subjektif fiyatlandırma yerine gerçekçi fiyat düzeyleri belirlemektedirler. Ekonomide sektör olmak: Sigorta sektörü hizmet üreten sektörler arasındadır. Mali kurumlar içinde yer almakta ve ekonomiye önemli katkılarda bulunmaktadır. Özellikle ülkenin ödemeler dengesi üzerinde yaptığı etkiler nedeniyle önem arz etmektedir. 1.3. Sigorta Kavramları Burada sigorta sektöründe kullanılan bazı kavramlar üzerinde durulacaktır. 1.3.1. Sigorta Poliçesi Sigortacı ile sigortalı arasındaki sigorta sözleģmesinin yazılı yasal delilidir. Bir sigorta poliçesinde genel olarak, sigortacıyı ve sigortalıyı tanımlayıcı bilgiler, sigorta konusuna iliģkin açıklamalar, teminatın kapsamı, sigorta bedeli, sözleģmenin süresi, prim miktarı, poliçenin düzenlenme tarihi, tarafların borç ve yükümlülükleri gibi bilgiler bulunmaktadır. 4

Bu organizasyon; sigorta Ģirketi, sigorta ettiren ve bir sigorta sözleģmesinden oluģur. Bir sigorta poliçesinde; bir tarafta sigorta teminatı veren ilgili kanun ve mevzuata göre sigortacılık faaliyetinde bulunmaya yasal olarak yetkili bulunan sigortacı, diğer tarafta da tehlikeyle karģı karģıya olan sigorta ettiren bulunmaktadır. Sigortacı; karģılaģabilecekleri tehlikelere karģı sigorta olmak isteyen kiģi veya kuruluģlara belli bir prim karģılığında teminat veren, kuruluģ ve çalıģmaları kanunlarla belirlenmiģ olan sigorta Ģirketleri ve sigorta aracilaridir. Sigortacılıktan baģka alanlarda faaliyette bulunamazlar. Sigortalı; sigorta Ģirketinin bir tarafı olarak, teminat kapsamındaki tehlikelerden herhangi birinin gerçekleģmesi durumunda, meydana gelen hasarın tazmini talebinde bulunmaya yasal yetkili olan kiģidir. Genellikle sigorta ettiren ile sigortalı aynı kiģi olmakla birlikte, farklı da olabilmektedir. Sigortacının sigortalıyı koruma yükümlülüğüne karģılık, sigortalının da sözleģme ile saptanan prim adı altındaki bir meblağı ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır. 1.3.2. Sigorta Bedeli Teminat kapsamındaki bir tehlikenin gerçekleģmesi veya sigortalının üçüncü Ģahıslara karģı sorumlu duruma düģmesi halinde, sigortacının ödemekle yükümlü olduğu, poliçede belirtilen ve tazminata esas oluģturan azami bedeldir. Tazminat sözleģmelerinde sigorta bedeli, sigortalının uğrayabileceği en büyük mali kayıptır. Sigorta konusunun hasar anındaki piyasa değeri, sigorta bedelinin altında ise piyasa değeri esas alınmaktadır. Tazminat esaslı olmayan sigorta sözleģmelerinde ise (hayat sigortalari gibi), sigorta bedeli teorik olarak, istenilen herhangi bir miktarda tespit edilebilir ve risk gerçekleģtiği anda poliçe üzerinde yazan sigorta bedeli eksiksiz ödenir. 1.3.3. Sigorta Süresi Sigortacının teminat kapsamındaki tehlikeler nedeniyle meydana gelmesi muhtemel hasarlara iliģkin sorumluluklarının devam ettiği süredir. Elementer branģlarda bu süre genellikle bir yıldır. 1.3.4. Sigorta BaĢlangıç Tarihi Sigorta teminatının yürürlüğe girdiği tarihtir. Bazı branģlarda sigortanın baģlayabilmesi için sigorta priminin genellikle bir kısmının ödenmesi gerekirken, bazı branģlarda böyle bir zorunluluk olmayıp tarafların anlaģmasıyla birlikte teminat baģlamıģ kabul edilir. 5

1.3.5. Sigortanın Sona Ermesi Sigorta sözleģmesinin her iki taraf ve üçüncü Ģahıslar bakımından artık geçerli olmaması halidir. SözleĢmenin sona ermesi çeģitli durumlarda söz konusu olabilir. 1.3.6. Sigorta Konusu Kaybedilmesi veya hasarlanması halinde, üzerinde menfaat sahibi kiģi/kiģiler için mali kayıplara neden olan; TaĢınır veya taģınmaz bir mal, Meydana gelmesi durumunda yasal bir hakkın kaybedilmesine veya yasal bir sorumluluk oluģmasına neden olan herhangi bir olay, Ölüm veya yaralanma halinde kiģinin kendisi veya menfaat bağı ile bağlı olduğu kiģiler için parasal kayıplara neden olabilecek bir hayat, Sorumluluk poliçesi için ilgili kiģinin baģkalarına verebileceği zararlar bakımından söz konusu olan yasal sorumluluk, Hayat poliçesi için sigortalı kiģinin yaģamı sigortanın konusu üzerine birer örnektir. 1.3.7. Prim Herhangi bir riske iliģkin olarak, sigortacının vermiģ olduğu teminata karģılık olmak üzere, sigortalı veya sigorta ettiren tarafından para olarak ödenen bedeldir. Sigorta sözleģmesinin en önemli unsurlarından birisidir ve sözleģmenin diğer bütün Ģartları yerine getirilmiģ olsa dahi primin ödenmemesi, birçok durumda sigorta sözleģmesinin yürürlüğe girmesini engelleyen bir durumdur. 1.3.8. Net Prim Poliçe düzenlenirken teminat kapsamına alınan iģlemlerin prim tutarlarına vergi ve fonlarının ilave edilmemiģ tutarıdır. 1.3.9. Brüt Prim Poliçe düzenlenirken teminat kapsamına alınan iģlemlerin prim tutarları ile vergi ve fonlarının ilave edilmiģ tutarıdır. 1.3.10. Tazminat Talebi Sigorta poliçesi kapsamında olan bir riskin neden olduğu ziya veya hasarın tazmin edilmesi amacıyla, sigortalı, lehdar veya üçüncü Ģahısların sigorta Ģirketinden yapmıģ olduğu tazminat talebidir. Talep edilen miktar, ilke olarak sigorta bedelini aģmamalıdır. 6

