TEKNİK BİLGİ FORMU ÜRETİM NO : CA 102 T ÜRETİM ADI : CAM ÇIKARTMA ( DECAL ) PLATİN YALDIZ GENEL BİLGİ ; Heraeus Tokmak, değerli metal içeriğinde Altın, platin ve digger değerli metaller olan, cam çıkartmalarında kullanılan CP102 T kod numaralı yaldızı üretmektedir. Değerli metal içeriğine bağlı olarak metal film uygulamasında pişirim sonrasında platin film kalınlığı yaklaşık 0,1 µm civarında olur. Platin dekorları, Cam tipine bağlı olarak değişik ısı derecelerinde pişirilen değerli metaller ergimez, yalnızca dekorun yüzeyinde pekişir ve yüzeye iyice yapışır. Değerli metaller için kalite parametreleri aşağıdaki gibidir: Değerli metalin pişme sonrası rengi. Pişmiş değerli metal dekorunun parlaklığı. Değerli metal dekorunun mekanik ve kimyasal direnci. Baskı karakteristikleri. Pişme sıcaklığı aralığı. PİŞİRİM ARALIĞI; CAM TİPİ FIRIN ARALIKLARI Soda-Kireç camı 520ºC- 880ºC ( 1440-1620 º F ) Bor silikat camı 580ºC- 610ºC ( 1080-1130 º F ) Kurşun silikat camı 480ºC- 540ºC ( 890-1004 º F ) Tabloda verilen ısı değerleri kullanılan camın özelliğine göre değişiklik göstermektedir. Bu değer aralıkları değerli metalin cam yüzeyine tutunmasında çok önemlidir. Ayrıca pişirim derecesi ve hızı ile soğutma süreci değerli metalin yüzeye tutunmasına yardımcı olur. KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ ; Değerli metal pastaları elek baskı için hazır şekilde temin edilir. Tiksotropik viskoziteleri vardır ve böylece düzgün yüzeylerin oluşmasını sağlar. Özellikle ince çizgilerde keskinlik verir. Normalde inceltme gerekli değildir, eğer değerli metal pastası tek kullanımda bitmiyorsa ve ara ara kullanılıyorsa bu durumda içindeki solvent buharlaşacağı için, diğer kullanımlarda %5 10 oranında V 170 inceltici ilave etmek gerekebilir. İlave edilen inceltici ve değerli metal yaldız iyice karıştırılır ve üçlü valsten çekilirse tekrar orijinal viskoziteye ulaşması ( homojen olması) daha kolay sağlanır. Değerli metal CP 102 T platin yaldız tüketimi baskı parametrelerine bağlıdır. Elek numarası ( mesh ) ragle sertliği ve ağız yapısı, baskı açısı, baskı basıncı vb. ) yaklaşık 0,2 0,3 gr/100 cm² dir. Heraeus Tokmak Kıymetli Madenler Sanayi ve Ticaret A.Ş. Ataturk Mahallesi 37. Sokak No:6 Ulucak Kemalpasa Izmir TURKEY Tel: +90 232 877 24 10, Fax: +90 232 877 24 07 87 Hasan Tahsin V.D., 461 011 58 59 e-mail: Ceyhun.yalcinkaya@heraeus.com.../2
- 2 - DEĞERLİ METAL PASTALARIN VE DEKALLERİN DEPOLANMASI; Değerli metal pastalar için optimum depolama ortam sıcaklığı 15-20 C aralığındadır. Ancak değerli metal kapları hiç hava almamalı ve orijinal kutulama biçimi bozulmamalıdır. Bu koşullar altında CP 102 T altı aya kadar depolanabilir. Bu değerli metalle basılan dekaller( çıkartma kağıtları ) 18 24 C aralığındaki sıcaklığın sağlandığı ortamda depolanmalıdır ve ortamdaki havanın nemi yaklaşık % 60 olmalıdır. Dekaller arasında birbirlerine yapışmayı önleyici mumlu kağıt veya benzeri bir ürün bulunmalıdır. Saklama süreci Dekalin( çıkartma kağıdın ) ve üzerindeki dekstrin tabakasının kalitesi ile orantılıdır. Çok kuru hava, yüksek sıcaklık ve yüksek basınç dekallerin bulunduğu ortamda olmamalıdır. Ayrıca dekal kağıtları dik istiflenmelidir. PİŞMİŞ DEĞERLİ METAL TABAKANIN ÖZELLİKLERİ ; Birbirinden farklı pek çok faktör pişirilmiş değerli metal tabakanın özelliklerini değiştirebilir. Örneğin; fırın