Firmanın Finansal Yapısının Analizi

FİNANSAL TABLOLAR ANALİZİ VE ÖRNEK UYGULAMALAR ORAN ANALİZİ Finans yöneticileri, firmanın likidite durumu, sermaye yapısı, varlıkların kullanılmasında etkinlik, karlılık gibi firmanın her yönüyle ilgili olduklarından, analizde değişik soruları yanıtlayacak çeşitli oranlar kullanmaktadırlar. Analizde kullanılan oranlar, farklı şekilde ayrıma tabi tutulmaktadır. Bu bağlamda bir firmanın genel durumunun analizi aşağıda sıralanan başlıklar altında gerçekleştirilmektedir: - Firmanın Likidite Durumunun Analizi, - Firmanın Finansal Yapısının Analizi, - Firmanın İktisadi Varlıklarını Kullanımı ile İlgili Analizler, - Firmanın Karlılık Yapısının Analizi, - Firmanın Sabit Yükümlülüklerini Karşılayabilme Gücünün Analizi, - Firmanın Büyümesi ile İlgili Analizler. Firmaların Likidite Yapısının Analizi - Cari Oran: Bir firmanın kısa vadeli borçlarını karşılayabilme gücünü ortaya koymakta olup, dönen varlıkların kısa vadeli borçlara oranlanmasıyla ölçülmektedir. Gelişmiş ülkelerde bu oranın 2 olması yeterli görülürken; gelişmekte olan ülkelerde bu oranın 1,5 olması makul görülebilmektedir. Ancak bu olgunun tamamen doğru olduğunu söylemek olanaklı değildir. Zira sektörel bazda analizlerde sektör ortalamalarına bakmak gerekmektedir. Çünkü bazı sektörlerde cari oranın 2 olması yeterli görülmezken; bazı sektörlerde cari oranın 2 olması çok çok iyi bir durum olarak değerlendirilmektedir. - Dönen Varlıklar/Toplam Yabancı Kaynaklar: Dönen varlıkların yabancı kaynakları karşılayabilme gücünü ortaya koymaktadır. Sektörel analizler yapılırken Dönen Varlıklar/Toplam Yabancı Kaynaklar rasyosunun ortalaması dikkate alınmaktadır. Bu rasyo ne kadar yüksek olursa firmanın dönen varlıklarının toplam yabancı kaynakları karşılayabilme gücü o düzeyde artığını göstermektedir.

- Likidite oranı(acid Test Oranı): Likiditesi yüksek olan dönen varlıkların kısa süreli yabancı kaynakları karşılayabilme gücünü ortaya koymaktadır. Bu bağlamda Likidite Oranı hesaplanırken, Dönen Varlıklardan stoklar, diğer dönen varlıklar, gelir tahakkukları, gelecek aylara ait peşin ödenmiş giderler kalemlerin çıkarılması sonucunda oluşturulan likit değerlerin, kısa süreli yabancı kaynaklara oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. Bir diğer ifadeyle Likidite Oranı; Hazır Değerler, Menkul Kıymetler, K.V. Alacaklar toplamının Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklara oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. Genel kabul görmüş kurallara göre Likidite Oranının 1 olması yeterli görülmektedir. Ancak bu olgunun tamamen doğru olduğunu söylemek olanaklı değildir. Zira sektörel bazda analizlerde sektör ortalamalarına bakmak gerekmektedir. Çünkü bazı sektörlerde likidite oranının 1 olması yeterli görülmezken; bazı sektörlerde likidite oranının 1 olması çok çok iyi bir durum olarak değerlendirilmektedir. - Nakit Oranı: Para ve benzeri değerlerin kısa süreli yabancı kaynakları karşılayabilme gücünü gösteren rasyodur. Dolayısıyla Nakit Oranı; Hazır Değerler ve Menkul Kıymetler toplamının Kısa Süreli Yabancı Kaynaklara Oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. Nakit Oranı ne kadar yüksek olursa para ve benzeri değerlerin Kısa Süreli Yabancı Kaynakları karşılayabilme gücü o düzeyde artış gösterecektir. Firmanın Finansal Yapısının Analizi - Yabancı Kaynak/Toplam Aktif: Kaldıraç oranı olarak da ifade edilen bu rasyo, varlıkların ne kadarının yabancı kaynaklarla karşılandığını ortaya koymaktadır. Söz konusu bu oranın yüksek olması, firmanın spekülatif tarzda finanse edildiğini, kredi verenler açısından firmanın emniyet marjının dar olduğu, firmanın yüksek faiz yükü altına girdiğini, dolayısıyla faiz ve anapara geri ödeme yükümlülüğü esnasında firmanın sıkıntıya düşebileceğini ortaya koymaktadır. Bu oranda dengenin çok iyi sağlanması çok büyük önem arz etmektedir. Bu oranın çok yüksek olması firmanın sabit yükümlülüklerini karşılayamaması anlamına gelirken; bu oranın çok düşük olması da firmanın vergi tasarrufundan yararlanma fırsatını kaçırdığını ortaya koymaktadır. - Öz Sermaye / Toplam Aktif: Bu oran da firmanın varlıklarının ne kadarının öz kaynaklarla karşılandığını göstermektedir. Bu oranda da dengenin çok iyi sağlanması çok büyük önem arz etmektedir. Bu oranın çok yüksek olması firmanın vergi

tasarrufundan yararlanma fırsatını kaçırdığını; buna karşılık bu oranın çok düşük olmasının da firmanın sabit yükümlülüklerini karşılayamaması anlamına gelmektedir. - Yabancı Kaynak / Öz Sermaye: Bu rasyo, firmanın borçlanma yoluyla sağladığı yabancı kaynak ile firmanın sahip veya sahiplerinin katmış olduğu sermaye arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır. - Kısa Süreli Yabancı Kaynak / Toplam Aktif: Bu rasyo ise; bir firmanın varlıklarının ne kadarını kısa süreli yabancı kaynakla finanse ettiklerini göstermektedir. Gelişmiş ülkelerde bu rasyonun, toplam varlık değerlerinin 1/3 ünü aşmaması gerektiğini öne sürmektedirler. - Kısa Süreli Yabancı Kaynak / Toplam Yabancı Kaynak: Bu rasyo, toplam yabancı kaynaklar içerisinde, kısa süreli yabancı kaynakların ağırlığını ortaya koymaktadır. Ülkemizde uzun süreli yabancı kaynak temin etmedeki güçlükler ve toplam aktifler içerisinde dönen varlıkların büyük ağırlığa sahip olması gibi faktörlere dayalı olarak Kısa Süreli Yabancı Kaynaklar / Toplam Yabancı Kaynaklar rasyosunun % 75-% 80 düzeyinde oluşmasına neden olmuştur. Bu rasyo bazı sektörlerde %90 lara kadar ulaşmaktadır. - Uzun Vadeli Yabancı Kaynak / Toplam Aktifler: Bu oran ise, toplam varlık değerlerinin ne kadarının uzun süreli yabancı kaynaklarla finanse edildiğini ortaya koymaktadır. - Uzun Süreli Yabancı Kaynaklar / Sürekli Sermaye: Sürekli sermaye, uzun vadeli yabancı kaynaklarla öz kaynakların toplamından oluşmaktadır. Uzun Süreli Yabancı Kaynaklar / Sürekli Sermaye Rasyosunun, sınai işletmelerinde 1/3 ün altında; hizmet işletmelerinde ise ½ nin altında olması beklenmektedir. - K.V. Banka Kredisi / K.V. Yabancı Kaynak: Bu rasyo ise, K.V. Banka Kredilerinin K.V. Yabancı Kaynaklar içerisindeki ağırlığını göstermektedir. - Banka Kredileri / Toplam Yabancı Kaynaklar: Bu oran, Toplam Yabancı kaynakların ne kadarının bankalardan veya bankadan kredi almak suretiyle karşılandığını ortaya koymaktadır. - Banka Kredisi / Toplam Aktifler: Bu rasyo ise, toplam aktifler içerisinde Banka Kredilerinin ağırlığını ortaya koymaktadır. - Banka Kredisi / Öz Sermaye: Bu oran da, banka kredilerinin öz sermaye karşısındaki nispetini ortaya koymaktadır. - MDV / Öz Sermaye: Bu rasyo, maddi duran varlıkların ne kadarının öz sermaye ile finanse edildiğini ortaya koymaktadır.bu oranın 1 den küçük olması MDV nin

