İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜH. BÖLÜMÜ ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUVARI
DENEY 1 BİR FAZLI TRANSFORMATÖR DENEYLERİ
DENEY 1 BİR FAZLI TRANSFORMATÖR DENEYLERİ I GİRİŞ Açık devre testinde transformatörün bir sargısı anma gerilimi ve frekansında beslenirken diğer sargısı açık devre edilir. Yüksüz durumdaki akım ve giriş gücü ölçülür. Yüksüz durumdaki akım, tam yük akımının küçük bir oranı olduğundan transformatörün beslenen tarafındaki bakır kayıpları ihmal edilebilecek kadar düşüktür. Bu durumda giriş gücü, bakır kayıpları akımın karesiyle doğru orantılı olduğundan, transformatörün anma gerilimindeki demir kayıplarını temsil eder. Açık devre testinde transformatörün her iki tarafı da beslenebilmekle birlikte, dağıtım sistemlerinde kullanılan büyük güçlü transformatörler söz konusu olduğunda, ölçme aletlerinin bağlantıları ve çalışma aralıkları için uygulandığından dolayı düşük gerilim tarafının beslenmesi tercih edilir. Kısa devre testinde, sargılardan biri kısa devre edilirken diğer sargı anma geriliminin genellikle %5 i veya %10 u oranındaki bir gerilimle beslenir. Bu durumda devreden tam yük akımı akar. Demir kayıpları uygulanan gerilimin karesiyle doğru orantılı olduğundan bu testte küçüktür ve bu durumda giriş gücü o yükteki bakır kayıplarını gösterir. Ölçme aletlerinin bağlantıları ve çalışma aralıkları için uygulandığından kısa devre testinde genellikle yüksek gerilim tarafının beslenmesi tercih edilir. Bu testlerin avantajı, sonuçlarının; büyük transformatörde tam yük altında yapılan testlerin maliyetlerine ve zorluklarına katlanmak zorunda kalmadan transformatörün verimliliğini, yaklaşık eşdeğer devresinin ve regülasyonunun hesaplanmasını mümkün kılmasıdır. II - DENEYİN YAPILIŞI Deneyde Kullanılacak Aletler ve Yapılacak İşlemler NE9044 Transformatör Eğitim Seti Analog Vatmetre Digital Multimetre İlgili Bağlantı Elemanları Test 1 : Düşük gerilim tarafından beslenen açık devre testi: Şekil 1.1 de gösterildiği gibi deney düzeneğini kurunuz ve gerekli bağlantıları yapınız.
Şekil 1.1 : Açık devre testi bağlantı şeması Oto transformatör ile gerilimi %10 luk oranlarla anma gerilimi olan 120V a kadar arttırınız, her bir gerilim değerine karşı düşen akım ve güç değerlerini Tablo 1.1 de not ediniz. Anma geriliminin %10 u üzerinde de bir ölçüm alınız. Tablo 1.1 Giriş Gerilimi Hat Akımı, I 0 Mıknatıslanm Demir Akımı, Güç, P Güç Faktörü, (V) (ma) a Akımı, I m I p (W) ϕ 0 (A) (ma) (ma) 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130
Test 2 : Yüksek gerilim tarafından beslenen kısa devre testi. Şekil 1.2 de gösterildiği gibi deney düzeneğini kurunuz ve gerekli bağlantıları yapınız. Oto transformatör ile akımı %10 luk oranlarla anma akımı olan 4.2 A e kadar arttırınız, her akım değerine karşı düşen gerilim ve güç değerlerini Tablo 1.2 de not ediniz. Anma akımının %10 u üzerinde de bir ölçüm alınız. Şekil 1.2 Kısa devre testi bağlantı şeması Tablo 1.2 Akım, (A) 0.41 0.82 1.21 1.6 2.04 2.42 2.82 3.22 3.62 4.01 4.43 4.6 Gerilim,(V) Güç, (W) III- SONUCLARIN İNCELENMESİ Açık devre testinde her bir ölçüm için güç faktörünü, p, (p = P/(VI 0 )), hesaplayınız. Akım bileşenlerini elde ediniz. Akımın güç bileşeni I p = I 0 Cosϕ 0 ve mıknatıslanma akımı I m = I 0 Sinϕ 0 dir. V-P, V-I 0, V-I p, ve V-I m grafiklerini çiziniz, sonuçları yorumlayınız. Bu grafiklerden transformatörün eşdeğer şönt direnci R 0 ve eşdeğer şönt reaktansı X 0 yı elde ediniz. Kısa devre testi için I-V ve I 2 -P grafiklerini çiziniz, sonuçları yorumlayınız. Bu grafiklerden transformatörün eşdeğer empedansını, eşdeğer direncini ve eşdeğer reaktansını elde ediniz. Açık devre ve kısa devre testlerinden elde ettiğiniz değerlerle transformatörün yaklaşık eşdeğer devresini alçak gerilim tarafından görüldüğü gibi çiziniz. Yüksek gerilim tarafından elde edilen değerler çevirme oranının karesine bölünerek alçak gerilim tarafına geçirilebilir.
