Scream! Versiyon 4.2 Kullanma Kılavuzu Bölüm MAN-SWA 0001 Çeviri : Ahmet KARAKAŞ & Süleyman TUNÇ Düzenleme : Süleyman TUNÇ Güralp Systems Limited tarafından tasarlanmış ve üretilmiştir. Güralp Systems Limited 3 Midas House, Calleva Park Aldermaston RG7 8EA England Telif Hakkı Uyarısı: Bu kılavuzdaki bilgiler Güralp Systems Limited şirketine aittir ve Güralp Systems Limited şirketinin izni olamadan çoğaltılması veya onaylanmış kullanıcı organizasyonlar dışında dağıtımı yasaktır. Güralp Systems Limited teknik veya basım hatalarından veya işlenmemiş konulardan aynı zamanda bu kılavuzun kullanımı, tedarik edilmesi ve uygulanması sonucu veya kazaen ortaya çıkabilecek hasarlardan sorumlu değildir. Yayın B 2005-12-21 Mart 2006
İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ 5 1.1. Başlangıç 5 1.2. Hata Tespit (Diagnostic) Özellikleri 5 1.3. Veri Kaydı ve Yeniden görüntüleme 6 2. ANA PENCERE 7 2.1. Seri Portlar 7 2.2. Veriler için tampon bellek (Stream Buffer) 10 2.3. Alet Dizini 11 İkonlar 12 2.4. Stream Listesi 13 Sıralama Seçenekleri (Sorting Options) 14 2.5. Durum Çubuğu (Status Bar) 15 2.6. Veri Akışının Görüntülenmesi (Viewing Streams) 15 2.7. Aletlere Bağlanma 17 2.8. Diğer Özellikler 18 3. VERİ GÖRÜNTÜLEME PENCERESİ (Waveview Windows) 19 3.1. Pencere Fonksiyonları 20 Yakınlaştırma Ve Uzaklaştırma (Zooming in and out) 20 Ölçümler Yapmak 21 Yazdırma (Printing) 22 Kaydı Duraklatma Modu (Paused Mode) 23 Diğer İkonlar 25 İçerik Menüsü (Context Menu) 26 3.2. Stream Fonksiyonları 27 Streamları Belirleme (Identifying Streams) 27 Streamların Görünümlerini Değiştirme 28 Streamları Ölçeklendirme (Scaling Streams) 29 Ofsetleri, Aralıkları ve Ortalamaları Görüntüleme 29 Spektrogram (Spectrogram) 30 3.3. Görüntü Seçenekleri 31 Görüntü Ayarı (Display Setup) 31 Veri Akışı Haritalaması (Stream Mapping) 34 4. AĞ BAĞLANTILARI (Networking) 37 4.1. İstemcim (My Client) 38 Çoklu Yayım (MultiCast Clients) 40 4.2. Sunucum (My Server) 40 4.3. Boşluk Kurtarma (Gap Recovery) 43 4.4. Çevirmeli Hatlar Üzerinden Veri Alınması 44 5. EK PENCERELER 47 5.1. Terminal Pencereleri 47 Aletler ile İletişim 47 Makro Komutlar 49 2
Doğrudan Bağlantılar 49 5.2. Sayısallaştırıcı Durum Dosyası (Digitizer Status Streams) 51 GPS 52 5.3. Özet Penceresi 54 Timing (Zamanlama) 55 Mass Position (Kütle Pozisyonu) 55 Age (Yaş) 56 Errors (Hatalar) 56 Trigs (Trigger Status) 57 5.4. ViewInfo Penceresi 59 6. SAYISALLAŞTIRICILARIN YAPILANDIRILMASI 62 6.1. System ID (Sistem Kimliği) 63 6.2. Output Control (Çıkış Kontrolü) 64 6.3. Triggering (Tetikleme) 68 STA/LTA 70 Seviye (Level) 74 Harici Tetikleme (External Triggering) 75 Tetikleme öncesi ve sonrası kayıt (Pre and Post-trigger Recording) 76 6.4. Mux Kanallar (Mux Channels) 76 6.5. Portlar (Ports) 77 7. SAYISALLAŞTIRICILARI KONTROL ETME (Controlling Digitizer) 80 7.1. Sistem 80 7.2. Triggering (Tetikleme) 81 7.3. Calibration (Kalibrasyon) 82 7.4. Mass Control (Kütle Kontrolü) 84 7.5. Veri Akışı (Data Flow) 84 DIRECT 85 FILING 86 Heartbeat Messages: 86 FIFO (First In First Out) 87 ADAPTIVE 88 DUAL 89 RE-USE/RECYCLE 89 WRITE-ONCE (Bir kez kullanım) 90 8. KAYIT ve YENİDEN GÖRÜNTELEME (Recording and Playback) 91 8.1. Recording (Veri Kaydı) 92 8.2. Files (Dosyalar) 93 UFF Dosya Formatı 97 UFF Formatında Veri Kaydı 97 UFF ve Diğer Dosya Formatları Arasında Dönüşüm 97 SAC Dosya Formatı 98 MiniSEED Dosya Formatı 99 SUDS Dosya Formatı 100 GSE Dosya Formatı 100 CSS Dosya Formatı 101 3
