TÜRKİYE DE SİGORTACILIK Sigortacılıkla ilgili kanunlar; 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu (2007), 5363 sayılı Tarım Sigortaları Kanunu (2005), 6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu DASK (2012) Toplam sigorta şirketi sayısı 58, acente sayısı 16.386, eksper sayısı 2.566, broker sayısı 85, sigorta sektörü personel sayısı 15.468 (2011) Bu şirketler; Hayat dışı, Hayat ve Hayat/Emeklilik branşlarında faaliyet göstermektedirler. Poliçe sayısı ve prim üretimi bakımından; Bireysel emeklilik, DASK, Tarım Sigortası ve Zorunlu Trafik Sigortaları ilk sıralarda yer almaktadırlar.
TÜRKİYE DE SİGORTACILIK Bazı ülkelerdeki kişi başına prim üretimleri ve bunların GSYH'ya oranları (2010) Kişi başına prim Ülkeler GSYH oranı (%) üretimi (Dolar) Hollanda 6.159 13 İngiltere 4.298 11,8 Fransa 4.221 10,7 ABD 3.746 8 Almanya 2.843 7 Yunanistan 541 2 Rusya 296 2,3 Türkiye 122 1,3 Bu veriler, Türkiye de sigortacılık sektörünün potansiyelin çok altında olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. 3
TÜRKİYE NİN TARIMSAL ÜRETİMİNDE TEMEL VERİLER Tarımda çalışanların oranı, Türkiye de çalışanların Tarımsal Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (2011) Tarımda kişi başına gelir (2011) %25,5 dir. 62,7 Milyar Dolar. 3.653 Dolar. Tarımda dünyada 7. büyük tarımsal ekonomiye sahip ülkedir. (OECD 2011 raporu) Tarımsal İhracat 15.3 Milyar Dolar. Tarım sektörü tabiat şartlarına bağlı olması sebebiyle dünyanın her yerinde hassas ve stratejik bir sektördür. Tarım ülkelerin beslenme, istihdam ve kalkınması için de önemli bir kaynaktır. 4
Tarımsal Ürünlerin Dağılımı
TARIMSAL İŞLETME SAYILARI ve FAALİYET ALANLARI Toplam İşletme Sayısı 1991 : 4.091.530 2001 : 3.075.650 Bitkisel Üretim 1991 : 993.685 2001 : 929.582 Hayvansal Üretim Bitkisel ve Hayvansal Üretim 1991 : 148.190 2001 : 72.629 1991 : 2.949.655 2001 : 2.074.439
Tarımsal Katma Değer Bitkisel üretim, % 65 Tahıllar % 17 Baklagiller % 3 Endüstri bitkileri % 27 Meyveler % 29, Sebzeler %16, Çiçek ve diğerleri % 8. Hayvansal üretim, % 29 Balıkçılık, % 3 Ormancılık, % 3
TÜRKİYE NİN TARIMSAL ÜRETİMDE DÜNYADAKİ YERİ Tarım alanları bakımından dünyada 24 üncü, AB de ise 1 inci, Buğday üretiminde dünyada 8 inci, AB de 1 inci, Pamuk üretiminde dünyada 6 ıncı, AB de 1 inci, Toplam sebze üretiminde dünyada 2 inci, AB de 1 inci sırada yer almaktadır. 8
Kayısı Üzüm İncir Fındık Kiraz TÜRKİYE NİN DÜNYA ÜRETİMİNDE ÖNEMLİ PAYA SAHİP OLDUĞU ÜRÜNLER (2010) Karpuz Mercimek Kavun Salatalık Antep Fıstığı Biber Elma Nohut Zeytin Domates Çay Patlıcan FAO-2010
Bazı Tarım Ürünlerinde Dünya ve Türkiye Verim Ortalaması 2009 (kg/da) ÜRÜNLER DÜNYA AB TÜRKİYE Buğday 302 541 254 Arpa 278 448 243 Mısır 512 692 718 Ayçiçeği 134 179 181 Çeltik 420 654 775 Mercimek 99 78 140 Kuru Fasulye 78 145 191 Patates 1.798 3.009 3.037 Soya 225 277 366 Nohut 88 96 123 Kaynak: FAO 2009 10
TARIMDA DOĞAL RİSKLER Katastrofik Riskler Yönetilmesi Zor Riskler Kontrol Edilebilir Riskler Kuraklık Sel ve su baskını Dolu Don Fırtına Hortum Deprem Heyelan Hastalık ve Zararlılar
TARIM SİGORTALARI MODELLERİ DEVLET SİGORTASI (FON SİSTEMİ) ÖZEL SEKTÖR SİGORTASI DEVLET- ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ
Dünya da Uygulanan Tarım Sigortası Programları RİSK SİGORTASI VERİM SİGORTASI GELİR SİGORTASI İNDEKS SİGORTASI GELİR İSTİKRAR HESABI Tek Risk Sigortası Parsel Bazında Verim Sigortası Parsel Bazında Gelir Sigortası Alan Bazlı Verim İndeks Sigortası Çoklu Risk Sigortası İşletme Bazında Verim Sigortası İşletme Bazında Gelir Sigortası İklimsel Verilere Dayalı İndeks Sigortası Uzaktan Algılama Verilerine Dayalı İndeks Sigortası