Şekil 1.3 Transformatörün yaklaşık eşdeğer devresi Yaklaşık eşdeğer devresine göre transformatörün regülasyonu aşağıdaki gibi tanımlanabilir: % regülasyon = 100*(V 1 -V 2 )/V 1 ve yaklaşık olarak aşağıdaki gibi ifade edilebilir: % regülasyon = 100x((IR/V)Cosφ ± (IX/V)Sinφ) +( 100x 2 /2)((IX/V) Cosφ ± (IR/V)Sinφ) 2 Burada, I : Tam yükteki anma akımı V : Sistemin anma gerilimi x : Transformatörün yüklenme oranı (IR/V) ve (IX/V) terimleri transformatörün birim direncini ve birim reaktansını temsil etmektedir. Güç faktörünü 1, V 2 = V 1 =240V alarak Tablo 1.2 de belirtilen yükleme koşulları için % regülasyonu hesaplayınız ve grafiğini çizerek sonuçları yorumlayınız. Verim Hesabı : Bir sistemin verimi sistemden çekilen gücün sisteme gönderilen güce oranına eşittir. Verim direkt veya endirekt olarak hesaplanabilir. Verimin direkt olarak hesaplandığı yöntemde sekonder gücün primer güce oranı alınır (η = P 2 /P 1 ). Endirekt yöntemde ise verim boşta çalışma ve kısa devre deneylerinden belirlenen demir ve bakır kayıpları yardımıyla hesaplanır. η = P 2 /(P 2 + P CU + P FE ) η = (1-kayıp güç/giriş gücü)*100 = (1-(P FE + x 2 *P CU )/(x*s*cosϕ 0 +P FE + x 2 *P CU ))*100 Burada, S : VA cinsinden transformatörün gücü, (1 kva) Cosϕ 0 : Yükün güç faktörü P FE : Anma gerilimindeki demir kayıpları
P CU : Anma akımındaki bakır kayıpları x : Transformatörün yüklenme oranı olmaktadır. Güç faktörünü 1 alarak ve önceki testlerde hesaplanılan bakır ve demir kayıplarını kullanarak Tablo 1.2 de belirtilen yükleme koşullarının her biri için verimi hesaplayınız Aldığınız değerlerle U 2 I 2, %U I 2, %η - P 2 ve I P 2 grafiklerini çiziniz, sonuçları yorumlayınız. Transformatörün hesapladığınız ve çizdiğiniz % regülasyon ve %η grafikleri ile deneysel olarak elde ettiğiniz verilerle çizdiğiniz % regülasyon ve %η grafiklerini karşılaştırınız ve yorumlayınız. Direkt ve endirekt olarak hesapladığınız verim değerlerini karşılaştırınız. IV- SORULAR 1. Boşta çalışma ve kısa devre deneylerini kısaca anlatınız. Ölçü aletlerinin bağlanmasında nelere dikkat edilmelidir? 2. Birincil tarafa indirgenmiş fazör diyagramını çiziniz. 3. Herhangi bir yükleme oranında transformatörün verim ifadesini çıkartınız ve verimin nelere bağlı olduğunu açıklayınız. Verim neden önemlidir. 4. Besleme frekansının değişimi demir ve bakır kayıplarınını nasıl etkileyecektir? Açıklayınız. 5. Transformatör i) 0.8 endüktif güç faktöründe ii) 0.6 kapasitif güç faktöründe nominal geriliminde çalıştığında verimi hesaplayın 6. Kısa devre deneyinde hesaplanan ile doğru akımla ölçülen sargı dirençleri arasında fark var mıdır? Neden? 7. Boşta çalışma primerdeki vatmetrede okunan güç hangi kayıpları kapsar. 8. 220V ve 60Hz için hesap edilmiş bir transformatör 220V ve 50Hz lik bir şebekeye bağlanırsa, transformatörün mıknatıslanma akımı, endüksiyonu, endüklenen gerilimleri ve kayıplarında ne gibi değişiklikler olur?
