R E D I T U S MUHASEBE Konu Anlatımlı Örnekler Yorumlar Uyarılar Pratik Bilgiler Özgün Sorular ve Açıklamaları Çıkmış Sorular ve Açıklamaları KPSS ve kurum sınavları için özgün soru ve konu anlatımından oluşan TEK KİTAP Vergi Müfettişliği Kamu İhale Kurumu T.C. 2B Teftiş Kurulu Maliye Bakanlığı İç Denetçilik Sayıştay İç Denetçilik Gelir Uzman Yardımcılığı Banka Sınavları SAADET ERDEM
Saadet ERDEM KPSS MUHASEBE ISBN: 978-605-364-554-2 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 3. Baskı: Kasım 2014, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu Dizgi-Grafik Tasarım: Merve Koşar Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Sti İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle/ANKARA (0312-394 55 90) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 13987 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet:www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
SUNU Değerli Adaylar; Muhasebe kitabı konu ağırlığına göre Genel Muhasebe, Mali Tablolar Analizi, İhtisas Muhasebesi bölümlerinden oluşmaktadır. Hem KPSS alan sınavları hem de mesleki yeterlilik sınavlarına yönelik olarak hazırlanmıştır. Konulara ilişkin örnek oluşturması için KPSS ve Kurum sınav sorularına yer verilmiştir. Adayların öncelikli olarak aşması gereken sınav KPSS dir. Bu sınavdaki soru dağılımı şöyledir: Genel Muhasebe %65 20 Soru Mali Tablolar Analizi %15 4 Soru İhtisas Muhasebesi %10 3 Soru Ticari Aritmetik %10 3 Soru Kitabın daha anlaşılabilir olması için konuya ilişkin tekrar ve gereksiz detaylardan kaçınılmış, dikkat edilmesi gereken noktalar kitapta hoca notu ve uyarı olarak belirtilmiştir. Yeterli miktarda soru çözümü ile desteklenmeden adaylarımızın tam olarak sınavlara hazırlanması mümkün olmayacaktır. Soru bankamızda yer alan sınavlarla uyumlu soru çeşitleri ile adaylarımızın hazırlığı tamamlanmış olacaktır. Kitabın ümit edilen amacına ulaşması ve öğrenci arkadaşlarımıza fayda sağlaması için yapacağınız öneri, eleştiri ya da takdirinizi pegem@pegem.net aracılığıyla bizimle paylaşmanız bize ışık tutacaktır. Kitabın hazırlanmasında değerli emeğini bizden esirgemeyen ekip arkadaşım Peril ÖZERGÜN e, elinizde bulunan bu kitabın ortaya çıkmasında en büyük paya sahip olan Suat DÜZ başta olmak üzere tüm Pegem ailesine, dizgi aşamasında vaktini ve emeğini esirgemeyen değerli dizgi ekibimiz ve dizgicimiz Merve KOŞAR a teşekkürlerimizi sunarız. Hazırlanan kitabımızın tüm adaylara yararlı olmasını ve tüm adayların başarılarını dileriz. Saadet ERDEM
İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM Tekdüzen Hesap Planı...3 Muhasebe Bilgi Akışı...5 Muhasebenin İşlevleri...5 Muhasebenin Bölümleri...6 Muhasebenin Temel Kavramları...6 Muhasebenin Temel Kavramları Örnek Sorular...8 Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri... 11 Türkiye Muhasebe Standartları...15 Türkiye Muhasebe Standartları Çıkmış Sorular...33 Temel Mali Tablolar...36 Finansal Tablolarda Yer Alan Bilginin Nitelikleri...36 Bilanço (Finansal Durum Tablosu)...38 Gelir (Finansal Performans)Tablosu...39 Hesabın Tanımı...40 Hesap ile İlgili Kavramlar...40 Tekdüzen Hesap Planı Hesap Grupları...44 Muhasebe Kayıt Araçları - Defter ve Belgeler...46 1. Sınıf Tacirlerin Tutmakla Yükümlü Oldukları Zorunlu Defterler...46 Yevmiye Defterine Yapılan Madde Türleri...47 Defterlerin Kayıt Disiplini...50 Muhasebede Kullanılan Belgeler...51 Muhasebe Süreci...52 Mizanlar...52 Envanterle İlgili Kavramlar...53 Vergi Usul Kanunu na (VUK) Göre Değerleme Ölçüleri...55 Ticari Kâr ve Mali Kâr Kavramları...57 Bilanço Karşılaştırması Yoluyla Kârın Saptanması...58 Çözümlü Test...59 Çözümler...64
PEGEM AKADEMİ vi 2. BÖLÜM Dönen Varlıklar...71 Hazır Değerler...71 Çekler...79 Çözümlü Test...89 Çözümler...93 Menkul Kıymetler...95 Çözümlü Test... 112 Çözümler... 115 Ticari Alacaklar... 118 Diğer Alacaklar...151 Çözümlü Test...153 Çözümler...156 Stoklar...158 Stokların İzlenmesinde Kullanılan Kayıt Yöntemleri...165 Aralıklı Envanter Yönteminde Muhasebe Kayıtları...166 Alış İşlemleri...166 Satış İşlemler...169 Aralıklı Envanter Yönteminde Satılan Malın Maliyetinin Hesaplanması... 170 Fireler...186 Akreditif...188 Çözümlü Test...191 Çözümler...194 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları...196 Diğer Dönen Varlıklar...199 Katma Değer Vergisi...199 Dönen Varlıklar Tarama Testi...207