sıcaklığı ve fırında kalış süresi, fırın içindeki ısı dağılımının homojen olup-olmaması, organik bileşenlerin yanarken yarattığı kirin temizlenip- temizlenmemesi, fırın doluluk miktarı, dekalin uygulandığı yüzey, dekal üzerindeki dekstrin tabakasının kalitesi. Pişmiş değerli metalin özellikleri üzerinde değişikliğin oluşmasına neden olabilir. RENK VE PARLAKLIK ; Pişmiş CP 102 T gri renkte ve parlak bir görüntüye sahiptir. Pişmiş değerli metal tabakası sülfür içeren ortamda tutulursa değerli metal tabaka yüzeyinde oksitlenme oluşabilir. Normal şartlarda değerli metal pişme sonunda parlak görünür, ancak değerli metalin kalın kullanılması, pişme süresi uzunluğu veya atmosfer rejimi değişikliği, fırın sıcaklığının çok yüksek olması, çıkartmalarda dekor yüzeyinin dekstrin artıklarıyla kirlenmiş olması, dekal uygulandıktan sonra yüzeyin nemli bez-sünger ile silinmesi bu görüntünün mat bir yüzeye dönmesine neden olabilir. ÇATLAMA ; Değerli metal pastanın çok kalın- çok ince kullanılması, uygulama esnasında dekallerin yüksek oranda gerilmesi de çatlaklara neden olabilir. Dekallerin uzun depolama süresinde kuru ve sıcak ortamda bekletilmesi de çatlakların oluşmasına neden olabilir. Ayrıca uygulama yüzeyindeki toz, parmak izi ve su damlalarının kalması yine çatlakların oluşmasına neden olabilir. KİMYASAL DİRENÇ ; Bulaşık makinesi dayanımı dekor yapılan ürünün tipine, pişirim sıcaklığına, baskı kalınlığına, kullanılan deterjan tipine, suyun kalitesine ve bunun dışında pek çok faktöre bağlıdır. Fachnormenausschub Materialprüfung FNM testine göre ( Almanya ) bulaşık makinesi testi Miele sürekli bulaşık makinesi kullanılarak yapılır. Eğer dekor 200 yıkamaya kadar dayanıyorsa buna bulaşık makinesine dayanıklı denir. Tavsiye edilen şekilde uygulama yapıldığında CP 102 T bulaşık makinesine dayanıklıdır. DEĞERLİ METALİN KAĞIT ÜZERİNE BASKI İLE UYGULAMA BİLGİSİ ; Uygulamada iyi havalandırılmış ve tozdan uzak bir ortamda çalışılmalıdır. Kaliteli baskı şartları 22-25 C de % 55-70 bağıl nem olan ortamda elde edilebilir. Bu şartın sağlanması ile yerden kalkabilecek toz zerreciklerinin baskı yapılan kağıt yüzeyine yapışmasını engellemek, kullanılan kağıdın stabil boyutlarını muhafaza etmesini sağlamak içindir..../3
- 3 - ÜRÜN, ELEKLER VE BASKI İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER ; Heraeus Tokmak CP 102 T ürünü kullanıma hazır uygun viskozitede verir. İnceltilmesi tavsiye edilmez. Fakat depolama süresi uzun olursa viskozite artar ve V170 inceltici ile %5-10 arasında karışım ve üçlü vals ile ezme işlemi yapılarak ilk viskozite kıvamına getirilebilir. CP 102 T baskı için tavsiye edilen elekler polyester 120-35 T den 140-35 T veya çelik 350-400 mesh dir. Ragle açısı 15-35, rakle basıncı 2,5 4,0 bar, elek yüksekliği 3-5 mm, ragle sertliği 60-75 shore olması tavsiye edilir. Yinede uygulanan dekorun özelliğine göre bu değerler farklılaşabilir. Çıkartma ( dekal ) üretiminde; Elek üzerine dökülen değerli metal ürünün CP 102 T rakle baskısını ve sıyırmayı düzgün olarak sağlayacak miktarda olmalıdır. Böylece buharlaşma yoluyla ürün viskozitesinin bozulması önlenmiş olur. Kısa baskı aralıklarında elek üzerinde kalan bloğun kurumasını önlemek için toplamak gerekir. Uzun aralıklı bekleme sürelerinde elek solventle temizlendikten sonra, V34 temizleme malzemesiyle