Farklı Sigorta Modelleri ve Programlarının Uygulandığı Bazı Ülkeler ABD ÜLKELER KANADA JAPONYA AVUSTRALYA BREZİLYA ARJANTİN KÜBA GÜNEY AFRİKA İSRAİL ÖZEL SİGORTA Tek Risk Sigortası Tek Risk Sigortası Gelir İstikrar Hesabı Tek Risk Sigortası, Çoklu Risk Sigortası Tek risk sigortası, Çoklu Risk Sigortası, Verim Sigortası DEVLET SİGORTASI (Fon Sistemi) Verim Sigortası, İndeks Sigortası, Gelir İstikrar Hesabı Çoklu Risk Sigortası, Verim Sigortası, İşletme Verim Sigortası Çoklu Risk Sigortası, Verim sigortası DEVLET-ÖZEL İŞBİRLİĞİ (Prim Destekli) Verim Sigortası, Gelir Sigortası, İndeks Sigortası Çoklu Risk Sigortası, Verim Sigortası, İndeks Sigortası Verim Sigortası Kaynak: Alasa (1992), ENESA (2004), Ibarra ve Mahul (2004), Skees et al. (2005), Skees ve Enkh-Amgalan(2002), Skees et al. (2001), Stoppa ve Hess (2003), The World Bank (2005)
Avrupa da Farklı Sigorta Modelleri ve Programlarının Uygulandığı Ülkeler ÜLKELER ÖZEL SİGORTA DEVLET-ÖZEL İŞBİRLİĞİ (Prim Destekli) İSPANYA Tek Risk Sigortası, Çoklu Risk Sigortası, Verim Sigortası AVUSTURYA İTALYA ROMANYA PORTEKİZ Tek Risk Sigortası, Çoklu Risk Sigortası, Verim Sigortası Tek Risk Sigortası, Çoklu Risk Sigortası, Verim Sigortası Tek Risk Sigortası, Çoklu Risk Sigortası Tek Risk Sigortası, Çoklu Risk Sigortası TÜRKİYE Tek Risk Sigortası Çoklu Risk Sigortası İNGİLTERE DANİMARKA Tek Risk Sigortası Tek Risk Sigortası ALMANYA MACARİSTAN HOLLANDA BELÇİKA İSVEÇ Tek Risk Sigortası Tek Risk Sigortası Tek Risk Sigortası Tek Risk Sigortası, Çoklu Risk Sigortası Tek Risk Sigortası, Çoklu Risk Sigortası FRANSA Tek Risk Sigortası, Çoklu Risk Sigortası Verim Sigortası BULGARİSTAN Tek Risk Sigortası, Çoklu Risk Sigortası Kaynak: Alasa (1992), ENESA (2004), Ibarra ve Mahul (2004), Skees et al. (2005), Skees ve Enkh-Amgalan(2002), Skees et al. (2001), Stoppa 15 ve Hess(2003), The World Bank (2005)
Dünyada Tarım Sigortaları (2011) Hayvan Hayat Sigortası % 4 Bitkisel Ürün Sigortaları % 90 At Sigortası % 2 Sera Sigortası % 2 Su Ürünleri Sigortası % 1 Özel Orman Sigortası % 1
Tarım Sigortalarının Coğrafi Dağılımı (2011) ABD & Kanada (% 56) Avrupa (% 16) Asya (% 23) Afrika (% 0,7) Latin Amerika (% 3) Aus & YZ (% 0,7) Dünya Tarım Sigortaları Prim Üretimi: 24 Milyar $
ÜLKEMİZDE TARIM SİGORTASININ BAŞLANGICI Bitkisel ürünler 1957 yılından itibaren Dolu riskine karşı sigortalanmaya başlanmıştır. Sektörün özelliği dolayısıyla, bağımsız bir yasal zemin oluşturulamadığından istenen başarıya ulaşılamamıştır. 18
Tarımsal üretimin çok yüksek risk içermesi ve dolayısıyla çok yüksek prim ödemesi gerektirmesi nedeniyle sigorta kapsamına alınamayan doğal risklerin; Primlerinin belirli bir kısmı ile Hasar fazlası desteğinin devlet tarafından sağlanması, Risklerin sigortacılık kurallarına uygun, kar amacı olmadan ve teknik esaslara dayalı olarak yönetilmesi, Üreticilerin; riskler nedeniyle uğrayacağı zararların tazmin edilmesi, 19
Tarımsal üretimin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve risklerden doğabilecek belirsiz kamu bütçe yükünün planlı hale getirilerek, üreticilerin uzun vadeli gelir istikrarına kavuşturulması, Doğal afetlerin tarım ve hayvancılıkta neden olduğu zararları; Teknik esaslara dayalı, Kâr amacı olmadan, Şeffaf, güvenilir, çağdaş, Sürdürülebilir bir sistem ile sigorta prensipleri çerçevesinde kısmen de olsa karşılayıp, üreticileri uzun vadede gelir istikrarına kavuşturarak üretimde devamlılığı sağlanması amaçlanmıştır. 20