vii PEGEM AKADEMİ 3. BÖLÜM Duran Varlıklar...217 Mali Duran Varlıklar...219 Maddi Duran Varlıklar...227 Amortisman Hesaplama Yöntemleri...233 Amortisman Kayıt Yöntemleri...237 Duran Varlıkların Satışı...241 Maddi Olmayan Duran Varlıklar...244 Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar...247 Çözümlü Test...250 Çözümler...254 Duran Varlıklar Tarama Testi...257
PEGEM AKADEMİ viii 4. BÖLÜM Yabancı Kaynaklar...265 Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar...265 Mali Borçlar...265 Ticari Borçlar...276 Borç ve Gider Karşılıkları...287 Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları...290 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar...291 Mali Borçlar...292 Ticari Borçlar...295 Diğer Borçlar...297 Alınan Avanslar...298 Borç ve Gider Karşılıkları...299 Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları...299 Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar...300 Çözümlü Test...301 Çözümler...304 Yabancı Kaynaklar Tarama Testi...306 Öz Kaynaklar...309 Sermaye Yedekleri... 311 Dönem Net Kârı - Zararı...316 Çözümlü Test...318 Çözümler...321 Öz Kaynaklar Tarama Testi...322 Gelir Tablosu...326 Çözümlü Test...345 Çözümler...347 Gelir Tablosu Hesapları Tarama Testi...348
ix PEGEM AKADEMİ 5. BÖLÜM Maliyet Sistemleri...355 Maliyetlerin Kapsamına Göre Maliyet Sistemi...355 Maliyetlerin Belirlenme Zamanına Göre Maliyet Sistemi...358 Üretim Eylemlerinin Niteliğine Göre Maliyet Sistemi...358 Maliyet Dağıtımları...358 Gider Dağıtımları...359 Maliyet Muhasebesi ile İlgili Kavramlar...360 Maliyet Hesapları...361 7/A Seçeneğinde Maliyet Hesapları...361 7/B Seçeneğinde Maliyet Hesapları...365 Üretim İşletmelerinde Muhasebe Kayıtları...371 Başa Baş Analizler...372 Güvenlik Oranı...374 Sapma Analizleri...379 Çözümlü Test...382 Çözümler...384 Maliyet Muhasebesi Tarama Testi...386 Mali Analiz...389 Analizin Yapılış Amacına Göre Finansal Analiz Türleri...389 Analizin Yapılış Biçimi ve İçeriğine Göre Finansal Analiz (Kapsamına Göre)... 389 Analizi Yapacak Olan Şahıs Açısından Finansal Analiz...390 Mali Analiz Teknikleri...390 Oran Analizi...390 Karşılaştırmalı Tablolar (Yatay) Analizi...404 Trend (Eğilim) Yüzdeleri Analizi...404 Dikey Analiz (Yüzde Yöntemi)...405 Faiz Hesaplamaları...406 Mali Analiz Tarama Testi... 411 Ticari Aritmetik Çözümlü Test...417 Çözümler...420 Ayrıntılı Bilanço Tipi...424 Ayrıntılı Gelir Tablosu Tipi...426 Nakit Akım Tablosu...427 Kâr Dağıtım Tablosu...428 Fon Akım Tablosu...429 Satışların Maliyeti Tablosu...430 Tekdüzen Hesap Planı...431 Kaynakça...438
1 PEGEM AKADEMİ GENEL MUHASEBE 1. Bölüm MUHASEBE BİLGİ AKIŞI MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİ TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI TEMEL MALİ TABLOLAR TEKDÜZEN HESAP PLANI HESAP GRUPLARI MUHASEBE KAYIT ARAÇLARI - DEFTER VE BELGELERİ MUHASEBE SÜRECİ ÇIKMIŞ SORU ANALİZLERİ KONULAR 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Temel Kavramlar 2 1 2 2 2 1 1 1 1 4 2 2 1 1 Bilanço ve Gelir Tablosu İlkeleri 1 1 - - - 1 2-2 - 1 - - - Muhasebe Standartları (TMS) - - - - - - - 2 2 2 2 1 1 4 Muhasebe Araçları, Muhasebe Süreci, Diğer Varlıklar - 2-2 - 1 - - - 4 1 3 1 1
3 PEGEM AKADEMİ TEKDÜZEN HESAP PLANI 1 - DÖNEN VARLIKLAR 10 - HAZIR DEĞERLER 100-KASA 101-ALINAN ÇEKLER 102-BANKALAR 103-VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİR- LERİ (-) 108-DİĞER HAZIR DEĞERLER 11 - MENKUL KIYMETLER 110-HİSSE SENETLERİ 111-ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BO- NOLARI 112-KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BO- NOLARI 118-DİĞER MENKUL KIYMETLER 119-MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜK- LÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 12 - TİCARİ ALACAKLAR 120-ALICILAR (SENETSİZ ALACAKLAR) 121-ALACAK SENETLERİ 122-ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 124-KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALA- MA FAİZ GELİRLERİ (-) 126-VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 127-DİĞER TİCARİ ALACAKLAR 128-ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 129-ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KAR- ŞILIĞI (-) 13 - DİĞER ALACAKLAR 131-ORTAKLARDAN ALACAKLAR 132-İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 133-BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAK- LAR 135-PERSONELDEN ALACAKLAR 136-DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 137-DİĞER ALACAK SENETLERİ REES- KONTU (-) 138-ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR 139-ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KAR- ŞILIĞI (-) 15 - STOKLAR 150-İLK MADDE VE MALZEME 151-YARI MAMULLER-ÜRETİM 152-MAMULLER 153-TİCARİ MALLAR 157-DİĞER STOKLAR 158-STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 159-VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 17 - YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONA- RIM MALİYETLERİ 170-178-YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ 178-YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLAS- YON DÜZELTME 179-TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLAR 18 - GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 180-GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 181-GELİR TAHAKKUKLARI 19 - DİĞER DÖNEN VARLIKLAR 190-DEVREDEN KDV 191-İNDİRİLECEK KDV 192-DİĞER KDV 193-PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR 195-İŞ AVANSLARI 196-PERSONEL AVANSLARI 197-SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 198-DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR 199-DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-) 2 - DURAN VARLIKLAR 22 - TİCARİ ALACAKLAR 220-ALICILAR 221-ALACAK SENETLERİ 222-ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) 224-KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ (-) 226-VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 229-ŞÜPHELİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-) 23 - DİĞER ALACAKLAR 231-ORTAKLARDAN ALACAKLAR 232-İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 233-BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 235-PERSONELDEN ALACAKLAR 236-DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 237-DİĞER ALACAK SENETLERİ REES- KONTU (-) 239-ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KAR- ŞILIĞI (-) 24 - MALİ DURAN VARLIKLAR 240-BAĞLI MENKUL KIYMETLER 241-BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 242-İŞTİRAKLER 243-İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜT- LERİ (-) 244-İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DE- ĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI 245-BAĞLI ORTAKLIKLAR 246-BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TA- AHHÜTLERİ (-) 247-BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLA- RI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 248-DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR 249-DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-) 25 - MADDİ DURAN VARLIKLAR 250-ARAZİ VE ARSALAR 251-YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ 252-BİNALAR 253-TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR 254-TAŞITLAR 255-DEMİRBAŞLAR 256-DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR 257-BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) 258-YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 259-VERİLEN AVANSLAR 26 - MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 260-HAKLAR 261-ŞEREFİYE 262-KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ 263-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 264-ÖZEL MALİYETLER 267-DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 268-BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) 269-VERİLEN AVANSLAR 27 - ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR 271-ARAMA GİDERLERİ 272-HAZIRLIK VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 277-DİĞER ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VAR- LIKLAR 278-BİRİKMİŞ TÜKENME PAYLARI (-) 279-VERİLEN AVANSLAR 28 - GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 280-GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 281-GELİR TAHAKKUKLARI 29 - DİĞER DURAN VARLIKLAR 291-GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KDV 292-DİĞER KDV 293-GELECEK YILLAR İHTİYACI STOKLAR 294-ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MADDİ DURAN VARLIKLAR 295-PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR 297-DİĞER ÇEŞİTLİ DURAN VARLIKLAR 298-STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI 299-BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) 3 - KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 30 - MALİ BORÇLAR 300-BANKA KREDİLERİ 301-FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİN- DEN BORÇLAR 302-ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA BORÇLANMA MALİYETLERİ (-) 303-UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİT VE FAİZLERİ 304-TAHVİL ANAPARA BORÇ, TAKSİT VE FAİZLERİ 