ANMED ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri 2013-11 News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS (Ayrıbasım/Offprint) Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations
Kaunos 2012 Cengiz IŞIK T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Başkent Üniversitesi Kültür ve Sanat Araştırmaları Merkezi adına yürütülen Kaunos örenindeki arkeolojik çalışmalarımız, her yıl olduğu gibi bu yıl da uluslararası bir ekip tarafından sunulan program çerçevesinde tamamlanmıştır: Sempozyum, Kazı-Araştırma-Restorasyon-Konservasyon ve Onarım. Sempozyum Üniversitemiz Kültür ve Sanat Merkezi adına bu yıl 16-22 Haziran günleri arasında Çocuk ve Arkeoloji başlıklı bir sempozyum düzenlenmiştir (Res. 1). Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü nün (AKMED) de katkılarıyla Kaunos Kazı Evi nde gerçekleştirilen sempozyuma katılım, özellikle yöre çocuklarının büyük ilgisi nedeniyle beklenilenin üzerinde olmuştur. Uzman eğitimcilerin gözetimdeki sempozyum günlerinde 6-12 yaş grubu içindeki çocuklarımız farklı aktiviteler içinde yer almışlardır: Bildiriler sunmuşlar; arkeolojik kazı yapmışlar; kili şekillendirmişler; antik çağın sosyal yaşamını yansıtan karton şekillendirme ve resim çalışmalarında bulunmuşlar; kendi antik çağ tasarımlı giysilerini kendileri hazırlamışlardır. Sempozyum sonrasında yapılan anket sonuçlarından da anlaşıldığı gibi, alınan bu kısa eğitim sonrasında çocuklarımız yaşadığımız toprağın kültürel zenginliğinin kendi geleceklerinin teminatı olduğu gerçeğini ilk kez düşünmeye başlamışlardır: http://cocukcalistayi2012.baskent.edu.tr Kazılar Akropol (B. Klein-Özen S. Özen): 2012 kazı sezonundaki Akropol çalışmaları 21.07-27.08 ve 05.09-18.09 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Öncelikle yüzey araştırmasında saptanan mimari kalıntıların topografya üzerinde krokiler olarak yerleştirilmesi programlanmış ve bu bağlamda da ilk iş olarak temizlik çalışmaları yapılmıştır (Res. 2). Kroki üzerindeki kalıntılar A1: Akropol sur duvarları içinde kalan mimari kalıntılar; AT1: Akropol sur duvarları içinde kalan teras yapıları; G1: Akropol giriş yapıları; H1: Akropol sur duvarı Archaeological work at Kaunos continued to be conducted by an international team on behalf of the Ministry of Culture and Tourism and Başkent University s Centre for Cultural and Artistic Studies within the frame of the program proposed: Symposium, Excavations, Survey, Restoration, Conservation and Repair. Symposium A symposium titled Children and Archaelogy was organised on behalf of our university s Centre for Cultural and Artistic Studies on 16-22 June. It was held at the excavation house in Kaunos with the support of Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations (AKMED) (Fig. 1). Especially the local children were so enthusiastic about the event it that we received more participation than expected. Children aged 6 to 12 years participated in various activities led by specialist teachers. They presented papers, did archaeological excavations, shaped clay, practiced board cutting and painting that reflected ancient ways of life and prepared their own ancient style costumes. At the conclusion of the symposium a questionnaire was handed out. It was noted that after this training our children started to think that the cultural wealth of our land is the guarantee of their future (http://cocukcalistayi2012. baskent.edu.tr). Excavations Acropolis (B. Klein-Özen S. Özen): The work at the Acropolis was carried out in two parts from 21 July 21-27 August and 5-18 September 2012. Priority was given to marking the sketches of the architectural remanis on the topographic map; for this purpose cleaning was conducted (Fig. 2). These remains are noted on the sketch: A1 Architectural remains within the fortifications; AT1 Terrace buildings within the fortifications; G1 Entrance buildings; H1 General architectural remains outside the fortifications; HT1 Terrace buildings outside the fortifications; K1 Various sections of the fortifications. 33
