PLASTİK İŞLEME SANAYİSİ Hazırlayan Faruk BİLGİ 2010 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi
PLASTİK İŞLEME SANAYİSİ ÜRÜNLERİ TÜRKİYE'DE ÜRETİM Ülkemizde plastik işleme sanayisi 1940 li yillarin sonuna doğru enjeksiyon ile kalıplama yöntemi ile ilkel koşullarda başlamiştir. Günümüzde ise bir çok kuruluş hammadde, yarı mamul ve bitmiş mamulleriyle dünya pazarlarında teknoloji, kalite ve fiyat bakımından rekabet etmektedir. Türkiye plastik işleme sektöründe yıllık 5,1 milyon ton işleme kapasitesiyle Avrupa da İngiltere ile birlikte beşinci sıradadır. Sektörde yaklaşık 5.000 firma faaliyet göstermekte olup, bu firmaların % 40 ı İstanbul da bulunmaktadır. İzmir, Ankara, Bursa, Gaziantep, Konya, Kocaeli, Adana, Kayseri toplamda sektördeki firmaların % 36 sını bulunduran önemli üretim merkezleridir. Firmaların yaklaşık % 98 i küçük ve orta büyüklükte işletmelerdir (KOBİ). Plastik işleme sanayisi, ambalaj, otomotiv, inşaat, beyaz eşya sektörlerinde yaşanan gelişmelere paralel olarak gelişimini ve büyümesini devam ettirmektedir. Son yıllarda ülkemizin otomotiv yan sanayisi üssü olması, ambalajlı ürünlere olan talebin artması ve sektördeki olumlu gelişmeler ile inşaat sektöründe plastik ürünlerin kullanımının artması iç talebi artırıcı etki yapmıştır. Türkiye Plastik İşleme Sanayisi Üretimi Yıllar Miktar (ton) Büyüme Oranı (% ) 2003 2.698 14 2004 3.317 24 2005 3.748 13 2006 4.300 15 2007 4.900 14 2008 5.100 4 Kaynak: www.pagev.org.tr Üretim 2003 yılında 2,7 milyon ton iken yılda ortalama % 13,5 oranında artarak 2008 yılında 5,1 milyon tona ulaşmıştır. 2008 yılı üretim değeri 15 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 1 1 PAGEV, Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı. www.pagev.org.tr İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2010 2
Sektörlere göre plastik tüketimi Toplam tüketime oranı Sektörler (%) Ambalaj 27 İnşaat 14 Tekstil 11 Ev eşyası 10 Teknik Parça / Emniyet 9 Otomotiv 9 Elektrik elektronik / Beyaz eşya 7 Diğer 13 Kaynak: www.pagev.org.tr Plastik işleme sanayisi aynı zamanda bir yan sanayi durumunda olup her türlü nihai mal üreten sektöre girdi sağlamaktadır. Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) verilerine göre plastik mamul üretici sayısı 4.776 olup, bu firmaların % 27 si ambalaj, % 14 ü inşaat, % 11 i tekstil, % 10 u da ev eşyası sektörlerine plastik mamul üretmektedir. Ülkemizdeki plastik sanayisinin kullandığı plastik hammaddelerinin % 90 ını termoplastikler oluşturmaktadır. Bu ihtiyacın % 30 35 i yerli üretimle karşılanmakta ve büyük kısmı PETKİM Petrokimya Holding A.