SEG-y Dosya Formatı 101 8.3. Yeniden Görüntüleme (Playback) 102 GCF Dosyaları 102 SCSI Hard Diskler 106 SCSI Teypler (Tapes) 107 8.4. Otomatik Tekrar Görüntüleme (Automatic Playback) 108 9. Yazdırma Seçenekleri 110 9.1. Sayfa çıktısı 110 Otomatik çıktı alma 110 Otomatik Ekran Yakalama (Automatic screenshots) 112 9.2. Sürekli çıktı alma (Continous Printout) 114 Port yakalama (Port capturing) 116 10. LOG TUTMA ve BİLDİRME (Logging and Notification) 118 10.1. Log dosyaları (Log Files) 118 10.2. Elektronik Posta ile Bildirim (E-mail Notification ) 120 Ek A Scream de Eklentiler (Extending Scream!) 123 Ek A.1. Yeni Eklentilerin Yüklenmesi (Installing new extensions) 123 Ek A.2. Eklentileri Çalıştırma (Running Extensions) 124 Ek B Klavye Kısa Yolları 126 Ek B.1. Ana Pencere 126 Ek B.2. Waveview Pencereleri 127 Ek B.3. Detaylar Penceresi 128 Ek C Scream! İçinde 129 Ek C.1. Komut Satırı Seçenekleri 129 Ek C.2. Dosyalar ve Klasörler 130 Ek C.3. Dosya ve Dizin Yerleri 133 Windows Versiyonu 133 Linux Versiyonu 134 Ek C.4. Hata Mesajları 135 4
1. GİRİŞ Scream! Sismometre yapılandırılması, gerçek zamanlı veri alımı ve izlenmesi için yazılmış bir Windows 95/98/NT uygulamasıdır. Scream! her hangi bir Güralp Systems sayısal aletinden elde edilen GCF verilerini sıkıştırma, görüntüleme, yazdırma, kaydetme ve yeniden görüntüleme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılabilir. 1.1. Başlangıç Scream! Programı bilgisayara yüklendikten sonra, ekrana tüm Stream ların (veri akışlarının) görüldüğü bir ana pencere açar. Bu ana pencere tüm programın kontrol merkezidir. Eğer bu pencere kapanırsa, Scream! in çalışması sona erer. Scream! programının tüm fonksiyonları bu ana pencere üzerinden kullanılır. Ana pencere içindeyken Waveview penceresi açılarak herhangi bir veri akışı görüntülenebilir. İstendiği kadar Waveview penceresi açılabilir ve her bir pencerede istendiği kadar veri akışı görüntülenebilir. İstenildiğinde aynı veri akışı, birkaç Waveview penceresinde de görüntülenebilir. Her bir Waveview penceresi kendine ait bir genliğe (amplitude) ve zaman ölçeklendirmesine, renk şemasına ve görüntüleme parametrelerine sahiptir. Örneğin; Bir veri akışı farklı pencerelerde farklı büyütme faktörleri ile eşzamanlı görüntülenebilir, Farklı gruplar halinde olan veri akışları her grup için aynı büyütme faktörüne sahip olarak görüntülenebilir veya, Bir dizinin tümü sadece bir pencerede görüntülenirken, diğer bir pencerede de, gelen verilerin detaylı incelemesi yapılabilir. 1.2. Hata Tespit (Diagnostic) Özellikleri Scream! programı bazı yararlı hata tespit edici özelliklere sahiptir. Program, dışarıdan kaydedilen tüm GCF verileri üzerinde detaylı bir kontrol gerçekleştirir ve tespit edilen hataları diskte bir 5
dosyaya kaydeder. Scream! tarafından belirlenen herhangi bir hatayı içeren veri hakkındaki detaylar, programda ShowInfo, Network Control, Summary and Status pencerelerinden görülebilir. 1.3. Veri Kaydı ve Yeniden Görüntüleme Scream! programında verilerin diske kaydı için gerekli komutu bir ikon üzerine tıklayarak basit bir şekilde verebilirsiniz. Scream!, GCF, SAC, miniseed, SEGy, PEPP, SUDs ve GSE formatlarını destekler. Bu veri transferinin daha sonraki veri analizi ve işlemeleri için kolay ve rahat bir şekilde yapılmasına izin verir. Scream!, Güralp Systems SAM birimilerindeki verileri de içeren GCF dosyalarını bir kaç işlemle okuyabilir, farklı zaman ölçeklerinde yeniden görüntüleyebilir ve farklı bir formata dönüştürebilir. 6
2. ANA PENCERE Scream! başlatıldığında, aşağıda olduğu gibi ekranda bir boş ana pencere görülür. Scream! bu haliyle veri kaynaklarının eklenmesi işleminin başlatılması için hazırdır. 2.1 Seri Portlar 1. File Setup... ı seçiniz (Eğer Com Ports sekmesi önde değilse önce onu seçiniz) Eğer Scream! programını ilk kez çalıştırıyorsanız, program bu pencereyi kısa bir eğitim notu ile beraber açacaktır. 7