Res. 1 Çocuk ve Arkeoloji Sempozyumu Fig. 1 Children and Archaelogy Symposium Res. 2 Akropol teraslarından biri üzerindeki araştırmanın Orthofoto dökümantasyonu Fig. 2 Orthophoto documentation of work at one terrace of acropolis dışında kalan genel mimari kalıntılar; HT1: Akropol sur duvarı dışında kalan teras yapıları; K1: Akropol sur duvarının farklı bölümleri biçiminde kısaltılmıştır. Bütün bu tespit edilen mimari dokunun dokümantasyonu tamamlanmış, planları çıkartılmıştır. Bu dokümantasyon çalışmalarına paralel olarak sur duvarlarında sondaj çalışmaları da gerçekleştirilmiştir. Amaç, farklı duvar örgü sistemindeki duvarların kronolojisine yönelik malzemeye ulaşabilmektir (K3.1; K3.2; K3.3; A3.5; AT1). Kaunos örenindeki arkeolojik kazılarımızın bu yıl yoğunlukla devam ettiği alanlardan biri, kentin doğusunda bir kartal yuvası gibi yükselen Akropolis tir. Bugüne kadar olan yüzey buluntularından ve 1990 lı yılların başında sadece kayalık zirvede gerçekleştirilmiş kısa süreli kazı çalışmalarının sonuçlarından biliyorduk ki, bu yukarı kentteki yerleşimin tarihi, Arkaik Dönem içlerine kadar uzanmaktadır. Ancak yıllara yayılarak hazırlanan büyük bir projenin ilk çalışma programına bu yıl başlanılmıştır. Amaç, kentin savunmasına yönelik önemli bir topografya sunan bu alandaki gerek korunmaya ve gerekse düz alanlar yaratmaya yönelik sur ve teras gibi duvar kalıntılarının örgüsündeki farklı duvar teknikleri de dikkate alınarak kronolojik gelişimlerini ve fonksiyonlarını belirlemektir. Bu bağlamda bir taraftan noktasal kazılar yapılırken, diğer taraftan da özellikle kuzey yöndeki mevcut teras duvarlarının oturtulduğu ana kaya seviyesine kadar inilmiştir. Çalışmalarla birlikte bir yandan da 153 m. yüksekliğe varan bu görkemli kayalığın tachimetre ve fotogrametri yöntemler kullanılarak dokümantasyonuna başlanılmıştır. İlk varılan sonuçlara göre Arkaik Dönem e tarihlenen duvarlar gerek format, gerek form ve gerekse örgü Documentation of this architectural fabric was completed and their plans retrieved. In parallel to this documentation work sondages were also dug on the fortifications. The aim was to reach evidence regarding the chronology of the walls (K3.1; K3.2; K3.3; A3.5; AT1). One of the foci of the 2012 campaign excavations was the acropolis rising like an eagle s nest above the city. From the surface finds and short-term excavations at the rocky peak in the early 1990s, it has been known that the settlement in this upper city went back to the Archaic period. However, the first stage of a gigantic project designed over the course of many years was initiated this year. The aim is to identify the chronological development and functions of fortifications and terraces for defensive purposes and for creating flat areas based on their various masonry techniques. Thus spots were excavated alongside reaching down to the bedrock upon which the terrace walls rest, especially in the north. At the same time tachymetric and photogrammetric documentation of this rocky mass rising to 153 m. was started. The first results attained show that the walls of the Archaic period differ themselves with respect to format, form and masonry techniques. The wall masonry features polygonal blocks. Larger ones were placed in holes hewn in the bedrock. Blocks were placed side by side without any binding mortar. Small gaps in between were fitted with wedge-like stones cut to the form. The walls do not feature any towers or bastions and follow a curving route based on the topography. On the other hand, the isodomic masonry walls of the Classical and Hellenistic periods were built with 34
