BOĞULMA
ASFĠKSĠ Bir canlının havasızlıktan ölmesine asfiksi denir. Solunan havada yeterli miktarda oksijen olmaması veya alınan havanın solunum yollarından akciğer alveollerine kadar ulaģamaması sonucu asfiksi meydana gelir.
Atmosfer havasında O 2 oranı %18-21 arasındadır. Bu oranın %12-16 ya düģmesi ciddi tehlike oluģturur. Yüzde beģe inmesi ise ani bilinç kaybı ve ölüme yol açar. Asfikside ana problem, dokuların ani ve derin oksijen yetmezliğidir.
Asfikside Ölüm Süresi Ortalama ölüm süresi 5-8 dakikadır. Ġlk üç dakikada kiģi hayata döndürülebilir. 3-5 dakikada kurtarılırsa beyinde asfiksiden dolayı ağır bozukluklar görülür. 5 dakikadan sonra kurtarmak mümkün değildir.
Asfiksi Belirtileri Yüz, ĢiĢ ve mordur. Koyu renktedir. Ölü morlukları ve ölü katılığı çabuk ve Ģiddetli olur. Çürüme çabuk baģlar. Yüzde, kulaklarda, omuzda, boyunda, kolların üst kısımlarında peteģiyal kanamalar görülür. Kan koyu esmer ve akıcıdır. Geç pıhtılaģır. Solunum yollarında kanlı ve köpüklü bir sıvı bulunur. Akciğerler kanlı ve ödemlidir.
Asfiksi Türleri Ası Boğma Tıkanma-Tıkama Kimyasal Asfiksiler Suda Boğulma
1. ASI-PENDASYON Ġp veya benzeri cisimlerin bir ucu sabit bir yere bağlanıp diğer ucu ilmek ve halka Ģeklinde boyuna dolanarak ipe vücudun tam veya boyunda damarı, sinir ve solunum yollarını kapatacak kadar ağırlık uygulanarak meydana gelen zorlu ölüme ası denir.
Asıda boyundan baģa giden arterler ve venalar kapanması sonucu beyin kansız kalır.beynin kansız kalması ile birlikte Ģuur da kaybolur. Ġpin boynu ani sıkması sonucu inhibisyon ile de ölüm meydana gelir. Boyunda venaların kapanması için birkaç kilogramlık, solunum yollarının kapanması için ise 15 kilogramlık bir ağırlık kafi gelir.
Asının Devreleri 1. Devre: ġuur kaybına kadar geçen devredir. Asılan Ģuur kaybından sonra olayların farkında değildir. 2. Devre: Bu devrede konvülsiyonlar ortaya çıkar. Konvülsiyonlar sırasında kiģi sağa sola çarpma sırasında vücudunun çeģitli yerlerinde yaralar meydana gelir. 3. Devre: Bu devre yalancı ölüm devresidir. Bu dönemde konvülsiyonlar durur. Kalp atımları, dolaģım ile birlikte solunum yavaģlar. 4. Devre: Bu devre gerçek ölüm devresidir. Önce solunum, sonra kalp ve dolaģım durur.
2. BOĞMA-Strangulasyon Bir kiģinin boyun bölgesine ip, bağ, el, ön kol veya herhangi bir sert cismin dıģtan aktif bir kuvvet ile uygulanması sonucu, hava yolları ve/veya damarların tam ya da kısmen kapatılması ile oluģturulan eyleme boğma denir.
3.SOLUNUM YOLLARININ TIKANMASI - SUFFOKASYON Solunum yollarının dıģarıdan veya içeriden mekanik olarak kapanması, karın ve göğüs gibi solunum fonksiyonuna katılan bölgelerin sıkıģması veya solunan havada oksijen bulunmayıģı ile meydana gelen asfiksilerdir.
Tıkama-Tıkanma Olguları Etyolojilerine Göre 1. Ağız ve burun kapanması 2. Solunum yollarının yabancı cisim ile tıkanması 3. Karın-göğüs basısı 4. Diri gömülme 5. Pozisyonel (postüral) asfiksiler 6. Havasız yerde kapalı kalma ve boğucu gazlar ile tıkanma.
a.ağız ve Burun Kapanması (Smothering) Ağız ve burnun el ya da herhangi bir yumuģak cisim (dayanıklı kağıt, bez, plastik poģet vs) ile dıģ kısmından tıkanması sonucu solunum yollarına hava geçiģinin engellenmesidir.