temizlenmelidir. Bu işlem kullanılan eleğin tıkanmamasını ve uzun süre kaliteli baskı yapılmasını sağlar. Dekor uygulamada tüm renk baskı işleminden önce değerli metal basılmalıdır. Değerli metal pastanın kuruması nem, sıcaklı ve basılan tabakanın kalınlığına bağlı olarak değişir.kurumadan. sonra diğer renkler basılabilir. CP 102 T kuruma süreci normal oda şartlarında yaklaşık 6-8 saat olarak belirlenmiştir. Eğer değerli metal ürün kullanılan boyalara çok yakınsa, değerli metal içindeki birleşim buharı nedeniyle renk üzerinde matlık ve ton farklılıkları görülebilir. Bu nedenle boyalar ( özellikle kadmiyum içeren kırmızı renk ) ile değerli metal birbirine değmemelidir. Tüm renkler basıldıktan sonra, standart bir film kaplayıcı ( lak ) baskısı yapılır. Lak baskısında yüzeyde hava kabarcığı olması, lak altındaki değerli metalin pişme sonrası görünümüne olumsuz etki edebilir. Değerli metal uygulama kalınlığı belirlenen elek ve viskozite aralıklarında yapılmalıdır. Çok fazla inceltilerek ve daha ince bir elekle basılan değerli metal pişirildiğinde cam üzerinde net bir parlaklık ve görüntü yerine daha soluk bir görüntü oluşturabilir. Kalın olarak kullanıldığında ise, dekorlarda çok görülen ayrışma, kabuklanma, çatlama, yer yer donuklaşma gibi hatalar ortaya çıkar. DEKALLERİN ÜRÜN ÜZERİNE UYGULANMASI ; Dekallerin uygulanacağı yüzey mutlaka temiz olmalıdır. Ortam sıcaklığının yaklaşık 20-30 C olması istenir. Dekallerin kağıttan kolaylıkla çıkmasını sağlamak için 20-30 C sıcaklık aralığındaki suda ıslatılır. Eğer su çok soğuk ise dekaller kağıttan kolay çıkmaz ve özellikle değerli metal içeren dekallerde çatlama olabilir. Eğer su çok sıcak ise dekaller çok yumuşar ve zayıflar, uygulama zorlaşır.dekallerin transferi için kullanılan su kireçsiz olmalı ve belli aralıklarla değiştirilmelidir. Eğer su çok fazla yapıştırıcı ( dextrin ) içerirse dekalin yüzeyinde yapıştırıcı ( dextrin ) kalır. Yapıştırıcı artıkları iğne delikle ( deliklere ) veya değerli metal tabakasında siyah beneklerin oluşmasına sebep olur. Dekallerin transferi sırasında yüzeye yapışacak bölüme dokunmaktan kaçınılmalı ve yüzeye direk teması sağlanmalıdır. Dekorlar transfer yapılırken ragle ile çok fazla esnetilmemeli ve değerli metalin çatlaması engellenmelidir. Transfer uygulama işlemi bitiminde dekorların altında su kalmamasına dikkat edilmeli, temiz kuru bez yardımıyla transfer yüzeyi kurulanmalıdır. Uygulama işlemi tamamlanan dekorlu mamül tozdan arındırılmış bir ortamda ve yaklaşık 20-30 C sıcaklıkta 8-24 saat bekletilmelidir. DEKALLERİN FIRINLANMASI ( PİŞİRİM ) ; Pişirim ısısı yavaş yavaş yükseltilerken, önce bileşimdeki çözelti maddeleri ile yağlar uçar. 250 C den sonra renk koyulaşır ve 300-350 C dereceleri arasında geçici olarak siyahlaşır. Daha sonra metalik aynalaşma görülürken renk yavaş yavaş açılır ve altın gelişir. Bununla birlikte altın tabakası başlangıçtan buyana parlaklığını korur. En.../4