Stream listesinde bulunan bir Stream ın seri portunu mausunuzun sağ tuşuna tıkladıktan sonra Configure özelliği seçerek yapılandırabilirsiniz. Ancak bunu yalnızca seri porttan gelen verinin Stream listesinde görülmesi ile yapabilirsiniz. 2. Scream! için kullanılacak seri portlar tabloda listelenmiştir. Her portu ve o porta bağlanacak aleti tanımlayınız. Eğer Microsoft Windows kullanıyorsanız, port numarası COMn seri portun numarasına karşılık gelir. Eğer Linux kullanıyorsanız, 1-64 arasındaki port numaraları dahili (built-in) seri portlara /dev/ttys0 /dev/ttys63, ve 65 ve yukarısı için /dev/ttyusb0 ile başlayan USB bağlantılı seri portlara karşılık gelir. Herhangi bir port eğer yüklenmemişse, uygun sürücüsü yoksa ya da başka bir program tarafından kullanılıyorsa listede adı görülmez. Scream!, setup penceresi açıldığında her defasında bilgisayarı yeni Portlar için tarar. Scream! in portları tekrar taraması için port sutun başlığına tıklamanız gerekir. 3. Her portu, o porta bağlanan aletlerin ayarlarına göre yapılandırın. 8
Baud Rate: Seri portun alete bağlantı hızı. Alete bağlanan seri 3 kanallı Güralp sayısallaştırıcıları 9600 ve 6 kanallı sayısallaştırıcıları 19200 hızlarına göre ayarlanmıştır. DCM üniteleri 115200 bağlantı hızına göre ayarlıdır. Eğer sayısallaştırıcının çıkış portunun bağlantı hızını bilmiyorsanız, Scream! Programı tarafından sizin için bulmasını menüden Auto-Detect i seçerek isteyebilirsiniz. Bu özelliğin çalışması için aletten veri geliyor olması gerekir. Eğer gerçek zamanlı veri için Scream! i kullanıyorsanız, geri kalan ayarların herhangi birini değiştirmenize gerek yoktur. AutoBaud: Alete bağlanınca, Scream! bağlı bulunduğu aletin bağlantı hızına uymak için kendi bağlantı hızını değiştirir. Bu olay gürültü içeren hatların veri transferi ile karışabilir. Eğer herhangi bir problem ile karşılaşırsanız bu seçimi iptal ediniz. ACKs: Scream! in alete Acknowledged (alındı) mesajları yollayıp yollamamasını sağlar. NACKs: Veri transferi sırasında bir sorun belirlenirse, Scream! in alete Not Acknowledged (alınmadı) mesajları yollayıp yollamamasını sağlar. BRP: Güralp Block Recovery Protocol kullanarak bağlantısı kesilen blokların Scream! tarafından tekrar elde edilmesini sağlar. Eğer tek yönlü (simplex) bir iletişim hattı kullanılıyorsa bu özellik seçilmemelidir. Eğer yukarıda açıklanan üç özelliği (ACKs, NACKs ve BRP) seçmezseniz, Scream! gönderilen veri paketlerini anlamayacaktır. Bu özellikle veri akışını değiştirmeden sayısallaştırıcıya bağlanmanız gerektiğinde yararlı olmaktadır. Örneğin, FIFO veya ADAPTIVE modunda olan bir sayısallaştırıcı normal olarak verileri Flash hafızada depolayacaktır (eğer veri paketleri alınmamışsa). Böyle bir sayısallaştırıcıdan kaydedilen verileri yüklemeye geldiğiniz zaman, bu üç özelliğin kutucuğu üzerindeki işareti sayısallaştırıcıya bağlanmadan önce kaldırmak gerekir. Bu işlemi yapmak kaydı devam eden verilerin Scream! e iletilmeden sayısallaştırıcı tarafından depolanmasını sağlar. Rx T/O (veri alımında zaman aşımı) : Scream! bir bloğun transferinin tamamlanması için zaman olarak bu saniyeler aralığında bekler. Eğer aletin iletişimi veri bloğunun transferinin esnasında 9
kesilirse, Scream! in hata tespit (Diagnostic) özelliği bu hatayı algılar ve alet ikinci kez bağlandığında o yarım kalmış veri iletiminin tamamlanmasını ister. Tüm işaretli kutuları sutun başlıklarına tıklayarak ayarlayabilir veya ayarını kaldırabilirsiniz. 4. OK yi tıklayınız Bağlı bulunan aletlerden gelen Stream ler (bileşenler) Scream! in ana penceresinin sağ tarafında bu işlemlerden sonra görülmelidir. Eğer ağdaki (Örneğin DCMs, veya diğer Scream! durumları) Scream! sunucusuna (server) ulaşmak isterseniz, Network Control penceresini kullanarak sunucuları listeye eklemeniz gerekir. Detaylı bilgi için istemcim (My Client) Bölüm 4.1 e bakınız. Scream!, tanımlanan tüm veri kaynaklarını programı kapattığınızda hatırlayacaktır. Bir dahaki seferde programı açtığınızda, otomatik olarak tüm bağlantıları kurmaya çalışacaktır. 