1 6102 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNU DEĞİŞİKLİK ÖNERİLERİ YÖNETİCİ ÖZETİ 19 OCAK 2012 1 Temmuz 2012 tarihinde büyük bir bölümü yürürlüğe girecek olan 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu na ilişkin olarak; uygulamada, üyelerimiz açısından olumsuz sonuçlara neden olabilecek, bu kapsamda değiştirilmesi ya da düzeltilmesi gerektiği düşünülen hükümler aşağıda sunulmuştur. 1. SİCİL MEMURLUKLARINA İDARİ PARA CEZASI VERME YETKİSİ TANINDI, BU YETKİ ASLİYE TİCARET MAHKEMELERİNE BIRAKILMALIDIR. (MADDE 33) 2. TACİR KULLANDIĞI HER BELGEDE SERMAYESİ VE YETKİLİLERİNİN KİMLİĞİNİ AÇIKÇA GÖSTERECEK, BELGE KAVRAMI AÇIKLANMALI VE BELGE ÜZERİNDE GÖSTERİLMESİ İSTENEN BİLGİLER KISITLANMALIDIR. (MADDE 39) 3. ŞİRKET İLE ORTAKLARI / HISIMLARI ARASINDA BORÇ DOĞURAN İŞLEMLER YASAKLANDI, BORÇLANMA İÇİN LİMİT ÖNGÖRÜLMELİ, CEZA YENİDEN DÜZENLENMELİ VE ORTAK OLMAYAN YETKİLİLER DE KAPSAMA ALINMALIDIR. (MADDE 395) 4. ÖLÇEĞİNE BAKILMAKSIZIN TÜM SERMAYE ŞİRKETLERİNE BAĞIMSIZ DIŞ DENETİM GETİRİLDİ, ŞİRKET ÖLÇEKLERİNE GÖRE SINIFLANDIRMA YAPILMALI VE KADEMELİ GEÇİŞ ÖNGÖRÜLMELİDİR. (MADDE 397) 5. SİCİL HARÇLARINDA ODA PAYI OLAN %25 ARTTILMALIDIR (MADDE 1532)
2 6. İNTERNET SİTESİ KURMA ZORUNLULUĞU VE HAPİS CEZASI ŞİRKET ÖLÇEKLERİNE GÖRE SINIFLANDIRMA YAPILMALI VE YAYINLANACAK BİLGİLER TİCARİ VE KİŞİSEL SIR KRİTERLERİ DİKKATE ALINARAK AYRINTILI OLARAK DÜZENLENMELİDİR. (MADDE 1524) 7.NOTER ONAYI İLE SERMAYE ŞİRKETLERİNE EK BİR MALİ KÜLFET GETİRİLDİ, TİCARİ HAYATIN ÜZERİNDEKİ YÜKLERİN KALDIRILMASI STARTEJİSİ KAPSAMINDA BU DÜZENLEME YENİDEN DEĞERLENDİRİLMELİDİR. (MADDE 1524/6) RAPOR 1 Temmuz 2012 tarihinde büyük bir bölümü yürürlüğe girecek olan 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu na ilişkin olarak; uygulamada, üyelerimiz açısından olumsuz sonuçlara neden olabilecek, bu kapsamda değiştirilmesi ya da düzeltilmesi gerektiği düşünülen hükümler aşağıda sunulmuştur. SİCİL MEMURLUKLARINA İDARİ PARA CEZASI VERME YETKİSİ TANINDI 2. Tescile davet ve ceza MADDE 33- (1) Tescili zorunlu olup da kanuni şekilde ve süresi içinde tescili istenmemiş olan veya 32 nci maddenin üçüncü fıkrasındaki şartlara uymayan bir hususu haber alan sicil müdürü, ilgilileri, belirleyeceği uygun bir süre içinde kanuni zorunluluklarını yerine getirmeye veya o hususun tescilini gerektiren sebeplerin bulunmadığını ispat etmeye çağırır. (2) Sicil müdürünce verilen süre içinde tescil isteminde bulunmayan ve kaçınma sebeplerini de bildirmeyen kişi, sicil müdürü tarafından ikiyüz Türk Lirasından dörtbin Türk Lirasına kadar idari para cezasıyla cezalandırılır. (3) Süresi içinde kaçınma