1.3.11. Zorunlu Sigorta KiĢinin, yasa dolayısıyla yaptırmak zorunda olduğu sigortadır. KiĢinin üçüncü Ģahıslara karģı sorumlu olması durumunda, üçüncü Ģahısların tazminatsız kalmasını önlemek üzere, sigorta sistemi kullanılarak oluģturulmuģ bir tedbir olarak düģünülmelidir. Zorunlu sigortalara verilebilecek tipik bir örnek, trafik sigortalarıdır. Hemen bütün dünyada uygulanmakta olan bir zorunlu sigorta türüdür. KiĢinin, sahibi olduğu motorlu araç dolayısıyla üçüncü Ģahıslara verebileceği hasarlardan doğabilecek sorumluluklarını kapsamaktadır. Ülkemizde de uygulanmakta olan Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası, Otobüs Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası, Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortası, Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortası gibi zorunlu sigortalar dıģında, özellikle geliģmiģ ülkelerde uygulanan ĠĢveren Mali Mesuliyet Sigortası, Çevre Kirliliği Sorumluluk Sigortası gibi zorunlu sigortalar da vardır. KiĢinin, genellikle üçüncü Ģahıslara verebileceği zararlara karģı zorunlu tutulan sorumluluk sigortalarının dıģında, tamamen baģka amaçlar düģünülerek zorunlu tutulmuģ, kiģinin bazı doğal afetler nedeniyle kendi malına gelebilecek maddi hasarını karģılayan zorunlu sigortalar da mevcuttur. Ülkemizde uygulanmakta olan Zorunlu Deprem Sigortası bu uygulamaya bir örnektir. 1.3.12. Garanti Fonu Karayolları Trafik Kanununun 108. maddesi gereğince, sigorta Ģirketlerince düzenlenen Trafik Poliçelerinden (Karayolları Trafik Kanunu Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası) tahsil edilen net primin %2 si oranında garanti fonu tahsil edilmelidir. Fonun gelirleri, her yıl sigorta Ģirketince mecburi mali mesuliyet sigortası için tahsil edilen safi primlerin, % 1 ile sigorta ettirenlerin safi priminin %2 si oranında sigorta Ģirketlerine ödeyecekleri katılma payından oluģur. Tahsil edilen bu fon, takip eden ayın sonuna kadar fon hesabına yatırılmalıdır. Bu fon ile ilgili olarak ayrıca sigorta Ģirketleri yıl içerisinde zorunlu mali sorumluluk sigortasından sağlanan net prim tutarının %1 i oranında bir yükümlülüğü, takip eden yılın Ģubat ayı sonuna kadar ilgili fon hesabına yatırmaları gerekir. 1.3.13. Yangın Sigortası Vergisi Belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan net primler üzerinden %10 oranında yangın sigorta vergisi hesaplanır. Bu vergi sadece yangın primine uygulanır. Ek teminatların primlerine uygulanmaz. Tahsil edilen yangın sigorta vergisi, takip eden ayın 20. günü akģamına kadar ilgili belediyelere ödenir. Yangın sigorta vergisinin büyükģehir belediyesinin bulunduğu illerde BüyükĢehir Belediyesine, BüyükĢehir Belediyesi'nin olmadığı yerlerde poliçenin riziko adresinin bulunduğu il veya ilçe belediyelerine yatırılması gerekmektedir. Yani sigorta yaptırılan menkul ya da gayrimenkul hangi belediye sınırları içerisinde ise o belediyeye ödenmelidir. Verginin tahakkuk etmediği aylarda, boģ beyanname verilmesine gerek yoktur. 7

1.3.14. Trafik Hizmetleri GeliĢtirme Fonu Karayolları Trafik Kanununun 108. maddesi gereğince, sigorta Ģirketlerince düzenlenen Trafik Poliçelerinden (Karayolları Trafik Kanunu Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası) tahsil edilen net primin %5 i oranında Trafik Hizmetleri GeliĢtirme Fonu tahsil edilmelidir. Tahsil edilen Trafik Hizmetleri GeliĢtirme Fonu, en geç takip eden ayın 20 sine kadar ilgili fona yatırılmalıdır. 1.3.15. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV)-Gider Vergisi 6802 Sayılı Kanunun 28. Maddesine göre, Banka ve sigorta Ģirketlerinin 10.6.1985 tarih ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununa göre yaptıkları iģlemler hariç olmak üzere, her ne Ģekilde olursa olsun yapmıģ oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar Banka ve Sigorta Muamele Vergisine tabidir. Sigorta Ģirketlerince düzenlenen poliçelerdeki net prim üzerinden % 5 olarak hesaplanmaktadır. Ek teminatlar varsa ana teminat tutarına ek teminat tutarı da eklenerek gider vergisi matrahı bulunur. Söz konusu verginin yükümlüsü sigorta Ģirketleri olup vergi, hizmetlerden yararlanan kimselere yansıtılmaktadır. Sigorta Ģirketi ve yetkili acente (sözleģme yapma ve prim tahsil etme yetkisine sahip acente) bu vergiyi ödemekle mükelleftir. Diğer acenteler vergiyi Ģirkete göndermek zorundadır. Sigorta Ģirketleri, iptal ettikleri sigorta muamelelerine iliģkin vergileri (yalnızca iptal tarihinden sonraki döneme ait olan kısmı), iptalin gerçekleģtiği dönemde hesaplanan banka ve sigorta muameleleri vergisinden indirebilir. Böylece, iptal edilen BSMV'lerin sonraki dönemlerde indirimine imkan tanınmaktadır. Bir sonraki dönemde indirilemeyen vergiler, daha sonraki dönemlerin beyannamelerinde indirim konusu yapılabilir Sigorta Ģirketlerinin bir ay içerisindeki vergiye tabi iģlemlerini, beyanname ile izleyen ayın 15. günü akģamına kadar iģlemlerin yapıldığı yer vergi dairesine beyan etmeleri gerekmektedir. ġirketler, çeģitli vergi dairelerinin bulunduğu yerlerdeki iģlemleri için ayrı ayrı vergi beyannameleri vermelidir. Herhangi bir vergi döneminde vergilendirilecek iģlem yapmamıģ olan yükümlüler de beyanname vermek zorundadır. 1.3.16. Zeyilname Sigorta sözleģmesi yapıldıktan sonra sigorta poliçesinde gösterilen koģullarda değiģiklik yapılmak istenirse asıl sigorta poliçesine ek olarak yeni bir belge düzenlenir. Bu belgeye zeyilname denir. Söz konusu değiģiklik riziko kapsamında, sigorta bedelinde, prim miktarında olabileceği gibi poliçedeki bir yanlıģlığın düzeltilmesi amacı ile de yapılabilir. Zeyilname asıl poliçenin ayrılmaz bir parçasıdır. 8