2.2. Veriler için tampon bellek (Stream Buffer) Scream! Stream buffer olarak tanımlanan sabit bir hafıza alanına verileri kaydederek çalışır. Scream! in bütün fonksiyonları, veriler ile bu tampon bellekte çalışır. Scream! ilk çalıştırıldığında, bu tampon bellek boş bir alandır. Bu alana veriyi ya yerel seri portlardan ya ağ sunucusuna bağlanarak yada GCF dosyalarını yeniden görüntüleyerek ekleyebilirsiniz. Bu alanın büyüklüğü Setup penceresinde Display özelliğinden ayarlanabilir (bkz Display Setup, Bölüm 3.3). Tampon bellek dolunca, Scream! en eski verileri siler. Eğer Scream! e gelen verileri kaydetmesini söylemediyseniz (bkz Bölüm 8, Veri kaydı ve yeniden görüntüleme), silinmiş veriyi geri getiremezsiniz. Eğer GCF kaydını aktif hale getirdiyseniz, Scream! tampon bellekte veriyi içeren dosyaların kaydını tutar ve bu bilgiyi.lst uzantılı bir dosya olarak o anki kayıt klasöründe saklar. Scream! tekrar başlatılıldığında bu dosyayı okur ve tampon belleği bir önceki gibi ayarlamaya 10
çalışır. Aksi takdirde tampon bellek sanki Scream! ilk kez çalıştırılıyormuş gibi boş olarak kayda başlar. 2.3. Alet Dizini Scream! e bağlı yerel aletler, ağ üzerinden bağlı aletler veya yeniden görüntülenen dosyalar gibi tüm veri kaynaklarını ana pencerenin sol tarafındaki aşağı doğru açılarak gösterilir. Scream! in alet dizini, yeniden görüntülenen dosyaların tümünü içeren Files ve sismik ağı gösteren Network olarak iki ana bileşenden oluşur. Network un altında Scream! in bağlı olduğu tüm Network sunucuların listesi, artı işaretlerinin altında yerel (local) seri portlar bulunmaktadır. Bir sonraki katman seri portları içerir. Bu ikonlar aletleri tanıyabilmeye yardımcı olmak için sağlanmıştır, aynı zamanda doğrudan terminale erişimi sağlar. 11
Örnek olarak, yukarıdaki ekran görüntüsü herhangi bir alete doğrudan bağlanmış Scream! in bilgisayarda çalışmasını göstermektedir. Program MACALLAN1 adında COM1 ve COM2 olarak iki porta sahip bir ağ kaynağından veri almaktadır. Bu portlara BHOLE-BH05 ve GURALP-DA79 aletleri bağlı durumdadır. Eğer kurulumunuz, seri portlara bağlı bir CRM (Combiner-Repeater Module) veya DCM kullanıyorsa, birden fazla alet tek bir seri port ikonu altında listelenir. MACALLAN1 sunucu ikonu seri port bağlantılarını göstermek için aşağı doğru açılmıştır. Bağlantıları kutucuğu ikonuna tıklayarak yukarı doğru toplayarak alandan kazanmış olursunuz. Herhangi bir aleti devre dışı bırakmak için o aletin ikonu üzerindeyken sağ tuşla tıklayarak Ignore u seçerek yapabilirsiniz. Bunu yapınca Scream! aletten gelen veri bloklarını kaydetmez. O aletin verileri tampon bellekte görünmez veya diske kaydedilmez. Ignore u tekrar seçerek aletin devre dışı kalması sona erdirilebilir. İkonlar (Icons) Alet ikonları, aletin zamanlaması ve kütle pozisyonu durumu hakkında hızlı bir bilgi sağlamak için renklerini değiştirir. Eğer alet ikonunun her iki yarısı da renksiz ise herhangi bir bilgi almamıştır., Scream! programı başladığından beri aletten Eğer ikonun üst yarım kısmı yeşil ise,alet tatmin edici bir zamanlama sabiti bildirmiştir. Eğer ikonun üst yarım kısmı sarı ise, alet zamanlama akışında bir boşluk tespit etmiştir. Eğer ikonun üst yarım kısmı kırmızı ise, alet bir saatten fazla bir süre zarfında tatmin edici bir zamanlama sabiti bildirmemiştir. Bu olay eğer alet hata rapor etmişse ve aynı zamanda hiçbirşey rapor etmemişse meydana gelir. Eğer GPS sisteminin gücünün kesilmesi için zaman aralığı bir saatten fazlaya ayarlanmışsa, ikon, sistem normal çalışıyor olsa bile kırmızıya dönecektir. 12
Eğer ikonun alt yarım kısmı kırmızı ise, alet (veya aletin bileşenlerinden biri) kütle pozisyonu 15000 sayımdan (counts) fazla şekilde çalışmaktadır (yaklaşık olarak aletin düzenli hareketinin % 50 si). Büyük yer sarsıntıları esnasında herhangi bir kesme (clipping) olayı ile karşılaşmamak için bileşenin merkeze tekrar oturtulması gerekmektedir. Eğer alet yeşil bir kutu şeklinde görünürse, alet Scream e veri yerine durum blokları göndermiştir. Kutu bir Güralp CRM/SAM ı temsil eder. Bu modüller diğer aletlerden veri depolar veya iletir. Fakat bazen kendileri için durum blokları iletirler. Eğer herhangi bir sayısallaştırıcı veriden önce durum bloğu üretirse, bunun anlamı çok yavaş veri hızı yapılandırmış veya FILING veya DUAL filing modlarını kullanıyorsunuz demektir ve alet geçici olarak bu ikon ile gösterilir. (bkz Bölüm 7.5, Veri Akışı). 