Tarım Sigortaları Kanunu (14/6/2005) Tarım Sigortaları Havuzu Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (18/05/2006) Tarım Sigortaları Uygulama Yönetmeliği (18/05/2006) 2011 / 2602 sayılı Tarım Sigortaları Havuzu Tarafından Kapsama Alınacak Riskler, Ürünler ve Bölgeler ile Prim Desteği Oranlarına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı. Tarım Sigortaları Havuzu İle Sigorta Şirketleri Arasında Yapılan Sözleşme Genel Şartlar, Teknik Şartlar, Tarife ve Talimatlar 21
Yasal Düzenlemeler Kurumsal Yapı Tarım Sigortaları Havuzu Devlet - Özel Sektör İşbirliğinin Tarafları İşletici Şirket Devletin Prim ve Hasar Desteği Denetim Gönüllülük Esası Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) 22
Kanun kapsamındaki risklerin teminat altına alınması, hasarların tespit edilmesi, tazminat ödemelerinin yapılması ve hizmetlerin yürütülebilmesi amacıyla Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) kurulmuştur. 23
Devlet (4 üye) Sivil Toplum Kuruluşları (2 üye) Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (2 üye) Hazine Müsteşarlığı (2 üye) HAVUZ YÖNETİM KURULU (7 Üye) Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği (1 üye) Türkiye Ziraat Odaları Birliği (1 üye) TARIM SİGORTALARI HAVUZU (TARSİM) İŞLETİCİ ŞİRKET (1 üye) 24 24
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (2) Hazine Müsteşarlığı (2) Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği (1) Türkiye Ziraat Odaları Birliği (1) İşletici Şirket (1) 25
Tarım Sigortaları Havuzu Yönetimi Konu İle İlgili Kamu Çalışanları İşletici Şirket Yönetimi ve Çalışanları Üniversiteler ve Araştırma Enstitüleri Sigorta Şirketlerinin Çalışanları Acente, Broker ve Çalışanları Çiftçiler, Üreticiler ve Yetiştiriciler Tarım Sigortaları Havuz Eksperleri 26
Poliçe düzenleme, Prim tahsilatı, Hasar tespitleri, Tazminat ödemeleri, Ortak kararlar ile tek bir organizasyon, Teminat çeşitleri, Genel şartlar, teknik şartlar, tarife ve talimatlar, Hasar tespitleri, tazminat ödemeleri, Standart poliçe, Sistemin bir bütün olarak güvenilir olması temel esas alınmıştır. 27
Merkezi bir organizasyon ile teknik ve mali kaynaklar daha verimli kullanılması, Yeni teminat çeşitleri ve devlet desteği sayesinde poliçe sayısının arttırılması, Risklerin ürünler ve coğrafi bölgeler arasında daha dengeli bir dağılımı sağlanması, Üreticilerin daha düşük prim fiyatları ile sigorta yaptırması mümkün olması, Sonuç olarak, tarım sigortalarının hızlı ve sağlıklı bir şekilde gelişmesi sağlanacaktır. 28
Bugüne kadar sigortalanamayan risklerin sigorta kapsamına alınmasına imkân tanıması, Çiftçilerin ihtiyaçlarını büyük ölçüde karşılaması, Yüksek güvence sağlanmaktadır. Tamamen sigorta prensiplerine ve teknik esaslara göre çalışması, Sigorta sisteminin en önemli unsuru olan devamlılık ve sürdürülebilirlik özelliğine sahiptir. 29
Üreticiler tarafından ödenmesi gereken sigorta priminin bir kısmı devlet tarafından karşılanır. Ürünler, riskler, bölgeler ve işletme ölçekleri itibariyle Devlet tarafından sağlanacak prim desteği miktarları, her yıl Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir. Amaç, üreticileri sigorta yaptırmaya teşvik etmektir. 30
Ulusal ve uluslararası piyasadan sağlanan korumanın yeterli olmaması halinde Bakanlar Kurulunca belirlenecek kısım, Devlet tarafından taahhüt edilmesi. Beklenenden fazla hasar olduğu takdirde bu kısım yukarıda belirtilen çerçevede Devlet tarafından Havuz a aktarılarak karşılanır. 31
