Ambalaj Atıklar klarının n Kontrolü Yönetmeli netmeliği BELEDĐYELERDE VE EKONOMĐK ĐŞLETMELERDE AMBALAJ YÖNETY NETĐMĐ Ali Đhsan DOĞAN Ziraat Mühendisi Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı Ambalaj Atıkları Yönetimi Şube Müdürlüğü REW FUARI-ĐSTANBUL/7 STANBUL/7-10 HAZĐRAN 2012 Ali Đhsan DOĞAN 1
MEVZUAT 2872 sayılı Çevre Kanunu Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği(1991) Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği(2004) Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği(2007) Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği(2011) Ali Đhsan DOĞAN 2
AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELĐĞĐ Ambalaj Atıklarının Yönetimi Ambalaj atıkları yönetimi: Ambalaj atıklarının belirli bir sistem içinde, kaynağında ayrı toplanması, taşınması, ayrılması, tekrar kullanılması, geri dönüştürülmesi, geri kazanılması, bertaraf edilmesi ve bu faaliyetlerin gözetim, denetim ve izlenmesi işlemlerinin tümüdür. Ülkemizde ambalaj atıklarının yönetimi 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği doğrultusunda yürütülmektedir. Ali Đhsan DOĞAN 3
Yönetmeliğin Amacı Çevre açısından belirli ölçütlere, temel şart ve özelliklere sahip ambalaj üretilmesi, Ambalaj atığı oluşumunun önlenmesi, önlenemeyen ambalaj atıklarının tekrar kullanım, geri dönüşüm ve geri kazanımı, Ambalaj atıklarının çevreye zarar verecek şekilde doğrudan ve dolaylı olarak alıcı ortama verilmesinin önlenmesi, (Çevre Kirliliğine sebebiyet verilmemesi) Ambalaj atıklarının belirli bir yönetim sistemi içinde, kaynağında ayrı toplanması, taşınması, ayrılması ve bu işlemlere ilişkin teknik ve idari standartların oluşturulmasına, yönelik, prensip, politika ve programlar ile hukuki, idari ve teknik esasların belirlenmesidir. Ali Đhsan DOĞAN 4
Yönetmeliğin Kapsamı-I Yönetmelik; piyasaya sürülen bütün ambalajları ve bu ambalajların atıklarını kapsar. Defolu ürünler, fireler, piyasaya sürülmemiş ambalajlar ve benzeri üretim artıkları ile ambalaj atığı tanımına girmeyen boru, sac levha gibi demir- çelik hurdaları, tekstil atıkları ve benzeri ambalaj dışı geri kazanılabilir atıklar bu Yönetmelik kapsamı dışındadır. Ali Đhsan DOĞAN 5
Yönetmeliğin Kapsamı-II 22/7/2005 tarihli ve 25883 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamındaki ambalaj atıkları, 14/3/2005 tarihli ve 25755 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamındaki ambalaj atıkları, 30/7/2008 tarihli ve 26952 sayılı Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği kapsamındaki ambalaj atıklarının toplanması, taşınması, ayrılması, geri dönüşümü, geri kazanımı ve bertaraf edilmesi ilgili yönetmeliklerin hükümlerine göre yapılır. Ancak bu ambalajların bildirimleri Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğine göre ekonomik işletmeler tarafından 1/1/2013 tarihinden itibaren yapılacaktır. Ali Đhsan DOĞAN 6
Yönetmeliğin in Genel Đlkeleri Ambalaj atıkları oluşumunun önlenmesi, Az atık üretilmesi, Tekrar kullanılabilir ambalajların tercih edilmesi, Ambalaj atıklarının geri kazanılması( tekrar kullanım, geri dönüşüm, enerji geri kazanımı vb.), Çevre ve insan sağlığına zarar vermeyen ambalaj üretilmesi, Piyasaya sürülen ürünlerde kullanılan ambalajların atıklarının kaynağında ayrı toplanması, geri dönüştürülmesi, geri kazanımının sağlanması ve bu işlemler için gerekli maliyetlerin piyasaya sürenler tarafından karşılanması, Piyasaya sürenler bu Yönetmelikte tanımlanan yükümlülükler yerine getirilmesi amacıyla kar maksadı taşımayan tüzel kişiliğe haiz bir yapı oluşturabilir. Tüzel kişiliğe haiz bu tür oluşumlar, piyasaya sürenlerin yükümlülüklerini yerine getirebilmek için Bakanlıktan yetki alması, Ambalaj atıklarının geçici faaliyet belgeli ve/veya çevre lisanslı işletmelere verilmesi esastır. Ambalaj atıklarının bunların dışındaki kişi ve/veya kuruluşlar tarafından toplanması yasaktır. Ali Đhsan DOĞAN 7