2.4. Stream Listesi Eğer alet dizininde Network, seçilmiş ise pencerenin sağ tarafında Scream in aldığı Stream ların tümünü listeleyecektir. Eğer cihazlardan biri seçildi ise, Stream listesinde sadece seçili olan cihaza ait bileşenler görülecektir. Tablodaki sutunlar her bir Stream hakkında yararlı bilgiler sağlamaktadır. Stream ID: Veri akışı için özel bir isim, A-Z arasında 6 harfli ve 0-9 arasında 6 sayıdan oluşan bir kombinasyon 00 ile biten veri akışları dahili sayısallaştırıcı hakkında durum bilgisi taşır, diğer veri akışları bağlı bulundukları aletlerden gelen verileri içerir. Düşük hızlı çevresel kanallar (Mux kanallar) Mx ile biten Stream ID lere sahiptirler (x: 0-9 veya A-F). Diğer Stream ID leri bağlı bulunan aletlerden gelen sismik veriler için kullanılır. Stream ID nin son rakamı veri akışının tap (kademe) numarasını verir (örnekleme hızını sırasıyla 0, 2, 4 veya 6 ya düşürmek için). Eğer 6 kanallı sayısallaştırıcı kullanılıyorsa, ikinci 3 kanal için tap numaraları 1, 3, 5 ve 7 kullanılır. 13
Rec: Scream! in bilgisayarın sabit hard-diskine veri akışını kaydetmesi. Eğer ağdaki başka bir alet Scream! den bağımsız olarak veri kaydediyorsa, bu sutundaki giriş yine No şeklinde olur. Bu sekmeye basarak kayıt başlatılabilir veya durdurulabilir. Comp: Stream verisinin sıkıştırma faktörü, her kaydın içerdiği bit sayısı olarak ifade edilir (8, 16 veya 32 bit). SPS: Saniye cinsinden veri akışının örnekleme hızı. Sonu 00 ile biten Status Stream ler çıktı verisi üretmez ve SPS olarak 0 değerine sahiptirler. Varsayılan olarak, Stream listesi, status stream ler en altta olmak üzere örnekleme hızına göre sıralanır. End Time and Date: En son gelen verinin kaydedilmiş tarihi ve zamanı. Bu en geç gelen veri anlamına gelmemektedir. RIC: Reverse Integrating Constant. Son gelen örneğin değeri. Bu kütle pozisyonunu veya çevresel veri akışlarının okunması için en faydalı özelliktir. Status Streams in (Veri akış durumu) RIC değeri sıfırdır. View List i seçerek her veri akışı hakkındaki genişletilmiş bilgiyi saklayabilirsiniz. Tekrar genişletilmiş bilgiye dönmek için View Details i seçiniz. Sıralama Seçenekleri (Sorting Options) Sıralama seçenekleri menüden View Sort By olarak bulunmaktadır. Alphabetical: Alfabetik sıralama, önce 0-9 sonra A(a)- Z(z). Component: Dikey bileşenleri (Zx ile biten) Nx ve Ex bileşenleri takip eder, sonra Mux kanallar Mx ile gelir. Bileşen tipinde Stream ID nin ilk dört karakterine göre sıralanır. 14
Instrument: Stream ID nin ilk dört karakterine göre sıralanır. Bir aleti önce tap sonra da bileşen olarak sıralar. Sample Rate: En büyükten en küçük örnekleme hızına göre sıralanır. Örnekleme hızında alet olarak sıralanır. Tap: Tap olarak sıralar (Stream ID nin son karakteri). Tap de önce alete sonra bileşene göre sıralama yapılır. Reversed ı seçerek bu sıralama işlemlerinden herhangi birinin tersten çalışmasını sağlayabilirsiniz. Aynı zamanda listeyi ilgili başlıklara tıklayarak Stream ID veya SPS ye göre sıralayabilirsiniz ve tekrar tıklayarak sıralamayı ters çevirebilirsiniz. 2.5. Durum Çubuğu (Status Bar) Scream! in ana peceresinin altında Scream in bulunduğu durum hakkında özet bilgi içeren bir durum çubuğu bulunmaktadır. Pencereden ulaşılabilinen farklı veri Stream larının sayısı Scream in tampon belleği tarafından kullanılan hafıza miktarı. Setup penceresinden tampon belleğin maksimum büyüklüğünü değiştirebilirsiniz (bkz Display Setup, Bölüm 3.3). Eğer değiştirilmiş değer bilgisayarınızın kapasitesine yakınsa bilgisayar yavaşlayabilir ve kullanmak zorlaşabilir. O anki zaman, yerel bilgisayarın zamanına göre (gelen verinin zamanı değil). Menüden View Status Bar ı tekrar seçerek durum çubuğunu iptal edebilirsiniz. 2.6. Veri Akışının Görüntülenmesi (Viewing Streams) Veriyi görüntülemek için bir pencere açmak gerekir bunu da veri kayıtlarından birinin üzerine iki kez tıklayarak veya herhangi bir kaydın üzerine gelip sağ tuş ile View i seçerek yapabilirsiniz. 15