1.3.17. Rejistro (Kayıt Defteri) Sigorta Ģirketleri ve acentelerin poliçe ve ek belgeleri (zeyil) branģlar itibari ile numara sırasına göre aylık olarak kaydettikleri resmi deftere denir. Kasko türü, sigorta baģlangıç ve bitiģ tarihi, sigorta bedeli, net prim, vergiler, fonlar ve komisyonlar yer almaktadır. Bunlar istihsal (üretim) ve iptal rejistroları diye iki gruba ayrılırlar. 1.3.18 Komisyon Sigorta Ģirketlerinin, prim üretimi baģta olmak üzere sigortacılık ile ilgili faaliyetlerinde Ģirket adına iģ yapan sigorta aracılarına ödediği belli orandaki para miktarıdır. Bu oran, sigorta aracısının düzenlediği veya düzenlenmesine aracılık ettiği poliçe toplam priminin belli bir yüzdesidir. Her bir sigorta branģı için ayrı olmak üzere farklı kademelerdeki sigorta aracılarına değiģik yüzdelerde komisyonlar ödenmektedir. Sigorta Ģirketi ile reasürans Ģirketi arasındaki iliģkide aracılık eden reasürans aracısı kiģi ve kuruluģlara da bir komisyon ödenmektedir ve buna da reasürans komisyonu denilmektedir. 1.4. Hesap Planı Tüm iģletmeler için muhasebeleģtirme ve mali raporlama açısından tek düzeni sağlama, tek tip bilanço ve gelir tablosunun doğrudan elde edilmesi, denetim ve gözetim için gerekli olan bilgilerin doğrulanabilir ve denetlenebilir bir Ģekilde doğrudan ve sağlıklı olarak elde edilmesi, yetkili mercilerin ihtiyaç duyduğu bilgilerle diğer istatistiki bilgilere doğrudan ulaģılması, çeģitli analiz ve yorumlar için ihtiyaç duyulan bilgilerin standart bir Ģekilde elde edilmesini sağlamak amacı ile tek düzen hesap planı geliģtirilmiģtir. Türkiye'de 4 çeģit tek düzen hesap planı kullanılmaktadır. Bunlar; ġirketler için tek düzen hesap planı Bankalar için tek düzen hesap planı Katılma bankaları için tek düzen hesap planı Sigorta Ģirketleri için tek düzen hesap planı 1.4.1 Sigortacılık Hesap Planı Bu düzenlemenin amacı; sigortacılık sektöründe tek tip mali tablolar hazırlanmasına imkân tanınması, Ģirketlerin yükümlülüklerini yerine getirebilmesinin ve mali güçlerinin izlenebilmesi, sigorta ve reasürans Ģirketleri ile emeklilik Ģirketlerinin muhasebe kayıtlarında ve raporlamalarında tekdüzelik sağlanması, sağlıklı ve mukayese edilebilir bilgi üretimi ve akımını sağlayacak bir altyapı oluģturup gerek sigortacılık sektörünün, gerekse sigorta ve reasürans Ģirketleri ile emeklilik Ģirketlerinin mali durumunun ve geliģiminin mümkün olan en iyi Ģekilde izlenebilir ve değerlendirilebilir hale gelmesidir. 9

Türkiye de kurulu sigorta ve reasürans Ģirketleri, Türkiye de faaliyette bulunan yabancı Ģirketlerin Ģubeleri ve emeklilik alanında Türkiye de faaliyet gösteren bütün Ģirketler bu tebliğ hükümlerine tabidir. Sigortacılık hesap planında; MüsteĢarlığın izni olmadan defter-i kebir seviyesinde yeni hesap açılamaz. Defter-i kebir düzeyinde açılmıģ olup yardımcı ve alt hesapları bulunmayan hesaplar için Ģirketler ihtiyaç duymaları halinde yardımcı, alt ve daha tali dereceli hesaplar açabilirler. Defteri kebir hesabı ile birlikte bir veya daha fazla yardımcı hesap varsa yeni yardımcı hesapların ilavesi, bir veya daha fazla alt hesap varsa yeni alt hesapların ilavesi MüsteĢarlığın izniyle mümkündür. Yardımcı hesap veya alt hesap seviyesinde tespit edilmiģ maddeler için Ģirketler gerek duyacakları alt veya tali hesapları, mevcut hesap numaralarının sonuna yeni haneler eklemek suretiyle açabilir. Sigortacılık hesap planı, hesap sınıfları 1-9 arasında kodlanmıģ olup hesap kod ve sınıfları aģağıdaki gibidir. SINIF KODU 1 CARĠ VARLIKLAR 2 CARĠ OLMAYAN VARLIKLAR HESAP SINIFLARI 3 KISA VADELĠ YÜKÜMLÜLÜKLER 4 UZUN VADELĠ YÜKÜMLÜLÜKLER 5 ÖZ SERMAYE 6 GELĠR TABLOSU HESAPLARI 7 HAYAT DIġI BRANġLARI TEKNĠK KISIM GELĠR TABLOSU 8 (BOġ) 9 NAZIM HESAPLAR Hesap numaralama sistemi, belirli hesaplar hariç 3 haneden oluģmuģtur. Ġstisnai hesaplar ise 5 veya 6 haneden oluģmaktadır. Hesap numaralarının hanelere göre gösterimi aģağıda belirtildiği Ģekildedir. XYZ Bir hesaba ait kodun yandaki Ģekilde olduğunu kabul edelim. Bu üç rakamdan ilki hesabın sınıf numarasını, ilk ikisi hesabın grup numarasını gösterir. 10

X SINIF NUMARASI XY GRUP NUMARASI XXZ HESAP NUMARASI (Defter-i kebir hesap numaraları) Örneğin; 102 Bankalar Hesabının kod yapısını inceleyelim. 102 BANKALAR 102.01 VADESĠZ 102.01.1 TÜRK PARASI 102.01.2 YABANCI PARA 1 CARĠ VARLIKLIR Sınıf kodu ve sınıf ismi 10 NAKĠT VE NAKĠT BENZERĠ VARLIKLAR Grup kodu ve grup ismi 102 BANKALAR Hesap kodu ve hesap ismi 102.01 VADESĠZ Yardımcı hesap numarası 102.01.1 TÜRK PARASI Alt hesap numarası 11