305-ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER 306-ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIY- METLER 308-MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKLARI (-) 309-DİĞER MALİ BORÇLAR 32 - TİCARİ BORÇLAR 320-SATICILAR (SENETSİZ BORÇLAR) 321-BORÇ SENETLERİ 322-BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 326-ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 329-DİĞER TİCARİ BORÇLAR 33 - DİĞER BORÇLAR 331-ORTAKLARA BORÇLAR 332-İŞTİRAKLERE BORÇLAR 333-BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR 335-PERSONELE BORÇLAR 336-DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 337-DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 34 - ALINAN AVANSLAR 340-ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 349-ALINAN DİĞER AVANSLAR 35 - YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 350-YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ 358-YILLAR YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME 36 - ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜ- KÜMLÜLÜKLER 360-ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 361-ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KE- SİNTİLERİ 368-VADESİ GEÇMİŞ, ERTELENMİŞ VEYA TAK- SİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞ. YÜKÜM. 369-ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 37 - BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 370-DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI 371-DÖNEM KÂRININ PEŞİN ÖDENEN VER- Gİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ (-) 372-KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 373-MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI 379-DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 38 - GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 380-GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 381-GİDER TAHAKKUKLARI 39 - DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAY- NAKLAR 391-HESAPLANAN KDV 392-DİĞER KDV 393-MERKEZ VE ŞUBELER CARİ HESABI
PEGEM AKADEMİ 4 1. 397-SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI 399-DİĞER ÇEŞİTLİ YABANCI KAYNAKLAR 4 - UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 40 - MALİ BORÇLAR 400-BANKA KREDİLERİ 401-FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR 402-ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA BORÇLANMA MALİYETLERİ (-) 405-ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER 407-ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER 408-MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-) 42 - TİCARİ BORÇLAR 420-SATICILAR 421-BORÇ SENETLERİ 422-BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 426-ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 429-DİĞER TİCARİ BORÇLAR 43 - DİĞER BORÇLAR 431-ORTAKLARA BORÇLAR 432-İŞTİRAKLERE BORÇLAR 433-BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR 436-DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 437-DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) 438-KAMUYA OLAN ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ BORÇLAR 44 - ALINAN AVANSLAR 440-ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 449-ALINAN DİĞER AVANSLAR 47 - BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 472-KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 479-DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 48 - GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI 480-GELECEK YILLARA AİT GELİRLER 481-GİDER TAHAKKUKLARI 49 - DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 492-GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKİN EDİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ 493-TESİSE KATILMA PAYLARI 499-DİĞER ÇEŞİTLİ UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 5 - ÖZ KAYNAKLAR 50 - ÖDENMİŞ SERMAYE 500-SERMAYE 501-ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-) 502-SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI 503-SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMSUZ FARKLARI (-) 52 - SERMAYE YEDEKLERİ 520-HİSSE SENETLERİ İHRAÇ PRİMLERİ 521-HİSSE SENETLERİ İPTAL KÂRLARI 522-MDV YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI 523-İŞTİRAKLER YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI 524-MALİYET ARTIŞLARI FONU 529-DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ 54 - KÂR YEDEKLERİ 540-YASAL YEDEKLER 541-STATÜ YEDEKLERİ 542-OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER 548-DİĞER KÂR YEDEKLERİ 549-ÖZEL FONLAR 57 - GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 570-GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 58 - GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (-) 580-GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (-) 59 - DÖNEM NET KÂRI (ZARARI) 590-DÖNEM NET KÂRI 591-DÖNEM NET ZARARI(-) 6 - GELİR TABLOSU HESAP- LARI 60 - BRÜT SATIŞLAR 600-YURT İÇİ SATIŞLAR 601-YURT DIŞI SATIŞLAR 602-DİĞER GELİRLER 61 - SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) 610-SATIŞTAN İADELER (-) 611-SATIŞ İSKONTOLARI (-) 612-DİĞER İNDİRİMLER (-) 62 - SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 620-SATILAN MAMULLER MALİYETİ (-) 621-SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ (-) 622-SATILAN HİZMET MALİYETİ (-) 623-DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 63 - FAALİYET GİDERLERİ (-) 630-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDER- LERİ (-) 631-PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM Gİ- DERLERİ (-) 632-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ (-) 64 - DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 640-İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ 641-BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ 642-FAİZ GELİRLERİ 643-KOMİSYON GELİRLERİ 644-KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR 645-MENKUL KIYMET SATIŞ KÂRLARI 646-KAMBİYO KÂRLARI 647-REESKONT FAİZ GELİRLERİ 648-ENFLASYON DÜZELTMESİ KÂRLARI 649-DİĞER OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 65 - DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 653-KOMİSYON GİDERLERİ (-) 654-KARŞILIK GİDERLERİ (-) 655-MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI (-) 656-KAMBİYO ZARARLARI (-) 657-REESKONT FAİZ GİDERLERİ (-) 658-ENFLASYON DÜZELTMESİ ZARARLARI (-) 659-DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) 66 - FİNANSMAN GİDERLERİ (-) 660-KISA VADELİ BORÇLANMA GİDER- LERİ (-) 661-UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDER- LERİ (-) 67 - OLAĞAN DIŞI GELİR VE KÂRLAR 671-ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KÂRLARI 679- DİĞER OLAĞAN DIŞI GELİR VE KÂRLAR 68 - OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-) 680-ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZA- RARLARI (-) 681-ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARAR- LARI (-) 689-DİĞER OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZA- RARLAR (-) 69 - DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI 690-DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 691-DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI (-) 692-DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI 697-YILLARA YAYGIN ENFLASYON DÜZELTME 698-ENFLASYON DÜZELTME 7 - MALİYET HESAPLARI (7/A SEÇENEĞİ) 70 - MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESAPLARI 700-MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HS 701-MALİYET MUHASEBESİ YANSITMA HESABI 71 - DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 710-DİREKT İLK MADDE MALZEME Gİ- DERLERİ 711-DİREKT İLK MADDE MALZEME YAN- SITMA HESABI 712-DİREKT İLK MADDE MALZEME FİYAT FARKI 713-DİREKT İLK MADDE MALZEME MİKTAR FARKI 72 - DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 720-DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 721-DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HESABI 722-DİREKT İŞÇİLİK ÜCRET FARKLARI 723-DİREKT İŞÇİLİK SÜRE (ZAMAN) FARKLARI 73 - GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 730-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 731-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI 732-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ BÜTÇE FARKLARI 733-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ VERİMLİLİK FARKLARI 734-GENEL ÜRETİM GİDERLERİ KAPASİTE FARKLARI 74 - HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 740-HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 741-HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANSITMA HESABI 742-HİZMET ÜRETİM MALİYETİ FARK HE- SAPLARI 75 - ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDER- LERİ 750-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 751-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİD. YANSITMA HESABI 752-ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDER FARKLARI 76 - PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ 760-PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM Gİ- DERLERİ 761-PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM Gİ- DERLERİ YANSITMA HESABI 762-PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM Gİ- DERLERİ FARKLARI 77 - GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 770-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 771-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YAN- SITMA HESABI 772-GENEL YÖNETİM GİDER FARKLARI HESABI 78 - FİNANSMAN GİDERLERİ 780-FİNANSMAN GİDERLERİ 781-FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA HESABI 782-FİNANSMAN GİDERLERİ FARK HESABI MALİYET HESAPLARI (7/b SEÇENEĞİ) 790-İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 791-İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ 792-MEMUR ÜCRET VE GİDERLERİ 793-DIŞARIDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER 794-ÇEŞİTLİ GİDERLER 795-VERGİ, RESİM VE HARÇLAR 796-AMORTİSMAN VE TÜKENME PAYLARI 797-FİNANSMAN GİDERLERİ 798-GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA HESABI 799-ÜRETİM MALİYET HESABI 9 - NAZIM HESAPLAR
5 PEGEM AKADEMİ MUHASEBE BİLGİ AKIŞI Mali Objektif İşlem Belge Defterler Mizan Mali Tablo Bilanço VUK TTK Gelir Tablosu I. Sınıf tacir Günlük Yevmiye Defteri Büyük Defter Envanter Defteri * Muhasebenin çıktısı "bilanço" ve "gelir tablosu"dur. Muhasebe Tanımı Finansal tablolarda yer alan tüm kalemlerde artış ve azalışa yol açan, parasal etkisi olan olayları ilgili kişi ve kuruluşlara sunan "bilgi sistemi"'dir. MUHASEBENİN İŞLEVLERİ Muhasebe işlevleri 2 aşamada gerçekleşir. 1. İşlevi Kaydetme: Varlıklarda ve kaynaklarda ortaya çıkacak değişikliklerin defterlere yazılmasıdır. Bu işlev yevmiye defteri ile gerçekleştirilir. Sınıflandırma: Defterlere kaydedilen tüm bilgilerin gruplama, bölümleme ve tasnifidir. Bu işlev büyük defter ile gerçekleştirilir. Özetleme (Raporlama): Muhasebe bilgi sisteminin ürettiği bilgiler mali tablolar Bilanço-Gelir tablosu aracılığıyla ilgili taraflara sunulur. 2.İşlevi Mali tabloların hazırlanması muhasebenin özetleme işlevinin gereğidir. Analiz ve Yorum: Muhasebe sürecinde mali tablolarda raporlanan bilgilerin olaylar ile sonuçlar arasındaki ilişkinin araştırılması, bu aşamada mali analiz teknikleri kullanılarak gerçekleşir.
PEGEM AKADEMİ 6 MUHASEBENİN BÖLÜMLERİ Muhasebenin bölümleri 3 başlık altında incelenir: Genel Muhasebe Objektif belgelere göre gerçekleşen işlemlerin kaydetme, sınıflandırma ve özetleme işlevini gören muhasebedir. Genel muhasebe finansal tablolar (Bilanço - Gelir tablosu) aracılığıyla işletmenin finansal yapısını gösterir. Maliyet Muhasebesi Üretim işletmelerinde üretilen her bir mamulün maliyetini saptar. Böylece planlama, kontrol ve karar alma işlevlerini yerine getirir. Yönetim Muhasebesi Genel muhasebe ve maliyet muhasebesinden elde edilen bilgiler ile yönetimin karar almasına yardımcı olan muhasebedir. Muhasebe bilgileri ile ilgilenen taraflar; Muhasebe İle İlgilenen Taraflar İşletme sahipleri İşletme personeli Sendikalar Kredi kuruluşları Yatırım ve finans kuruluşları Sermaye piyasası yatırımcıları Devlet MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI Muhasebenin temel kavramları evrensel nitelikte olup muhasebe uygulamalarının temel dayanağını oluşturur. Bazen temel kavramlar temel varsayımlar ayrımı ile ifade edilebilmektedir. 12 tane temel kavram bulunmaktadır. Kavramların temel dayanak noktasını ilk kavram olan sosyal sorumluluk kavramı oluşturur. Sosyal Sorumluluk Kavramı HOCA NOTU Varlıklar Sermaye Borçlar Çift taraflı kayıt esası kişilik kavramına göre yapılır. Muhasebe sürecinin gerçekleştirilmesinde, "belirli kişi ya da grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesine" denir. Muhasebe işlemleri ile ilgili verilen tüm bilgiler gerçeği yansıtmalı, dürüstçe sunulmalıdır. Bu kavram diğer 11 kavramın temelini oluşturur. Kişilik Kavramı Her ne kadar işletmeyi kuran işletme sahipleri de olsa işletmenin kurulduktan sonra işletme sahiplerinden, yöneticilerinden ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olduğu kabul edilir. Muhasebe sürecinde gerçekleşen bütün işlemler bu kişilik adına yürütülür. İşletmenin Sürekliliği Kavramı Bu kavrama göre işletmenin kurulduğu andan itibaren faaliyetlerini kesintisiz sürdüreceği, sonsuz bir ömre sahip olacağı varsayımı ile hareket edilir. İşletmenin duran varlıklara yatırım yapması süreklilik kavramı ile açıklanır. Ayrıca bu kavram maliyet esasının da temelini oluşturur.