DENEY 2 ASENKRON MOTORA YOL VERME YÖNTEMLERİ
I GİRİŞ Üç Fazlı Alternatif Akım Makinaları : Asenkron motor bir alternatif akım makinasıdır. İlk defa Nikola Tesla tarafından patenti alınmıştır. Motorun imalatı ise Westinghouse firması tarafından Nikola Tesla yönetiminde gerçekleştirilmiştir. Sanayide kullanılan motorların, aynı güçteki başka bir tür motora göre, en sağlamı, en ucuzu ve bu yüzden en çok kullanılanıdır. Çok fazlı a.c. makinaları yapıları gereği diğer tipteki makinalardan daha verimli olmalarının yanında daha düşük güç/ağırlık oranına sahiptirler. Genellikle, doğru akım makinalarına göre daha kolay imal edilirler, dayanıklı ve güvenilirdirler. En önemli sınırlamaları, normal şebeke frekansına bağlandıklarında dakikada ancak 3000 devirle veya daha düşük bir devirle dönmeleridir. Mevcut gerçek hızları, hız kutup sayısına bağlı olduğundan, dakikada 3000, 1500, 750, 600 gibi devir sayıları sınırlıdır. Hızdaki bu sınırlama bir ölçüde değişken frekanslı sürücü düzenekleriyle aşılmaktadır. Üç Fazlı Asenkron Endüksiyon Motor : Kullanımda bulunan elektrik motorlarının %90 ı sincap kafesli asenkron endüksiyon motordur. Sincap kafesli asenkron motorun çalışma ilkesi stator sargıları tarafından üretilen döner manyetik alana dayanmaktadır. Senkron hızla dönen manyetik alan, iki taraftan da kısa devre edilmiş rotor çubuklarında zıt bir elektro-motor kuvvet endükler ve akan akımlar ikinci bir manyetik alan sistemi oluşturur. Stator sargılarının ve rotor çubuklarının meydana getirdiği manyetik alanların etkileşiminden; rotoru, döner manyetik alanla aynı yönde fakat daha düşük bir hızla döndüren bir moment doğar. Rotorun hızı motora bağlı olan yük arttıkça düşer. Bir endüksiyon motorun anma hızı stator sargılarının tasarımı ve besleme kaynağının frekansı ile belirlenir. Faz başına P çift kutupla sarılmış ve f Hertz lik bir kaynakla beslenen bir makinanın anma hızı n s = (60*f )/P rpm Denklemiyle ifade edilebilir. n s motorun Senkron Hızıdır. Mekanik kayıplardan dolayı motor senkron hıza ulaşamaz. Senkron hızla rotorun yük altındaki gerçek hızı arasındaki farka Kayma Hızı veye yalnızca Kayma denir. Kayma, s, senkron hızın bir oranı olarak da ifade edilebilir. s = (n s - n r )/n s
Asenkron Motora Yolverme Yöntemleri: Bir asenkron motor dururken n=0 ve s=1 dir. Bu halde stator sargılarına tam gerilim uygulandığında motor bağlı olduğu şebekeden nominal akımının (5-6) katı daha büyük akım çeker. Büyük güçlü motorlarda ve bunların çekebileceği zayıf şebekelerde bu akım şebekede gerilimin azalmasına sebep olmaktadır. Motor sayısı arttıkça sistemde aşırı gerilim düşümleri meydana gelir. Dolayısıyla motorun yol alma akımını sınırlamak gerekir. Çalıştıralacak iş makinasının özelliklerine göre yolalma koşulları: hafif (M o =0,1-0,4)M nom ; normal (M o =0,4-0,75)M nom ; ağır (M o =0,75-1,0)M nom olabilir. Pratikte kullanılan yolverme yöntemlerinden bazıları şöyle sınırlanabilir: 1. Doğrudan yolverme 2. Ototransormatörle yolverme 3. Statora transformatör ve ya direnç bağlayarak yolverme 4. Rotora direnç bağlayarak yolverme 5. Yıldız-üçgen yolverme Yıldız Üçgen Bağlantı ile Yolverme: Stator sargıları önce yıldız bağlanır. Bu durumda faz gerilimi ve faz akımı birine düşer. 3 te Sonra stator sargıları üçgen bağlanır. Motor yıldız bağlıyken hat akımı üçgen bağlantıya göre üç kat küçüktür: Yıldız bağlı motor yol alır ve devir sayısı nominal değerine yaklaştığında stator sargıları üçgen bağlanırsa faz sargılarına nominal gerilim uygulanmış olur. Sargı bağlantı dönüşümü sırasında oluşabilecek akım atlaması tehlikeli değildir. Yıldız-üçgen dönüşümüyle yol verme yönteminin önemli bir dezavantajı vardır: Hat gerilimi 3 te birine düştüğünden dolayı, yol alma momenti 1/3 oranında azalır, (My.a U 2 1 ). Bundan dolayı bu yöntem, yük momenti büyük olan kısa devre rotorlu asenkron motorların yol almasında kullanılamaz.