SĠGORTA ġġrketġ BĠLANÇOSU.. ġtġ nin /. /...TARĠHLĠ BĠLANÇOSU AKTĠF PASĠF 1 CARĠ VARLIKLAR 3 KISA VADELĠ X YÜKÜMLÜLÜKLER X 10 Nakit ve Nakit Benzeri Varlıklar X 30 Finansal Borçlar X 11 Finansal Varlıklar ile Riski 32 Esas Faaliyetlerden Borçlar X Sigortalılara Ait Finansal Yatırımlar X 12 Esas Faaliyetlerden Alacaklar X 33 ĠliĢkili Taraflara Borçlar X 13 ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar X 34 Diğer Borçlar X 14 Diğer Alacaklar X 35 Sigortacılık Teknik KarĢılıkları X 18 Gelecek Aylara Ait Giderler ve 36 Ödenecek Vergi ve Benzeri Gelir Tahakkukları X Diğer Yükümlülükler ile X KarĢılıkları 19 Diğer Cari Varlıklar 37 Diğer Risklere ĠliĢkin X KarĢılıklar X 38 Gelecek Aylara Ait Gelirler ve X Gider Tahakkukları 39 Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler X 2 CARĠ OLMAYAN VARLIKLAR X 4 UZUN VADELĠ YÜKÜMLÜLÜKLER X 22 Faaliyetlerden Alacaklar X 40 Finansal Borçlar X 23 ĠliĢkili Taraflardan Alacaklar X 42 Esas Faaliyetlerden Borçlar X 24 Diğer Alacaklar X 43 ĠliĢkili Taraflara Borçlar X 25 Finansal Varlıklar X 44 Diğer Borçlar X 26 Maddi Varlıklar X 45 Sigortacılık Teknik KarĢılıkları X 27 Maddi Olmayan Varlıklar 46 Diğer Yükümlülükler ve X KarĢılıkları X 28 Gelecek Yıllara Ait Giderler ve 47 Diğer Risklere ĠliĢkin X Gelir Tahakkukları KarĢılıklar X 29 Diğer Cari Olmayan Varlıklar 48 Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve X X Gider Tahakkukları 49 Diğer Uzun Vadeli Yükümlülükler X 5 ÖZ SERMAYE X 50 ÖdenmiĢ Sermaye X 52 Sermaye Yedekleri X 54 Kâr Yedekleri X 57 GeçmiĢ Yıllar Kârları X 58 GeçmiĢ Yıllar Zararları (-) X 59 Dönem Net Kârı X AKTĠF TOPLAM XX PASĠF TOPLAM XX 12

SĠGORTA ġġrketġ GELĠR TABLOSU 6 GELĠR TABLOSU HESAPLARI X 60 Hayat DıĢı Teknik Gelir X 61 Hayat DıĢı Teknik Gider (-) X 62 Hayat Teknik Gelir X 63 Hayat Teknik Gider (-) X 64 Emeklilik Teknik Gelir X 65 Emeklilik Teknik Gider(-) X 66 Yatırım Gelirleri X 67 Yatırım Giderleri (-) X 68 Diğer Faaliyetl. OlağandıĢı Faaliyetl. Gelir ve Kârlar ile Gider ve Zararlar X 69 Dönem Net Kârı veya Zararı X 1.4.2. Sigortacılık Hesap Planı Hesapları Sigortacılık tek düzen hesap planında yer alan hesaplar çok fazladır. Bu hesapların tamamı burada anlatılmayacaktır.prim üretimi, prim iptali, hasar ve reasürans iģlemleri ile ilgili hesapların bazılarını kısaca açıklayalım. 1.4.2.1. Cari Varlıklar Bu hesap sınıfı nakit olarak elde veya bankada tutulan varlıklar ile normal koģullarda en fazla bir yıl veya iģletmenin normal faaliyet dönemi içinde nakde çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlık unsurlarını kapsar. 100 Kasa Bu hesap aktif nitelikli olup bakiyesi Türk Parası veya yabancı paraların Türk parası karģılıklarının mevcudunu gösterir. 100.01 Türk Parası, 100.02 Yabancı Para olarak ayrılmıģtır. 101 Alınan Çekler Bu hesap, Ģirketin prim alacağı dıģında gerçek ve tüzel kiģiler tarafından iģletmeye verilmiģ olup henüz tahsil için bankaya verilmemiģ veya ciro edilmemiģ olan Türk parası veya yabancı para üzerinden alınan çeklerin Türk parası karģılıklarının izlenmesini sağlar. Alınan çeklerin yazılı değerleri ile borç, bankadan tahsil veya ciro edildiğinde alacak kaydedilir. 101.01 Türk Parası, 101.02 Yabancı Para olarak ayrılmıģtır. 102 Bankalar Bu hesap, Ģirketçe yurt içi ve yurt dıģı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paralar ile yabancı paraların Türk Parası karģılıklarının izlenmesini kapsar. Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler borç, çekilen tutarlar ile üçüncü kiģilerce tahsil edildiği anlaģılan çek ve ödeme emirleri alacak kaydedilir. 13

102.01 Vadesiz, 102.01.1 Türk Parası 102.01.2 Yabancı Para 102.02 Vadeli 102.02.1 Türk Parası 102.02.2 Yabancı Para olarak ayrılmıģtır. 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-) ġirketin üçüncü kiģilere bankalardan çekle veya ödeme emri ile yapacağı ödemeler bu hesapta izlenir. KiĢilere çek ve ödeme emri verildiğinde hesaba alacak yazılır. Çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anlaģıldığında bu hesaba borç, bankalar hesabına alacak kaydedilir. 103.01 Türk Parası, 103.02 Yabancı Para olarak ayrılmıģtır. 120 Sigortacılık Faaliyetlerinden Alacaklar Bir yıl içinde paraya dönüģmesi öngörülen sigortacılık faaliyetlerinden alacaklar bu hesap grubunda gösterilir. Bu grupta aģağıdaki hesaplar yer alır. 120.01 Sigortalılardan Alacaklar Bu hesap için de yardımcı hesaplar açılabilir. 120.01.01 xx - Sigortalı kodu 120.01.02 yy - Sigortalı kodu..gibi 120.03 Aracılardan Alacaklar 120.03.1 Acentelerden Alacaklar Bu hesap içinde yardımcı hesaplar açılabilir. 120.03.1.01 A Acentesi - Acente kodu 120.03.1.02 B Acentesi - Acente kodu..gibi 14

1.4.2.2. Kısa Vadeli Yükümlülükler Kısa vadeli yükümlülükler, cari varlıklarda yer alan hesapların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun olarak, en çok bir yıl veya Ģirketin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı kaynaklar da dahil olmak üzere tüm yükümlülükleri kapsar. 320 Sigortacilik Faaliyetlerinden Borçlar Bir yıl içinde ödenmesi öngörülen sigortacılık faaliyetlerinden borçlar bu hesap grubunda gösterilir. Bu grupta aģağıdaki hesaplar yer alır. Yardımcı hesaplar açılmıģtır. 320.01 Sigortalılara Borçlar 320.03 Aracılara Borçlar 320.03.1 Acentelere Borçlar 320.03.3 Diğer Aracılara Borçlar 320.05 Sigorta ġirketlerine Borçlar 320.07 Reasürans ġirketlerine Borçlar 353 Muallak Hasar ve Tazminat KarĢılığı - Net Bu karģılık, gerçekleģmiģ risklere bağlı olarak Ģirketin sözleģme gereğince henüz tamamen yerine getirmediği hasar ve tazminat yükümlülükleri ile riske bağlı ortaya çıkacak diğer giderlere karģılık olarak ayrılır. Sigorta ve reasürans Ģirketleri, tahakkuk etmiģ ve hesaben tespit edilmiģ ancak daha önceki hesap dönemlerinde veya cari hesap döneminde fiilen ödenmemiģ hasar ve tazminat bedelleri veya bu bedel hesaplanamamıģ ise tahmini bedelleri ile gerçekleģmiģ ancak rapor edilmemiģ hasar ve tazminat bedelleri için muallak hasar ve tazminat karģılığı ayırmak zorundadır. 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar ġirketin ekonomik faaliyetlerde bulunmasının sonucu olarak ilgili mali mevzuat uyarınca mükellef veya sorumlu sıfatıyla Ģirketin kendisine, personeline ve üçüncü kiģilere iliģkin olarak ödenmesi gereken vergi, resim, harç ve fonların izlendiği hesaptır. Vergi, resim, harçların tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve iģlemler ortaya çıktıkça anılan hesaplar alacaklanır, ödemeler yapıldıkça borçlanır. Bir yıldan daha uzun sürede ödenecek, ertelenmiģ veya takside bağlanmıģ vergiler varsa, bunlar, 461 vadesi geçmis, ertelenmis veya taksitelendirilmis vergi ve diger yükümlülükler hesabına aktarılır. 15