7 PEGEM AKADEMİ Dönemsellik Kavramı İşletmenin sonsuz kabul edilen ömrünün belirli dönemlere bölünmesi, faaliyetlerinin dönemler itibariyle gerçekleştirilmesi gereğini ifade eder. Bu kavram planlama ve kontrol işlevinin yerine getirilmesini sağlar. Bu kavrama göre gerçekleşmemiş gelir ve giderler gerçekleşmiş gibi kayıt altına alınmamalıdır. Gelir ve giderler ait olduğu dönemde izlenmelidir. İşletmenin tahakkuk esasına göre kayıt yapması dönemsellik kavramının gereğidir. Parayla Ölçme Kavramı Finansal tablolara parasal etkisi olan işlemler yansır. Bu işlemlerin değerlendirilmesinde ortak ölçü para biriminin (ulusal para) kullanılmasını ifade eder, işlemler kayıtlara tutar bazlı aktarılır. HOCA NOTU Alacak ve Borç Senetlerine reeskont hesaplanması dönemsellik kavramı, her yıl aynı işlemin yapılması ise tutarlılık kavramı ifade eder. Maliyet Esası Kavramı İşletmenin varlıkları içerisinde yer alan para ve alacaklar dışındaki tüm varlıkların elde etme maliyetine göre muhasebeleştirilmesi gereğini ifade eder. Bu kavram işletmenin sürekliliği kavramı ile ilişkilendirilir. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı Muhasebe işlemlerinin "gerçek durumu yansıtan, usûlüne uygun olarak düzenlenmiş, objektif belgelere dayandırılması" gereğini ifade eder. Bu kavrama uyulması sosyal sorumluluk kavramına uygun objektif davranıldiğını gösterir. HOCA NOTU İşletmenin malları ve duran varlıkları maliyet esasına göre muhasebeleştirilir. Tutarlılık Kavramı Muhasebe uygulamalarının gerçekleştirilmesinde benimsenen muhasebe politikalarının, takip eden dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. Finansal tabloların karşılaştırılabilir olma özelliği bu kavrama uyulması durumunda gerçekleşir. Benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile değerleme ölçülerinin değişmezliğini, mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tekdüzeni öngörür. Uygulanan amortisman hesaplama veya stok değerleme yöntemlerinin mantıklı bir gerekçesi olmadan değiştirilmemesi ve zorunlu bir değişiklik söz konusu ise bu değişikliğin dipnotlarda mutlaka açıklanması gerekir. Tam Açıklama Kavramı Muhasebe süreci sonunda hazırlanan finansal tabloların, bu tabloları kullanan kişi veya kurumların sağlıklı ve doğru karar vermelerine yardımcı olacak şekilde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını anlatır. Finansal tablolarda ifade edilemeyen bilinmesi gereken bilgiler ayrıca dipnotlarda belirtilmelidir. Uluslararası muhasebe standartlarına göre finansal tablo seti içerisinde dipnotlarda yer alır. Dipnot, finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. HOCA NOTU Nazım hesaplarının, Dipnotlarının, Düzenleyici hesaplarının kullanımı; tam açıklama kavramına göre yapılır. İhtiyatlılık Kavramı Muhasebe işlemlerinin gerçekleşmesinde ortaya çıkabilecek risklerin tahmin edilip muhtemel gider ve zararlar için karşılık ayrılmasını ve risklere karşı önlem alınmasını ifade eder. Muhtemel gelir ve kârlar için hiçbir işlem yapılmaz. HOCA NOTU Bu kavram, gizli yedek veya fazla karşılık ayrılmasına gerekçe oluşturmaktadır.