biçimleri ile farklılaşmaktadırlar. Duvar örgüsünde polygonal kesilmiş bloklar kullanılmıştır. Bunların daha büyük formatta olanları hareketli ana kaya üzerine açılan yuvalara oturtulmuştur. Bloklar harçsız olarak yanak yanağa yerleştirilmişlerdir; aralarında kalan küçük boşluklara ise, boşluğa uyumlu kesilmiş kama işlemli taşlar yerleştirilmiştir. Bu duvarlarda saptanan bir başka karakter ise, topografyanın eğimine uygun olarak kavisler çizerek örülmüş olmasıdır; kulesiz ve bastionsuzdurlar. Ona karşın çoğunlukla yıkılmış olan poligonal duvarları üzerine oturtulmuş olan Klasik ve Hellenistik dönemlerin isodom duvar örgüsünde bu defa dikdörtgen kesilmiş bloklar kullanılmıştır. Bağlayıcı eleman harç, yine yoktur. Bağımsız örülmüş duvarlarda gözlemlenen ise, duvar çizgisi arazi eğimlerinde keskin dönüşler yapmakta ve duvar gerekli noktalarda savunmaya yönelik olarak kule ve de bastionlarla güçlendirilmiştir. Gerek Arkaik ve gerekse Klasik-Hellenistik Dönem yıkık duvarlarının üzerinde yükselen duvarlar her iki duvar tekniğinden de ayrılmaktadır. Orta Çağ içlerine tarihlendirilen bu duvarların örgüsünde kullanılan iriliufaklı toplama taşlar, bu kez kireç harçla tutturulmuşlardır. Özellikle kale üzerindeki teras duvarlarından birinin içinde gerçekleştirilen küçük bir sondaj içinden gelen malzeme arasında bizler için önemli olanı, az örnekle temsil edilmiş olsa da Geometrik Dönem e tarihlendirilen seramik parçalarıdır. Bu bağlamda Akropol üzerindeki rectangular cut blocks on top of mostly ruined polygonal masonry walls. Again no mortar is attested. Observations on the individually built walls show that wall s route make sharp turns based on terrain and are reinforced with bastions and towers to improve defence at certain points. Walls rising on top of the Archaic and Classical- Hellenistic walls have entirely different masonry. Stones of various sizes gathered from the surrounding area were bonded with lime mortar, and these walls are dated to the Middle Ages. A small sondage dug inside a terrace wall brought to light also a few potsherds from the Geometric period. Thus the settlement at the acropolis dates earlier than the Archaic period to the Early Geometric period. Apollo Sanctuary (E. Kart A. Küçük) (Fig. 3): The east side of the sanctuary is bounded with a polygonal masonry wall approximately 35 m. long extending in the north-south direction with passages at certain intervals. The monumental gate in the north and the connection with the road in front of the west terrace wall of the Basileus Zeus Temple both point to the importance of the structure. This sanctuary, where all sorts of votive offerings were left during the Classical period, came under study within the frame of a doctoral dissertation. The work here aims to clarify its development through the centuries and its connection with the Artemis Temenos on the west. Res. 3 Apollon Kutsal Alanı Doğu Stoa, ayağa kaldırma denemesi Fig. 3 East Stoa of Apollo Sanctuary, anastylosis attempt 35
yerleşimin tarihi, Arkaik Dönem den daha erkene, Erken Geometrik Dönem içlerine kadar gitmektedir. Apollon Kutsal Alanı (E. Kart A. Küçük) (Res. 3): Bilindiği gibi alanın doğusu, özellikle belli aralıklarda üzerinde geçişler bırakılmış ve kuzey-güney doğrultusunda yaklaşık 35 m. uzunluğundaki polygonal duvarla sınırlandırılmıştır. Gerek bu mekâna kuzey yönden açılan anıtsal kapı ve gerekse Basileus Zeus Tapınağı nın batı teras duvarı önündeki yolla olan olası ilişkisi yapının önemine işaret etmektedir. Bu yıl bir doktora tezi kapsamında da çalışılmaya başlanmış olup daha Klasik Çağ dan itibaren her türden adak eşyasının bırakıldığı bu kutsal alanın dönemler içindeki gelişiminin anlaşılması ve Tapınak ile birlikte batı yöndeki Artemis Temenosu ile olan ilişkisinin ortaya çıkarılması planlanmaktadır. Bu bağlamda oluşturulan projenin bu kazı dönemi içindeki programı, polygonal duvar ve Ziyafet Binası arasında kalan alanın açılması ile sınırlandırılmıştır. Tüm örende gözlemlendiği gibi, bu alan da geç dönem Kaunosluları tarafından boş bırakılmamış, aralarında devşirme