Çiftçilerin sigorta sistemine katılımı isteğe bağlıdır. Riski en iyi değerlendirecek kişi üreticinin kendisidir. İsterse ihtiyacına uygun sigortayı yaptırır veya yaptırmaz. Bu Kanun kapsamında, uygulama yılında yer alan riskler için tarım sigortası yaptırmayan üreticiler 2090 sayılı kanuna göre Devlet yardımından yararlanamaz. Sadece, sigorta yaptıran çiftçilere prim desteği yapan ve teminat kapsamındaki bir risk nedeniyle hasar olması halinde sigorta prensipleri çerçevesinde tazminat ödemesi yapılan bir sistemdir. Bu sistem, kendi prensiplerine göre çalışan bir sigorta sistemi olup, Devletin hasarlarda çiftçiye yapacağı bir yardım sistemi değildir. 32
Tarım branşında lisans almış sigorta şirketlerinin eşit payla ortak oldukları (24 sigorta şirketi), Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) in iş ve işlemlerini yapmakla görevli, kar amacı olmayan A.Ş. dir. HAVUZ YÖNETİM KURULU İŞLETİCİ ŞİRKET 33
Devlet Sigorta Şirketleri Sivil Toplum Kuruluşları TARIM SİGORTALARI HAVUZU (TARSİM) Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Hazine Müsteşarlığı İŞLETİCİ ŞİRKET T. Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği Türkiye Ziraat Odaları Birliği
Sadece çiftçi kayıt sistemine kayıtlı (bu sisteme entegre edilen ön soy kütüğü, soy kütüğü, hayvan kayıt sistemi-türkvet, örtüaltı kayıt sistemi, su ürünleri kayıt sistemi) üreticilere devletin prim desteği sağlanır. Üreticilerin, gerek tarım sigortasındaki prim desteğinden, gerekse diğer tarımsal desteklerden yararlanabilmesi için Çiftçi Kayıt Sistemi ne (ÇKS) kayıt yaptırması ve bu kaydını her sene güncellemesi gerekmektedir. 35
Tarım Sigortaları Havuzu ve işletici şirketin; Sigortacılık uygulamaları yönüyle Hazine Müsteşarlığınca, Diğer tüm işlemlerinin denetimi ise Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yapılmaktadır. Denetim mekanizmasının varlığı, şeffaflığın sağlanması açısından sisteme olan güveni artırmaktadır. Tarım sigortalarının yaygınlaşmasına katkı sağlayacaktır. 36
DEVLET DESTEKLİ TARIM SİGORTASI MEVCUT UYGULAMA (2013) 37
BAKANLAR KURULU KARARI (2012 /4138 Sayılı Karar ) (23/01/2013-28537 Sayılı Resmi Gazete) Madde 1 (1) Bitkisel ürünler için dolu ana riski ile birlikte; fırtına, hortum, yangın, heyelan, deprem, sel ve su baskını ek riskleri paket halinde; ayrıca, açık alanda yetiştirilen meyveler için bu risklere ilave olarak, isteğe bağlı olmak üzere, don riski; ilgili genel şartlar, teknik şartlar, tarife ve talimatları kapsamında; Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı çiftçilerin mevcut arazi ve ürün bilgileri dikkate alınarak, Tarım Sigortaları Havuzu tarafından teminat altına alınır. 38
BAKANLAR KURULU KARARI (2012 /4138 Sayılı Karar ) (2) Seralar için dolu ana riski ile birlikte; fırtına, hortum, yangın, heyelan, deprem, taşıt çarpması, kar ve dolu ağırlığı ile sel ve su baskını ek riskleri paket halinde; ilgili genel şartlar, teknik şartlar, tarife ve talimatları kapsamında; Örtü Altı Kayıt Sistemine kayıtlı çiftçilerin mevcut arazi, sera, işletme ve ürün bilgileri dikkate alınarak, Tarım Sigortaları Havuzu tarafından teminat altına alınır. 39
BAKANLAR KURULU KARARI (2012 /4138 Sayılı Karar ) (3) Veteriner Bilgi Sistemine (TÜRKVET) kayıtlı olan süt ve erkek besi sığırları ile mandalar için ölüm riski; ilgili genel şartlar, teknik şartlar, tarife ve talimatları kapsamında; mevcut tesis, işletme ve yetiştiricilik bilgileri dikkate alınarak, Tarım Sigortaları Havuzu tarafından teminat altına alınır. (4) Veteriner Bilgi Sistemine (TÜRKVET) kayıtlı olan koyun ve keçiler ile koç ve tekeler için ölüm riski; ilgili genel şartlar, teknik şartlar, tarife ve talimatları kapsamında; mevcut tesis, işletme ve yetiştiricilik bilgileri dikkate alınarak, Tarım Sigortaları Havuzu tarafından teminat altına alınır. 40