Ş. tarafindan üretilmektedir. PETKİM in bünyesinde bulunan İzmir Aliağa Kompleksi ile TÜPRAŞ a satılan Kocaeli Yarımca Kompleksi, PE Polietilen, PS Polistiren, PP Polipropilen, PVC Polivinilklorür gibi temel plastik hammaddeleri ile etilen glikol, ftalik anhidrit, terefitalik asit, karbon karası gibi ana kimyasal hammaddeler üretmektedir. Petrokimya sanayisinde faaliyet gösteren diğer firmalar SASA (DMT Dimetil Terefitalat) ve Başer Kimya dır. (PS Polistiren). Bunun yanı sıra, geri kazanlmış plastikler Türkiye deki toplam ihtiyacın % 10 unu karşılamaktadır. TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİ İhracat 2008 yılına kadar sürekli olarak artış gösteren Türkiye nin plastik işleme sanayisi ürünleri ihracatı, 2009 yılında krizle birlikte azalma göstermiştir. 2008 yılında % 24 oranında artış görülen sektörde, 2009 yılında bir önceki yıla göre % 14 oranında azalarak 4,32 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu miktarın 0,88 milyar doları plastik yarı mamuller ihracatından, 2,24 milyar doları mamul eşya ihracatından oluşmaktadır. Sektör, bu ihracat değeri ile Türkiye nin toplam ihracatında % 4,2 paya sahiptir. Sektörün ihracatında plastikten plaka, levha, yaprak, film, folye ve şeritler 595 milyon dolar ile ilk sırada yer almaktadır. Ihraç edilen diğer önemli ürün grupları plastik hortum, boru ve bağlantı elemanları (582 milyon dolar) ve plastik ambalaj ürünleridir (435 milyon dolar). İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2010 3
2009 yılında plastik işleme sanayi ürünleri ihracatının yapıldığı başlıca ülkeler Irak, Almanya, Libya, Rusya Federasyonu, İran, Romanya, Azerbaycan, İngiltere, Fransa, Türkmenistan, Katar, S.Arabistan, B.A.E., Kazakistan ve İsrail dir. Türkiye nin Plastik İşleme Sanayi Ürünleri İhracatı (Bin Dolar) 2007 2008 2009 Plastik döküntü kalıntı ve hurdalar 8.550 10.901 7.579 Plastik monofil, çubuk ve profiller 285.328 328.579 217.328 Plastikten kendinden yapışkan levha, plaka, band, 32.031 47.965 67.352 şerit, film, folye ve diğer yassı şekiller Plastikten diğer plaka, levha, film, folye ve şeritler 463.260 561.023 433.001 (gözeneksiz) Plastikten diğer plaka, levha, yaprak, film, folye ve 140.153 166.934 161.826 şeritler Plastik yarı mamulleri ihracatı toplamı 929.322 1.115.402 887.086 Plastik hortum, boru ve bağlantı elemanları 452.101 647.027 582.198 Plastik yer ve duvar kaplamaları 26.735 38.905 49.039 Plastiklerden banyo küvetleri, duşlar, eviyeler, 70.224 74.713 63.207 lavabolar, bideler, alafranga tuvaletler, kapaklar ve oturaklar, su depoları ve benzeri hijyenik eşya Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlan 384.705 477.300 434.748 masına mahsus malzemeler; plastikten tıpalar, kapaklar, kapsüller ve diğer kapama malzemeleri Plastikten sofra eşyası, mutfak eşyası, diğer ev 153.837 188.749 165.890 eşyası ve sağlık veya tuvalet eşyası Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer 170.942 230.280 229.863 almayan plastiklerden inşaat malzemeleri Plastikten diğer eşya ve 3901 ila 3914 pozisyonla 156.995 190.297 167.788 rında belirtilen diğer maddelerden eşya Plastik çantalar ve eşyaları saklamaya yarayan her 7.309 13.271 7.368 türlü plastik sandık, bavul, mahfaza vs. Plastik emdirilmiş sıvanmış vs. mensucat 83.107 105.491 90.131 PE, PP şeritlerden çuval, torba vb. 315.967 352.058 249.110 