tamamının öz sermaye ile finanse edildiğini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda sınai işletmelerinde MDV nin tamamını öz sermaye ile finanse edilmesi beklenmektedir. Ancak yoğun teknoloji gerektiren yatırımlarda bu rasyonun 1 den büyük olması makul karşılanmakta ve MDV finansmanında öz sermaye yanında yabancı kaynak kullanıldığını ortaya koymaktadır. Firmanın İktisadi Varlıklarını Kullanımı ile İlgili Analizler - Alacak Devir Hızı: Bu rasyo, bir firmanın alacaklarını tahsil edebilme yeterliliğini ortaya koymaktadır. ADH, bir hesap dönemindeki kredili satışlar tutarının, yıl sonundaki ticari alacaklar toplamına oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. Ancak bankalar bu rasyoyu, ticari alacakları net satışlara oranlayarak hesaplanmaktadır. Bu rasyo ne kadar yüksek ise, firma o düzeyde alacaklarını etkin bir biçimde tahsil ediyor demektir. - Alacakların Ortalama Tahsil Süresi: Bir firmanın, alacaklarını ne kadar sürede tahsil ettiğini ortaya koyan bir rasyodur. Bu oran, Yıldaki gün sayısının, Alacak Devir Hızına oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. AOTS, bir firmada ne kadar düşük olursa, firma alacak yönetiminde o kadar etkili ve başarılı olarak değerlendirilir. - Stok Devir Hızı: Bir firmanın stoklarını ne kadar etkili kullandığını ortaya koyan önemli bir rasyodur. SDH, satışların maliyetinin, ortalama stok tutarına oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. Bu rasyo ne kadar yüksek çıkarsa, işletmenin stoklarını o düzeyde etkili kullandığı ortaya çıkmaktadır. - Stokların Ortalama Tüketim Süresi: Bu oran da, bir firmadaki stokların ne kadar sürede tüketildiğini ortaya koymaktadır. SOTS ise, yıldaki gün sayısının Stok Devir Hızına oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. SOTS, bir firmada ne kadar düşük olursa, firmanın stok yönetiminde o düzeyde başarılı olduğunu söyleyebiliriz. - Etkinlik Oranı: Bu rasyo, bir stokun firmaya girdiği andan paraya çevrildiği ana kadar geçen süreyi ölçmektedir. Dolayısıyla Etkinlik Oranı, Alacakların Ortalama Tahsil Süresi ile Stokların Ortalama Tüketim Süreleri toplamından oluşmaktadır. Etkinlik oranı bir firmada ne kadar düşük ise, firma alacak ve stok yönetiminde o düzeyde başarılı olarak değerlendirilmektedir. - Net Çalışma Sermayesi Devir Hızı: Net Çalışma Sermayesi, Dönen Varlıklardan Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların çıkarılması suretiyle hesaplanmaktadır. NÇS DH,

Net Satışların NÇS ye oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. Bu rasyo ise, firmanın NÇS nin ne kadar etkili kullandığını ortaya koymaktadır. - Dönen Varlık Devir Hızı: Bir işletmenin dönen varlıklarını ne kadar etkili kullandığını ölçen bir rasyodur. Dönen Varlık DH, Net Satışların Dönen Varlıklara oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. - MDV Devir Hızı: Bir firmanın duran varlıklarını ne kadar etkili kullandığını ölçen bir oran olup, Net Satış tutarının MDV tutarına oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. - Aktif Devir Hızı: Bir işletmenin varlıklarını ne kadar etkin kullandığını ortaya koyan bir rasyodur. Aktif Devir Hızı, Net Satışların Toplam Aktiflere oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. - Ticari Borç Devir Hızı: Bir işletmenin Ticari Borçlarını ödeyebilme gücünü ortaya koymaktadır. Satılan Malın Maliyetinin Ortalama Ticari Borçlara oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. Firmanın Karlılık Yapısının Analizi - Net Kar/Net Satışlar: Bir firmanın satışları üzerinden hangi oranda kar sağladığını ortaya koyan bir rasyodur. - Finansman Giderleri/ Net Satışlar: Bir firmada finansman giderlerinin, satışlar içerisindeki ağırlığını ortaya koyan bir rasyodur. - Satışların Maliyeti / Net Satışlar: Bir firmanın % kaç maliyetle üretim yaptığını ortaya koyan önemli bir rasyodur. - Brüt Satış Karı / Net Satışlar: Net Satışlarla satış maliyeti arasındaki olumlu fark brüt satış karını ortaya koymaktadır. Bu rasyo, işletmenin faaliyet giderleri ile diğer giderlerini karşılayabilecek kadar kar elde edip etmediğini ortaya koymaktadır. - FVÖK / Toplam Aktif: Bu rasyo, bir firmanın kaynaklarını ne kadar karlı kullandığını ortaya koymaktadır. - Net Kar / Toplam Aktif: Bu oran ise, bir firmanın yapmış olduğu yatırımın karlılığını, başka bir deyişle varlıklarını ne ölçüde verimli kullandığını göstermektedir. - Net Kar / Öz Sermaye: Firmanın sahip ve sahipleri tarafından konulan sermayenin karlılığının ölçülmesinde kullanılan önemli rasyolardan birisidir. Firmanın Sabit Yükümlülüklerini Karşılayabilme Gücünün Analizi

- FVÖK / Finansman Giderleri: Bir firmanın faiz yükümlülüklerini karşılayabilme gücünü ortaya koymaktadır. Bu rasyonun gelişmiş ülkelerde 7-8 düzeyinde olması beklenmektedir. - Net Kar / Finansman Gideri: Bu rasyo da, bir firmanın faiz yükümlülüklerini yerine getirebilme kabiliyetini ölçmede kullanılmaktadır. Bu oranın gelişmiş ülkelerde 3 4 düzeyinde olması beklenmektedir. Firmanın Büyümesi ile İlgili Analizler. Firmaya ilişkin büyüme oranları, satış, FVÖK, öz sermaye ve varlık toplamı olarak hesaplanmaktadır. - Satışlarda Büyüme: Satışlardaki büyümeyi hesaplamak için cari dönemdeki satış tutarından bir önceki dönem satış tutarı çıkartılır ve elde edilen değer bir önceki dönem satış tutarına oranlanır. - FVÖK Büyüme: FVÖK deki büyümeyi hesaplamak için ise, cari dönemdeki FVÖK dan bir önceki dönem FVÖK çıkartılır ve elde edilen değer bir önceki dönem FVÖK tutarına oranlanır. - Öz Sermayedeki Büyüme: Öz Sermayedeki büyümenin hesaplanması için, cari dönem öz sermaye tutarından bir önceki dönem öz sermaye tutarı çıkartılır ve elde edilen değer bir önceki dönem öz sermaye tutarına oranlanır. - Toplam Aktif deki Büyüme: Toplam Aktif deki büyümenin hesaplanması için, cari dönem toplam aktif rakamından bir önceki toplam aktif değeri çıkartılır ve elde edilen rakam bir önceki toplam aktif rakamına oranlanır. ÖRNEK UYGULAMA - I: TÜPRAŞ-TÜRKİYE PETROL RAFİNERİLERİ A.Ş. Bağımsız Denetim'den GENEL KURUL'A SUNULACAK Geçmiş Geçmiş AYRINTILI BİLANÇO (Milyon TL) 31.12.2001 31.12.2000 I. DÖNEN VARLIKLAR 1351157974 1170669086 A. Hazır Değerler 344441772 163270267 1. Kasa 84 6515 2. Bankalar 344441687 163263744 3. Diğer Hazır Değerler 1 8 B. Menkul Kıymetler 0 0 1. Hisse Senetleri 0 0 2. Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları 0 0 3. Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları 0 0 4. Diğer Menkul Kıymetler 0 0

5. Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karş.(-) 0 0 C. Kısa Vadeli Ticari Alacaklar 272629000 441937400 1. Alıcılar 273472913 292480396 2. Alacak Senetleri 572238 27261499 3. Verilen Depozito ve Teminatlar 5307458 8080540 4. Diğer Kısa Vadeli Ticari Alacaklar 4772193 152023963 5. Alacak Reeskontu (-) -10758310-33614234 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) -737492-4294764 D. Diğer Kısa Vadeli Alacaklar 83283550 29748841 1. Ortaklardan Alacaklar 73089175 0 2. İştiraklerden Alacaklar 0 10439 3. Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 0 0 4. Kısa Vadeli Diğer Alacaklar 14499720 33410554 5. Alacak Reeskontu (-) 0 0 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) -4305345-3672152 E. Stoklar 556087794 463813011 1. İlk Madde ve Malzeme 305363421 229407962 2. Yarı Mamuller 55789760 34304526 3. Ara Mamuller 0 0 4. Mamuller 171860623 151374710 5. Emtia 38374113 41940576 6. Diğer Stoklar 144147 498 7. Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) -23230788-3930000 8. Verilen Sipariş Avansları 7786518 10714739 F. Diğer Dönen Varlıklar 94715858 71899567 II. DURAN VARLIKLAR 834312877 448613280 A. Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 1432 1415 1. Alıcılar 0 0 2. Alacak Senetleri 0 0 3. Verilen Depozito ve Teminatlar 1432 1415 4. Diğer Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 0 0 5. Alacak Reeskontu (-) 0 0 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) 0 0 B. Diğer Uzun Vadeli Alacaklar 1481 102631 1. Ortaklardan Alacaklar 0 0 2. İştiraklerden Alacaklar 0 0 3. Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 0 0 4. Uzun Vadeli Diğer Alacaklar 1481 102631 5. Alacak Reeskontu (-) 0 0 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) 0 0 C. Finansal Duran Varlıklar 2106850 1483350 1. Bağlı Menkul Kıymetler 0 0 2. Bağlı Menkul Kıy.Değ.Düş.Karşılığı (-) 0 0 3. İştirakler 2106850 1483350 4. İştiraklere Sermaye Taahhütleri (-) 0 0 5. İştirakler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) 0 0 6. Bağlı Ortaklıklar 0 0 7. Bağlı Ortaklıklara Sermaye Taahhütleri (-) 0 0