Alternatif olarak listeden bir veri akışı seçip buna iki kez tıklamak ve ENTER tuşuna basarak veriyi bir pencerede görebilirsiniz. Data Stream lerinin (Veri Akışları) bir Waveview penceresinde açılmış hali. Bu pencere size gelen gerçek zamanlı verileri gösterir. Penceredeki veri akışını durdurabilir ve tampon bellekte olan veriyi inceleyebilirsiniz. Bu konu hakkında ayrıntılı bilgi Bölüm 3 Waveview Pencereleri altında verilmektedir. Status Stream ler (00 ile bitenler) normal metin içerirler. Status Stream e iki kez tıklayarak durum penceresini açabilirsiniz. 16
İlk bloklar sayısallaştırıcıdan boot mesajı verirler (sayısallaştırıcının yazılım (software) yenilemesi, seçilen veri akışlarının yüklenmesi ve tetiklenmesini de içerir). Sonraki bloklar görünür GPS uyduları, GPS anteninin yeri ve zaman senkronizasyon durumu hakkında bilgi verir. Ayrıca, her kanal ve veri hattı için o an kullanılan bağlantı hızları görüntülenir. Status Streams ve GPS hakkında daha fazla bilgi Bölüm 5.2 Digitizer Status Streams e bakınız. Eğer durum ve veri akışı (status and data stream) içeren bir seçimi görüntülerseniz, Status Stream ler beraber toplanacak ve bir Status penceresinde görünütülenecektir. Veri Streamları ise tek bir Waveview penceresinde görüntülenecektir. 2.7. Aletlere Bağlanma Sayısallaştırıcı (digitizer) yapılandırılması ve diğer yaygın işlemler alet dizinindeki digitizer üzerine sağ tıklayarak, Configure.. veya Control.. u seçerek gerçekleştirilir. Daha fazla bilgi için Bölüm 6 Sayısallaştırıcıların Yapılandırılması ve Bölüm 7 Sayısallaştırıcıların Kontrolü ne bakınız. 17
Aynı zamanda Scream!, sayısallaştrıcı üzerine sağ tıklayarak ve Terminal i seçerek, sayısallaştırıcının seri bağlantı noktasına ulaşmanıza ve doğrudan komut vermenize imkân sağlar. (Bkz Bölüm 5.1, Terminal Pencereleri) Scream!, herhangi bir alete diğer birimler üzeriden bağlanabilir (SAMs, DCMs vb.). Scream! her bir birim ile görüşerek ilgilendiğiniz alete ulaşmanızı sağlar. Fakat bu işlem biraz zaman alabilir. 2.8. Diğer Özellikler Ana menü bazı ek özellikler sunar. File Save Program State i seçerek Scream! in yapılandırmaların bir dosyaya hemen saklayabilirsiniz. Scream! i başlatınca bu dosya okunur ve Scream! i kapatırken de yapılan herhangi bir değişiklik bu dosyaya yazılır. Windows işletim sisteminde yapılandırma dosyası Windows klasöründe scream.ini olarak; Linux altında ise, $HOME dizininde saklanır. Yapılandırma dosyasının adı, komut satırı ile değiştirilebilir (bkz Ek C.1,Command Line Options). File Application Caption ile Scream ın ana penceresinin adını değiştirebilirsiniz. Bu özellik eğer birden fazla Scream! aynı bilgisayarda çalışıyorsa yararlıdır (Örneğin birden fazla network servisinin çalıştırılması durumunda). View Stay On Top ile Scream! ın ana penceresinin her zaman diğer Scream! pencerelerinin üstünde olmasını sağlar. Diğer uygulamalar Scream! ın ana penceresinin üstüne gelebilir. 18
3. VERİ GÖRÜNTÜLEME PENCERESİ (Waveview Windows) Scream! in en yaygın kullanılan özelliklerine Waveview penceresinden ulaşılır. Herhangi bir veri akışı kombinasyonu için istediğiniz kadar Waveview penceresi açabilirsiniz. Aynı veri akışı birçok Waveview pencerelerinde ve farklı ölçeklerde görüntülenebilir. Scream! in ana penceresinden bir Waveview penceresi açmak için; Ana menüden Window New Window u seçiniz Stream ler listesinden bir Stream ID üzerine iki kez tıklayınız Listedeki bir stream üzerine sağ tıklayarak ve View ı seçerek yada Stream lerin belli bir kısmını seçin ve bu seçilen kısım üzerine iki kez tıklayın (veya ENTER tuşuna basınız) Waveview penceresine yeni Stream leri, Streams listesinden seçip, seçilmiş olanı Waveview penceresine sürükleyerek veya diğer Waveview pencerelerinden sürükleyerek ekleyebilirsiniz. 19