Plastik ayakkabı, terlik vb. 60.733 64.404 64.264 Plastikten koruyucu başlıklar 599 1.929 409 Sesleri kaydetmeye mahsus diskler, bantlar vb. 41.690 48.253 46.903 Plastikten elektrik izolatörleri 2.549 3.460 1.258 Makine ve cihazları izole edici plastik bağlantı 5.588 9.370 7.647 parçaları Plastik gözlük ve çerçeveler 1.865 2.433 2.565 Plastik şırıngalar 10.096 9.180 7.688 Plastik mobilyalar 22.995 27.843 23.316 Plastik aydınlatma cihazları 14.398 17.137 18.768 Prefabrik yapılar 6.282 6.812 4.124 Plastik oyuncaklar 4.277 5.987 4.038 Diş fırçaları 2.380 2.866 2.798 Plastik düğme ve fermuarlar 17.947 15.311 13.715 Plastik kalemler 4.918 4.542 3.762 Plastikten mamul eşya ihracatı toplamı 2.018.239 2.537.618 2.240.597 Diğer Plastik Ürünler 1.026.003 1.383.760 1.194.228 GENEL TOPLAM 3.973.564 5.036.780 4.321.911 Kaynak:DTM (Dış Ticaret Müsteşarlığı) İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2010 4
İhracatın Ülkelere Göre Dağılımı (Bin Dolar) 2006 2007 2008 2009 Irak 206.503 211.364 299.898 350.941 Almanya 204.931 263.215 336.503 269.667 Libya 64.497 59.510 111.762 226.401 Rusya Federasyonu 202.766 278.849 383.157 195.247 İran 74.277 128.357 167.469 180.035 Romanya 151.632 226.974 273.073 171.901 Azerbaycan nahç. 73.580 115.728 171.904 163.324 İngiltere 134.215 182.878 211.715 152.796 Fransa 95.465 132.249 167.905 145.297 Türkmenistan 24.183 36.326 67.059 134.910 Katar 10.941 32.556 49.563 116.350 Suudi arabistan 71.774 151.904 174.047 114.584 Bir.Arap Emirlik. 52.763 89.666 142.676 114.496 Kazakistan 98.425 147.316 128.097 93.661 İsrail 63.393 88.210 114.086 90.727 Bulgaristan 96.601 116.387 142.627 90.287 Gürcistan 63.654 90.727 120.350 88.370 İtalya 60.699 89.982 107.825 87.378 Hollanda 34.829 52.203 65.890 85.133 Ukrayna 148.169 172.546 188.109 79.054 Diğer Ülkeler 976.684 1.306.616 1.613.064 1.371.351 TOPLAM 2.909.982 3.973.564 5.036.780 4.321.911 Kaynak: DTM İthalat Türkiye nin plastik işleme sanayi ürünleri ithalatı 2009 yılında bir önceki yıla göre % 14 oranında azalarak 5,3 milyar dolara düşmüştür. Toplam plastik işleme sanayisi ürünleri ithalatının 0,8 milyar dolarını plastikten yarı mamul ürünler, 1,75 milyar dolarını ise plastikten mamul eşyalar oluşturmaktadır. 2009 yılında ithal edilen önemli ürünler şunlardır: Plastikten plaka, levha, yaprak, film, folye ve şeritler (590 milyon dolar), Sesleri kaydetmeye mahsus diskler, bantlar vb. (403 milyon dolar), plastikten kendinden yapışkan levha, plaka, band, şerit, film, folye ve diğer yassı şekiller (163 milyon dolar), plastik ambalaj ürünleri (150 milyon dolar), plastik hortum, boru ve bağlantı elemanları (143 milyon dolar). İthalat yaptığımız başlıca ülkeler Çin, Almanya, İtalya, Fransa, Japonya, ABD, Güney Kore, İngiltere, İsveç ve İspanya dır. Plastikten mamul eşyaların ihracatında ve ithalatında hiçbir kısıtlama söz konusu değildir. Ancak gıda sanayisi ürünlerinin ambalajlanmasında ve tıpta kullanılan plastik İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2010 5