8. Bağlı Ortaklıklar Değer Düşüklüğü Karş. (-) 0 0 9. Diğer Finansal Duran Varlıklar 0 0 D. Maddi Duran Varlıklar 831647710 446612238 1. Arazi ve Arsalar 344770 344769 2. Yerüstü ve Yeraltı Düzenleri 213932074 102384776 3. Binalar 67861183 28182389 4. Makine, Tesis ve Cihazlar 1217515923 633835780 5. Taşıt Araç ve Gereçleri 8949018 4989058 6. Döşeme ve Demirbaşlar 1603976 787159 7. Diğer Maddi Duran Varlıklar 109100 109100 8. Birikmiş Amortismanlar (-) -778579101-431449816 9. Yapılmakta Olan Yatırımlar 90654998 105947198 10. Verilen Sipariş Avansları 9255769 1481825 E. Maddi Olmayan Duran Varlıklar 301739 199123 1. Kuruluş ve Teşkilatlanma Giderleri 0 0 2. Haklar 120264 76002 3. Araştırma ve Geliştirme Giderleri 0 0 4. Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar 181475 123121 5. Verilen Avanslar 0 0 F. Diğer Duran Varlıklar 253665 214523 A K T İ F T O P L A M I 2185470851 1619282366 TÜPRAŞ-TÜRKİYE PETROL RAFİNERİLERİ A.Ş. Bağımsız Denetim'den GENEL KURUL'A SUNULACAK Geçmiş Geçmiş AYRINTILI BİLANÇO (Milyon TL) 31.12.2001 31.12.2000 I. KISA VADELİ BORÇLAR 1034413856 803523202 A. Finansal Borçlar 88927483 32992092 1. Banka Kredileri 0 0 2. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri 88927483 32992092 3. Tahvil Anapara Taksitleri ve Faizleri 0 0 4. Çıkarılmış Bonolar ve Senetler 0 0 5. Diğer Finansal Borçlar 0 0 B. Ticari Borçlar 410011499 336405719 1. Satıcılar 361411890 328685180 2. Borç Senetleri 20968196 0 3. Alınan Depozito ve Teminatlar 586533 538596 4. Diğer Ticari Borçlar 27044880 7181943 5. Borç Reeskontu (-) 0 0 C. Diğer Kısa Vadeli Borçlar 386742753 250883636 1. Ortaklara Borçlar 152675 34244 2. İştiraklere Borçlar 0 0 3. Bağlı Ortaklıklara Borçlar 0 0 4. Ödenecek Giderler 2575013 5727879 5. Ödenecek Vergi, Harç ve Diğer Kesintiler 333299193 244895853 6. Ertelenen ve Taksite Bağlanan Devlet Alacakları 0 0

7. Kısa Vadeli Diğer Borçlar 51298839 225660 8. Borç Reeskontu (-) -582967 0 D. Alınan Sipariş Avansları 14430531 25223807 E. Borç ve Gider Karşılıkları 134301590 158017948 1. Vergi Karşılıkları 94871799 144980081 2. Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 39429791 13037867 II. UZUN VADELİ BORÇLAR 419242431 191418255 A. Finansal Borçlar 297336524 154592936 1. Banka Kredileri 297336524 154592936 2. Çıkarılmış Tahviller 0 0 3. Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler 0 0 4. Diğer Finansal Borçlar 0 0 B. Ticari Borçlar 0 0 1. Satıcılar 0 0 2. Borç Senetleri 0 0 3. Alınan Depozito ve Teminatlar 0 0 4. Diğer Ticari Borçlar 0 0 5. Borç Reeskontu (-) 0 0 C. Diğer Uzun Vadeli Borçlar 47507195 1665238 1. Ortaklara Borçlar 0 0 2. İştiraklere Borçlar 0 0 3. Bağlı Ortaklıklara Borçlar 0 0 4. Ertelenen ve Taksite Bağlanan Devlet Alacakları 0 0 5. Uzun Vadeli Diğer Borçlar 48760299 1665238 6. Borç Reeskontu (-) -1253104 0 D. Alınan Sipariş Avansları 1928 0 E. Borç ve Gider Karşılıkları 74396784 35160081 1. Kıdem Tazminatı Karşılıkları 72665316 35160081 2. Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 1731468 0 III. ÖZ SERMAYE 731814564 624340909 A. Sermaye 250419200 74752000 B. Sermaye Taahhütleri (-) 0 0 C. Emisyon Primi 171969 171969 D. Yeniden Değerleme Değer Artışı 230049500 268952252 1. Duran Varlıklardaki Değer Artışı 228090550 267616802 2. İştiraklerdeki Değer Artışı 1958950 1335450 3. Borsa'da Oluşan Değer Artışı 0 0 E. Yedekler 62540637 37482504 1. Yasal Yedekler 62214990 36981130 2. Statü Yedekleri 0 0 3. Özel Yedekler 0 175727 4. Olağanüstü Yedek 325647 325647 5. Maliyet Artış Fonu 0 0 6. Serm.Eklenecek İşti.His.ve Gayr.Satış Kazançları 0 0 7. Geçmiş Yıl Karı 0 0 F. Net Dönem Karı 188633258 242982184 G. Dönem Zararı (-) 0 0 H. Geçmiş Yıllar Zararları (-) 0 0

1.... Yılı Zararı 0 0 2.... Yılı Zararı 0 0 P A S İ F T O P L A M I 2185470851 1619282366 TÜPRAŞ-TÜRKİYE PETROL RAFİNERİLERİ A.Ş. Bağımsız Denetim'den GENEL KURUL'A SUNULACAK Geçmiş Geçmiş AYRINTILI GELİR TABLOSU (Milyon TL) 31.12.2001 31.12.2000 A. Brüt Satışlar 10999181525 6357353828 1. Yurtiçi Satışlar 10595788331 6005704338 2. Yurtdışı Satışlar 402994492 136938352 3. Diğer Satışlar 398702 214711138 B. Satışlardan İndirimler (-) -4646824124-2382025418 1. Satıştan İadeler (-) 0 0 2. Satış Iskontoları (-) -4889629-1609670 3. Diğer İndirimler (-) -4641934495-2380415748 C. Net Satışlar 6352357401 3975328410 D. Satışların Maliyeti (-) -5980857144-3590628959 BRÜT SATIŞ KARI (ZARARI) 371500257 384699451 E. Faaliyet Giderleri (-) -134546721-64768882 1. Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-) 0 0 2. Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-) -23542840-14925888 3. Genel Yönetim Giderleri (-) -111003881-49842994 ESAS FAALİYET KARI (ZARARI) 236953536 319930569 F. Diğer Faaliyetlerden Gelirler ve Karlar 356197635 141190694 1. İştiraklerden Temettü Gelirleri 0 0 2. Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri 0 0 3. Faiz ve Diğer Temettü Gelirleri 163834529 106764937 4. Faaliyetle İlgili Diğer Gelirler ve Karlar 192363106 34425757 G. Diğer Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar (-) -264165843-47656186 H. Finansman Giderleri (-) -42845441-13333944 1. Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 0 0 2. Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-) -42845441-13333944 FAALİYET KARI (ZARARI) 286139887 400131133 I. Olağanüstü Gelirler ve Karlar 20043812 3097791 1. Konusu Kalmayan Karşılıklar 6825005 0 2. Önceki Dönem Gelir ve Karları 1394211 261570 3. Diğer Olağanüstü Gelirler ve Karlar 11824596 2836221 J. Olağanüstü Giderler ve Zararlar (-) -22678642-20653454 1. Çalışmayan Kısım Giderleri ve Zararları (-) -4850864-13796951 2. Önceki Dönem Gider ve Zararları (-) -7474560-1120869 3. Diğer Olağanüstü Giderler ve Zararlar (-) -10353218-5735634