sebepleri bildirildiği takdirde, sicilin bulunduğu yerde ticari davalara bakmakla görevli asliye ticaret mahkemesi, dosya üzerinde inceleme yaparak tescili gerekli olan bir hususun bulunduğu sonucuna varırsa, bunun tescilini sicil müdürüne emreder, aksi takdirde tescil istemini reddeder. Süresi içinde tescil isteminde bulunmayan veya kaçınma sebeplerini bildirmeyen kişinin ikinci fıkradaki cezayla cezalandırılması bu fıkra hükmünün uygulanmasına engel oluşturmaz. Bu düzenleme Odalar bünyesinde faaliyet gösteren Sicil Müdürlüklerini ilgilendiren bir düzenleme olduğundan, doğrudan Oda mız üzerinde de sonuç doğuracaktır. Uygulamada, Sicil Müdürlüğü ile mükellefleri karşı karşıya getirecek şekilde, maddenin II. fıkrasında, sicil müdürüne;
3 idari para cezasına hükmetme ve hattâ, belirli sınırlar dahilinde olsa da, bu idari para cezasının miktarını takdiri olarak belirleme yetkisi verilmiştir. Oysa, maddenin üçüncü fıkrasında yer alan hüküm uyarınca tescile tâbi husus konusunda karar verme yetkisi anılan Asliye Ticaret Mahkemeleri ne aittir. Başka bir ifade ile; Sicil Müdürlüğü nün, tescile davet ettiği hususlara ilişkin olarak; ilgililerinin, tescilden kaçınma sebebi belirtmeksizin, tescil talebinde bulunmadığı ve bu nedenle de, ilgililer hakkında, Sicil Müdürlüğü tarafından ceza verildiği takdirde, tescil kararını Mahkemeler verecek olup; cezaya ise, 6762 Sayılı Kanun dan farklı olarak Sicil Müdürü hükmedecektir. Uygulamada, mükellef ile Ticaret Sicil Memurlukları nı gereksiz yere karşı karşıya getirecek olan bu düzenlemenin değiştirilerek; Sicil Müdürlüğü nün, tescil edilmesi gereken hususlara ilişkin davetine rağmen, bu yükümlülüğü gerçekleştirmeyen ilgililere verilecek para cezalarına hükmetme yetkisinin, tescil konusundaki son kararı verme yetkisi bulunan Asliye Ticaret Mahkemeleri ne bırakılması gerektiği düşünülmektedir. TACİR KULLANDIĞI HER BELGEDE SERMAYESİ VE YETKİLİLERİNİN KİMLİĞİNİ AÇIKÇA GÖSTERECEK A) Ticaret unvanı I - Kullanma zorunluluğu 1. Genel olarak MADDE 39- (1) Her tacir, ticari işletmesine ilişkin işlemleri, ticaret unvanıyla yapmak ve işletmesiyle ilgili senetlerle diğer belgeleri bu unvan altında imzalamak zorundadır. (2) Tescil edilen ticaret unvanı, ticari işletmenin görülebilecek bir yerine okunaklı bir şekilde yazılır. Ayrıca, tacirin işletmesiyle ilgili olarak kullandığı her türlü kâğıt ve belgede, tacirin sicil numarası, ticaret unvanı, işletmesinin merkezi, tacir sermaye şirketi ise taahhüt edilen ve ödenen sermaye, internet sitesinin adresi ve numarası gösterilir. Anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, sırasıyla yönetim kurulu başkan ve üyelerinin; müdürlerin ve yöneticilerin adları ile soyadları gösterilir. Tüm bu bilgiler şirketin internet sitesinde de yayımlanır. Bu madde uyarınca, Tacirlere; işletmeleriyle ilgili, taahhüt edilen ödenen sermayeden, yönetim kurulu üyelerinin, yetkililerinin adı ve