II- DENEYİN YAPILIŞI Deneyde Kullanılacak Aletler ve Yapılacak İşlemler FH2 MKIV Deney Seti FH90 Sincap Kafesli Endüksiyon Motor V3 A.C. Voltmetre, 250 V kademesinde A3 A.C. Ampermetre,2A kademesinde W1 A.C. Vatmetre,500 W kademesinde Dijital ampermetre Test 1 : Sincap kafesli asenkron bir motorun sargıları üçgen bağlantı yapılarak çalıştırılması Deney düzeneğini şekil 2.1 den takip ederek sargı uçlarını üçgen bağlantı olacak şekilde ayarlayınız. Üç fazdan beseleyiniz. Bir sargı üzerindeki akımı görecek şekilde ampermetre bağlantısını yapınız. Sistemi boşta çalıştırarak kaynaktan çektiği akımı not ediniz. Şekil 2.1 Deney seti bağlantı uçları Daha sonra şekil 2.2. deki devreyi kurunuz. Yük bağlantısını yaptıktan sonra motoru çalıştırınız. Motor yaklaşık olarak durana kadar momenti arttırınız. Durduğu anda her üç
sargıdaki gerilim, kalkış akımı ve güç değerini ayrıca göstergeden okuduğunuz kalkış momentini kaydediniz. Şekil 2.2 Deney düzenği Test 2 : Sincap kafesli asenkron bir motorun sargıları yıldız bağlantı yapılarak çalıştırılması Deney düzeneğini şekil 2.1 den takip ederek sargı uçlarını yıldız bağlantı olacak şekilde ayarlayınız. Üç fazdan beseleyiniz. Bir sargı üzerindeki akımı görecek şekilde ampermetre bağlantısını yapınız. Sistemi boşta çalıştırarak kaynaktan çektiği akımı not ediniz. 3 fazlı ampermetreyi sargılara bağlayınız. Yük bağlantısını yaptıktan sonra motoru çalıştırınız. Motor yaklaşık olarak durana kadar momenti arttırınız. Durduğu anda her üç sargıdaki kalkış akımı ve göstergeden okuduğunuz kalkış momentini kaydediniz. III- SONUCLARIN İNCELENMESİ Her iki testte elde ettiğiniz sonuçları, yıldız üçgen bağlantı dönüşümündeki akım ve gerilim ifadelerini şekil 2.3 deki eşdeğer sargı bağlantı şekillerine göre çıkartarak karşılaştırınız.
B I hδ I fδ B I hλ I fλ U fδ Z Z U fλ Z Z Z Y Z Y R R Şekil 2.3 Sargı eşdeğer şemaları
DENEY 3 DOĞRU AKIM MOTOR KARAKTERİSTİKLERİNİN ELDE EDİLMESİ
I-GİRİŞ Bu bölümdeki deneylerde, şönt ve seri uyarmalı doğru akım motorunun hız kontrol karakteristikleri ve yük karakteristikleri incelenecektir. II- DENEYİN YAPILIŞI Şönt Motor Deneyleri Deneyler süresince kullanılacak devre şeması, Şekil 1 de elektriksel ve Şekil 2 de montaj planı olarak verilmiştir. Şekil 1. Şönt motor deney şeması Motora Yol Verme : Şekil 1 deki devre, Şekil 2 deki montaj planı kullanılarak NE 7010 deney seti üzerinde kurulur. Field Regulator potansiyometresi %50 konumuna getirilir. Setin ana güç anahtarı kaldırılarak enerji verilir ve Supply Reset butonuna basılarak dahili besleme kaynakları çalıştırılır. 0-220 V DC kaynağı anahtarı 1 konumuna getirilir ve potansiyometre ile 200V a ayarlanır. Bu işlemden sonra DC Starter yaylı potansiyometresini yavaşça ve sürekli olarak saat yönünde çevirerek motora yol veriniz. Bu potansiyometre son konumuna gelince kilitlenecektir. Makinanın ısınması ve okunacak değerlerin yerleşmesi için en az 5 dakika bekleyiniz. Test 1: Hız Kontrolü a) Uyarma Akımını Değiştirerek: Motor ısındıktan sonra endüvi uç gerilimini, DC kaynak potansiyometresini kullanarak U = 220V değerine getiriniz ve deney boyunca bu değerde sabit tutunuz. Uyarma akımını I m =0.35A değerinden başlatmak üzere, her 0.05 A lik artış için devir sayısını okuyup kaydediniz (Artışlar tek yönde). Böylece uyarma akımı ile devir