DÖNEM KARI (ZARARI) 283505057 382575470 K. Ödenecek Vergi ve Yasal Yükümlülükler (-) -94871799-139593286 NET DÖNEM KARI (ZARARI) 188633258 242982184 KARŞILAŞTIRMALI ORAN ANALİZİ 2001 YILI 2000 YILI LİKİDİTE ORANLARI LİKİDİTE ORANLARI CARİ O 1,30620638 CARİ O 1,45692008 DV/TYK O 0,92948931DV/TYK O 1,17662107 LİKİDİTE O 0,59654148LİKİDİTE O 0,75319252 NAKİT O 0,33298256NAKİT O 0,20319297 HAZ DEĞ/KVYK 0,33298256HAZ DEĞ/KVYK 0,20319297 NÇS/TOP AK 0,14493175NÇS/TOP AK 0,2267337 NET SAT/KVYK 6,14102118NET SAT/KVYK 4,94737227 AKDİVİTE ORANLARI AKDİVİTE ORANLARI AL.DEV.HIZI 23,300373 AL.DEV.HIZI 8,99522966 AL.ORT.TAH.SÜR 15,6649853 AL.ORT.TAH.SÜR 40,5770629 STOK DEV. HIZI 10,755239STOK DEV. HIZI 7,74154427 S.O.T.S. 33,9369492 S.O.T.S. 47,1482158 ETKİNLİK O 49,6019344ETKİNLİK O 87,7252787 NET ÇAL.SER.D.H. 20,0551708NET ÇAL.SER.D.H. 10,8276535 DÖN.VAR.DEV.HIZI 4,70141725 DÖN.VAR.DEV.HIZI 3,39577465 MDV DEV.HIZI 7,6382792MDV DEV.HIZI 8,90107362 TİC.BOR.DEV.HIZI 14,5870473 TİC.BOR.DEV.HIZI 10,6735075 TİC.BORÇ.ORT.ÖD.SÜRESİ 25,0221989 TİC.BORÇ.ORT.ÖD.SÜRESİ 34,1968187 ÖZSERMAYE DEV.HIZI 8,68028284ÖZSERMAYE DEV.HIZI 6,36724 SERMAYE YAPISI ORANLARI SERMAYE YAPISI ORANLARI TOPLAM BORÇ/TOP.AKTF. 0,66514558TOPLAM BORÇ/TOP.AKTF. 0,61443358 ÖZSERM./TOP.AKTF 0,33485442 ÖZSERM./TOP.AKTF 0,38556642 ÖZ.SER.Ç(T.AKT/ÖZSERM.) 2,98637245 ÖZ.SER.Ç(T.AKT/ÖZSERM.) 2,59358684 TOP.YAB.KAY/ÖZSERMAYE 1,98637245 TOP.YAB.KAY/ÖZSERMAYE 1,59358684 KVYK/TOPL.AKTF 0,47331396 KVYK/TOPL.AKTF 0,49622179 UVYK/TOPL.AKTF 0,19183163 UVYK/TOPL.AKTF 0,11821178 KVYK/TOP.YAB.KAYN. 0,71159453 KVYK/TOP.YAB.KAYN. 0,80760852 UVYK/(ÖZSERM+UVYK) 0,36422387 UVYK/(ÖZSERM+UVYK) 0,23465045 MDV-NET/ÖZSERMAYE 1,13641864 MDV-NET/ÖZSERMAYE 0,71533393 Kısa V.Bank.Krd./KVYK 0Kısa V.Bank.Krd./KVYK 0 Toplam Bank.Krd./TOP.Y.KAY. 0,2045439Toplam Bank.Krd./TOP.Y.KAY. 0,15537893 Toplam Bank.Krd./TOP.AKTF. 0,13605147Toplam Bank.Krd./TOP.AKTF. 0,09547003 Toplam Bank.Krd/ÖZSERM. 0,40630036Toplam Bank.Krd/ÖZSERM. 0,24760981 MDV-NET/UVYK 1,98369165 MDV-NET/UVYK 2,33317474 ÖDENMİŞ SER/ÖZSERM 0,34218942ÖDENMİŞ SER/ÖZSERM 0,11972946 KARLILIK ORANLARI KARLILIK ORANLARI

NET KAR/ÖZSERMAYE 0,25776101NET KAR/ÖZSERMAYE 0,3891819 FVÖK/ÖZSERMAYE 0,44594698 FVÖK/ÖZSERMAYE 0,63412377 NET KAR/TOPL.AKTF. 0,08631241NET KAR/TOPL.AKTF. 0,15005547 FVÖK/TOPL.AKTF. 0,14932732 FVÖK/TOPL.AKTF. 0,24449684 BÜR.SAT.KARI/NET SATIŞ. 0,05848227BÜR.SAT.KARI/NET SATIŞ. 0,09677174 FAALİYET KAR/NET SATIŞ. 0,04504468FAALİYET KAR/NET SATIŞ. 0,1006536 FAALİYET MALİYET ORAN. 0,95495532FAALİYET MALİYET ORAN. 0,8993464 SAT.MALY/NET SATIŞ. 0,94151773SAT.MALY/NET SATIŞ. 0,90322826 FİN.GİD./NET SAT. 0,00674481FİN.GİD./NET SAT. 0,00335417 NET KAR/NET SATIŞLAR 0,029695 NET KAR/NET SATIŞLAR 0,06112254 SABİT.YÜK.KARŞ.ORANLARI SABİT.YÜK.KARŞ.ORANLARI FVÖK/FİNANSMAN GİD. 7,6169247 FVÖK/FİNANSMAN GİD. 29,6918462 (NET KAR+FİN.GİD.)/FİN.GİD. 5,4026448 (NET KAR+FİN.GİD.)/FİN.GİD. 19,2228292 ÖRNEK UYGULAMA - II: PINAR SU Bağımsız Denetim'den GENEL KURUL'A SUNULACAK Geçmiş Geçmiş AYRINTILI BİLANÇO (Milyon TL) 31.12.2002 31.12.2001 I. DÖNEN VARLIKLAR 9.224.098 11.222.682 A. Hazır Değerler 21.441 132.063 1. Kasa 8.963 23.058 2. Bankalar 12.468 109.005 3. Diğer Hazır Değerler 10 0 B. Menkul Kıymetler 0 0 1. Hisse Senetleri 0 0 2. Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları 0 0 3. Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları 0 0 4. Diğer Menkul Kıymetler 0 0 5. Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karş.(-) 0 0 C. Kısa Vadeli Ticari Alacaklar 999.893 1.529.581 1. Alıcılar 574.170 1.511.499 2. Alacak Senetleri 455.217 16.666 3. Verilen Depozito ve Teminatlar 0 4.093 4. Diğer Kısa Vadeli Ticari Alacaklar 23.460 0 5. Alacak Reeskontu (-) (29.494) (2.677) 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) (23.460) 0 D. Diğer Kısa Vadeli Alacaklar 5.237.666 6.992.461 1. Ortaklardan Alacaklar 0 2. İştiraklerden Alacaklar 0 0 3. Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 0 0 4. Kısa Vadeli Diğer Alacaklar 5.237.666 6.992.461 5. Alacak Reeskontu (-) 0 0 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) 0 0 E. Stoklar 1.304.439 1.456.446 1. İlk Madde ve Malzeme 748.561 624.679 2. Yarı Mamuller 0 0 3. Ara Mamuller 0 0

4. Mamuller 185.595 272.636 5. Emtia 35.803 343.500 6. Diğer Stoklar 333.648 197.624 7. Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) 0 0 8. Verilen Sipariş Avansları 832 18.007 F. Diğer Dönen Varlıklar 1.660.659 1.112.131 II. DURAN VARLIKLAR 22.843.233 17.356.984 A. Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 1.441 135 1. Alıcılar 0 0 2. Alacak Senetleri 0 0 3. Verilen Depozito ve Teminatlar 1.441 135 4. Diğer Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 0 0 5. Alacak Reeskontu (-) 0 0 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) 0 0 B. Diğer Uzun Vadeli Alacaklar 6.426.569 6.579.928 1. Ortaklardan Alacaklar 0 0 2. İştiraklerden Alacaklar 0 0 3. Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 0 0 4. Uzun Vadeli Diğer Alacaklar 6.426.569 6.579.928 5. Alacak Reeskontu (-) 0 0 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) 0 0 C. Finansal Duran Varlıklar 1.782.334 384.542 1. Bağlı Menkul Kıymetler 0 384.542 2. Bağlı Menkul Kıy.Değ.Düş.Karşılığı (-) 0 0 3. İştirakler 0 0 4. İştiraklere Sermaye Taahhütleri (-) 0 0 5. İştirakler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) 0 0 6. Bağlı Ortaklıklar 0 0 7. Bağlı Ortaklıklara Sermaye Taahhütleri (-) 0 0 8. Bağlı Ortaklıklar Değer Düşüklüğü Karş. (-) 0 0 9. Diğer Finansal Duran Varlıklar 1.782.334 0 D. Maddi Duran Varlıklar 14.508.499 10.326.273 1. Arazi ve Arsalar 6.996 6.996 2. Yerüstü ve Yeraltı Düzenleri 368.317 232.874 3. Binalar 4.575.701 2.901.131 4. Makine, Tesis ve Cihazlar 16.302.624 10.615.506 5. Taşıt Araç ve Gereçleri 764.949 489.995 6. Döşeme ve Demirbaşlar 2.299.955 1.321.137 7. Diğer Maddi Duran Varlıklar 0 0 8. Birikmiş Amortismanlar (-) (9.810.043)(5.338.157) 9. Yapılmakta Olan Yatırımlar 0 96.791 10. Verilen Sipariş Avansları 0 0 E. Maddi Olmayan Duran Varlıklar 117.283 58.511 1. Kuruluş ve Teşkilatlanma Giderleri 0 0 2. Haklar 105.432 46.329 3. Araştırma ve Geliştirme Giderleri 0 0 4. Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar 11.851 12.182 5. Verilen Avanslar 0 0 F. Diğer Duran Varlıklar 7.107 7.595