BAKANLAR KURULU KARARI (2012 /4138 Sayılı Karar ) (5) Kapalı sistemde üretim yapılan, bio-güvenlik ve hijyen tedbirleri alınmış tesislerde yetiştirilen kümes hayvanları için ölüm riski; ilgili genel şartlar, teknik şartlar, tarife ve talimatları kapsamında; mevcut tesis, işletme ve kümes hayvanlarına ait yetiştiricilik bilgileri dikkate alınarak, Tarım Sigortaları Havuzu tarafından teminat altına alınır. 41
BAKANLAR KURULU KARARI (2012 /4138 Sayılı Karar ) (6) Denizlerde ve iç sularda yetiştirilen su ürünleri için ölüm riski; ilgili genel şartlar, teknik şartlar, tarife ve talimatları kapsamında; Su Ürünleri Kayıt Sistemine kayıtlı olan işletmelerin mevcut tesis, işletme ve su ürünleri yetiştiricilik bilgileri dikkate alınarak, Tarım Sigortaları Havuzu tarafından teminat altına alınır. 42
BAKANLAR KURULU KARARI (2012 /4138 Sayılı Karar ) (7) Risk incelemesi sonucunda, Tarım Sigortaları Havuzu tarafından sigortalanması uygun görülmeyen ürün, işletme, tesis ve riskler sigorta edilmez. (8) Tarım Sigortaları Havuzu tarafından sigorta edilmeyen tesisler, işletmeler, ürünler ve riskler ile ilgili genel şartlar, teknik şartlar, tarife ve talimatlarla kapsam dışı bırakılmış haller ve kayıplar, 5363 sayılı Tarım Sigortaları Kanununun 17 nci maddesindeki uygulama yılında yer alan riskler arasında sayılmaz. 43
BİTKİSEL ÜRÜN SİGORTALARI SERA SİGORTASI BÜYÜKBAŞ HAYVAN HAYAT SİGORTASI KÜÇÜKBAŞ HAYVAN HAYAT SİGORTASI KÜMES HAYVANLARI SİGORTASI SU ÜRÜNLERİ SİGORTASI
TEMİNAT KAPSAMINDAKİ RİSKLER ve MİKTAR KAYBI TEMİNAT KAPSAMINDAKİ ÜRÜNLER ŞARTLAR PAKET OLARAK ALINAN TEMİNATLAR DOLU PAKETİ - Dolu - Fırtına - Hortum - Yangın - Heyelan - Deprem - Sel ve Su Baskını - Dolu dan Kaynaklanan KALİTE Kaybı Fideler Yaş Sebzeler Yaş Meyveler Tarla Ürünleri Kesme Çiçekler Meyve fidanları Yaş Sebzeler ve Meyveler ile Kesme Çiçekler ÇKS Kaydının Güncel Olması İSTEĞE BAĞLI EK TEMİNAT Don Açıkta Üretilen Yaş Meyveler
Tüm branşlarda verilen genel indirimlere ilave olarak Bitkisel Ürün Sigortasında; Hasar önleyici ve azaltıcı önlemleri alınan ürünlerin prim fiyatlarında şu indirimler uygulanır: Dolu ağı örtülen ürünler için dolu teminatı prim fiyatının % 50 si Rüzgâr pervaneleri, sisleme-yağmurlama sistemi kullanılan ürünler için don teminatı prim fiyatının % 25 i
2011 TARSİM SİGORTALI ALAN/ÇKS 2010 KAYITLI ALAN
Kapsam Riskler (Tehlikeler) Koşullar Cam ve Plastik Seralar (Konstrüksiyon, Örtü Malzemesi, Teknik Donanım, Ürün) Dolu, Yangın, Fırtına, Hortum, Heyelan, Deprem, Taşıt Çarpması, Kar ve Dolu Ağırlığı, Sel ve Su Baskını Örtü Altı Kaydı, Teknik Şartlara Uygunluk
YÜKSEK TÜNELLER Kapsam Yüksek Tüneller (Plastik Örtü, Ürün) Riskler (Tehlikeler) Koşullar Dolu, fırtına, yangın, hortum, heyelan, deprem ve sel-su baskını Örtü Altı Kaydı, Teknik Şartlara Uygunluk Yüksek tünel içindeki ürünlerini ve yüksek tünel plastik örtüsünü sigorta ettirmek isteyen üreticiler için Bitkisel Ürün Sigortası Dolu Prim Fiyat Tablosunda Ürünlerin hassasiyet sınıfına göre tespit edilen prim fiyatı %40 indirimli uygulanır. Diğer riskler için açık alandaki prim fiyatları uygulanır. Tazminat hesaplamalarında ise bu riskler için Bitkisel Ürün Sigortasında geçerli olan muafiyet/müşterek sigorta oranları uygulanır.