4 soyadına kadar bir çok bilgiyi; iade fişleri, gider pusulası, yazar kasa gibi tüm belgeler üzerinde gösterme zorunluluğu getirilmiştir. Kanun metninde her türlü belge ifadesinin, maddenin uyglama alanını son derece genişletmiş olmasının yanı sıra, uygulamada sıkıntı yaratacak ölçüde ayrıntılı bilgiler içeren bu düzenlemenin pratik hayatta bir faydası olmadığı düşünülmektedir. Bu nedenle TTK 39. maddede, eski uygulamada olduğu gibi unvan ve şirket iletişim bilgilerinin basılı evrak üzerinde bulunmasının yeterli olacağı yönünde bir değişiklik yapılması gerektiği düşünülmektedir. ŞİRKET İLE ORTAKLARI / HISIMLARI ARASINDA BORÇ DOĞURAN İŞLEMLER YASAKLANDI VI - Şirketle işlem yapma, şirkete borçlanma yasağı MADDE 395- (1) Yönetim kurulu üyesi, genel kuruldan izin almadan, şirketle kendisi veya başkası adına herhangi bir işlem yapamaz; aksi hâlde, şirket yapılan işlemin batıl olduğunu ileri sürebilir. Diğer taraf böyle bir iddiada bulunamaz. (2) Yönetim kurulu üyesi, onun 393 üncü maddede sayılan yakınları, kendisinin ve söz konusu yakınlarının ortağı oldukları şahıs şirketleri ve en az yüzde yirmisine katıldıkları sermaye şirketleri, şirkete nakit veya ayın borçlanamazlar. Bu kişiler için şirket kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunların borçlarını devralamaz. Aksi hâlde, şirkete borçlanılan tutar için şirket alacaklıları bu kişileri, şirketin yükümlendirildiği tutarda şirket borçları için doğrudan takip edebilirler. (3) 202 nci madde hükmü saklı kalmak şartıyla, şirketler topluluğuna dâhil şirketler birbirlerine kefil olabilir ve garanti verebilirler. (4) Bankacılık Kanununun özel hükümleri saklıdır. Bu madde uyarınca: Yönetim Kurulu üyeleri, onların yakınları, ortağı olduğu şirketler, yine ortağı olduğu sermaye şirketleri gibi şirketler için borçlanma yasağı getirilmiştir. Ancak borçlanmanın miktarına ilişkin bir alt sınır öngörülmemiştir. Ayrıca bu yükümlülüğe uymayanlar hakkında TTK 562. maddenin 5. fıkrası uyarınca 300 günden az olmamak koşulu ile adli para cezası verilmesi hükme bağlanmıştır. Öte yandan aynı maddede TTK 64. madde uyarınca defter tutma yükümlülüğüne uymayan, gerekli onayları almayan, belgelerin kopyasını saklamayan, defterleri usulüne uygun tutmayan (TTK 65.) şirket ortakları için de üst sınırı belli olmayan Adli Para Cezaları öngörülmüştür.