A K T İ F T O P L A M I 32.067.331 28.579.666 PINAR SU Bağımsız Denetim'den GENEL KURUL'A SUNULACAK Geçmiş Geçmiş AYRINTILI BİLANÇO (Milyon TL) 31.12.2002 31.12.2001 I. KISA VADELİ BORÇLAR 12.079.781 13.397.289 A. Finansal Borçlar 8.029.795 8.432.651 1. Banka Kredileri 4.103.772 0 2. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri 3.926.023 8.173.701 3. Tahvil Anapara Taksitleri ve Faizleri 0 0 4. Çıkarılmış Bonolar ve Senetler 0 0 5. Diğer Finansal Borçlar 0 258.950 B. Ticari Borçlar 1.139.142 2.636.142 1. Satıcılar 1.067.485 2.636.142 2. Borç Senetleri 0 0 3. Alınan Depozito ve Teminatlar 0 0 4. Diğer Ticari Borçlar 71.657 0 5. Borç Reeskontu (-) 0 0 C. Diğer Kısa Vadeli Borçlar 1.739.448 1.686.263 1. Ortaklara Borçlar 58.028 58.069 2. İştiraklere Borçlar 0 0 3. Bağlı Ortaklıklara Borçlar 0 0 4. Ödenecek Giderler 0 0 5. Ödenecek Vergi, Harç ve Diğer Kesintiler 79.004 285.701 6. Ertelenen ve Taksite Bağlanan Devlet Alacakları 0 246.101 7. Kısa Vadeli Diğer Borçlar 1.602.416 1.096.392 8. Borç Reeskontu (-) 0 0 D. Alınan Sipariş Avansları 258.250 22.329 E. Borç ve Gider Karşılıkları 913.146 619.904 1. Vergi Karşılıkları 0 0 2. Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 913.146 619.904 II. UZUN VADELİ BORÇLAR 8.403.912 7.899.861 A. Finansal Borçlar 8.092.731 7.590.473 1. Banka Kredileri 8.092.731 7.590.473 2. Çıkarılmış Tahviller 0 0 3. Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler 0 0 4. Diğer Finansal Borçlar 0 0 B. Ticari Borçlar 0 0 1. Satıcılar 0 0 2. Borç Senetleri 0 0 3. Alınan Depozito ve Teminatlar 0 0 4. Diğer Ticari Borçlar 0 0 5. Borç Reeskontu (-) 0 0 C. Diğer Uzun Vadeli Borçlar 0 0 1. Ortaklara Borçlar 0 0 2. İştiraklere Borçlar 0 0 3. Bağlı Ortaklıklara Borçlar 0 0

4. Ertelenen ve Taksite Bağlanan Devlet Alacakları 0 0 5. Uzun Vadeli Diğer Borçlar 0 0 6. Borç Reeskontu (-) 0 0 D. Alınan Sipariş Avansları 0 0 E. Borç ve Gider Karşılıkları 311.181 309.388 1. Kıdem Tazminatı Karşılıkları 311.181 309.388 2. Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 0 0 III. ÖZ SERMAYE 11.583.638 7.282.516 A. Sermaye 3.898.125 3.898.125 B. Sermaye Taahhütleri (-) 0 0 C. Emisyon Primi 4.502 4.499 D. Yeniden Değerleme Değer Artışı 9.430.413 3.668.595 1. Duran Varlıklardaki Değer Artışı 9.220.260 3.668.557 2. İştiraklerdeki Değer Artışı 210.153 38 3. Borsa'da Oluşan Değer Artışı 0 0 E. Yedekler 206.849 206.789 1. Yasal Yedekler 154.106 154.106 2. Statü Yedekleri 0 0 3. Özel Yedekler 0 0 4. Olağanüstü Yedek 52.684 52.683 5. Maliyet Artış Fonu 0 0 6. Serm.Eklenecek İşti.His.ve Gayr.Satış Kazançları 59 0 7. Geçmiş Yıl Karı 0 0 F. Net Dönem Karı 0 0 G. Dönem Zararı (-) (1.460.759) (495.492) H. Geçmiş Yıllar Zararları (-) (495.492) 0 1. 2001 Yılı Zararı (495.492) 0 2.... Yılı Zararı 0 0 P A S İ F T O P L A M I 32.067.331 28.579.666 PINAR SU Bağımsız Denetim'den GENEL KURUL'A SUNULACAK Geçmiş Geçmiş AYRINTILI GELİR TABLOSU (Milyon TL) 31.12.2002 31.12.2001 A. Brüt Satışlar 26.559.197 26.610.969 1. Yurtiçi Satışlar 23.073.747 23.117.487 2. Yurtdışı Satışlar 3.485.450 3.292.304 3. Diğer Satışlar 0 201.178 B. Satışlardan İndirimler (-) (10.159.100) (7.951.771) 1. Satıştan İadeler (-) (94.972) (394.643) 2. Satış Iskontoları (-) (10.064.128) (7.557.128) 3. Diğer İndirimler (-) 0 0 C. Net Satışlar 16.400.097 18.659.198 D. Satışların Maliyeti (-) (12.630.045)(12.671.476) BRÜT SATIŞ KARI (ZARARI) 3.770.052 5.987.722 E. Faaliyet Giderleri (-) (4.051.957) (4.643.985) 1. Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-) 0 0 2. Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-) (2.380.592) (2.640.996)

3. Genel Yönetim Giderleri (-) (1.671.365) (2.002.989) ESAS FAALİYET KARI (ZARARI) (281.905) 1.343.737 F. Diğer Faaliyetlerden Gelirler ve Karlar 4.621.647 6.471.205 1. İştiraklerden Temettü Gelirleri 8.176 0 2. Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri 0 0 3. Faiz ve Diğer Temettü Gelirleri 135.800 74.834 4. Faaliyetle İlgili Diğer Gelirler ve Karlar 4.477.671 6.396.371 G. Diğer Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar (-) (272.184) (303.552) H. Finansman Giderleri (-) (5.525.620) (8.016.182) 1. Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri (-) (2.966.355) (5.283.692) 2. Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-) (2.559.265) (2.732.490) FAALİYET KARI (ZARARI) (1.458.062) (504.792) I. Olağanüstü Gelirler ve Karlar 136.489 9.300 1. Konusu Kalmayan Karşılıklar 0 0 2. Önceki Dönem Gelir ve Karları 126.695 0 3. Diğer Olağanüstü Gelirler ve Karlar 9.794 9.300 J. Olağanüstü Giderler ve Zararlar (-) (139.186) 0 1. Çalışmayan Kısım Giderleri ve Zararları (-) (55.576) 0 2. Önceki Dönem Gider ve Zararları (-) (34.288) 0 3. Diğer Olağanüstü Giderler ve Zararlar (-) (49.322) 0 DÖNEM KARI (ZARARI) (1.460.759) (495.492) K. Ödenecek Vergi ve Yasal Yükümlülükler (-) 0 0 NET DÖNEM KARI (ZARARI) (1.460.759) (495.492) KARŞILAŞTIRMALI ORAN ANALİZİ(PINAR SU) 2002 2001 LİKİDİTE ORANLARI LİKİDİTE ORANLARI CARİ O 0,763598115 CARİ O 0,837683057 DV/TYK O 0,450314208 DV/TYK O 0,526956987 LİKİDİTE O 0,084549049 LİKİDİTE O 0,124028376 NAKİT O 0,001774949 NAKİT O 0,009857442 HAZ DEĞ/KVYK 0,001774949 HAZ DEĞ/KVYK 0,009857442 NÇS/TOP AK -0,089052718 NÇS/TOP AK -0,076089308 NET SAT/KVYK 1,357648537 NET SAT/KVYK 1,392759237 AKDİVİTE ORANLARI AKDİVİTE ORANLARI AL.DEV.HIZI 16,401852 AL.DEV.HIZI 12,19889499 AL.ORT.TAH.SÜR 22,25358454 AL.ORT.TAH.SÜR 29,92074284 STOK DEV. HIZI 9,682357703 STOK DEV. HIZI 8,700271757 S.O.T.S. 37,69742982 S.O.T.S. 41,95271253 ETKİNLİK O 59,95101436 ETKİNLİK O 71,87345538 NET ÇAL.SER.D.H. -5,74296832 NET ÇAL.SER.D.H. -8,580492015 DÖN.VAR.DEV.HIZI 1,777962138 DÖN.VAR.DEV.HIZI 1,662632693 MDV DEV.HIZI 1,130378615 MDV DEV.HIZI 1,806963461 TİC.BOR.DEV.HIZI 11,08733152 TİC.BOR.DEV.HIZI 4,806826036 TİC.BORÇ.ORT.ÖD.SÜRESİ 32,92045515 TİC.BORÇ.ORT.ÖD.SÜRESİ 75,93368207 ÖZSERMAYE DEV.HIZI 1,415798474 ÖZSERMAYE DEV.HIZI 2,562191144 SERMAYE YAPISI ORANLARI SERMAYE YAPISI ORANLARI TOPLAM BORÇ/TOP.AKTF. 0,638771371 TOPLAM BORÇ/TOP.AKTF. 0,745185406