Yardımcı hesaplar açılarak takip edilmelidir. 360.01 Ödenecek Vergiler 360.01.1 Gider Vergisi 360.01.2 Gelir Vergisi 360.01.3 Yangın Sigorta Vergisi 360.01.4 Veraset ve Ġntikal Vergisi 360.02 Ödenecek Fonlar 360.02.1 Ödenecek Trafik Hizmetleri GeliĢtirme Fonu 360.02.2 Ödenecek Garanti Fonu..gibi 1.4.2.3. Gelir Tablosu Hesapları Bu sınıf, Ģirketin faaliyet dönemine gelir ve kârlar ile gider ve zararlarının izlenmesi amacıyla kullanılır. Bu sınıf, teknik ve teknik olmayan olmak üzere iki ana bölümden oluģur. Teknik bölüm; hayat dıģı teknik gelir, hayat dıģı teknik gider, hayat teknik gelir, hayat teknik gider, emeklilik teknik gelir ve emeklilik teknik gider unsurlarından oluģur. Teknik olmayan bölüm; yatırım gelirleri, yatırım giderleri, olağan ve olağandıģı faaliyetlerden gelir ve kârlar, olağandıģı faaliyetlerden gider ve zararlar ile dönem net kar ve zararından oluģur. Hayat dıģı teknik gelir grubu, hayat dıģı faaliyetinden elde edilen gelirleri kapsar. Dönem içerisinde 7 li hesaplara yazılmıģ teknik gelirler de bu hesaplara devredilir. Hayat dıģı teknik gider (-) grubu, hayat dıģı faaliyet sonucunda meydana gelen giderleri kapsar. Dönem içerisinde 7 li hesaplara yazılmıģ teknik giderler de bu hesaplara devredilir. Hayat teknik gelir grubu, hayat sigorta poliçelerinden elde edilen gelirleri kapsar. 620 Yazılan Primler (Reasürör Payı DüĢülmüĢ Olarak) Brüt yazılan primler ile reasüröre devredilen primlerin dikkate alınması suretiyle bulunan tutarın izlendiği bir hesaptır. Yazılan primler hesabın alacağına, iptal edilenler ise borcuna yazılır. 620.01 Brüt Yazılan Primler 620.02 Reasüröre Devredilen Primler 16

1.4.2.4.Hayat DıĢı BranĢları Teknik Kısım Gelir Tablosu Hesapları Dönem içerisinde elementer branģlarla ilgili olarak yapılan prim üretimleri, ilgili prim hesabının (teknik gelir) alacak tarafına kayıt edilir. Ödenen hasarlar ve tazminat tutarları ise ilgili hesabın (teknik gider) borcuna yazılır. Dönem sonunda 6 numaralı gelir tablosu hesabına devredilerek kapatılır. Her sigorta poliçesi için ayrı hesap bulunmaktadır. Burada bu grupta yer alan hesapların bazıları yazılmıģtır. 701 YANGIN 701.01 YANGIN TEKNĠK GELĠR 701.02 YANGIN TEKNĠK GĠDER 703 ZORUNLU DEPREM 714 ZORUNLU KARA YOLU TAġIMACILIK MALĠ SORUMLULUK 714.01 ZORUNLU KARA YOLU TAġIMACILIK MALĠ SORUMLULUK TEKNĠK GELĠR 714.02 ZORUNLU KARA YOLU TAġIMACILIK MALĠ SORUMLULUK TEKNĠK GĠDER 715 ZORUNLU TRAFĠK 715.01 ZORUNLU TRAFĠK (ZORUNLU KARAYOLLARI MALĠ SORUMLULUK) TEKNĠK GELĠR 715.02 ZORUNLU TRAFĠK (ZORUNLU KARAYOLLARI MALĠ SORUMLULUK) TEKNĠK GĠDER 717 MOTORLU KARA TAġITLARI ARAÇ. KASKO 717.01 MOTORLU KARA TAġITLARI ARAÇ. KASKO TEKNĠK GELĠR 717.02 MOTORLU KARA TAġITLARI ARAÇ. KASKO TEKNĠK GĠDER 718 OTOBÜS ZORUNLU KOLTUK FERDĠ KAZA 718.01 OTOBÜS ZORUNLU KOLTUK FERDĠ KAZA TEKNĠK GELĠR 718.02 OTOBÜS ZORUNLU KOLTUK FERDĠ KAZA TEKNĠK GĠDER 719 ĠġVEREN MALĠ SORUMLULUK 719.01 ĠġVEREN MALĠ SORUMLULUK TEKNĠK GELĠR 719.02 ĠġVEREN MALĠ SORUMLULUK TEKNĠK GĠDER 724 HIRSIZLIK 724.01 HIRSIZLIK TEKNĠK GELĠR 724.02 HIRSIZLIK TEKNĠK GĠDER 725 TÜPGAZ ZORUNLU SORUMLULUK 725.01 TÜPGAZ ZORUNLU SORUMLULUK TEKNĠK GELĠR 725.02 TÜPGAZ ZORUNLU SORUMLULUK TEKNĠK GĠDER 726 TEHLĠKE MADDELER ZORUNLU SORUMLULUK 726.01 TEHLĠKE MADDELER ZORUNLU SORUMLULUK TEKNĠK GELĠR 726.02 TEHLĠKE MADDELER ZORUNLU SORUMLULUK TEKNĠK GĠDER 750 FERDĠ KAZA 750.01 FERDĠ KAZA TEKNĠK GELĠR 750.02 FERDĠ KAZA TEKNĠK GĠDER 760 HUKUKSAL KORUMA 760.01 HUKUKSAL KORUMA TEKNĠK GELĠR 760.02 HUKUKSAL KORUMA TEKNĠK GĠDER 761 PATLAMA 765 MAKĠNE KIRILMASI 765.01 MAKĠNE KIRILMASI TEKNĠK GELĠR 765.02 MAKĠNE KIRILMASI TEKNĠK GĠDER 766 MONTAJ 766.01 MONTAJ TEKNĠK GELĠR 766.02 MONTAJ TEKNĠK GĠDER 780 HAYVAN HAYAT 780.01 HAYVAN HAYAT TEKNĠK GELĠR 780.02 HAYVAN HAYAT TEKNĠK GĠDER 784 SAĞLIK 785 HASTALIK 785.01 HASTALIK TEKNĠK GELĠR 785.02 HASTALIK TEKNĠK GĠDER 17

UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ ĠĢlem Basamakları Sigortanın tanımını kavrayınız Sigortanın fonksiyonları kavrayınız. Sigorta kavramlarının özelliklerini belirleyiniz. Sigortacılık hesap planı ile ilgili örnek çalıģma yapınız. Öneriler DeğiĢik kaynaklardan sigorta kavramını araģtırarak öğreniniz. Bulduğunuz tanımlardaki ortak yönleri tartıģınız. Sigortanın fonksiyonlarını öğreniniz. DeğiĢik kaynaklardan farklı fonksiyonlarını araģtırınız. Bulduğunuz tanımlardaki ortak yönleri tartıģınız. Sigorta muhasebesini anlayabilmek için konu içerisinde geçen kavramları öğreniniz. Farklı kaynaklardan da araģtırma yapınız. Sigortacılık hesap planı, ticari iģletmelerin hesap planından farklıdır. Biraz daha dikkatli incelemek gerekir. Yardımcı hesapları fazladır. Hesap planını incelerken modülün sonunda verilen hesap planını ve www.tsrsb.org.tr adresinde bulunan hesap planının açıklamalarını okuyunuz. 18

ÖLÇME VE VE DEĞERLENDĠRME A- OBJEKTĠF TESTLER 1. Sigorta Ģirketleri teknik kârları ve mali kârları üzerinden ödedikleri vergilerin yanı sıra, faaliyetleri sırasında da BSMV, YSV, Veraset ve Ġntikal Vergisi gibi birçok vergi ödeyerek vergi gelirlerine katkıda bulunurlar. Bu açıklama sigortanın hangi fonksiyonunu anlatmaktadır? A) Tasarruf kaynağı olarak fon yaratmak C) Ġstihdam yaratmak B) Kredi sağlamak D) Vergi kaynağı yaratmak 2. KarĢılaĢabilecekleri tehlikelere karģı sigorta olmak isteyen kiģi veya kuruluģlara belli bir prim karģılığında teminat veren, kuruluģ ve çalıģmaları kanunlarla belirlenmiģ olan sigorta Ģirketleri ve sigorta aracılarıdır. Ģeklindeki tanımlama aģağıdakilerden hangisine aittir? A) Sigortacı B) Sigorta C) Sigortalı D) Prim 3. Poliçe düzenlenirken teminat kapsamına alınan iģlemlerin prim tutarlarına vergi ve fonlarının ilave edilmemiģ tutarına ne denir? A) Gider Vergisi B) Tazminat C) Net prim D) Brüt prim 4. Yangın Sigortası Vergisi nin oranı % kaçtır? A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 5. Bir yıl içinde paraya dönüģmesi öngörülen sigortacılık faaliyetlerinden alacakların takip edildiği hesap aģağıdakilerden hangisidir? A) 100 Kasa Hesabı C) 120 Sigortacılık Faaliyetlerinden Alacaklar Hs B) 101 Alınan Çekler Hs. D) 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs 6. Vergi, resim, harçların tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve iģlemler ortaya çıktıkça hangi hesabın ne tarafına kayıt yapılır? A. 360 ödenecek vergi ve fonlar hesabının alacak tarafına B. 100 kasa hesabının borç tarafına C. 102 bankalar hesabının borç tarafına D. 360 ödenecek vergi ve fonlar hesabının borç tarafına 19

DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karģılaģtırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaģadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz. 20

B- UYGULAMALI TEST Öğrenme faaliyeti ile kazandılğınız beceriyi aģağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz. Değerlendirme Ölçeği Evet Hayır Sigortanın fonksiyonlarını kavradınız mı? Uygulamada sigorta kavramlarını kullanıyor musunuz? Sigortacılık hesap planını kavradınız mı? Sigortanın tanımını kavradınız mı? Hesap planının yapısını kavradınız mı? Bir hesaba yardımcı hesap açabiliyor musunuz? Yangın Sigorta Vergisinin ne zaman hesaplandığını biliyor musunuz? Gider Vergisinin % 5 oranında mı hesaplanır? Trafik hizmetleri geliģtirme fonunun hangi poliçelerde ve hangi oranda hesaplandığını kavradınız mı? Elementer branģlara ait prim üretimlerinin muhasebe kayıtlarında 7 li hesaplara kayıt yapılması gerektiğini biliyor musunuz? Hayat sigortasına ait prim üretimlerinin 620 nu.lu hesaba yazılması gerektiğini biliyor musunuz? DEĞERLENDĠRME Yapılan değerlendirme sonunda hayır cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız Öğrenme Faaliyeti 1 i tekrar ediniz. Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 21

ÖĞRENME FAALĠYETĠ 2 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 2 AMAÇ Her ortamda prim üretimi ve iptaline ait muhasebe kayıtlarını tutabileceksiniz. ARAġTIRMA Çevrenizdeki sigorta Ģirketi ve acentelerine giderek prim üretimi kayıtlarının nasıl yapıldığını araģtırınız. Çevrenizdeki sigorta Ģirketi ve acentelerine giderek iptal edilen poliçelerin muhasebe kayıtlarının nasıl yapıldığını araģtırınız. Yaptığınız araģtırmaları ve sonuçlarını sınıfta arkadaģlarınız ile paylaģınız. 2. PRĠM ÜRETĠMĠ VE ĠPTALĠ Prim üretimleri (poliçe kesme), merkez Ģubelerden yapılabildiği gibi acenteler aracılığı ile de yapılmaktadır. Üretim, hangi Ģekilde gerçekleģirse gerçekleģsin Ģirketin gelirini artırıcı niteliktedir. Ġptal edilen poliçelere ait primler ise Ģirket için gider niteliğindedir. Prim üretimi ve iptallerle ilgili muhasebe kayıtlarının yapılabilmesi için sigorta iģlemlerine ait tek düzen hesap planında bulunan hesaplardan yararlanılmalıdır. 2.1. Sigorta ġirketi Tarafından Yapılan Prim Üretimleri Herhangi bir yasal aracı (acente, broker, banka ) olmaksızın Ģirket elemanları tarafından yapılan prim üretimleridir. Bu üretim ile komisyon ve benzeri masraflar ortaya çıkmamaktadır. Prim üretimlerinin muhasebe kayıtları yapılırken branģlar bazında hesaplarda (6 ve 7 li hesaplar) takip edilmesi gerekir. Hangi branģta prim üretilmiģ ise ilgili gelir hesabında yardımcı hesabı açılmalıdır. 22