hammaddelerin ithalatı Sağlık Bakanlığı nın izni ile, sivil hava taşıtlarında kullanılan plastik bağlantı maddelerinin ithalatı da Ulaştırma Bakanlığı nın izni ile yapılabilmektedir. İthalat Rejimi Kararı nın 7. Maddesi gereğince eski, kullanılmış, yenileştirilmiş, kusurlu (defolu) ve yatık (zamanla dayanıklılığını yitirmiş) malların ithali izne tabidir. Bu durum plastik, hurda ve atıklar içinde geçerlidir. 1.1.1996 dan itibaren AB ile gümrük birliği kararı almış olduğumuzdan dolayı, tüm sanayi ürünlerinde olduğu gibi, plastik hammaddeleri ve ürünlerinin de AB den ithalatı ve AB ye ihracatında gümrük vergisi alınmamaktadır. AB harici ülkelerden yapılan ithalatta ise Ortak Gümrük Tarifesi çerçevesinde AB nin uyguladığı gümrük vergisi oranları geçerlidir. Türkiye nin Plastik İşleme Sanayi Ürünleri İthalatı (Bin Dolar) 2007 2008 2009 Plastik döküntü kalıntı ve hurdalar 13.052 7.738 3.776 Plastik monofil, çubuk ve profiller 49.946 58.073 40.738 Plastikten kendinden yapışkan levha, plaka, band, şerit, film, folye ve diğer yassı şekiller 166.608 186.640 163.116 Plastikten diğer plaka, levha, film, folye ve şeritler (gözeneksiz) 499.504 562.015 453.017 Plastikten diğer plaka, levha, yaprak, film, folye ve şeritler 175.936 175.266 137.454 Plastik yarı mamulleri ihracatı toplamı 905.047 989.731 798.100 Plastik hortum, boru ve bağlantı elemanları 143.025 182.997 143.854 Plastik yer ve duvar kaplamaları 56.105 57.089 41.437 Plastiklerden banyo küvetleri, duşlar, eviyeler, lavabolar, bideler, alafranga tuvaletler, kapaklar ve oturaklar, su depoları ve benzeri hijyenik eşya 35.572 31.611 25.321 Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus malzemeler; plastikten tıpalar, kapaklar, kapsüller ve diğer kapama malzemeleri 194.208 203.021 150.032 Plastikten sofra eşyası, mutfak eşyası, diğer ev eşyası ve sağlık veya tuvalet eşyası 49.250 59.911 51.169 Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan plastiklerden inşaat malzemeleri 38.121 40.279 32.671 Plastikten diğer eşya ve 3901 ila 3914 pozisyonlarında belirtilen diğer maddelerden eşya 444.679 507.656 395.915 Plastik çantalar ve eşyaları saklamaya yarayan her türlü plastik sandık, bavul, mahfaza vs. 121.353 138.519 81.826 Plastik emdirilmiş sıvanmış vs. mensucat 115.277 130.497 115.878 PE, PP şeritlerden çuval, torba vb. 9.896 11.138 6.179 Plastik ayakkabı, terlik vb. 117.131 145.938 120.379 Plastikten koruyucu başlıklar 6.551 5.879 4.800 Sesleri kaydetmeye mahsus diskler, bantlar vb. 458.429 432.871 403.002 Plastikten elektrik izolatörleri 1.875 5.203 5.557 Makina ve cihazları izole edici plastik bağlantı parçaları 84.979 82.721 56.166 Plastik gözlük ve çerçeveler 63.034 74.369 53.791 İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2010 6