sayısı arasındaki değişim elde edilmiş olur. Bir sonraki deney için motor uç gerilimi 220 V a ve uyarma akımı 0.45 A değerine getirilir. I m (A) 0.35 0.40 0.45 0.50 0.55 0.60 0.65 0.70 n(d/d) b) Uç Gerilimini Değiştirerek : Şönt uyarmalı motorun uç gerilimi değiştirilerek devir sayısı kontrol edilebilir. Bir önceki deneyde bırakılan noktadan hareketle, bu defa uyarma akımı sabit tutularak uç gerilimi azaltılmıştır. Elde edilen değerler kaydedilerek uç gerilimi ile devir sayısı arasındaki değişim elde edilir. U (V) 220 200 180 160 140 120 n(d/d) Ölçek : U için 20V = 15 mm, n için 100 d/d = 10mm, Orjin (100V, 700 d/d) Test 2: Yük Karakteristiğinin Elde Edilmesi Şönt motora yukarıda açıklandığı biçimde yol verilir ve U=160V değerine getirilir. Generatörün uyarma sargısına gerilim verilerek (0-30V DC kaynak üzerinden) motor akımı I = 4.5A değerine getirilir. Gerçekleştirilen bu ayarlar korunmak üzere (U, I = sabit) uyarma akımı 0.25A değerinden itibaren tek yönde arttırılarak uyarma akımı ile devir sayısı arasındaki değişim elde edilir. Bu değişim bir ölçek farkıyla yük momenti devir sayısı değişimini verecektir. I m (A) 0.25 0.30 0.35 0.40 0.45 0.50 0.55 0.60 0.65 n(d/d) Ölçek : I m için 50mA = 10 mm, n için 100 d/d = 10mm, Orjin (0.2A, 800 d/d)
Şekil 2. Şönt motor deneyinde kullanılacak devrenin montaj planı
Seri Motor Deneyleri Deneyler süresince kullanılacak devre şeması, Şekil 3 te elektriksel ve Şekil 4 te montaj planı olarak verilmiştir. Şekil 3. Seri Motor Deney Şeması Motora Yol Verme : Şekil 3 deki devre, Şekil 4 deki montaj planı kullanılarak NE 7010 deney seti üzerinde kurulur. 0-30V DC Kaynak potansiyometresi %50 konumuna ve anahtarı 1 konumuna getirilir. Setin ana güç anahtarı kaldırılarak enerji verilir ve Supply Reset butonuna basılarak dahili besleme kaynakları çalıştırılır. 0-220 V DC kaynağı anahtarı 1 konumuna getirilir ve potansiyometre ile 200V a ayarlanır. Bu işlemden sonra DC Starter yaylı potansiyometresini yavaşça ve sürekli olarak saat yönünde çevirerek motora yol veriniz. Bu potansiyometre son konumuna gelince kilitlenecektir. Makinanın ısınması ve okunacak değerlerin yerleşmesi için en az 5 dakika bekleyiniz. Test 3: Hız Kontrolü Seri motorun devir sayısı uç gerilimi değiştirilerek kontrol edilebilir. Motor ısındıktan sonra uç gerilimi 120V değerine düşürülür ve bu değerden itibaren aynı yönde sürekli arttırılır. Okunan devir sayıları ve uç gerilimi değerleri kaydedilir. U(V) 120 140 160 180 200 220 n(d/d) Ölçek : U için 20V = 15 mm, n için 100 d/d = 10mm, Orjin (100V, 900 d/d)
Test 4: Yük Karakteristiğinin Elde Edilmesi Seri motora yukarıda açıklandığı biçimde yol verilir ve U = 200V değerine getirilir ve deney süresince bu değerde sabit tutulur. Motorun çektiği akım (=uyarma akımı) ile devir sayısı arasındaki değişim elde edilir. Bu değişim bir ölçek farkıyla yük momenti devir sayısı değişimini verecektir. I(A) 6.5 70 75 80 85 90 95 100 n(d/d) Ölçek : I m için 50mA = 15 mm, n için 100 d/d = 10mm, Orjin (6A, 1000 d/d) III- SONUCLARIN İNCELENMESİ Tüm testler elde ettiğiniz değerlerin tablo altındaki ölçek değerlerine göre grafiklerini çiziniz. Örneğin test 1-a için gerilim-hız karakteristiği U için 20V = 15 mm, n için 100 d/d = 10mm, Orjin (100V, 700 d/d) ölçeğinde çizilecektir. Teorik olarak elde edilmiş karakteristikler ile pratikte elde ettiğiniz karakteristikler arasında ne gibi farklar vardır, inceleyiniz.