2.1.1. Zorunlu Trafik Sigortası Prim Üretimi Zorunlu Kara Yolları Motorlu Araçlar Sorumluluk Sigortası da denilmektedir. Kara Yolları Trafik Kanununa göre araçların trafik sigortası yaptırması zorunludur. Yılda bir defa yaptırılır. Poliçede belirtilen brüt prim tutarı araç sahibi tarafından peģin ödenir. Düzenlenen poliçede net prim üzerinden %5 gider vergisi, % 2 Garanti Fonu (GF) ile %5 Trafik Hizmetleri GeliĢtirme Fonu (THGF) hesaplanarak brüt prim bulunur. Bu vergi ve fonların dıģında poliçede gösterilmeyen Garanti Fonu Ģirket payının hesaplanması gerekir. Bu payın oranı %1 dir. Hesaplanan garanti fonu Ģirket payı, takip eden yılın Ģubat ayı sonuna kadar ilgili fon hesabına ödenmesi gerekir. Örnek: Güven Anonim ġirketine ait 34 VE 192 plakalı araç için 01/12/. tarihinde Zorunlu Kara Yolları Motorlu Araçlar Sorumluluk Sigortası poliçesi düzenlenmiģtir. Poliçe nu. 102B- 200450 Net prim tutarı 500,00 TL. NET PRĠM : 500,00 GĠDER VERGĠSĠ %5 : 25,00 (Net Prim x %5) GARANTĠ FONU %2 : 10,00 (Net Prim x %2) T.H.G.FONU %5 : 25,00 (Net Prim x %5) TOPLAM (Brüt Prim) : 560,00 01/12/. 120 SĠGORTACILIK FAAL. ALACAKLAR 560,00 120.01 Sigortalılardan Alacaklar 120.01.xx Güven Aġ 715 ZORUNLU TRAFĠK 500,00 715.01 Zorunlu Trafik Teknik Gelir 715.01.1 Yazılan Primler 360 ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR 60,00 360.01 Ödenecek Vergiler 360.01.1 Gider Vergisi 25,00 360.02 Ödenecek Fonlar 360.02.1 Öden. THG Fonu 25,00 360.02.2 Öden. Garanti Fonu 10,00 Prim üretimi tahakkuku 100 KASA 560,00 100.01 Türk Parası 120 SĠGORTACILIK FAAL. ALACAKLAR 560,00 120.01 Sigortalılardan Alacaklar 23

120.01.xx Güven Aġ Prim tahsilatı Ertesi ayın 15 ne kadar Gider Vergisi ( BSMV) vergi dairesine ödenmiģtir (ödemenin banka havalesi ile yapıldığı kabul edilmiģtir). 360 ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR 25,00 360.01 Ödenecek Vergiler 360.01.1 Gider Vergisi 102 BANKALAR 25,00 102.01 Vadesiz 102.01.1 Türk Parası Gider vergisinin ödenmesi Ertesi ayın 20 ne kadar Trafik Hizmetleri GeliĢtirme Fonu ilgili fon hesabına ödenmiģtir (ödemenin banka havalesi ile yapıldığı kabul edilmiģtir). 360 ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR 25,00 360.02 Ödenecek Fonlar 360.02.1 Öden. THG Fonu 25,00 102 BANKALAR 25,00 102.01 Vadesiz 102.01.1 Türk Parası Fon ödemesi Ertesi ayın sonuna kadar Garanti Fonu ilgili fon hesabına ödenmiģtir. (Ödemenin banka havalesi ile yapıldığı kabul edilmiģtir.) 360 ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR 10,00 360.02 Ödenecek Fonlar 360.02.2 Öden. Garanti Fonu 10,00 102 BANKALAR 10,00 102.01 Vadesiz, 102.01.1 Türk Parası Fon ödemesi Garanti Fonu Ģirket payının hesaplanması: NET PRĠM : 500,00 GARANTĠ FONU %1 : 5,00 (Net Prim x %1) 24

Hesaplanan garanti fonu Ģirket için gider niteliğindedir. 691 Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler KarĢılığı Hesabının borcuna yazılmalıdır. 31/12/. 691 D. KÂRI VERGĠ VE D. YASAL YÜK. KARġILIĞI 5,00 360 ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR 5,00 360.02 Ödenecek Fonlar 360.02.2 Öden. Garanti Fonu 5,00 Garanti fonu Ģirket payı tahakkuku Takip eden yılın Ģubat ayı sonuna kadar ilgili fon hesabına ödenmesi gerekir. 360 ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR 5,00 360.02 Ödenecek Fonlar 360.02.2 Öden. Garanti Fonu 10,00 102 BANKALAR 5,00 102.01 Vadesiz, 102.01.1 Türk Parası Fon ödemesi 2.1.2. Yangın Sigortası Prim Üretimi Belediye sınırları içinde bulunan menkul ve gayrimenkul malların sigortalanması iģlemidir. Bu sigorta iģleminde belediyeler %10 Yangın Sigorta Vergisi (YSV) almaktadır. Sigorta Ģirketi tarafından alınan bu vergi, sigortalanan gayrimenkul hangi belediye sırları içerisinde ise o belediyeye ödenmelidir. Net prim üzerinden hesaplanır. Ayrıca %5 oranında gider vergisi hesaplanmalıdır. Bu vergi, net prim ile yangın sigorta vergisinin toplamı üzerinden hesaplanır. Örnek: Güven Anonim ġirketi için 20/06/. tarihinde Yangın Sigortası Poliçesi düzenlenmiģtir. Poliçe nu. 103B-200760 Net prim tutarı 20.000,00 TL. NET PRĠM : 20.000,00 YANGIN SĠGORTA VERGĠSĠ %10 : 2.000,00 (Net Prim x %10) BSMV (Gider Vergisi) MATRAHI : 22.000,00 GĠDER VERGĠSĠ %5 : 1.100,00 (BSMV matrahı x %5) TOPLAM (Brüt Prim) : 23.100,00 25