5 Ekonomik suça ekonomik ceza ilkesi kapsamında hükmün yeniden ele alınması bu kapsamda hem BORÇLANMA YASAĞI için bir limit öngörülmesi hem de ödenmediği takdirde hapis cezasına dönecek olan Adli Para Cezası için bir üst sınır belirlenmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Ayrıca bu düzenleme kapsamında; limited şirketin kanuni temsilcisi ve doğal olarak da, en yetkili olan müdürü, ortak değil ise, ceza uygulanmayacak olup, aynı şekilde, anonim şirketlerde de ortak olmayan genel müdür ile diğer yöneticiler de, söz konusu madde kapsamına alınmamıştır. Bu durumda, ilgili maddenin yeniden düzenlenmesi ve gözden kaçan bu hususların da eklenmesi gerektiği düşünülmektedir. ÖLÇEĞİNE BAKILMAKSIZIN TÜM SERMAYE ŞİRKETLERİNE BAĞIMSIZ DIŞ DENETİM GETİRİLDİ Denetleme A) Genel olarak MADDE 397- (1) Anonim şirketin ve şirketler topluluğunun finansal tabloları denetçi tarafından, uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenir. Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da denetim kapsamı içindedir. (2) Denetçinin denetiminden geçmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu düzenlenmemiş hükmündedir. (3) Şirketin ve topluluğun finansal tabloları ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, denetleme raporunun sunulmasından sonra değiştirilmişse ve değişiklik denetleme raporlarını etkileyebilecek nitelikteyse, finansal tablolar ile, birinci fıkra çerçevesinde yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu yeniden denetlenir. Yeniden denetleme ve bunun sonucu, raporda özel olarak açıklanır. Denetçi görüşünde de yeniden denetlemeyi yansıtan uygun eklere yer verilir. TTK 397. madde gereğince; hiçbir kıstas ya da ölçü getirilmeden büyük, küçük ve orta ölçekli tüm şirketler için bağımsız denetim esasının getirildiği, AB ülkelerini sarmakta olan ekonomik krizin Türkiye ye yansımalarının henüz ortaya çıkmadığı bir ortamda bile, mevcut ticari piyasa koşullarında zorla ayakta durmakta olan, muhasebe ücretini bile vermekte sıkıntı çeken küçük ve orta ölçekli şirketlerin bir de denetçi tutmasının bu şirketler için büyük bir külfet olduğu, kaldı ki bu şirketlerin mevcut durumlarıyla denetçinin talep edeceği kriterleri karşılayacak yapıya sahip olmadıkları ortadadır.
6 Bu nedenle bağımsız denetim zorunluluğu için büyük ölçekli şirketler ile küçük ve orta ölçekli şirketler arasında bir ayrım yapılarak: A. Bağımsız dış denetime: 1. Halka açık şirketler, 2. Belli ortak sayısını aşmış (örneğin 20 Ortak ile ) 3. Finansal olarak belli hacimleri aşmış (örneğin yılık cirosu iki yıl üst üste 100 Milyon TL geçmiş) şirketlerin, tabi olması veya, B. Bağımsız dış denetime şirketlerin geçiş süreçleri açısından öncelikle büyük şirketlerden başlamak suretiyle kademeli bir geçiş süreci öngörülmesi yönünde bir değişikliğin uygun olacağı düşünülmektedir. SİCİL HARÇALARINDA ODA PAYI OLAN %25 ARTTILMALIDIR H) Ticaret sicili harçları MADDE 1532- (1) 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununun hükümleri uyarınca tahsil edilen ticaret sicili harçlarının red ve iadeler düşüldükten sonra kalan tutarının yüzde yirmibeşi ticaret sicilini tutmakla görevli odaya kaydedilmek üzere aktarılır. Bu madde uyarınca alınan harçlardan Oda ya ayrılan payın, ticaret sicil memurluklarınca verilen hizmetlerin Odalar bünyesinde verilmesi nedeni ile arttırılması, yönünde bir değişikliğin uygun olacağı düşünülmektedir. İNTERNET SİTESİ KURMA ZORUNLULUĞU VE HAPİS CEZASI D) Elektronik işlemler ve bilgi toplumu hizmetleri I - İnternet sitesi MADDE 1524- (1) Her sermaye şirketi, bir internet sitesi açmak, şirketin internet sitesi zaten mevcutsa bu sitenin belli bir bölümünü aşağıdaki hususların yayımlanmasına özgülemek zorundadır. Yayımlanacak içeriklerin başlıcaları şunlardır: a) Şirketçe kanunen yapılması gereken ilanlar. b) Pay sahipleri ile ortakların menfaatlerini koruyabilmeleri ve haklarını bilinçli kullanabilmeleri için görmelerinin ve bilmelerinin yararlı olduğu belgeler, bilgiler, açıklamalar.