Sağlıklı görünen bebeklerin yataklarında dönmeleri, yüzlerinin yastık ya da battaniye ile kapanması sonucu asfiksi görülebilir. Çocukların naylon torba ve benzeri bir cisimle oynarken, bunların ağız ve burun deliklerine yapıģması sonucu ölmesi söz konusu olabilmektedir. Genelde eriģkinlerde, polietilen ya da plastik bir poģetin kafasına geçmesi ve boyun kısmına bağlanması Ģeklinde intihar ya da cinayet orijinli olarak karģımıza çıkabilir.
Olguların büyük bir kısmında, özellikle solunum yollarının fazla bir kuvvet kullanılmadan kapandığı ve kiģinin herhangi bir direnç göstermediği durumlarda dıģ ve iç muayenede travmatik bulgulara rastlanılmaz. DıĢ muayenede herhangi bir bulguya rastlanmasa bile, yanaklara ve ağız içine kesiler atılarak bazen ekimozun (kanın cilt altına sızması) varlığı gösterilebilir.
Ağız ve burun çevresinde elle bastırmaya bağlı olarak sıyrık ve ekimozlar görülebilir. Ağız içinde diģ izlerine uyan ekimoz, sıyrık ve doku yırtılması görülebilir. Toksikolojik incelemeler için kan ve idrar örnekleri alınmalıdır.
b. Solunum Yollarının Yabancı Cisim Ġle Tıkanması ÇeĢitli yabancı cisimler, özellikle çocuklar tarafından ağza götürülür ve inhale edilir.bilye, metal para, fasulye tanesi gibi cisimleri ağızlarına alarak oynamaları sırasında, bu cisimler gırtlak ve trakeaya kaçarak ölüme yol açabilir. Bazen normal bir kiģide de; gülme, hıçkırma gibi hareketler sırasında gıdaların aniden solunum yollarına kaçması tehlikeli tablolara ve hatta ölüme yol açabilmektedir.
Yabancı cismin solunum yollarını aniden tıkaması halinde belirtiler gürültülü seyreder. KiĢi boğulur tarzda tıkanır, kendisini kurtarmaya çabalar ve geliģen hipoksinin etkisi ile bilincini kaybederek düģer. Bu süreç içinde yüzünde hızla morarma, ödem ve peteģiler meydana gelir.
c. Karın-Göğüs Basısı (Travmatik Asfiksi) Göğüs ve karnın baskı altında kalması ile solunum kaslarının çalıģmasının engellenmesi sonucunda, solunum yetmezliği ve kısmen de dolaģımın bozulmasına bağlı olarak meydana gelen ölüm Ģeklidir.
Ebeveynleri ile birlikte yatırılan bebeklerin karın ve göğüs sıkıģması sonucu öldükleri bilinmektedir. EriĢkinlerde en sık orijin kazadır. Ağır bir cismin altında kalmak, iki cisim arasında ya da kalabalıkta sıkıģmak en sık rastlanılan örneklerdir.
Karın-göğüs basısında bulgular, basıya uğrayan bölgenin üst kısmında yoğunlaģma gösterir. BaĢ, boyun ve göğüsün üst kısmı koyu morumsusiyah renkte olup bu duruma denir. Dil diģler arasında sıkıģmıģ, gözler fırlamıģtır. Ölüm Ģekline göre vücudun değiģik bölgelerinde ekimoz, sıyrık ve tırnak izlerine rastlanabilir.
d. Diri Gömülme Bir canlının toprak, kum, maden kömürü, tahıl, un ya da saman gibi madde yığınları altında kalarak, ağız burun tıkanması ve karın-göğüs basısının birlikte etkisi sonucu asfiksiye yol açmasıdır. Bu durumda kiģi, bu maddeler arasındaki havayı bir süre solumaya çabalarsa da, bu maddelerin ağız ve burun deliklerinden solunum yollarına solunması ile asfiksi geliģir.
Maden ocaklarındaki göçükler, duvar yıkılması, toprak, kum, saman vb. gibi yığınlar altında kalınması gibi kazalar ya da deprem gibi felaketler Ģeklinde karģımıza çıkabilir. Yeni doğan bebekler hem öldürülmek hem de gizlenmek amacı ile diri diri gömülebilir.
e. Pozisyonel (Postüral) Asfiksiler Özellikle alkol, ilaç zehirlenmelerinde; hastalıklara bağlı olarak bilincini kaybetmiģ kiģilerin baģ aģağı pozisyonda uzun süre kalmaları sonucunda meydana gelir.
Yataktan kayan, bu Ģekilde baģı yere sarkan sarhoģ kiģiler bu tür asfiksilere sıklıkla maruz kalırlar. BaĢ aģağı pozisyonda uzun süre kalan kiģilerde karın organları diyaframı iterek solunum hareketlerinin kısıtlanmasına yol açar. Yine bazı kiģilerin benzer koģullarda kazaen dar bir alanda (Örneğin, asansör boģluğu, baca) uzun süre baģ aģağı pozisyonda sıkıģmıģ halde kalmalarına bağlı olarak asfiksi geliģebilir.