Şekil 4 : Seri Motor Deneylerinde Kullanılacak Devrenin Simgesel Montaj Planı
DENEY 4 SENKRON MAKİNA DENEYLERİ
I-GİRİŞ Bu bölümdeki deneylerde, senkron makinanın generatör ve motor çalışma durumundaki karakteristikleri elde elde edilecek, şebeke gerilimi ile senkronizasyonu sağlanacaktır. II- DENEYİN YAPILIŞI Senkron Generatör Deneyleri Deney süresince kullanılacak devre şeması, Şekil 1 de elektriksel ve Şekil 2 de montaj planı olarak verilmiştir. Şekil 1 : Senkron Generatör Boşta Çalışma Deney Şeması. Test 1: Boşta Çalışma Karateristiğinin Elde Edilmesi Senkron generatörün, uyarma sargı akımı ile çıkış uç gerilimi arasındaki değişim boşta çalışma karateristiğini verecektir. Şekil 1 deki devre şeması Şekil 2 deki montaj planı yardımıyla kurulur. DC motora yol verilerek (bakınız Deney 4) devir hızı 1500 d/d değerine ayarlanır. Uyarma akımı 0-30V DC kaynak gerilimi ile %0 - %100 arasında değiştirilir. Bu işlem sırasında sürekli tek yönde hareket edilmelidir. Deney boyunca devir sayısında değişim olmamalıdır (n = sabit).
%0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 I m + (A) V + (V) I m - (A) V - (V) Çizim için ölçek : 25V = 10mm, 1A = 25mm Test 2: Devir Sayısı-Gerilim Karakteristiğinin Elde Edilmesi Bağlantılar değiştirilmeden, devir sayısı ile uç geriliminin değişimi elde edilecektir. Bunun için senkron generatörün uyarma akımı I m = 2A değerine getirilir. Devir sayısı, şönt motorun uyarma akımı ve uç gerilimi değiştirilerek istenen değerlere getirilebilir. n(d/d) 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 V(V) Çizim İçin Ölçek : 100 d/d = 10mm, 10V=10mm, Orjin (800 d/d, 100V)
Şekil 2.Montaj Planı Test 3: Şebeke ile Senkronizasyon Yüksüz olarak çalıştırılan senkron generatörün ürettiği gerilimin şebeke gerilimi ile senkronize çalışması sağlanacaktır. Bunun için Şekil 3 teki montaj kurulur. Senkronizasyon şartları sağlanarak senkronizasyon anahtarı kapatılır. Bu işlemler sırasında lambaların
değişimi, şebekeden çekilen veya verilen gücün değişimi gözlenir. Birkaç kez işlemler tekrarlanarak meydana gelen olaylar gözlenir. Şekil 3. Senkronizasyon deneyi montaj planı
Test 4: Motor Çalışma Durumu Senkron makine bir önceki deneydeki gibi senkron hıza çıkartılıp senkronize edildikten sonra, DC motor, DC Starter kullanılarak kapatılır. Böylece senkron motora yol verilmiş olur. Senkron motorun uyarma akımını değiştirerek çektiği gücün aktif ve reaktif bileşenlerinin değiştiğini gözleyiniz ve rezistif, 0.8 kapasitif ve 0.8 endüktif güç faktörleri için uyarma akım değerlerini kaydediniz. III- SONUCLARIN İNCELENMESİ Tüm testler elde ettiğiniz değerlerin tablo altındaki ölçek değerlerine göre grafiklerini çiziniz. Teorik olarak elde edilmiş karakteristikler ile pratikte elde ettiğiniz karakteristikler arasında ne gibi farklar vardır, inceleyiniz.