Ödeme Ģu Ģekilde yapılacaktır. PeĢinat : 5.100,00 1. Taksit 20.07. : 4.500,00 2. Taksit 20.08. : 4.500,00 3. Taksit 20.09. : 4.500,00 4. Taksit 20.10. : 4.500,00 20/06/. 120 SĠGORTACILIK FAAL. ALACAKLAR 23.100,00 120.01 Sigortalılardan Alacaklar 120.01.xx Güven Aġ 701 YANGIN 20.000,00 701.01Yangın Teknik Gelir 701.01.1 Yazılan Primler 360 ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR 3.100,00 360.01 Ödenecek Vergiler 360.01.1 Gider Vergisi 1.100 360.01.3 Yangın S. Vergisi 2.000 Prim üretimi tahakkuku 100 KASA 5.100,00 100.01 Türk Parası 120 SĠGORTACILIK FAAL. ALACAKLAR 5.100,00 120.01 Sigortalılardan Alacaklar 120.01.xx Güven Aġ PeĢinatın tahsilatı Ertesi ayın 15 ne kadar Gider Vergisi ( BSMV) vergi dairesine ödenmiģtir (ödemenin banka havalesi ile yapıldığı kabul edilmiģtir). 360 ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR 1.100,00 360.01 Ödenecek Vergiler 360.01.1 Gider Vergisi 102 BANKALAR 1.100,00 102.01 Vadesiz 102.01.1 Türk Parası Gider vergisinin ödenmesi Ertesi ayın 20 ne kadar Yangın Sigorta Vergisinin ilgili belediyenin vergi dairesine ödenmiģtir (ödemenin banka havalesi ile yapıldığı kabul edilmiģtir). 360 ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR 2.000,00 360.01 Ödenecek Vergiler 26

360.01.3 Yangın S. Vergisi 102 BANKALAR 2.000,00 102.01 Vadesiz 102.01.1 Türk Parası YSV nin ödemesi 1. taksitin tahsilatı 20/07/. 100 KASA 4.500,00 100.01 Türk Parası 120 SĠGORTACILIK FAAL. ALACAKLAR 4.500,00 120.01 Sigortalılardan Alacaklar 120.01.xx Güven Aġ 1.taksit tahsilatı 2.3. ve 4. taksitler tahsil edildiği zaman da yukarıdaki 20.07... tarihinde yapılan kayıt yapılacaktır. 2.1.3. Kasko Sigortası Prim Üretimi Araçların, zorunlu olmayan sigortasıdır. Poliçe kapsamına göre araçlar hırsızlık ve hasara karģı sigorta ettirilmektedir. Bu sigorta iģleminde net prim üzerinden %5 oranında gider vergisi hesaplanmaktadır. Bunun dıģında vergi ve fon hesap edilmez. Kasko sigortasında bulunan ana teminatlar; çarpma-çarpılma teminatı, yangın teminatı ve hırsızlık teminatıdır. Kasko sigortasında bulunan ek teminatlara örnek olarak hukuksal yardım teminatı, yardım hizmet paketi teminatı, deprem ve yanardağ püskürmesi teminatı, sel/su baskını teminatı, grev, lokavt, kötü niyetli halk hareketleri ve terör teminatı gösterilebilir. Kasko sigortası yapılırken bazı indirimler yapılabilir. Bunlar hasarsızlık indirimi, muafiyet indirimi, alarm indirimi, yaģ indirimi, ehliyet indirimi, bayan sürücü indirimi, tek sürücü indirimi, 30 yaģını aģmıģ sürücü indirimi, 30 yaģını aģmıģ iki sürücü indirimi gösterilebilir. Örnek: Güven Anonim ġirketine ait 34 VE 192 plakalı araç için 01/02/. tarihinde kasko sigortası poliçesi düzenlenmiģtir. Poliçe nu. 104B-200855 Net prim tutarı 600,00 TL. 27

NET PRĠM : 600,00 GĠDER VERGĠSĠ %5 : 30,00 (Net Prim x %5) TOPLAM (Brüt Prim) : 630,00 Ödeme Ģu Ģekilde yapılacaktır. PeĢinat : 230,00 1. Taksit 01.03. : 100,00 2. Taksit 01.04. : 100,00 3. Taksit 01.05. : 100,00 4. Taksit 01.06. : 100,00 01/02/. 120 SĠGORTACILIK FAAL. ALACAKLAR 630,00 120.01 Sigortalılardan Alacaklar 120.01.xx Güven Aġ 717 MOTORLU KARA TAġIT. ARAÇ. KASKO 600,00 717.01 Mot. Kara TaĢıt. Araç. Kasko Teknik Gelir 717.01.1 Yazılan Primler 360 ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR 30,00 360.01 Ödenecek Vergiler 360.01.1 Gider Vergisi Prim üretimi tahakkuku 100 KASA 230,00 100.01 Türk Parası 120 SĠGORTACILIK FAAL. ALACAKLAR 230,00 120.01 Sigortalılardan Alacaklar 120.01.xx Güven Aġ PeĢinatın tahsilatı Ertesi ayın 15 ne kadar Gider Vergisi ( BSMV) vergi dairesine ödenmiģtir (ödemenin banka havalesi ile yapıldığı kabul edilmiģtir). 360 ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR 30,00 360.01 Ödenecek Vergiler 360.01.1 Gider Vergisi 102 BANKALAR 30,00 102.01 Vadesiz 102.01.1 Türk Parası Gider vergisinin ödenmesi 28

1. taksitin tahsilatı 01/03/. 100 KASA 100,00 100.01 Türk Parası 120 SĠGORTACILIK FAAL. ALACAKLAR 100,00 120.01 Sigortalılardan Alacaklar 120.01.xx Güven Aġ 1.taksit tahsilatı 2.3. ve 4. taksitler tahsil edildiği zaman da yukarıda 01.03. tarihinde yapılan kayıt yapılacaktır. Örnek: Güven Anonim ġirketine ait 34 VE 632 plakalı araç için 02/03/. tarihinde Kasko Sigortası poliçesi düzenlenmiģtir. Poliçe nu. 104B-200895 Net prim tutarı 1,000,00 TL. NET PRĠM : 1.000,00 GĠDER VERGĠSĠ %5 : 50,00 (Net Prim x %5) TOPLAM (Brüt Prim) : 1.050,00 Ödeme Ģu Ģekilde yapılacaktır. PeĢinat : 450,00 1. Taksit 02.04. : 150,00 2. Taksit 02.05. : 150,00 3. Taksit 02.06. : 150,00 4. Taksit 02.07. : 150,00 Taksit tutarları için ilgili tarihlere ait çekler alınmıģtır. 02/03/. 120 SĠGORTACILIK FAAL. ALACAKLAR 650,00 120.01 Sigortalılardan Alacaklar 120.01.xx Güven Aġ 717 MOTORLU KARA TAġIT. ARAÇ. KASKO 600,00 717.01 Mot. Kara TaĢıt. Araç. Kasko Teknik Gelir 717.01.1 Yazılan Primler 360 ÖDENECEK VERGĠ VE FONLAR 50,00 360.01 Ödenecek Vergiler 360.01.1 Gider Vergisi 50,00 Prim üretimi tahakkuku 100 KASA 450,00 100.01 Türk Parası 120 SĠGORTACILIK FAAL. ALACAKLAR 450,00 29