Yönetmelikte Taraflar Bakanlık Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüğü Belediyeler Ambalaj üreticileri Tedarikçiler Piyasaya sürenler Yetkilendirilmiş kuruluş(çevko, TÜKÇEV vb.) Satış noktaları, Alış Veriş Merkezleri Ambalaj atığı üreticileri Lisanslı işletmeler Ali Đhsan DOĞAN 8
Belediyelerde Ambalaj Atıklar kları Yönetimi Belediyelerin Görev ve Yetkileri-I Büyükşehir Belediyeleri; Ambalaj atıklarını düzenli depolama sahalarına almamak, bu doğrultuda gerekli önlemleri almak, Đlçe belediyeleri tarafından yürütülen çalışmalarda koordinasyonu sağlamak ve bu çalışmaları desteklemekle, Ambalaj atıkları yönetimi kapsamında, Yönetmelikle sorumluluk verilen taraflarla birlikte eğitim faaliyetleri yapmak ve bu faaliyetlere katkıda bulunmakla, görevli ve yükümlüdür. Ali Đhsan DOĞAN 9
Belediyelerin Görev ve Yetkileri-II Đl, Đlçe e ve Belde Belediyeleri(I) Ambalaj atıklarını kaynağında ayrı toplamak veya toplattırmakla, bu iş için toplama ayırma tesisi kurmak/kurdurmak, işletmek/işlettirmekle ve kurduğu tesislere çevre lisansı/geçici faaliyet belgesi almak/aldırmakla, Ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması için ambalaj atıkları yönetim planını hazırlamakla, Piyasaya sürenler ve/veya yetkilendirilmiş kuruluş ile sözleşme yapılması durumunda ise ambalaj atıkları yönetim planını birlikte hazırlamakla ve uygun görüş için Bakanlığa sunmakla, Yönetim planı kapsamında gelişme raporlarını hazırlamak ve Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüğüne sunmakla, Ambalaj atığı yönetim planı doğrultusunda, çalışmaları yürütmek, gerekli tedbirleri almakla, Ambalaj atıklarının evsel atık toplama araçlarına alınmaması için gerekli tedbirleri almakla, Ambalaj atıklarının düzenli depolama sahalarına kabul edilmemesi için gerekli önlemleri almakla, Ali Đhsan DOĞAN 10
Belediyelerin Görev ve Yetkileri-III Đl, Đlçe e ve Belde Belediyeleri(II) Çevre lisansı başvurusunda bulunacak olan toplamaayırma, geri dönüşüm ve geri kazanım tesislerine çalışabilecekleri uygun alan temin etmekle, Ambalaj atıkları yönetimi kapsamında, bu Yönetmelikle sorumluluk verilen taraflarla birlikte eğitim faaliyetleri yapmak ve katkıda bulunmakla, Ambalaj atıkları yönetim planı kapsamında toplanan ambalaj atıklarına ilişkin belgeleri düzenlemek ve/veya onaylamakla, Ambalaj atığı yönetimi konusundaki sorumluluklarını, gerekli görmesi halinde, yetkilendirilmiş kuruluşla işbirliği içerisinde yürütmekle, Ambalaj atıklarının yetkili olmayan kişiler tarafından toplanmasını, taşınmasını, depolanmasını, geri dönüştürülmesi ve geri kazanılmasını önlemek amacıyla gerekli tedbirleri almakla, Tercih etmeleri halinde, PET ambalaj atıkları toplama yükümlülüğünü Türkiye Kızılay Derneğine devretmekle, görevli ve yükümlüdürler. Ali Đhsan DOĞAN 11
Ambalaj Atıklarının Kaynağında Ayrı Biriktirilmesi Ambalaj atıklarının diğer atıklardan ayrı olarak oluştukları yerlerde ayrı olarak biriktirilmesi mecburidir. Konutlar, apartmanlar, toplu konut/sitesiler, okullar, üniversiteler, kamu kurum ve kuruluşları, hastaneler, oteller, lokantalar, büfeler, otobüs terminalleri, demiryolu istasyonları, sağlık kuruluşları, spor kompleksleri, marketler, satış noktaları, iş ve alışveriş merkezleri ve stadyum gibi yerler oluşan ambalaj atıklarının oluştuğu noktada ayrı biriktirilerek, belediyenin toplama sistemine bedelsiz olarak verilmesi mecburidir. Ali Đhsan DOĞAN 12
Ambalaj Atıklarının Kaynağında Ayrı Toplanması Ambalaj atıklarının toplanmasından belediyeler sorumludur. Belediyeler ambalaj atıklarını kaynağında ayrı toplama-ayırma faaliyetini kendisi veya sözleşme imzaladığı çevre lisanslı/geçici faaliyet belgeli toplama-ayırma tesisleri ile gerçekleştirir. Ambalaj atıklarını kaynağında ayrı toplama faaliyetini belediye kendisi gerçekleştirecek ise toplama ayırma tesisi kurmak ve bu tesise çevre lisans almak mecburiyetindedir. Belediyeler kaynağında ayrı toplama için Ambalaj Atıkları Yönetim Planı hazırlar. Çalışılması halinde plan Yetkilendirilmiş Kuruluş ve/veya piyasaya sürenlerle birlikte hazırlanır. Hazırlanan plan uygun görüş için için Bakanlığa sunulur Kaynakta ayrı toplama çalışmaları plan kapsamında yürütülür. Yapılan çalışmalar hakkında Gelişme Raporları hazırlanır. Bu raporlar altı aylık periyotlar halinde Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüğüne sunulur. Belediyeler plandaki ve uygulamadaki değişiklikleri Bakanlığa bildirir. Ali Đhsan DOĞAN 13