7 c) Yönetim ve müdürler kurulu tarafından alınan; rüçhan, değiştime, alım, önerilme, değişim oranı, ayrılma karşılığı gibi haklara ilişkin kararlar; bunlarla ilgili bedellerin nasıl belirlendiğini gösteren hesapların dökümü. d) Değerleme raporları, kurucular beyanı, payların halka arz edilmesine dair taahhütler, bunlara ait teminatlar ve garantiler; iflasın ertelenmesine veya benzeri konulara ilişkin karar metinleri; şirketin kendi paylarını iktisap etmesi hakkındaki genel kurul ve yönetim kurulu kararları, bu işlemlerle ilgili açıklamalar, bilgiler, belgeler. e) Ticaret şirketlerinin birleşmesi, bölünmesi, tür değiştirmesi hâlinde, ortakların ve menfaat sahiplerinin incelemesine sunulan bilgiler, tablolar, belgeler; sermaye arttırımı, azaltılması dâhil, esas sözleşme değişikliklerine ait belgeler, kararlar; imtiyazlı pay sahipleri genel kurulu kararları, menkul kıymet çıkarılması gibi işlemler dolayısıyla hazırlanan raporlar. f) Genel kurullara ait olanlar dâhil her türlü çağrılara ait belgeler, raporlar, yönetim kurulu açıklamaları. g) Şeffaflık ilkesi ve bilgi toplumu açısından açıklanması zorunlu bilgiler. h) Bilgi alma kapsamında sorulan sorular, bunlara verilen cevaplar, diğer kanunlarda pay sahiplerinin veya ortakların aydınlatılması için öngörülen hususlar. ı) Finansal tablolar, kanunen açıklanması gerekli ara tablolar, özel amaçlarla çıkarılan bilançolar ve diğer finansal tablolar, pay ve menfaat sahipleri bakımından bilinmesi gerekli finansal raporlamalar, bunların dipnotları ve ekleri. i) Yönetim kurulunun yıllık raporu, kurumsal yönetim ilkelerine ne ölçüde uyulduğuna ilişkin yıllık değerlendirme açıklaması; yönetim kurulu başkan ve üyeleriyle yöneticilere ödenen her türlü paralar, temsil ve seyahat giderleri, tazminatlar, sigortalar ve benzeri ödemeler. j) Denetçi, özel denetçi, işlem denetçisi raporları. k) Yetkili kurul ve bakanlıkların konulmasını istedikleri, pay sahiplerini ve sermaye piyasasını ilgilendiren konulara ilişkin bilgiler. (2) Birinci fıkrada öngörülen yükümlülüklere uyulmaması, ilgili kararların iptal edilmesinin sebebini oluşturur; Kanuna aykırılığın tüm sonuçlarının doğmasına yol açar ve kusuru bulunan yöneticiler ile yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğuna neden olur. Ceza hükümleri saklıdır. (3) İnternet sitesinin bilgi toplumu hizmetlerine ayrılmış bölümü herkesin erişimine açıktır. Erişim hakkının kullanılması, ilgili olmak veya menfaati bulunmak gibi kayıtlarla sınırlandırılamayacağı gibi herhangi bir şarta da bağlanamaz. Bu ilkenin ihlali hâlinde herkes engelin kaldırılması davasını açabilir. (4) İnternet sitesinin bu maddenin amaçlarına özgülenmiş kısmında yayımlanan içeriğin başına tarih ve parantez içinde yönlendirilmiş mesaj ibaresi konulur. Bu ibareli mesaj ancak Kanuna ve ikinci fıkrada anılan yönetmeliğe uyulmak suretiyle değiştirilebilir. Özgülenen kısımda yer alan bir mesajın yönlendirildiği karinedir. Sitenin, bir numara altında tescili ve ilgili diğer husular Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından bir yönetmelikle düzenlenir. (5) Bu Kanun ve ilgili diğer kanunlarda veya idari düzenlemelerde daha uzun bir süre öngörülmedikçe, şirketin internet sitesine konulan bir içerik, üzerinde bulunan tarihten itibaren en az altı ay süreyle internet sitesinde kalır; aksi hâlde konulmamış sayılır. Finansal tablolar için bu süre beş yıldır. (6) Yönlendirilmiş mesajların basılı şekilleri 82 nci madde uyarınca saklanır. İnternet sitesinde yer alacak bilgiler metin hâline getirilip şirket yönetimi tarafından tarih ve saati gösterilerek noterlikçe onaylı bir deftere sıra numarası altında yazılır veya yapıştırılır. Daha sonra sitede yayımlanan bilgilerde bir değişiklik yapılırsa, değişikliğe ilişkin olarak yukarıdaki işlem tekrarlanır. TTK. nın 1524. maddesinde yer alan tüm sermaye şirketlerinin internet sitesi kurması zorunluluğunun bir çok sakıncayı bünyesinde barındırdığı düşünülmektedir.