- 4 - çok 400 C derecede son kalan organik madde izleri kaybolur. Pişirim gazların normal olarak çıkışını sağlayacak şekilde yavaş ve oksitleyici atmosferde yürütülmelidir. Pişirim sırasında fırın atmosferinde yeterli havalanma sağlanmazsa yavaş yanan karbondioksit kalıntıları daha uzun süreyle kapanan, sıkışan metal film tabakaları arasında kalacağından, altın lekeli ve mat bir görünüm alabilir. Pişirim hızlı yapıldığında ise, parlak sonuç alınması beklenen dekorlarda matlık ve donukluk ortaya çıkabilir. Bu nedenle sabit fakat yavaş yavaş artış trendi gösteren bir sıcaklık gerekir. Değerli metalin yüzeye sağlıklı yapışmasında pişirim pik sıcaklığı ve süresi çok önemli olduğu gibi, düşük sıcaklık ve hızlı soğutma yapışmayı olumsuz etkiler. Ancak soğutma hızı, pişme ve olgunlaşma süreçleri kadar önemli rol oynamaz. Bununla beraber pişirme işleminde, olgunlaşıp yüzeye yapışma anından hemen sonra sıcaklık aniden kesilmemelidir. Teknik Bilgi formu : Üretimde olan ürün üzerinde yapılan testler sonucunda elde edilen veriler gözden geçirilerek hazırlanmıştır. Ürün uygulama ve kullanım önerilerine uyulması istenen sonuca ulaşmada kullanıcılara yardımcı olacaktır. Ancak aldığınız dekor ürünleri ile malzemenizi dekorlamanız sırasında alacağınız dayanım, parlaklık, renk tonu gibi özellikler önemli oranda sizlerin ürün ve kullanım şartlarına bağlıdır.bu nedenle, firmamızdan aldığınız malzemeleri öncelikle laboratuvarlarınızda test yapmanızı özellikle öneriyoruz. Ön test yapmadan üretime aldığınız sevkiyatlarımızda sonradan çıkabilecek beklenmeyen sonuçlar tamamen sizin sorumluluğunuzdadır.../5
- 5 - SIK KARŞILAŞILAN HATALAR, SEBEPLERİ VE ÖNLEME YOLLARI HATA SEBEBİ KORUNMA Basılan kıymetli metal dekorda çizikler Dağınık baskı formatı Sıyırıcının çizmesi Sıyırıcı değişimi ve bileme ( düzeltme) Sıyırıcının yeterli basınca sahip olmaması ve ucu körlenmiş olabilir. Sıyırıcı değişimi ve bileme ( düzeltme ) Bulanık konturlar ve altın akıntısı Kullanılan değerli metalin çok ince olması Bir süre ürünün bulunduğu kabın ağzını açık bırakın, çözücünün bir kısmı buharlaşsın, veya yeni ürün ile ince ürün viskozite ayarı için karıştırın ve üçlü valsten geçirin Toz kirlenmesi ve parmak izleri veya su damlacıkları Benek,pinhol,mat pişme Çıkartma altın veya üstünde dekstrin artıkları Dekorlama işleminden önce temizleme. Çıkartma suyunun değiştirilmesi, temiz bezle çıkartmanın silinmesi Fırında hava enjeksiyonu,sıcaklık artışının yavaş olması, fırına giren mamul sayısının azaltılması. Fırın problemleri; fırın redüksiyon atmosferi, yetersiz havalandırma, 300-400 C kritik fazda hızlı sıcaklık artışı, aşırı fırın yükü, fazla mamul pişirimi Altın pişirim sonrası kırılıyor Çıkartma altında su kalıntısı Mamul yüzeydeki kirlenmesi Dekorlama öncesi mamul temizlenmeli Dekalin dikkatli yapıştırılıp ragle çekilmesi gerekir Altında çatlaklık Kıymetli metal dekorasyonun mekanik dayanımı düşük Dekor fazla uzama yapıyor Çıkartma suyu çok soğuk ve ya çıkartma çok soğuk yüzeyli mamule uygulanıyor. Çok düşük sıcaklık pişirimi Mamul kalınlığı çok ince uygulama Dekali fazla uzatmamak için şablon çalışması yapmak gerekir. Çıkartmanın ıslatıldığı su ılık olmalı, dekorlanacak mamul ısıtılabilir. Pişirim sıcaklığını arttırın 120T-140 T arası polyester elek/ 350-400 mesh çelik elek kullanın Kıymetli metal dekorasyonunda kırmızı/ çok koyu arka yüz görünümü Kıymetli metal ürünü kullanıma uygun değil Camın kimyasal yapısı Kıymetli metalin yerleştirilmesi kural olarak, kenar kısmına ne kadar yaklaşırsa, arka yüzlerde o kadar kararma ve kırmızılaşma olur. Uygulama kalın yapıldıysa yine cam arka yüzeyde kırmızılaşma olur. Camın tipine uygun değerli metal seçilmeli Kıymetli metalin yerleştirilmesine dikkat edilmeli.