malzemenin de bulunduğu toplama taşlarla inşa edilen sıradan mekânlar için de kullanılmıştır. Bu mekânlar çoğu yerde tek sıra duvar olarak korunmuşlardır. Bunlar da kaldırıldığında, Apollon Kutsal Alanı nı kuzey yönden sınırlayan Ziyafet Binası ile aynı yürüme zemini üzerinde inşa edilmiş bir Stoa nın kalıntıları gün ışığına çıkartılmıştır. Arka polygonal duvarın 3,42 m. önünde ve ona paralel uzanan ve genişliği 0,88 m. ölçülen stylobat uzunluğu, tahrip edilmiş güney uç kısmı dâhil 35,29 m. ölçülmektedir. Bu da polygonal duvarın uzunluğuna eşittir. Bu bağlamda Apollon Kutsal Alanı nın Hellenistik Dönem den itibaren doğu yönde, henüz kazılmadığı için tasarımı belirlenemeyen arkasındaki mekâna 7 kapı ile açılan bir Stoa ile sınırlandırılmış olduğu anlaşılmaktadır. Her bir kapının arkasındaki dükkânlara açılıp açılmadıkları sonraki yıllarda gerçekleştirilecek kazılarla açıklığa kavuşacaktır. Stoa ya ait mimari parçalardan çok az malzeme günümüze korunmuş olsa da, bunlar, üst yapının restitüsyonu için bilgi vermektedir: Toplam yüksekliği 2,94 m. ölçülen iki tamburlu sütün üzerine dor başlığı (53,5x53,5x33 cm.) oturmaktadır; başlığın üzerine ise iki fascialı bir architrav (1,68x0,48x0,63 m.) ve onun da üzerine geison (0,98x0,22 m.) yerleştirilmiştir. Stoa nın güney ucunda açığa çıkartılan kalıntıların gelecek yıllar adına bizde yarattığı heyecan ise, daha alt kottaki Agora dan bu alana nasıl ulaşıldığının ipuçlarını vermesidir. Alana kuzey yönden girişi sağlayan ana giriş kapısının sağına yerleştirilmiş olan heykel kaidesi ilgi çekicidir. 115x87x52 cm. ölçüsündeki bu kaidenin üzerindeki zıvana yuvalarından kaidenin üzerinde ayakta duran The project designed for this context and targeted for this campaign was only the excavation of the area between the polygonal wall and the Banquet Hall. As observed all over Kaunos, this area was not left empty in the late period. Ordinary rooms were built with gathered stones including reused materials. These rooms are preserved as one course of walls. When these stones were removed, remains of a stoa were found built on the same walking floor as the Banquet Hall bordering the Apollo Sanctuary on the north. The stylobate measuring 0.88 m. wide extends parallel to the rear polygonal wall at a distance of 3.42 m. Its length including the damaged south end is 35.29 m., which is equal to the length of the polygonal wall. In the Hellenistic period the Apollo Sanctuary is bordered on the east with a stoa, which communicates with a room at its back via seven doorways. Future excavations will show whether each of these seven doorways open into a shop or not. Although the number of extant materials belonging to the stoa is very low, they are sufficient to attain an idea for the restoration of the superstructure. A column of two drums reaches a total height of 2.94 m. and a Doric capital of 53.5x53.5x33 cm. sits on it. Further, on top rested an architrave with two fasciae (168x48x63 cm.) and a geison (98x22 cm.). Remains uncovered at the southern end of the stoa excited us because they give a hint regarding the access between this area and the agora located at a lower level. The statue base located at the right side of the main entrance on the north of the sanctuary is worth noting. The base measures 115x87x52 cm., and the mortise holes on top suggest that a bronze statue of a standing figure originally stood on it. The round hole on the right front corner probably hints at a wooden bar connected to the base. Such design recalls the statue of Apollo hunting a lizard from the Hellenistic period. Agora (E. Kart A. Küçük): The aim of continuing the work here was to reach the original walking level of the agora by removing the approximately 1 m. thick layer of humic soil. Repair Works Baths (O. Özer Y. Say Özer) (Fig. 4): The Baths of Hadrian s reign is one of the best-preserved buildings of Kaunos. Since the early 1970s, it was considered for convertion to a site museum. However, the conservation and restoration of the walls could not start due to limited resources. It was necessary to complete the conservation and restoration of the walls at the very beginning because in time with the collapse of the vaulted superstructure the lime mortar binding the large and small 36