Plastik şırıngalar 16.975 22.544 17.748 Plastikten protez dişler 1.770 2.309 2.079 Plastik mobilyalar 8.288 9.949 8.043 Plastik aydınlatma cihazları 33.464 43.413 26.017 Prefabrik yapılar 2.253 2.098 879 Plastik oyuncaklar 104.377 98.455 85.575 Diş fırçaları 11.796 12.528 14.435 Plastik düğme ve fermuarlar 27.189 23.412 14.332 Plastik kalemler 46.774 42.430 29.336 Yazı makineleri için şeritler 14.139 14.566 14.557 Plastikten yapma çiçek, meyveler vs. 28.174 21.391 15.025 Plastik taraklar, saç fırçaları vs. 4.195 10.689 10.431 Plastikten mamul eşya ihracatı toplamı 2.039.750 2.173.399 1.741.144 Diğer Plastik Ürünler 2.115.659 2.989.698 2.747.454 GENEL TOPLAM 5.060.456 6.152.829 5.286.698 Kaynak:DTM İthalatın Ülkelere Göre Dağılımı (Bin dolar) 2006 2007 2008 2009 Çin 843.132 1.185.812 1.623.220 1.292.734 Almanya 683.765 888.832 1.101.228 1.109.205 İtalya 371.443 489.281 609.450 464.188 Fransa 240.367 335.723 359.070 307.501 Japonya 110.082 162.478 165.713 186.471 A.B.D. 153.001 182.366 300.870 180.672 Güney Kore 102.344 118.650 139.846 152.758 İngiltere 159.648 224.942 216.791 148.923 İsveç 118.209 146.139 118.580 121.454 İspanya 99.464 116.656 124.398 114.031 Finlandiya 35.942 50.632 114.468 104.550 Belçika 83.949 90.134 94.411 80.070 Tayvan 101.089 137.790 116.271 77.731 Danimarka 16.861 57.284 80.417 67.673 Avusturya 79.512 89.463 92.513 65.453 Yunanistan 23.658 39.756 32.001 57.976 Polonya 36.586 54.669 62.647 55.395 Çek Cumhuriyeti 26.175 41.420 47.341 53.732 İsviçre 57.506 54.555 57.085 49.491 Hollanda 55.745 66.603 65.014 46.257 Diğer ülkeler 408.836 527.273 631.495 550.433 TOPLAM 3.807.316 5.060.456 6.152.829 5.286.698 Kaynak:DTM DÜNYA TİCARETİ Günümüzde 130 milyar ton olan dünya plastik üretimi, yeni kullanım alanlarının gelişmesi ve var olan kullanım alanlarındaki talebin artmasıyla her yıl hızlı bir şekilde artmaktadır. Özellikle otomotiv ve makine sanayisindeki plastik kullanım oranının İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2010 7
artması plastik sektörü için oldukça önemli bir pazar oluşturmaktadır. Son yirmi yılda otomobillerdeki plastik kullanımı iki kattan fazla artmıştır. Sektördeki birçok firma verimliliği artırma ve ürün geliştirme çalışmalarıyla gelecek yıllarda da aynı büyüme oranını yakalamayı hedeflemektedirler. GTİP 39. Fasılda yer alan plastikten yarı mamul ve mamul ürünlerin 2008 yılı dünya ihracatı 230 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. İhracatı en çok yapılan ürünler plastikten diğer plaka, levha, film, folye ve şeritlerdir (68 milyar dolar). Dünya ihracatında önde gelen ülkeler Almanya, Çin, ABD, İtalya, Japonya, Fransa, Belçika, İngiltere, Hollanda ve Kanada dır. En çok ithalat yapan ülkeler ise ABD, Almanya, Çin, Fransa, İngiltere, Meksika, Belçika, Kanada, İtalya ve Japonya dır. Dünya Plastik Ürün İhracatı (Milyon Dolar) 2005 2006 2007 2008 3915 Plastik döküntü kalıntı ve hurdalar 3.580 4.403 5.293 5.741 3916 Plastik monofil, çubuk ve profiller 3.683 4.305 4.878 5.267 3917 Plastik hortum, boru ve bağlantı elemanları 11.973 14.002 17.326 19.203 3918 Plastik yer ve duvar kaplamaları 3.066 3.487 4.009 4.478 3919 Plastikten