8 Öncelikle şirket ölçeğine bakılmaksızın internet sitesi kurmak ve bu siteyi güncel tutmak için yapılacak masrafların şirketlerce dikkate alınması gereken çok önemli bir gider kalemi olmasının yanı sıra, bu zorunluluğa uymayarak yürürlük tarihinden itibaren internet sitesi oluşturmayan şirketin yöneticilerine altı aya kadar hapis ve 300 güne kadar adli para cezası uygulanacak olmasının da ayrıca değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Öte yandan TTK da benimsenen şeffaflık ilkesinin bir sonucu olarak, bu madde uyarınca şirketin yıl sonu ve ara dönem finansal tabloları, şirketin kasasında, banka hesaplarında ne kadar parası var, alacakları, borçları, şirketle ilgili denetleme raporları, şirket yönetim kurulu başkanı ve üyeleri ile yöneticilere ödenen ücretler, primler, ikramiyelerinde internet sitesinde açıklanması öngörülmekte olup, bu bilgilerin internet sitesinde usulüne uygun olmayarak ya da eksik yayınlanması halinde 3 aya kadar hapis ve 100 güne kadar adli para cezası uygulanacak olmasının da yeniden değerlendirilmesi, bu kapsamda Web Sitesi kurma ve bu sitede mali tabloların teşhir edilmesi zorunluluğunun 3. kişilerce kötüye kullanılma ihtimali ve şirket yöneticilerinin ücret, prim, ikramiye vb. gelir kaynaklarının yayınlanmasının bu kişiler açısından kişisel verilerin ifşası niteliğinde olacağı da dikkate alınarak sadece halka açık şirketler ile sınırlandırılması yönünde değişik yapılması ve ikincil mevzuatta, söz konusu kavramların ayrıntılı bir şekilde belirtilmesi gerektiği düşünülmektedir. AYRICA; NOTER ONAYI İLE SERMAYE ŞİRKETLERİNE EK BİR MALİ KÜLFET ÖNGÖRÜLMÜŞTÜR. Bu hükmün 6.fıkrasında yer alan, Yönlendirilmiş mesajların basılı şekilleri 82 nci madde uyarınca saklanır. İnternet sitesinde yer alacak bilgiler metin haline getirilip şirket yönetimi tarafından tarih ve saati gösterilerek noterlikçe onaylı bir deftere sıra numarası altında yazılır veya yapıştırılır. Daha sonra sitede yayımlanan bilgilerde bir değişiklik yapılırsa, değişikliğe ilişkin olarak yukarıdaki işlem tekrarlanır. düzenlemesi ile öngörülen internet sitesinde yer alacak yönlendirilmiş mesajların metin haline getirilip basılı şekillerinin noter onaylı defterlere yazılarak kaydedilmesi hususunun ise; sermaye şirketlerine ek bir mali külfet getireceği düşünülmektedir.