KiĢinin ayaklarından baģ aģağı bir pozisyonda yukarıda bir noktaya asılması (ters ası) asfiksiye yol açan özel bir iģkence yöntemidir ve bazen ölümle sonuçlanabilmektedir. Çarmıha germe de bir postüral asfiksi sebebidir.
f. Boğucu Gazların Solunması Ġle Tıkanma Yetersiz oksijen, havadaki oksijenin azaldığı, yerine diğer gazların arttığı durumlar ya da havanın normal bileģiminde olmasına karģın diğer gazların arttığı durumlara bağlı olabilir.
Karbondioksit solunum havasında %8-10 oranında bulunduğunda 10 dakika içinde sıkıntı, fenalık ve baygınlık yapar. Ölüme yol açan en düģük oranın %25-30, ani ölüme yol açan yüksek konsantrasyonların ise %60-80 düzeyinde olduğu kabul edilmektedir.
4. KĠMYASAL ASFĠKSĠ Kimyasal asfiksilerde genellikle gaz Ģeklindeki bir maddenin solunmasıyla oksijenin hücre seviyesinde kullanımı engellenmektedir. CO Zehirlenmesi C N Z ehirlenmesi H 2 S Zehirlenmesi
Karbonmonoksit (CO) Zehirlenmesi Etki ġekli: Karbon monoksidin zehirli etkisi hemoglobine (Hb) (kanda oksijen taģıyan eritrositlerin (kırmızı kan hücrelerinin) içeriğinde bulunan bir madde) oksijene göre çok daha fazla bağlanmasından kaynaklanır. Ortaya çıkan karboksihemoglobin (CO-Hb) hipoksemiye neden olur. Bu birleģme geri dönüģümlüdür, yani ayrılabilir. Hb + O2 HbO2 Hb + CO HbCO HbCO + CO HbCO + O2
ZEHĠRLEYĠCĠ MĠKTAR % 0,1 oranında CO bulunan kapalı bir yerde 3-5 saat sonlunum yapılırsa kiģinin kanındaki hemoglobinin % 10 u karboksihemoglobine dönüģür, baģ ağrısı, baģ dönmesi, kulaklarda çınlama gibi klinik bulgular izlenir Eğer bu oran % 0.2 olursa hemoglobinin yarısı karboksihemoglobine dönüģür. bilinç kaybı ve koma meydana gelir. % 0,5 den fazla CO içeren kapalı bir yere giren kimse hemen bayılır ve kısa zamanda ölür.
KARBONMONOKSĠT ZEHĠRLENMESĠNDEN ÖLENLERDE GÖRÜLEN DEĞĠġĠKLĠKLER Ölü morlukları cesedin her tarafında yaygın ve çilek kırmızısı Ģeklinde meydana gelir. Yüz ve dudaklar pembe, gözler nemlidir. Ağızda pembe renkli kanlı köpüklü bir sıvı meydana gelir. Otopside boģluklar açıldığında organlar çilek kırmızısı renkte görülür. Akciğerler ve beyin ödemlidir. Beyinde yer yer kanamalar vardır. Cesetlerde, çürümenin ileri dönemlerinde kan ve iç organlarda karbonmonoksit bulunur. Kalp çürüyüp dağılmamıģsa kalp boģluklarındaki kanda da karbonmonoksit bulunur.
KARBONMONOKSĠT ZEHĠRLENMESĠNĠN SEBEPLERĠ : Kaza : Karbonmonoksit ölümleri genellikle kazadır. Özellikle kırsal ve ekonomik düzeyi düģük bölgelerde sık rastlanır. Mangal, borusuz gaz sobası ve Ģömine yakılan yerlerde görülür. Havagazı musluklarının açık bırakılmasıyla da kazalar görülür. Maden ocaklarında grizu patlaması da kazadır.
İntihar : Oldukça çoktur. Ağrısız ve acısız ölüm olacağı düģüncesi ile havagazı ile intihar sık görülür. Cinayet : Havagazı musluklarını açarak, odaya hortum ile havagazı vererek ya da karbonmonoksit ile öldürülebilir. Hasta, yatalak ve sakat kimselerle çocukların odasına mangal veya borusuz gaz sobası konularak öldürülebilir.
Akut Siyanür Zehirlenmesi Etki mekanizması; solunum zincirindeki bazı enzimleri (sitokrom oksidaz ve karbonik anhidraz) bloke ederek hücreler tarafından oksijenin alınmasını engellemektir.