Taşımayı Ctrl tuşuna basılı iken yapmak Stream in bir pencereden diğer pencereye kopyalanmasını sağlar aksi halde Stream yeni bir pencereye taşınacaktır. Stream leri bir Waveview penceresi içinde sürükleyerek düzenleyebilirsiniz (Eğer Waveview penceresini ikonu ile durdurduysanız, sürüklemeyi soldaki panelden yapmak gerekir, çünkü pencereyi çapraz sürüklemek bir büyütme (zoom in) yapacaktır). Veri akışı görüntüsünün solunda olan panel veri akışını System ID ve StreamID veya başka bir etiket ile tanımlamaktadır (bkz Stream Mapping Bölüm 3.3). Eğer etiket okunmak için çok uzunsa, Waveview penceresinin köşesinden çapraz olarak sürükleyerek genişliği ayarlayabilirsiniz. 3.1. Pencere Fonksiyonları Stream görüntüsünün üzerinde bir araç çubuğu, pencerede Streamler üzerinde etkili olan ikonları içerir. Yakınlaştırma ve Uzaklaştırma (Zooming in and out) Düşey olarak yakınlaştırma ve uzaklaştırma yapmak için, pencerenin sol üst köşesinde bulunan düşey ölçek ikonları üzerine tıklayın. Geçerli büyütme faktörü ikonlar arasında piksellerin sayım (counts) oranı olarak görülmektedir. Yakınlaştırma veya uzaklaştırma penceredeki her Stream i etkiler. Yatay olarak yakınlaştırma ve uzaklaştırma yapmak için yatay ölçek ikonlarına tıklayınız veya SHIFT tuşuna basıp mausunuzun tekerini (wheel) çeviriniz. Geçerli büyütme faktörü ikonlar arasında saniyede piksel olarak gösterilir. Bir örneği piksele dönüştürmek için büyütme faktörünü Stream! in örnekleme hızına bölün. Eğer çok geniş bir pencereniz varsa, özellikle büyük bir yatay büyütme faktöründe, Scream! pencereyi yana kaydırmadan yeni verinin çizimini bitiremeyebilir. Eğer bu olursa, 20
Scream! pencerenin yana kaymasını geciktirecektir ( gerçek zamanı bir kez daha gösterinceye kadar). Bunu önlemek için zaman ölçeğini azaltmanız gerekir. Eğer pencereyi ikonu ile duraklattıysanız, ilgilendiğiniz bir alanı, stream üzerinde bir dikdörtgen oluşturarak yakınlaştırabilirsiniz. Scream! dikdörtgenin sağ üst kısmında zaman aralığını ve sol alt kısımda da count sayılarını gösterir. Bu şekilde zoom yaptığınızda, Scream! her zaman pencerenin kenarlarını 1 saniye sınırında tutar. Bir veya birden fazla Stream i çapraz olarak sürükleyebilirsiniz. Bu işlem penceredeki tüm Stream leri içerecektir. Ölçümler Yapmak Time Cursors veya Ampl Cursors butonlarına tıklayarak düşey veya yatay imleçleri (cursors) görüntüleyebilirsiniz. Her imlecin bir ucunda beyaz bir kare vardır ve özellikleri ölçmek için Waveview penceresinden çapraz olarak sürüklenebilir. Eğer iki imleçde çakışırsa yalnızca kareleri görebilirsiniz. İmlecler arasındaki mesafe Time Cursors veya Ampl Cursors ikon yazısında Saniye - Hz veya count olarak verilmektedir. Aynı anda düşey ve yatay imleçleri aktif hale getirebilirsiniz. İmleçlerin 21
doğruluk limiti 1 piksel olduğu için, herhangi bir ölçüm yapmadan önce ilgilendiğiniz kısmı yakınlaştırmalısınız. Ampl Cursors geçerli büyütme ayarlarına göre mesafe ölçer. Fakat eğer tekil bir Streame ölçeklendirme faktörü uyguladıysanız, Ampl Cursors bu ölçeklendirmeyi hesaba katmaz, bu nedenle ölçülen mesafe count biriminde olmaz. Eğer streamin ölçek faktörünü algılayıcı (sensor) ve sayısallaştırıcıya (digitizer) göre ayarlarsanız, ölçülen mesafe fiziksel birimlerde olacaktır. Scream! eğer sayısallaştırıcıyı tanırsa sizin için uygun bir ölçek faktörü seçebilir. Setup penceresinin Display Options kısmından bu özellik aktif hale getirilir (bkz Bölüm 3.3. Görüntü Seçenekleri). Sayımların gerçek değerini elde etmek için Ampl Cursors da gösterilen değer ile sol taraftaki panelde ID numarasının altında o stream için görüntülenen ölçek faktörüne bölün. Mn ile biten Mux