bronz bir heykel taşıdığı anlaşılmaktadır. Kaidenin sağ ön köşesinde açılmış genişçe yuvarlak zıvana yuvası ise, büyük ihtimalle bir ağaç kütüğünü kaideye bağlamaktaydı. Böylesine bir tasarım da bizlere Hellenistik Dönem in kertenkele avlayan Apollon heykelini hatırlatmaktadır. Agora (E. Kart A. Küçük): Bu alandaki çalışmalarımıza devam etmenin amacı, Agora nın yürüme tabanı üzerinde birikmiş olan yaklaşık 1 m. nin üzerindeki humuslu doğal dolguyu kaldırmak ve böylece kendi döneminin yürüme seviyesine ulaşmaktı. Onarımlar Hamam Binası (O. Özer Y. Say Özer) (Res. 4): Kaunos un en korunmuş yapılarından biri olan Hadrian dönemi Hamam Binası, 1970 li yılların başından bu yana bir Ören Müzesi olarak düşünülmüş, fakat olanak sızlıklar nedeniyle duvarlarının konservasyonu ve onarımına başlanılamamıştır. Oysa öncelikle duvarlarının konservasyon ve onarım çalışmalarının tamamlanması zorunluluğu vardı. Çünkü zaman içinde özellikle de tonoz örtüsünün yıkılmasından sonra duvar örgüsündeki büyük toplama ve kırma taşları birbirine bağlayan kireç harç çözülmüş ve onun bıraktığı boşlukları zamanla dolduran toprak da bitkilerin neden olduğu tahribatı arttırmıştır. Bağlayıcı harçtaki çözülmelerin de artması duvar malzemesinin kopup dökülmesine hız kazandırmıştır. Bu durum ziyaretçiler için de tehlike yaratmıştır. Üniversitemiz ve Kültür ve Turizm Bakanlığı nın sağladığı olanaklarla binanın duvarlarının konservasyon ve onarımına ancak bu yıl başlanmış, ancak yalnızca kuzey ambulacrumun doğu ve güney duvarı tamamlanabilmiştir. Öncelikle duvar yüzeylerindeki toprak dolgular, çözülmüş kireç harçlar alınmış ve bitkilerden arındırılmıştır. Bu temizlik sonrasında tüm duvar yüzeyi tazyikli suyla yıkanmış ve böylece onarım ve konservasyona hazır hale getirilmiştir. Bitkilerin yeniden filizlenmemesi ve duvar boşluklarına yeniden toprak dolmaması için koruyucu önlemler alınmıştır. Sonrasında ise harç ve örgüsü boşalmış noktalara hidrolik kireç kullanılarak tamamlamalar yapılmıştır. Taş ve tuğla ile inşa edilmiş kemerlerin tamamlanmasında yine aynı malzeme tercih edilmiş, kemer ayakları blok taşlarla tamamlanmış, kopup düşmüş tuğlaların yerinde ise, aynı ölçüde yeniden döktürülen tuğla kullanılmıştır. Protogenes Eksedrası (O. Özer Y. Say Özer) (Res. 5): Bilindiği gibi Apollon Kutsal Alanı içindeki basit, sıradan duvarlardan birinin inşasında kullanılan üç farklı tasarımda kesilmiş iri bloklar,postamentler üzerindeki Res. 4 Hamam Binası duvar konservasyonu ve onarımı, dış cephe Fig. 4 Baths, conservation and repair of wall, exterior façade stones of the walls had disintegrated. The gaps had been filled in with earth and plants grew in them causing even more damage. This caused increasing disintegration of the mortar as well as the deterioration of the walls increased so as to cause threats to the visitors. Our university started the conservation and repair of the walls this year with the financial support of the Ministry of Culture and Tourism. However, only the east and south walls of the north ambulacrum could be completed. First, the earth fillings, disintegrating lime mortars and plants were removed. Following this cleaning the entire wall surface was washed with pressurized water, thus making it ready for repair and conservation. Preventive measures were taken against the plants growing and earth filling in the gaps again. Then areas with missing mortar and masonry were completed with hydraulic lime. The same material was preferred to complete the missing parts of the stone and brick arches. Missing stone blocks