kendinden yapışkan levha, plaka, band, şerit, film, folye ve diğer yassı şekiller 10.063 11.632 13.458 14.789 3920 Plastikten diğer plaka, levha, film, folye ve şeritler (gözeneksiz) 33.218 38.077 43.844 47.879 3921 Plastikten diğer plaka, levha, yaprak, film, folye ve şeritler 14.261 16.279 18.985 20.063 3922 Plastiklerden banyo küvetleri, duşlar, eviyeler, lavabolar, bideler, alafranga tuvaletler, kapaklar ve oturaklar, su depoları ve benzeri hijyenik eşya 2.766 3.059 3.590 3.852 3923 Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlanmasına mahsus malzemeler; plastikten tıpalar, kapaklar, kapsüller ve diğer kapama malzemeleri 29.914 33.553 38.256 41.281 3924 Plastikten sofra eşyası, mutfak eşyası, diğer ev eşyası ve sağlık veya tuvalet eşyası 8.240 9.397 10.224 10.337 3925 Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan plastiklerden inşaat malzemeleri 6.074 6.972 8.353 9.221 3926 Plastikten diğer eşya ve 3901 ila 3914 pozisyonlarında belirtilen diğer maddelerden eşya 37.614 40.997 44.685 48.239 TOPLAM 164.452 186.164 212.902 230.351 Kaynak: www.trademap.org Dünya Plastik Ürün İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı (Milyon Dolar) 2005 2006 2007 2008 Almanya 23.210 27.160 31.074 34.195 Çin 14.713 17.873 20.268 22.799 ABD 17.090 18.850 20.144 21.129 İtalya 9.968 11.039 13.026 13.476 Japonya 8.617 9.982 11.201 12.667 Fransa 7.637 8.344 9.716 10.173 Belçika 6.806 7.614 8.806 9.532 İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2010 8
İngiltere 6.097 6.451 7.632 7.126 Hollanda 4.977 5.458 6.234 6.702 Kanada 6.388 6.697 6.493 6.342 Tayvan 4.508 4.821 5.373 5.673 Hong Kong 5.262 5.560 5.755 5.658 Polonya 2.303 3.066 4.089 5.048 Avusturya 3.142 3.611 4.445 4.975 Güney Kore 3.655 3.869 4.286 4.793 İspanya 3.306 3.539 4.457 4.660 İsviçre 2.762 3.060 3.595 3.982 Meksika 3.291 3.489 3.640 3.579 Çek Cumhuriyeti 1.889 2.262 2.829 3.325 Türkiye 1.475 1.826 2.342 2.960 Diğer ülkeler 26.982 31.377 37.210 41.556 TOPLAM 164.452 186.164 212.902 230.351 Kaynak: www.trademap.org Dünya Plastik Ürün İthalatının Ülkelere Göre Dağılımı (Milyon Dolar) 2005 2006 2007 2008 ABD 22.337 24.312 24.792 25.412 Almanya 11.874 13.550 15.245 16.978 Çin 9.065 10.764 12.968 14.804 Fransa 10.023 10.857 12.718 13.814 İngiltere 8.594 9.284 10.565 10.185 Meksika 9.123 9.812 9.843 9.343 Belçika 5.321 6.050 6.993 7.715 Kanada 5.985 6.555 6.963 7.436 İtalya 5.347 5.897 6.209 7.033 Japonya 4.888 5.457 6.408 6.689 Hong Kong 4.441 5.167 5.923 6.326 İspanya 4.160 4.669 5.506 6.248 Hollanda 5.377 5.848 5.975 6.128 Polonya 3.183 3.753 4.775 5.645 Güney Kore 2.010 2.663 3.627 4.664 Çek Cumhuriyeti 2.932 3.338 3.993 4.479 Rusya Federasyonu 2.810 3.286 3.931 4.430 Avusturya 2.776 3.056 3.619 4.137 İsviçre 2.808 3.032 3.622 4.116 Tayvan 2.545 2.980 3.253 3.306 Diğer ülkeler 40.988 47.989 57.171 67.620 TOPLAM 167.711 188.856 215.367 236.509 Kaynak: www.trademap.org İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2010 9