kanalları için ve eğer Setup penceresinde Mux Scaling özelliğini aktif hale getirdiyseniz (bakınız Bölüm 3.3. Görüntü Seçenekleri) elde ettiğiniz değeri 256 ile tekrar bölmelisiniz. Yazdırma (Printing) Waveview penceresinde görüntülenen o anki veriyi yazdırmak için Print ikonuna tıklayın. Scream!, pencerenin tam görüntüsünü yazdırmak için geçerli yazıcı (printer) ayarlarını kullanır. Aynı zamanda geçerli genlik (amplitude) ve zaman ölçeklendirmesi (time scaling), filitreleme ve diğer görüntü seçeneklerini de kullanır. İstediğiniz zaman gerçek zamanlı (real time) veya duraklatılmış modda çıktı alabilirsiniz. Aynı veriyi siyah beyaz yazdırmak için (renkli veya gri tonlu yazıcılardan) Print ikonu yanındaki oka tıklayarak ve Page Print (Monochrome) özelliğini listeden seçerek yapabilirsiniz. Siyah beyaz çıktı kopyalama ve faks işlemleri için daha uygun olmaktadır. Aynı zamanda Scream! i otomatik çıktı almak için ayarlayabilir veya veriyi bağlı bir plotter a doğrudan gönderebilirsiniz. Scream! de bulunan yazdırma seçeneklerinin daha detaylı anlatımı için Bölüm 9 Yazdırma seçeneklerine bakınız. 22
Kaydı Duraklatma Modu (Paused Mode) Pencerenin yana doğru kaymasını (scrolling) durdurmak için Pause ikonuna tıklayın. Durdurulan bu zaman aralığında gösterilen veriyi içeren bloklar gelirse, Scream! blokları pencereye ekler. Bir pencere duraklatma modunda iken, aşağıdakileri yapabilirsiniz, Scream! in hafızasında tuttuğu verilerin tümünü görmek için dalga şeklini (waveform) sağa ve sola yürütebilirsiniz. Diğer bir yol ise CTRL tuşunu basılı tutup mausunuzun tekerini (wheel) çevirerek veriyi sağa sola doğru yürütebilirisiniz. Yeni veri hafıza ön belleğine (memory buffer) eklendiği için, görüntü duraklatıldığı sürece kaydırma çubuğu (scroll bar) sola doğru yavaşça hareket edecektir. Verilerin özelliklerini kontrol etmek için yakınlaştırma ve uzaklaştırma Birkaç veri akışından (Streams) veriyi SHIFT tuşuna basarak ve sürükleyerek seçmek Yukarda ki şekilde seçilmiş veriyi bir dosyaya Save özelliğine tıklayarak kaydedebilirsiniz. 23
Klasörü ve dosya formatını seçerek ve OK tıklayarak her Stream için bir dosyaya veriyi kaydedebilirsiniz. Bazı formatlar her bir dosya için birden fazla veri akışlarını (Streams) destekler. Bu formatlar için, Single File ı seçerek veri akışlarını birleştirebilirsiniz. Seçilmiş verinin sol üst kısmındaki sayı (burada 2940), sizin seçmiş olduğunuz her veri akışından gelen örnek sayısıdır. İki veri akışından veriyi CTRL tuşuna basarak ve sürükleyerek seçebilirsiniz. Seçilmiş veri akışları sürüklemenin başlangıcı ile sonu arasında olanlardır. Veriyi Scream! in bir uzantısına yukardaki yöntemlerden birini kullanark ve menüden iligili uzantıyı seçerek iletebilirsiniz. Detaylı bilgi için Ek A Extending Scream! e bakınız. 24
Pause ikonuna tıklayarak gerçek-zaman (real-time) moduna dönebilirsiniz. Eğer büyütme ayarlarını değiştirdiyseniz, pencere bir önceki durumuna dönecektir. Diğer İkonlar Block Boundaries ikonuna tıklamak pencerede görüntülenen her GFC bloğunun sonunda noktalı bir çizgi görüntülenmesini sağlar. Her çizginin yanındaki sayı, bloklardaki her örneği saklamak için kullanılan bit sayısıdır. 8 bitlik örneğe (en büyük fark -128 den 127 e counts) sahip sabit uzunlukta GCF bloğu, 32 bitlik bir bloğa göre 4 kez daha fazla örnek saklayabilir. Blok sınır işaretlerini, ikona tekrar tıklayarak kaldırabilirsiniz. Bandpass Filter ikonuna tıklayarak Scream! in görüntülenen her bir veri akışına band-pass filtresi uygulaması sağlanır. Bu daha çok, uzun periyotlu sinyallerin baseline değişmesine neden olduğunda yararlıdır. Band pass aşağıdaki gibi ayarlanır; Veri 1 veya 2 örnek/s olarak 10-30 s band pass ile filtre edilir. Diğer örnek hızlarındaki veriler Streamın Nyquist Frekansının 0.1 ve 0.9 olan köşe (corner) frekanslarında filtrelenir. Filtreyi kaldırmak için ikona tekrar tıklayınız 25