Kapsam Riskler (Tehlikeler) Süt Sığırları (4ay -7 yaş), Besi sığırları (erkek, 4 ay-3 yaş), Mandalar Sığır vebası, tüberkiloz, bruselloz, şap ve BSE hastalıkları, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu na göre ihbari mecburi tüm bulaşıcı hastalıklar (antrax ve kuduz hariç) hariç olmak üzere her türlü hayvan hastalıkları, Gebelik, doğum veya cerrahi müdahale, Her türlü kazalardan, yılan ve böcek sokması, Zehirli çayır otları ve yeme bağlı zehirlenmeler Her türlü doğal afetler ve güneş çarpması, Yangın veya infilak sebebiyle meydana gelen ölümler ve zorunlu kesimler, Koşullar Teknik şartlar çerçevesinde Yavru Atma riski, Veteriner Bilgi Sistemine (TÜRKVET e) kayıtlı olmak.
Kapsam Riskler (Tehlikeler) Koşullar Kapalı sistemde üretimi yapılan kümes hayvanları Her türlü kanatlı hayvan hastalıkları, Her türlü kazalardan, zehirlenmeleri, Her türlü doğal afetler, Yangın veya infilak sebebiyle meydana gelen ölümler ve zorunlu kesimler Bio-güvenlik önlemleri ve hijyen kurallarının sağlanmış olması
a) Her türlü hastalık, b) Yetiştiricinin kontrolü dışındaki kirlenme ve zehirlenmeler, c) Her türlü doğal afet, d) Kazalar, e) Predatörler, f) Alg patlaması, nedeniyle meydana gelen ölümler ve fiziksel kayıplar sonucu sigortalının doğrudan doğruya uğradığı maddi zararlar sigorta kapsamındadır.
Kapsam Riskler (Tehlikeler) Koşullar Koyun ve keçi ile koç ve tekeler a) Koyun ve keçi vebası (PPR), koyun ve keçi brucellozu, şap, mavi dil, koyun-keçi çiçeği hastalıkları ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa göre ihbarı mecburi tüm bulaşıcı hastalıklar (kuduz ve anthrax hariç) hariç olmak üzere her türlü hayvan hastalıkları. b) Gebelik, doğum veya cerrahi müdahale, c) Her türlü kazalar, vahşi hayvan saldırısı, yılan ve böcek sokması, ç) Zehirli çayır otları ve yeme bağlı zehirlenmeler, d) Her türlü doğal afetler ve güneş çarpması, e) Yangın veya infilâk sebebiyle meydana gelen ölümler ve mecburi kesimler, Veteriner Bilgi Sistemine (TÜRKVET e) kayıtlı olmak.
TARIM SİGORTALARI YIL BAZINDA ÜRETİM DEĞERLERİ TANZİM YILI POLİÇE TOPLAM PRİM SAYISI (adet) (TL) SİGORTA ETT.PRİM TUTARI (TL) DEVLET DESTEK PRİM TUTARI(TL) SİGORTA BEDELİ (TL) SİGORTALI ALAN (da) HAYVAN SAYISI HASAR ÖDENEN TUTAR(TL) 2006 (01.06/31.12) 12.330 4.450.853 2.225.447 2.225.405 211.290.593 129.802 6.489 867.975 2007 218.938 64.103.578 32.052.172 32.051.406 1.478.414.653 3.489.950 54.499 41.386.021 2008 260.944 98.443.549 49.222.310 49.221.239 2.224.971.605 4.435.185 71.953 40.207.975 2009 306.770 120.348.681 60.176.733 60.171.948 2.900.559.616 5.602.397 112.201 89.372.359 2010 366.410 185.433.744 92.721.862 92.711.882 3.906.521.215 6.562.982 188.441 113.775.832 2011 587.716 440.879.023 201.701.980 239.177.043 6.986.308.699 9.203.236 429.823 209.818.684 2012 744.093 499.348.870 235.147.558 264.201.313 9.497.476.828 12.054.644.651 Genel Toplam 756.804 260.665.781 2.497.201 1.413.008.298 673.248.062 739.760.236 27.205.543.209 41.478.198.078 1.620.210 756.094.627 54