in the piers of the arches were replaced, and instead of fallen bricks newly custom-produced bricks were used. Protogenes Exedra (O. Özer Y. Say Özer) (Fig. 5): Large blocks shaped in three formats and reused in the construction of an ordinary simple wall in the Apollo Sanctuary are worth noting because of the couplets inscribed on them. Two of the couplets contain the name Protogenes. Protogenes was a renowned wall painting artist of the 3rd century B.C. and said to be of Rhodes by ancient authors. However, none of his works have survived. For the first time archaeological evidence has been found about him, and we think that he may be from Kaunos. All of these blocks, although damaged, were removed from the wall and reconstructed after 37
beyitleriyle dikkat çekicidir. Bu beyitlerden ikisinin içinde Protegenes ismi geçmektedir. Protegenes, antik yazarlarca Rodoslu olduğu söylenen ve bugüne kadar hiçbir eseri korunmamış İ.Ö. 3. yy. ın ünlü bir duvar ressamıdır. Kendisine ait ilk arkeolojik belge ile karşı karşıya kaldığımız bu ünlü duvar ressamının Kaunoslu olma ihtimali üzerinde durmaktayız. Çoğu tahrip edilmiş olsa da bu bloklar duvar içinden alınmış ve her blok üzerindeki inşa ve kullanıma yönelik detaylar dikkate alınarak, postament altlığı, postament ve koltuk parçalarından tasarlanmış, önde yuvarlak ve arkada diş sıralı bir profil gösteren Eksedra, yaklaşık 2300 yıl sonra yeniden kurulmuştur. Üzerine beyit kazınmış her bir postament, zamanında bronzdan dökülmüş birer heykele kaidelik ediyordu. Yeniden yerleşim sonrasında postamentlerdeki beyitler dikkate alındığında anıt sahibi Protogenes, bir filozof tiplemesiyle ortada durmakta, solunda anne ve babası, sağında ise iki arkadaşı yer almaktadır. Zaten kendi heykelini taşıyan postamentinin alnacı üzerindeki beyit de bunu doğrulamaktadır: Protogenes, bu anıtı kendisi, ebeveyni ve sevdiği dostları için tüm tanrılara adak olarak sundu. Beyitten bu eksedranın tüm Kaunos tanrıları için zamanında Apollon Kutsal Alanı na sunulmuş bir adak olduğu anlaşılmaktadır. Her bir beyit ait olduğu postamenti üzerindeki şahısları kişileştirdiğinden, eksedranın arkeolojik önemi daha da artmaktadır. Çünkü artık bu ünlü ressamın annesinin, babasının ve dedesinin kimler olduklarını da biliyoruz. Babası Oulias ve annesi Euanthis; dedesi ise, kendisi gibi yine ünlü bir ressam olan Melanthos dur. Annesinin postamenti üzerindeki beyit öylesine ders doludur ki, bu kısa rapor-metin içinde verilmeyi hak etmektedir: Buradan geçen bir kadın bu heykele baktığında, tıpkı burada olduğu gibi çocuklarını dizi üzerine oturtsun ve ağzına sevgi dolu göğsünü sunsun. Oğlu Protogenes, Melanthos kızı Euanthis in bu heykelini armağan olarak dikti ve bununla annesini ölümsüzleştirdi. Zamanında Kaunosluları, bugün de bizleri gururlandıran bu adak eksedrasını, kendisine yakışır bir uygulama ile onarmış olmanın sevincini yaşıyoruz. Kırık parçaları birbirleriyle epoksi ve fiber dübel kullanılarak hem yapıştırılmış ve hem de bir daha ayrılmamak üzere kenetlenmiştir. Eksik parçalar ise, pantograf yardımıyla mermerden yamalar çıkartılarak, parçalarda olduğu gibi yanak yanağa aynı yöntemle monte edilmişlerdir. Monopteros Tavan Kaseti (O. Özer Y. Say Özer): Küçük Kale nin limana bakan ayağında daha 1972 yılında açığa çıkartılmış olan Monopteros a ait mimari parçaların onarım ve konservasyonuna birkaç yıldır devam edilmekteydi. Bu malzeme içinde en dikkati Res. 5 Protogenes Eksedrası, onarım sonrası Fig. 5 Protogenes Exedra, after repair 2300 years. It is comprised of a postament base, a postament and seat fragments; the exedra features a circular profile in the front and a denticulated one at the rear. Each postament inscribed with a couplet originally supported a cast bronze statue. After reconstruction it was noted that Protogenes statue depicted as a philosopher was in the middle, and he was flanked by his parents on his left and two