Akut Siyanür Zehirlenmesi Olay sıklıkla kaza orijinli olup ağaçların, meyvaların ve gemilerin dezenfeksiyonu sırasında görülmektedir. Kimya laboratuvarlarında çalıģanlarda, evdeki fare ve diğer zararlıların yok edilmesi sırasında da zehirlenmeler olabilir. Kimyagerler, doktorlar, fotoğrafçılar ve altın iģleyiciler tarafından yutulmak suretiyle intiharlar görülmektedir.
Hidrojen Sülfür (H 2 S) Zehirlenmesi: Organik maddelerin fermantasyonu ile oluģan bu gaz özellikle lağımlarda, mahzenlerde, mağaralarda, petrol ve kimya endüstrisinde sık olarak bulunur. Ölüm sıklıkla kaza orijinli olup, ortamdaki %0.1-0.2 konsantrasyonu hızlı ölüm yapabilir. Öldürücü kan düzeyi %0.9-3.8mg/L'dir.
5.SUDA BOĞULMA- SUBMERSĠYON Tatlı ve tuzlu su gibi herhangi bir sıvının içinde kalarak ölmeye suda boğulma denir. Sadece baş hatta yüzün su içinde kalması suda boğulma için yeterlidir. Suda boğularak ölüm asfiksi sebebiyle olabileceği gibi inhibisyondan da meydana gelir. Suyun solunum yollarından akciğerlere kadar giderek oksijenin kana geçmesini önlemek sonucu asfiksi ile ölüm meydana gelebilir. Bu esnada bir miktar su kana geçer ve kanın sulanmasına sebep olur (hidremi). Suyun yutulması sırasında bazen larinks spazmı görülür. Su akciğerlere gidemez ve havasızlıktan ölüm görülür.
Suda Boğulmanın Devreleri 1.Devre: Suya düşen bir canlı ilk beş on saniye içinde suya dalar ve su üstüne çıkar. Şaşkınlık ile su teneffüs eder ve su yutar. 2.Devre: Su içinde bir sure soluğunu tutar. Soluk tutulması ve bunun sonunda kanda karbondioksit miktarının artması sonucu solunum merkezi kimyasal olarak uyarılır. Derin soluk alıp verme başlar. Bu devrede çok miktarda su aspire edilir. Bu devrenin sonunda şuur kaybolur. 3.Devre: Şuur kaybını takiben konvülsiyonlar başlar. Soluk yeniden tutulur. Su yutma yavaşlar. Ağız ve burundan beyaz köpük gelir. 4.Devre: Solunum ve kalp durmuş gibidir. Çok yavaşlamıştır. Bütün hareketler durur, bu devre yalancı ölüm devresidir. 5.Devre: Kesin ölüm devresidir. Son bir iki solunum görüldükten sonra soluk durur. Ölüm meydana gelir.
Suda Boğularak Ölenlerde Görülen Belirtiler Kişi şayet suya düşer düşmez inhibisyondan ölmüş ise yüzün rengi soluktur. Su yutmaya bağlı olarak ölmüşse görünüm asfiksi nedeniyle mor olacaktır. Cesetler suda genellikle baş aşağı durur, bu nedenle yüz şiş ve mor görülür. Ölü lekeleri; tatlı suda hemolizden dolayı pembe renkte, tuzlu suda ise açık kırmızıdır. Vücut ısısı süratle suyun ısısına iner. El ve ayak taban derileri mantarlaşmıştır.
Suda Boğularak Ölenlerde Görülen Belirtiler Su yutarak ve soluyarak asfiksi sonucu ölenlerden ağız ve burunlarından mantar şeklinde bir köpük çıkar buna mantar köpüğü denir.yapışkandır ve birbirine eşit boşluklardan meydana gelmiştir. Temizlendikten sonra tekrar oluşur. Suda boğulmanın kesin dış belirtisidir.
Suda Boğulma Sebepleri Kaza : Özellikle yaz mevsiminde kaza ile yüzme bilmeyenlerin boğulmalarına sık rastlanır. Yüzme bilenlerde yorgunluk ve kramp girmesi sonucu boğulurlar. Epilepsi krizi sırasında, sarhoģken ve kalp krizi sırasında suya düģerek boğulmalar çok görülür. İntihar : Oldukça çoktur. El ve ayaklarını bağlayarak suya atlayıp intihar edenlere sık rastlanır. Cinayet : EriĢkin birisini suda boğarak öldürmek zordur. Birden fazla kiģi birisini suda boğarak öldürebilir. Bazen de öldürülüp suya atılır. Ceset öldürülüp suya atılırsa öldürmenin sebebine göre travma izleri bulunur. Yaralanıp suya atılan cesetlerde hem yaralanma hem de suda boğulma belirtileri bulunur.