DEVLET DESTEĞİ PRİM ORANLARI Bitkisel ürünlerini, hayvanlarını, seralarını ve su ürünlerini sigortalayan çiftçilerin sigorta prim miktarlarının yüzde 50 si devlet tarafından ödenecektir. Ancak açık alanda yetiştirilen meyvelerde çiçeklenme dönemi dolayısı ile sigorta paketindeki diğer riskler hariç verilen prim desteğine ilave olarak, sadece don riski primine 1/3 oranında ek prim desteği verilmektedir. 55
TARIM SİGORTALARI EĞİTİM, YAYIM VE TANITIM ÇALIŞMALARI Risk inceleme ve hasar tespiti yapacak Havuz Eksperlerinin Eğitimi on üç dönem düzenlenmiştir. Bitkisel Grubu : 839 Adet Hayvancılık Grubu: 857 Adet Hayvancılık Grubu (Su ürünleri konusunda): 14 Adet olmak üzere toplam 1.710 kursiyere eğitim verilmiştir. 56
DEVLET DESTEKLİ TARIM SİGORTASI POLİÇE DÜZENLEME İŞ AKIŞ SÜRECİ Sigorta Başvurusu ÜRETİCİ - ÇİFTÇİ Poliçenin Üreticiye Teslimi Poliçe Düzenleme SİGORTA ŞİRKETİ ACENTE ÇKS Bilgi Entegrasyonu ve Kontrolü Poliçenin Sisteme Kaydı Poliçe Üretimi SİGORTA ŞİRKETİ ACENTE Sistemden Eksper Görevlendirme TARSİM Web Uyg. SMS Risk İnc. Bildirim Onay Risk İnceleme İşlemi 57
HASARLAR NASIL ÖDENECEK? ÇİFTLİK HAYVANLARI SİGORTALARINDA 58
BİTKİSEL ÜRÜN SİGORTALARI PRİM ÖRNEKLERİ (10 da) DOLU PAKET (DOLU, FIRTINA, HORTUM, YANGIN, HEYELAN, DEPREM, SEL VE SU BASKINI) İLE MEYVELERDE DON+DOLU PAKET SİGORTASI PRİM TUTARI ÖRNEKLERİ - 2013 Ürünler (DOLU PK.) Üretim Miktarı (Kg) Sigorta Bedeli (TL) Çiftçinin Ödeyeceği Prim Tutarı (TL) (% 50) Buğday 2.750 1.375 19 Arpa 3.100 1.054 19 Çeltik 7.500 7.500 125 Ayçiçeği 2.500 1.875 17 Mısır (Dane) 7.000 2.450 25 Pamuk 4.000 3.400 45 Kolza 3.750 2.444 30 Domates (Salçalık) 77.000 7.700 131 Biber (Sivri) 27.850 18.103 299 Karpuz 47.600 19.040 642 Ürünler (DON+ DOLU PK.) Üretim Miktarı (Kg) Sigorta Bedeli (TL) Çiftçinin Ödeyeceği Prim (%33) Tutarı (TL) Devletin Ödeyeceği Prim (% 66) Tutarı (TL) Kayısı 12.000 9.600 1.040 1.795 Portakal 26.000 15.600 452 664 Üzüm 30.000 15.000 479 742 Fındık 2.000 8.000 236 409 Şeftali 24.000 21.600 1.732 2.680 Armut 24.000 21.600 1.558 2.493 Elma 12.000 8.400 603 843 Kiraz 10.000 16.500 1.294 2.025
SERA SİGORTASI PRİM TUTARI ÖRNEKLERİ - 2013 (FIRTINA, SEL ve SU BASKINI DAHİL) (1 da sera için) Unsurlar Sigorta Bedeli (TL) Cam Sera Çiftçinin Ödeyeceği Prim Tutarı (TL) Sigorta Bedeli (TL) Plastik Sera Çiftçinin Ödeyeceği Prim Tutarı (TL) Örtü 18.000 221 3.000 66 Ürün 17.000 185 15.000 163 Konstrüksiyon 20.000 87 15.000 65 Toplam 55.000 493 33.000 294 SU ÜRÜNLERİ HAYAT SİGORTASI PRİM FİYATI ÖRNEKLERİ - 2013 Ürün Kapasite (Ton) Sigorta Bedeli (TL) Çiftçinin Ödeyeceği Prim Tutarı (TL) Risk Kategorileri 1 2 3 Alabalık 100 500.000 7.500 11.250 13.750 Orkinos 100 1.500.000 26.250 30.000 37.500
BÜYÜKBAŞ HAYVAN HAYAT SİGORTASI PRİM FİYATI ÖRNEKLERİ (ERKEK - BESİ HAYVANI ve MANDALAR) 2013 ERKEK BESİ Hayvanı Sayısı Grubu Bir Hayvan Sigorta Bedeli (TL) Bir Hayvan İçin Çiftçinin Ödeyeceği Prim Tutarı (TL) (Muafiyetsiz) 12 Aylık 9 Aylık 6 Aylık 3 Aylık 5-20 5.000 143 118 95 73 21-100 5.000 135 110 90 70 101-200 5.000 128 103 85 68 ERKEK BESİ Hayvanı Sayısı Grubu Bir Hayvan Sigorta Bedeli (TL) Bir Hayvan İçin Çiftçinin Ödeyeceği Prim Tutarı (TL) (% 4 Muafiyetli) 12 Aylık 9 Aylık 6 Aylık 3 Aylık 5-20 5.000 63 45 38 30 21-100 5.000 58 43 35 28 101-200 5.000 53 40 33 25