ÖZSERM./TOP.AKTF 0,361228629 ÖZSERM./TOP.AKTF 0,254814594 ÖZ.SER.Ç(T.AKT/ÖZSERM.) 2,768329863 ÖZ.SER.Ç(T.AKT/ÖZSERM.) 3,924421999 TOP.YAB.KAY/ÖZSERMAYE 1,768329863 TOP.YAB.KAY/ÖZSERMAYE 2,924421999 KVYK/TOPL.AKTF 0,376700543 KVYK/TOPL.AKTF 0,468769964 UVYK/TOPL.AKTF 0,262070828 UVYK/TOPL.AKTF 0,276415442 KVYK/TOP.YAB.KAYN. 0,589726716 KVYK/TOP.YAB.KAYN. 0,629064875 UVYK/(ÖZSERM+UVYK) 0,420457335 UVYK/(ÖZSERM+UVYK) 0,520330973 MDV-NET/ÖZSERMAYE 1,252499344 MDV-NET/ÖZSERMAYE 1,417954042 Kısa V.Bank.Krd./KVYK 0,339722384 Kısa V.Bank.Krd./KVYK 0 Toplam Bank.Krd./TOP.Y.KAY. 0,595425005 Toplam Bank.Krd./TOP.Y.KAY. 0,356407923 Toplam Bank.Krd./TOP.AKTF. 0,380340447 Toplam Bank.Krd./TOP.AKTF. 0,265589983 Toplam Bank.Krd/ÖZSERM. 1,052907817 Toplam Bank.Krd/ÖZSERM. 1,042287171 MDV-NET/UVYK 1,726398254 MDV-NET/UVYK 1,307146164 ÖDENMİŞ SER/ÖZSERM 0,336519926 ÖDENMİŞ SER/ÖZSERM 0,535271739 KARLILIK ORANLARI KARLILIK ORANLARI NET KAR/ÖZSERMAYE -0,126105374 NET KAR/ÖZSERMAYE -0,068038573 FVÖK/ÖZSERMAYE 0,350914022 FVÖK/ÖZSERMAYE 1,032704906 NET KAR/TOPL.AKTF. -0,045552871 NET KAR/TOPL.AKTF. -0,017337222 FVÖK/TOPL.AKTF. 0,126760191 FVÖK/TOPL.AKTF. 0,263148282 BÜR.SAT.KARI/NET SATIŞ. 0,22987986 BÜR.SAT.KARI/NET SATIŞ. 0,320899215 FAALİYET KAR/NET SATIŞ. -0,088905694 FAALİYET KAR/NET SATIŞ. -0,027053271 FAALİYET MALİYET ORAN. 1,088905694 FAALİYET MALİYET ORAN. 1,027053271 SAT.MALY/NET SATIŞ. 0,77012014 SAT.MALY/NET SATIŞ. 0,679100785 FİN.GİD./NET SAT. 0,336926056 FİN.GİD./NET SAT. 0,429610212 NET KAR/NET SATIŞLAR -0,089070144 NET KAR/NET SATIŞLAR -0,026554839 SABİT.YÜK.KARŞ.ORANLARI SABİT.YÜK.KARŞ.ORANLARI FVÖK/FİNANSMAN GİD. 0,735638897 FVÖK/FİNANSMAN GİD. 0,938188529 (NET KAR+FİN.GİD.)/FİN.GİD. 0,735638897 (NET KAR+FİN.GİD.)/FİN.GİD. 0,938188529 - Satışlarda Büyüme: BÜYÜME ORANLARI ÖRNEK-I 2002 2001 C. Net Satışlar 6.352.357.401 3.975.328.410 6.352.357.401 3.975.328.410 3.975.328.410 %60 - FVÖK Büyüme: 2002 2001 FVÖK 326.350.498 395.909.414

326.350.498 395.909.414 395.909.414 %18 - Öz Sermayedeki Büyüme: 2002 2001 III. ÖZ SERMAYE 731814564 624340909 731.814.564 624.340.909 624.340.909 %17 PROFORMA BİLANÇO Satışlardan Etkilenen Bilanço Kalemleri: - Hazır Değerler, - Alacaklar, - Stoklar, - MDV, - Ticari Borçlar, - Ödenecek Giderler, - Ödenecek Vergi ve Prim Borçları. ERSU GIDA PROFORMA BİLANÇO ÖRNEK- I AYRINTILI BİLANÇO (Milyon TL) 31.12.2002 I. DÖNEN VARLIKLAR 7.500.891 2003 YILI PROFORMA BİLANÇO SATIŞLARIN %50 ORANINDA ARATACAĞI VARSAYIMINA GÖRE A. Hazır Değerler 92.842 139.263 1. Kasa 12.855 2. Bankalar 79.083 3. Diğer Hazır Değerler 904 B. Menkul Kıymetler 333.374 333.374 1. Hisse Senetleri 0 2. Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları 0 3. Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları 333.374 4. Diğer Menkul Kıymetler 0

5. Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karş.(-) 0 C. Kısa Vadeli Ticari Alacaklar 1.204.958 1.807.437 1. Alıcılar 1.017.475 2. Alacak Senetleri 11.696 3. Verilen Depozito ve Teminatlar 0 4. Diğer Kısa Vadeli Ticari Alacaklar 240.064 5. Alacak Reeskontu (-) (5.457) 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) (58.820) D. Diğer Kısa Vadeli Alacaklar 77.294 77.294 1. Ortaklardan Alacaklar 0 2. İştiraklerden Alacaklar 0 3. Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 0 4. Kısa Vadeli Diğer Alacaklar 78.484 5. Alacak Reeskontu (-) 0 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) (1.190) E. Stoklar 5.701.704 8.552.556 1. İlk Madde ve Malzeme 888.854 2. Yarı Mamuller 0 3. Ara Mamuller 0 4. Mamuller 3.725.626 5. Emtia 459.717 6. Diğer Stoklar 474.316 7. Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) 0 8. Verilen Sipariş Avansları 153.191 F. Diğer Dönen Varlıklar 90.719 90.719 II. DURAN VARLIKLAR 2.589.857 A. Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 371 557 1. Alıcılar 0 2. Alacak Senetleri 0 3. Verilen Depozito ve Teminatlar 371 4. Diğer Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 0 5. Alacak Reeskontu (-) 0 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) 0 B. Diğer Uzun Vadeli Alacaklar 0 0 1. Ortaklardan Alacaklar 0 2. İştiraklerden Alacaklar 0 3. Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 0 4. Uzun Vadeli Diğer Alacaklar 0 5. Alacak Reeskontu (-) 0 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) 0 C. Finansal Duran Varlıklar 5.350 5.350 1. Bağlı Menkul Kıymetler 0 2. Bağlı Menkul Kıy.Değ.Düş.Karşılığı (-) 0 3. İştirakler 5.350 4. İştiraklere Sermaye Taahhütleri (-) 0 5. İştirakler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) 0 6. Bağlı Ortaklıklar 0 7. Bağlı Ortaklıklara Sermaye Taahhütleri (-) 0 8. Bağlı Ortaklıklar Değer Düşüklüğü Karş. (-) 0 9. Diğer Finansal Duran Varlıklar 0

D. Maddi Duran Varlıklar 2.456.004 3.684.006 1. Arazi ve Arsalar 4.413 2. Yerüstü ve Yeraltı Düzenleri 210.867 3. Binalar 1.733.006 4. Makine, Tesis ve Cihazlar 4.745.996 5. Taşıt Araç ve Gereçleri 378.821 6. Döşeme ve Demirbaşlar 173.373 7. Diğer Maddi Duran Varlıklar 0 8. Birikmiş Amortismanlar (-) (4.790.472) 9. Yapılmakta Olan Yatırımlar 0 10. Verilen Sipariş Avansları 0 E. Maddi Olmayan Duran Varlıklar 128.132 128.132 1. Kuruluş ve Teşkilatlanma Giderleri 0 2. Haklar 0 3. Araştırma ve Geliştirme Giderleri 0 4. Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar 128.132 5. Verilen Avanslar 0 F. Diğer Duran Varlıklar 0 0 A K T İ F T O P L A M I 10.090.748 14.818.688 ERSU GIDA 0 2003 YILI PROFORMA BİLANÇO AYRINTILI BİLANÇO (Milyon TL) 31.12.2002 SATIŞLARIN %50 ORANINDA ARATACAĞI I. KISA VADELİ BORÇLAR 3.248.194 VARSAYIMINA GÖRE A. Finansal Borçlar 0 0 1. Banka Kredileri 0 2. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri 0 3. Tahvil Anapara Taksitleri ve Faizleri 0 4. Çıkarılmış Bonolar ve Senetler 0 5. Diğer Finansal Borçlar 0 B. Ticari Borçlar 1.849.965 2.774.948 1. Satıcılar 1.849.965 2. Borç Senetleri 0 3. Alınan Depozito ve Teminatlar 0 4. Diğer Ticari Borçlar 0 5. Borç Reeskontu (-) 0 C. Diğer Kısa Vadeli Borçlar 39.676 50.279 1. Ortaklara Borçlar 0 2. İştiraklere Borçlar 0 3. Bağlı Ortaklıklara Borçlar 0 4. Ödenecek Giderler 0 5. Ödenecek Vergi, Harç ve Diğer Kesintiler 21.206 6. Ertelenen ve Taksite Bağlanan Devlet Alacakları 0 7. Kısa Vadeli Diğer Borçlar 18.470 8. Borç Reeskontu (-) 0 D. Alınan Sipariş Avansları 1.344.157 1.344.157 E. Borç ve Gider Karşılıkları 14.396 14.396 1. Vergi Karşılıkları 9.242

2. Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 5.154 II. UZUN VADELİ BORÇLAR 381.011 A. Finansal Borçlar 0 0 1. Banka Kredileri 0 2. Çıkarılmış Tahviller 0 3. Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler 0 4. Diğer Finansal Borçlar 0 B. Ticari Borçlar 283 425 1. Satıcılar 0 2. Borç Senetleri 0 3. Alınan Depozito ve Teminatlar 283 4. Diğer Ticari Borçlar 0 5. Borç Reeskontu (-) 0 C. Diğer Uzun Vadeli Borçlar 221.680 221.680 1. Ortaklara Borçlar 221.680 2. İştiraklere Borçlar 0 3. Bağlı Ortaklıklara Borçlar 0 4. Ertelenen ve Taksite Bağlanan Devlet Alacakları 0 5. Uzun Vadeli Diğer Borçlar 0 6. Borç Reeskontu (-) 0 D. Alınan Sipariş Avansları 0 0 E. Borç ve Gider Karşılıkları 159.048 159.048 1. Kıdem Tazminatı Karşılıkları 159.048 2. Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 0 III. ÖZ SERMAYE 6.461.543 6.461.543 A. Sermaye 3.600.000 3.600.000 B. Sermaye Taahhütleri (-) 0 0 C. Emisyon Primi 0 0 D. Yeniden Değerleme Değer Artışı 2.272.215 2.272.215 1. Duran Varlıklardaki Değer Artışı 2.272.215 2.272.215 2. İştiraklerdeki Değer Artışı 0 0 3. Borsa'da Oluşan Değer Artışı 0 0 E. Yedekler 731.875 731.875 1. Yasal Yedekler 232.414 232.414 2. Statü Yedekleri 0 0 3. Özel Yedekler 0 0 4. Olağanüstü Yedek 499.461 499.461 5. Maliyet Artış Fonu 0 0 6. Serm.Eklenecek İşti.His.ve Gayr.Satış Kazançları 0 0 7. Geçmiş Yıl Karı 0 0 F. Net Dönem Karı 0 0 G. Dönem Zararı (-) (142.547) (142.547) H. Geçmiş Yıllar Zararları (-) 0 0 1.... Yılı Zararı 0 0 2.... Yılı Zararı 0 0 P A S İ F T O P L A M I 10.090.748 11.026.476 FON AÇIĞI 3.792.212

FON AKIM KULLANIM AKTİF KALEMLERDEKİ ARTIŞLAR(+) PASİF KALEMLERDEKİ AZALIŞLAR(-) KAYNAK AKTİF KALEMLERDEKİ AZALIŞLAR(-) PASİF KALEMLERDEKİ ARTIŞLAR(+) FON AKIM ÖRNEK- I EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T. A.Ş. Bağımsız Denetim'den FON AKIM TABLOSU GENEL KURUL'A SUNULACAK Geçmiş Geçmiş FARK KAYNAK KULLANIM AYRINTILI BİLANÇO (Milyon TL) 31.12.2001 31.12.2000 I. DÖNEN VARLIKLAR 604920218 353405035 A. Hazır Değerler 73724071 4791300 68932771 68932771 1. Kasa 982 2000 2. Bankalar 73723089 4788906 3. Diğer Hazır Değerler 0 394 B. Menkul Kıymetler 107539 17687214-17579675 17579675 1. Hisse Senetleri 0 17209318 2. Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları 0 0 3. Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları 107539 477896 4. Diğer Menkul Kıymetler 0 0 5. Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karş.(-) 0 0 C. Kısa Vadeli Ticari Alacaklar 120789337 100440644 20348693 20348693 1. Alıcılar 113977359 94248315 2. Alacak Senetleri 292272 4214872 3. Verilen Depozito ve Teminatlar 19597 67312 4. Diğer Kısa Vadeli Ticari Alacaklar 6500568 2045611 5. Alacak Reeskontu (-) -459-135466 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) 0 0 D. Diğer Kısa Vadeli Alacaklar 485721 309712 176009 176009 1. Ortaklardan Alacaklar 0 0 2. İştiraklerden Alacaklar 0 0 3. Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 34673 0 4. Kısa Vadeli Diğer Alacaklar 451048 309712 5. Alacak Reeskontu (-) 0 0 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) 0 0 E. Stoklar 358011339 216473475 141537864 141537864 1. İlk Madde ve Malzeme 156287151 98892228 2. Yarı Mamuller 62302467 33982592 3. Ara Mamuller 0 0 4. Mamuller 128313189 77257404 5. Emtia 0 0 6. Diğer Stoklar 11108134 6331974 7. Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) 0 0

8. Verilen Sipariş Avansları 398 9277 F. Diğer Dönen Varlıklar 51802211 13702690 38099521 38099521 II. DURAN VARLIKLAR 1022644315 639240901 A. Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 5452 3512 1. Alıcılar 0 0 2. Alacak Senetleri 0 0 3. Verilen Depozito ve Teminatlar 5452 3512 4. Diğer Uzun Vadeli Ticari Alacaklar 23665 14661 5. Alacak Reeskontu (-) 0 0 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) -23665-14661 B. Diğer Uzun Vadeli Alacaklar 521883 276898 244985 244985 1. Ortaklardan Alacaklar 0 0 2. İştiraklerden Alacaklar 0 0 3. Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 0 0 4. Uzun Vadeli Diğer Alacaklar 521883 276898 5. Alacak Reeskontu (-) 0 0 6. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) 0 0 C. Finansal Duran Varlıklar 32086280 5732415 26353865 26353865 1. Bağlı Menkul Kıymetler 22950139 65 2. Bağlı Menkul Kıy.Değ.Düş.Karşılığı (-) 0 0 3. İştirakler 0 5400000 4. İştiraklere Sermaye Taahhütleri (-) 0 0 5. İştirakler Değer Düşüklüğü Karşılığı (- ) 0 0 6. Bağlı Ortaklıklar 2337336 332350 7. Bağlı Ortaklıklara Sermaye Taahhütleri (-) -1499995 0 8. Bağlı Ortaklıklar Değer Düşüklüğü Karş. (-) 0 0 9. Diğer Finansal Duran Varlıklar 8298800 0 D. Maddi Duran Varlıklar 986509062 629795657 356713405 356713405 1. Arazi ve Arsalar 82095 82095 2. Yerüstü ve Yeraltı Düzenleri 53641581 29505055 3. Binalar 153231679 91612230 4. Makine, Tesis ve Cihazlar 1054484910 661665202 5. Taşıt Araç ve Gereçleri 21335919 11916053 6. Döşeme ve Demirbaşlar 12739228 7810094 7. Diğer Maddi Duran Varlıklar 230997 112940 8. Birikmiş Amortismanlar (-) -391810958-260388365 9. Yapılmakta Olan Yatırımlar 82040615 86927252 10. Verilen Sipariş Avansları 532996 553101 E. Maddi Olmayan Duran Varlıklar 3521638 3405845 115793 115793 1. Kuruluş ve Teşkilatlanma Giderleri 0 0 2. Haklar 1164981 720168 3. Araştırma ve Geliştirme Giderleri 0 0 4. Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar 2356657 2685677 5. Verilen Avanslar 0 0 F. Diğer Duran Varlıklar 0 26574-26574 26574

A K T İ F T O P L A M I 1627564533 992645936 EREĞLİ DEMİR VE ÇELİK FABRİKALARI T. A.Ş. Bağımsız Denetim'den GENEL KURUL'A SUNULACAK Geçmiş Geçmiş AYRINTILI BİLANÇO (Milyon TL) 31.12.2001 31.12.2000 I. KISA VADELİ BORÇLAR 459750095 183077888 A. Finansal Borçlar 286287181 66690260 219596921 219596921 1. Banka Kredileri 176366421 13713279 2. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri 106991894 52885562 3. Tahvil Anapara Taksitleri ve Faizleri 0 0 4. Çıkarılmış Bonolar ve Senetler 0 0 5. Diğer Finansal Borçlar 2928866 91419 B. Ticari Borçlar 110550484 71205364 39345120 39345120 1. Satıcılar 94835674 66047596 2. Borç Senetleri 0 0 3. Alınan Depozito ve Teminatlar 819769 812104 4. Diğer Ticari Borçlar 15552665 5572137 5. Borç Reeskontu (-) -657624-1226473 C. Diğer Kısa Vadeli Borçlar 56107330 22352744 33754586 33754586 1. Ortaklara Borçlar 21646 36298 2. İştiraklere Borçlar 0 0 3. Bağlı Ortaklıklara Borçlar 0 0 4. Ödenecek Giderler 3551537 7222167 5. Ödenecek Vergi, Harç ve Diğer Kesintiler 8434749 5380001 6. Ertelenen ve Taksite Bağlanan Devlet Alacakları 0 0 7. Kısa Vadeli Diğer Borçlar 44099398 9714278 8. Borç Reeskontu (-) 0 0 D. Alınan Sipariş Avansları 6805100 11748614-4943514 4943514 E. Borç ve Gider Karşılıkları 0 11080906-11080906 11080906 1. Vergi Karşılıkları 0 11080906 2. Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 0 0 II. UZUN VADELİ BORÇLAR 417596580 260406946 A. Finansal Borçlar 342740384 214195891 128544493 128544493 1. Banka Kredileri 342740384 214195891 2. Çıkarılmış Tahviller 0 0 3. Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler 0 0 4. Diğer Finansal Borçlar 0 0 B. Ticari Borçlar 0 0 0 1. Satıcılar 0 0 2. Borç Senetleri 0 0 3. Alınan Depozito ve Teminatlar 0 0 4. Diğer Ticari Borçlar 0 0 5. Borç Reeskontu (-) 0 0 C. Diğer Uzun Vadeli Borçlar 614572 313672 300900 300900 1. Ortaklara Borçlar 0 0