friends on his right. Actually the couplet on the postament that originally supported his statue verifies this: Protogenes offered this monument to all deities for himself, his parents and beloved friends. The couplet reveals that this exedra was a votive offering to all the Kaunian deities placed at the Apollo Sanctuary. Each couplet personifies the person, whose statue is erected on the top. Thus the exedra is archaeologically significant because we now know the names of the parents and grandfather of the famous artist. His father s name was Oulias and his mother s name was Euanthis; his grandfather was another famous artist Melanthos. The couplet on the mother s postament is worth citing here for the lessons it contains: When any woman passing by here looks at this statue, she should have her children sit on her lap as here and give their mouths her loving breasts. Her son Protogenes erected this statue of Euanthis, daughter of Melanthos, as a gift and thus immortalised his mother. We are content with the restoration of this exedra worthy of its value, which once made the Kaunians and now us proud. Broken pieces were fitted with each other using epoxy and fibre dowels making them secure forever. Missing pieces were mounted with patches prepared from marble using a pantograph. Ceiling Coffer of the Monopteros (O. Özer Y. Say Özer): The restoration and repair of architectural fragments belonging to the Monopteros uncovered in 1972 38
çekeni ise ince süslemeleriyle tavan kasetidir. Ancak üst yapıya ait diğer malzeme gibi bu da parçalar halinde ele geçmiş ve hatta önemli bir kısmı da daha kendi döneminde yok edilmiştir. Binanın üst yapısına ait bütün parçalarının kendi içinde onarılıp konservasyonları yapıldıktan sonraki projemiz, Augustus döneminin bu önemli kent dokusunu ayağa kaldırmaktır. Kaset bloklarının da onarılıp tamamlanmasının nedeni budur. Protogenes Eksed rası nın onarımında olduğu gibi bu tavan kasetinin de mevcut parçaları onarılmış ve henüz tamamen bitirilmemiş olsa da eksiklerin tamamlanmasında yamalama yöntemi kullanılmıştır. Depo Çalışması (M. Doyran N. Kırdemir): Kaunos kazı evi taş deposu içinde koruma altına alınan çeşitli taş eser parçalarının gruplanarak kayıt altına alınması için N. Kırdemir görevlendirilmiş ve etütlük eser deposundaki seramik malzemenin kayıt altına alınmasına ise, M. Doyran nezaretinde devam edilmiştir. Yayın Çalışmaları: Çalışmalarımızda yayın çalışmalarına devam edilmekte olup, Tiyatro Çeşmesi (C. Işık O. Özer), Demeter Kültü (M. Doyran), Kaunos Sikkeleri (Z. Çizmeli-Öğün), Kaunos Camları (Ç. Gençler), Tiyatro Çeşmesi Seramiği (B. Tekkök) ve Epigrafik Malzeme (Chr. Marek) yayına hazırlanmaktadır. at the foot of the Small Fortress facing the harbour have been going on for a few years. The most attractive piece among them is the ceiling coffer noteworthy for its fine ornamentation. However, it was uncovered in fragments like all the other pieces of the superstructure; actually an important part of it was destroyed already in its own time. When the conservation and repair of the superstructure s elements are completed, we are considering an anastylosis of this important urban texture from the time of Augustus. This is why the coffer blocks were repaired and completed. As with the Protogenes Exedra, all the extant pieces of the coffer were repaired and missing parts completed with the patching method, though not finished yet. Depot Work (M. Doyran N. Kırdemir): The documentation of various pieces of stonework stored at the excavation house depot was ascribed to N. Kırdemir while that of pottery continued under M. Doyran. Publication Work: Preparatory work for publications continue for the Theatre Fountain (C. Işık O. Özer), the Demeter Cult (M. Doyran), Kaunian coins (Z. Çizmeli- Öğün), glass finds (Ç. Gençler), pottery from the Theatre Fountain (B. Tekkök) and epigraphic materials (Chr. Marek). 39