KÜÇÜKBAŞ HAYVAN HAYAT SİGORTASI PRİM FİYATI ÖRNEKLERİ (KOYUN, KEÇİ - KOÇ ve TEKELER) - 2013 Hayvan Sayısı Grubu Bir Hayvanın Sigorta Bedeli (TL) Bir Hayvan için Çiftçinin Ödeyeceği Prim Tutarı (TL) 10-50 600 39 51-100 600 36 101-250 600 33 250 ve üzeri 600 30 KÜMES HAYVANLARI HAYAT SİGORTASI PRİM FİYATI ÖRNEKLERİ - 2013 Kategori (Yetiştirme Amacı) Hayvan Sayısı Sigorta Bedeli (TL) Çiftçinin Ödeyeceği Prim Tutarı (TL) Broiler 10.000 50.000 325 Yumurta Tavuğu 10.000 100.000 1.750
İlk defa sigorta ettirilenler için tarife primleri üzerinden % 5 nispetinde başlangıç indirimi uygulanır. (Bitkisel Ürün Sigortası Branşında, İlk defa sigorta ettirilenler için Dolu Teminatı Tarife primleri üzerinden % 5 nispetinde başlangıç indirimi uygulanır.) Hasarsız geçen bir dönemi takip eden yılda tarife primleri üzerinden % 10 nispetinde yenileme indirimi uygulanır. (Bitkisel Ürün Sigortası Branşında, Hasarsız geçen bir dönemi takip eden yılda Dolu Paket tarife primleri üzerinden % 10 nispetinde yenileme indirimi uygulanır) Prim tutarının tamamının peşin ödenmesi durumunda uygulanacak prim indirimi Havuz Yönetim Kurulunca kararlaştırılır.
2012 TEHLİKE BÖLGELERİ İLE İL BAZINDA DOLU RİSK HARİTASI
2012 TEHLİKE BÖLGELERİ İLE KÖY BAZINDA DOLU RİSK HARİTASI
2012 TEHLİKE BÖLGELERİ İLE İL BAZINDA DON RİSK HARİTASI
2012 TEHLİKE BÖLGELERİ İLE KÖY BAZINDA DON RİSK HARİTASI
2012 TEHLİKE BÖLGELERİ İLE İL BAZINDA FIRTINA RİSK HARİTASI
2012 TEHLİKE BÖLGELERİ İLE KÖY BAZINDA FIRTINA RİSK HARİTASI
2012 TEHLİKE BÖLGELERİ İLE İL BAZINDA SEL VE SU BASKINI RİSK HARİTASI SEL VE SU BASKINI RİSK SINIFLARI
2012 TEHLİKE BÖLGELERİ İLE KÖY BAZINDA SEL VE SU BASKINI RİSK HARİTASI SEL VE SU BASKINI RİSK SINIFLARI
o o Uygulamanın, sürdürülebilir ve sağlıklı bir şekilde büyümesi ilkesinden sapmamak şartıyla; ürün, risk ve bölge bazında kapsamı genişletmek, Gelişmiş ülkelerde uygulanan, tüm risklere karşı sigorta sistemi olan MPCI (Multiple Peril Crop Insurance) sistemi ile bitkisel ve hayvansal üretimdeki tüm risklere verilen teminatların kademeli olarak ülkemiz tarım sigortaları modelinde de uygulanmasını sağlamaktır. 72
o Tarımsal İzleme ve Bilgi Sistemi Kapsamında (TARBİL) Parsel bazlı arazi tanımlamasının devreye girmesi ile birlikte her bir parselin tarım sigorta verileri sisteme işlenecek ve parsel bazlı risk hesaplanabilecektir. Yani her parsel kendi riski oranında prim ödeyecektir. 73
Yıllara Göre Toplam Poliçe Üretimi (Adet) 744.093 587.716 12.330 218.938 260.944 306.770 366.410 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Yıllara Göre Toplam Prim Üretimi (TL) 440.879 499.349 185.434 4.451 98.444 120.349 64.104 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Yıllara Göre Tahminleme Modeli ile Elde Edilen Poliçe Sayıları Yıllar Tahmini Poliçe Sayıları 2013 781.973 2014 886.843 2015 991.712 2016 1.065.121 2017 1.211.939 2018 1.285.347 2019 1.358.756 2020 1.505.574 2021 1.652.391 2022 1.725.800 2023 1.799.209
TEŞEKKÜR EDERİM. E mail: bekir.engurulu@tarim.gov.tr bengurulu@hotmail.com Tel: 0 312 258 79 02 0 532 580 49 39 76