2. İştiraklere Borçlar 0 0 3. Bağlı Ortaklıklara Borçlar 0 0 4. Ertelenen ve Taksite Bağlanan Devlet Alacakları 0 0 5. Uzun Vadeli Diğer Borçlar 614572 313672 6. Borç Reeskontu (-) 0 0 D. Alınan Sipariş Avansları 0 0 0 0 E. Borç ve Gider Karşılıkları 74241624 45897383 28344241 28344241 1. Kıdem Tazminatı Karşılıkları 73601335 45542385 2. Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 640289 354998 III. ÖZ SERMAYE 750217858 549161102 A. Sermaye 44352000 44352000 0 0 B. Sermaye Taahhütleri (-) 0 0 0 0 C. Emisyon Primi 24917892 24917892 0 0 D. Yeniden Değerleme Değer Artışı 750497707 454508153 295989554 295989554 1. Duran Varlıklardaki Değer Artışı 736279015 448928984 2. İştiraklerdeki Değer Artışı 8477969 5579169 3. Borsa'da Oluşan Değer Artışı 5740723 0 E. Yedekler 25383056 10839889 14543167 14543167 1. Yasal Yedekler 2958626 2231468 2. Statü Yedekleri 7389713 7389713 3. Özel Yedekler 78640 78640 4. Olağanüstü Yedek 14956077 1140068 5. Maliyet Artış Fonu 0 0 6. Serm.Eklenecek İşti.His.ve Gayr.Satış Kazançları 0 0 7. Geçmiş Yıl Karı 0 0 F. Net Dönem Karı 0 72138696-72138696 72138696 G. Dönem Zararı (-) -94932797 0-94932797 94932797 H. Geçmiş Yıllar Zararları (-) 0-57595528 57595528 57595528 1. 1998 Yılı Zararı 0-32673265 2. 1999 Yılı Zararı 0-24922263 P A S İ F T O P L A M I 1627564533 992645936 0 0 835.620.759 835.620.759 ULUSLAR ARASI FİNANSAL TEKNİKLER 1. FORWARDS(VADELİ İŞLEMLER) Forwards işlemleri, diğer bir ifade ile vadeli işlemler, gelecekte belirli bir tarihte teslimi ve ödemesi yapılacak olan bir malın vadesi, fiyatı ve miktarının bugünden belirlenerek sözleşmeye bağlandığı işlemler olarak tanımlanmaktadır.

Forrward piyasalar ise, ileri bir tarihte teslimi söz konusu olan her hangi bir malın vadesi, miktarı ve fiyatının bugünden belirlenerek sözleşmeye bağlandığı işlemleri içeren piyasalar olarak ifade edilmektedir. Forwards işlemlerinin ve forward piyasalarının iki temel fonksiyonu bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, fiyatlarda söz konusu olabilecek dalgalanmalar nedeni ile oluşacak risklere karşı ve kur riskine karşı korunma maksatlı olarak kullanılması; ikincisi ise, spekülatif amaçlı kazanç sağlamak maksadıyla kullanılmasıdır. Bu bağlamda bankalar ve diğer finans kurumlarla, borsa dışı anlaşmalar yapılarak, kesin kurallara uyma zorunluluğu olmadan, serbestçe gerçekleştirilebilen forward işlemlerinin başlıca özellikleri şunlardır; - Forward işlemlerinde, bankalar iki taraflı olarak alış ve satış olmak üzere kotasyon verirler, alış ve satış fiyatlarını açıklarlar. Bu bağlamda işlemler işlemler bir telefonla dahi sonuçlandırılabilmektedir. - Forward sözleşmeleri, uyarlanmış bir vadeli işlem sözleşmesi olup, borsada işlem görmemektedir. Bu bağlamda forward sözleşmeleri, banka ile müşteri arasında doğrudan yapılmaktadır. - Forward işlemlerinde, sözkeşmeye taraf olanlar birbirlerini tanırlar ve forward işleminin yapılması, taraflar ararsında karşı tarafın riskinin kabul edildiği anlamına gelmektedir. - Forward işlemlerinde banka, karşı taraftan genellikle teminat talebinde bulunmamaktadır. Ancak banka, müşterisine fazla güven duymuyarsa veya spekületif eğilimleri önlemek istiyorsa karşı taraftan teminat talebinde bulunabilmektedir. - Bir çok forward sözleşmeleri, karşılıklı olarak edimlerin yerine getirilmesi ile son bulmaktadır. - Forward işlemlerinde, vade ve sözleşme tutarı konusunda esneklik söz konusu olmakla birlikte; bazı durumlarda sözleşme tutarına ilişkin olarak asgari bir tutar belirlenmesi söz konusu olabilmektedir. - Genel olarak forward işlemleri her türlü mal ve piyasa için söz konusu olabildiği gibi; çeşitli para birimleri ve faiz oranları üzerinden de yapılabilmektedir. Bu bağlamda, forward işlemlerinde en yaygın olarak kullanılan paralar; Dolar, Mark, Sterlin, Kanada Doları, Japon Yeni, İsviçreFrangı, Belçika Frangı, İtalyan Lireti, ollanda Florini dir. - Forward işlemlerinde, kar veya zarar vade sonunda işlem gerçekleştiğinde oluşmaktadır.

1.1. Forward İşlemlerinin Tarafları Forward işlemlerinin taraflarını genellikle; tacirler, riskten korunmak isteyenler, arbitraj yapanlar ve spekülatif faaliyetlerde bulunanlar oluşturmaktadır: - Arbitraj Yapanlar: Forward işlemlerine taraf olan arbitrajcılar, mali piyasalarda söz konusu olan fiyat dalgalanmalarından ve faiz oranı dengesizliklerinden yararlanarak risksiz kazanç sağlamayı amaç edinen kişi ve kurumlardan oluşmaktadır. Bunlar vadeli işlem sözleşmeleri yaparak doğacak riskleri ortadan kaldırmaktadırlar. - Tacirler: Forward sözleşmesine taraf olan tacirler de, dış ticarete ilişkin olarak söz konusu olabilecek risklerden korunabilmek, bu riskleri asgari düzeye indirebilmek için vadeli işlem sözleşmeleri yapabilmektedirler. - Spekülatörler: Spekülatörler de, vadeli işlem piyasalarında tarafların maruz kalabilecekleri faiz oranı, döviz kuru, fiyat dalgalanmaları vb. gibi faktörlerden kaynaklanan riskleri üstlenerek kazanç sağlamaya çalışmakta olup, bu şekilde forward sözleşmelerinin tarfını oluşturabilmektedir. Bu kişiler, örneğin bir sözleşmeye konu maldaki fiyat değişikliklerindeki beklentiye göre, forward sözleşmesi yapmak suretiyle, sözleşme fiyatında değişimlerden kar sağlayabilmektedirler. - Riskten Korunmak İsteyenler: Faiz oranı, döviz kuru, fiyat dalgalanmaları vb. gibi faktörlerden kaynaklanan risklerden korunmak isteyenler, söz konusu riskler nedeni ile oluşabilecek potansiyel kayıplarını ortadan kaldırmak veya en az düzeye indirebilmek için vadeli işlem sözleşmelerine taraf olabilmektedirler. 1.2. Forward İşlem Çeşitleri Forward işlemleri genellikle iki tür olmaktadır. Bunlar; - Vadeli Döviz İşlemleri veya Sösleşmeleri(Forward Rate Agreements) ve - Vadeli Faiz İşlemlerİ veya Forward Faiz Anlaşmaları(Forward Interest Rate Agreements) tir. 1.2.1 Vadeli Döviz Sözleşmeleri Vadeli döviz sözleşmeleri, belirli bir miktardaki dövizin gelecekte belirli bir tarihte, işlemin yapıldığu tarihte söz konusu olan kur üzerinden alış veya satışının taahhüt altına alındığı sözleşmeler olarak tanımlanmaktadır. Vadeli döviz sözleşmeleri ile işlemin yapıldığı tarihte fiyat belirlenmiş olduğundan, kur dalgalanmalarının neden olduğu risk ve belirsizlikler ortadan kalmakta ve bir nevi döviz kuru açısından yatırımcılara garanti sağlanmaktadır.