PEGEM AKADEMİ 8 İhtiyatlılık kavramına göre yapılan işlemler: Şüpheli alacaklar için karşılık ayrılması Stoklardaki değer düşüklüğü için karşılık ayrılması Hisse senetlerinin borsadaki değer düşüklüğü için karşılık ayrılması Kârdan yedek ayrılması Önemlilik Kavramı İşletme yönetiminin kararlarını etkileyen değiştiren bilgi önemlidir. Önemlilik ise göreceli bir kavramdır. Bir bilginin finansal tablolarda yer alabilmesi için önemli olması gerekir. Bu kavram önemli hesap kalemlerine öncelik verilmesi gereğini ifade eder. Tekdüzen Hesap Planı'nda her bir hesap grubunda "diğer" başlığı yer almaktadır. Diğer kalemine kaydedilen bu tutar, bulunduğu grubun % 20'sini aşarsa önemli bir kalem haline gelmiştir. Özün Önceliği Kavramı İşlemlerin kayıtlara yansıtılmasında hukuksal çerçeveden, biçimden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder. Özün önceliği kavramına göre; ileri tarihli çeklerin senet hesaplarında izlenmesi, vadesi dolmamış olan alacaklara da karşılık ayrılması, kiralanan varlıkların bilançoda işletmenin varlıkları arasında izlenmesi, menkul kıymet olan repo işleminin mevduat olarak kaydedilmesi bu kavram gereği yapılan işlemlerdir. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI ÖRNEK SORULAR İşlemlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi hangi temel kavrama göre gerçekleştirilir? A) Tam açıklama B) Dönemsellik C) Tutarlılık D) Tarafsızlık ve belgelendirme E) Önemlilik Tahakkuk esasına göre işlemler gerçekleştiği dönemde muhasebeleştirilmelidir. Bu dönem içerisinde, izleyen döneme ait gider ve gelir gerçekleşirse dönem ayırıcı hesaplar aracılığıyla ait olduğu döneme aktarılmalıdır. Cevap B
9 PEGEM AKADEMİ Finansal tablolara yansıyan tüm işlemlerin Türk lirası cinsinden kayıtlara alınması aşağıdaki temel kavramlardan hangisi ile ifade edilir? A) Tutarlılık B) Tam açıklama C) Maliyet esası D) Parayla ölçme E) İhtiyatlılık Parayla ölçme kavramı finansal tablolara etkisi olan tüm işlemlerde, ortak ölçü para biriminin kullanılmasını ifade eder. Cevap D Birbirini izleyen dönemler boyunca benimsenen muhasebe politikalarının değiştirilmeden uygulanması muhasebenin temel kavramlarından hangisi ile ifade edilir? A) İhtiyatlılık B) Tutarlılık C) Dönemsellik D) Tam Açıklama E) Özün Önceliği Benimsenen muhasebe politikalarının değiştirilmeden uygulanması tutarlılık kavramı gereğidir. Bu kavramın uygulanması ile finansal tablolar karşılaştırılabilirlik özelliğini kazanmış olur. Cevap B çıkmış soru / GELECEK AYLARA AİT GİDERLER XX GELECEK YILLARA AİT GİDERLER XX / Yukarıdaki kayıt hangi muhasebe temel kavramına uygun olarak yapılmıştır? A) Önemlilik B) Özün önceliği C) Dönemsellik D) Tam açıklama E) Maliyet esası Amortisman Kayıtları Dönem Ayırıcı Hesaplarının Kullanımı Reeskont Kayıtları Gelecek Yıllara (Aylara) Ait Giderler, Gelecek Yıllara (Aylara) Ait Gelirler, Gelir Tahakkukları, Gider Tahakkukları. Hesapların Açılış ve Kapanış Kayıtları Dönemsellik Kavramına Göre Yapılan İşlemlerdir. Cevap C
PEGEM AKADEMİ 10 çıkmış soru İşletmenin ortaklarından olan bir kişinin ölmesi ve ölen ortağın varislerinin işletmeden ayrılmalarına karşılık, işletmenin faaliyetlerini devam ettirmesi aşağıdaki muhasebe temel kavramlarından hangisinin bir gereğidir? A) İşletmenin sürekliliği B) Kişilik C) Özün önceliği D) Tutarlılık E) Dönemsellik İşletmeler kuruldukları andan itibaren işletme sahiplerinden ayrı bir tüzel kişiliğe kavuşur. Ancak işletme sahiplerinin yaşamını yitirmiş olmasına rağmen işletmenin faaliyetlerini sürdürmesi işletmenin sürekliliği ile açıklanır. Cevap A çıkmış soru İşletmenin bankaya yatırdığı yabancı paranın, Bankalar hesabına Türk lirası cinsinden kaydedilmesi, aşağıdaki muhasebe temel kavramlarından hangisinin gereğidir? A) Tutarlılık B) Özün önceliği C) Parayla ölçülme D) Önemlilik E) Tam açıklama İşletmenin bankasında veya kasasında yer alan tüm yabancı paraların ulusal para birimine göre kayıt altına alınması parayla ölçülme kavramının gereğidir. Cevap C çıkmış soru İşletme, 2010 yılında alacak ve borç senetleri için reeskont işlemi uygulamayı unutmuştur. Bu durum, aşağıdaki muhasebe temel kavramlarından hangisine uyulmadığını gösterir? A) Parayla ölçülme B) Özün önceliği C) İhtiyatlılık D) Tam açıklama E) Tutarlılık Dönem sonunda alacak ve borç senetleri için reeskont hesaplaması dönemsellik kavramına göre yapılan bir işlemdir. Ancak her yıl yapılan reeskont işleminin bir yıl unutulması "tutarlılık" kavramının ihlali anlamına gelir. Cevap E