Ayırma Tesisi Ambalaj Atıklarının Hayat Döngüsü Ambalaj Üreticisi/Tedarikçi Toplama-Taşıma Piyasaya Süren/ Marka Sahibi/ Đthalatçı Geri Dönüşüm Tesisi Satış Noktası Son kullanıcı/ Tüketici Ayrı biriktirme Ali Đhsan DOĞAN 14
Ekonomik Đşletmelerde Ambalaj ve Ambalaj atığı Yönetimi Ambalaj Üreticileri-I Tasarım aşamasından başlayarak, üretim ve kullanım sonrasında en az atık üretecek, geri dönüşümü ve geri kazanımı en kolay, en ekonomik ve çevreye en az zarar verecek ambalaj üretmekle,(çevreci ambalaj üretmek) Ambalaj malzemesini tekrar kullanıma, geri dönüşüme ve/veya geri kazanıma uygun olacak şekilde tasarlamak, üretmek ve piyasaya sunmakla, Ambalaj atıkları yönetimi kapsamında eğitim faaliyetleri yapmakla ve bu faaliyetlere katkıda bulunmakla, Ali Đhsan DOĞAN 15
Ambalaj Üreticileri-II Ek-4 te yer alan Ambalaj Üreticisi Müracaat Formunu, ürettikleri ambalajları müşterilerine satışı esnasında ambalaj kullanmaları halinde ise ayrıca Ek-5 te yer alan Piyasaya Süren Müracaat Formunu elektronik yazılım programı üzerinden doldurabilmek için kullanıcı kodu ve program erişim şifresi almakla, Bir önceki yıl ürettiği, ithal ettiği, ihraç ettiği, piyasaya sürdüğü ambalajlar için Ek 4 te yer alan Ambalaj Üreticisi Müracaat Formunu, piyasaya sürdüğü ve/veya ihraç ettiği ürünlerin ambalajları için ise Ek-5 te yer alan Piyasaya Süren Müracaat Formunu elektronik yazılım programı üzerinden doldurarak, her yıl Şubat ayı sonuna kadar Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüğüne göndermekle, Ali Đhsan DOĞAN 16
Ambalaj Üreticileri-III Ambalajların üretilmesinde, Yönetmeliğin 5 inci maddesi, birinci fıkrasının (j) bendinde yer alan hususlar doğrultusunda gerekli önleme ile ilgili tedbirleri almakla, Ambalajları 14 üncü ve 15 inci maddelerdeki hükümlere uygun olarak üretmekle, Üretilen ambalajlarda işaretlemenin tercih edilmesi halinde ambalajlarını, üretim esnasında 16 ncı maddede belirtilen şekilde işaretlemekle, yükümlüdürler. Ali Đhsan DOĞAN 17
Tedarikçiler Tedarikçi:Kendisi ambalaj üreticisi olmayıp piyasaya sürenlere ambalaj tedarik edenler ile piyasaya sürenler adına fason üretim yapanlar, tedarikçi olarak tanımlanmaktadır. Ek-6 da yer alan Ambalaj Tedarikçisi Müracaat Formunu elektronik yazılım programı üzerinden doldurabilmek için kullanıcı kodu ve program erişim şifresi almakla, Bir önceki yıl tedarik ettiği ambalajları için Ek-6 da yer alan Ambalaj Tedarikçisi Müracaat Formunu elektronik yazılım programı üzerinden doldurarak, her yıl Şubat ayı sonuna kadar Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüğüne bildirmekle, yükümlüdürler. *Bir firma hem tedarikçi hem de ambalaj üreticisi ve/veya piyasaya süren konumunda olabilir. Ali Đhsan DOĞAN 18
Piyasaya Sürenler-I Ambalaj kullanımı; Ürünlerin ambalajlanmasında tekrar kullanıma uygun ambalajları tercih etmekle, Ürünün kullanımı sonrasında en az atık üretecek, geri dönüşümü ve geri kazanımı kolay ve ekonomik ambalajları kullanmakla, (Çevreci ambalaj kullanmak) Atık önleme ile ilgili tedbirleri almakla, Mevzuata uyum; Ek-5 te yer alan Piyasaya Süren Müracaat Formunu elektronik yazılım programı üzerinden doldurabilmek için kullanıcı kodu ve program erişim şifresi almakla, Miktara bakılmaksızın bir önceki yıl piyasaya sürdüğü, ithal ettiği, ihraç ettiği ürünlerin ambalajları için Ek-5 te yer alan Piyasaya Süren Müracaat Formunu elektronik yazılım programı üzerinden doldurarak, her yıl Şubat ayı sonuna kadar Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüğüne göndermekle, Ali Đhsan DOĞAN 19
Piyasaya Sürenler-II Piyasaya Süren Müracaat Formunu, elektronik yazılım programına kaydolduğu yıl dâhil olmak üzere bildirimde bulunmadığı yılları da kapsayacak şekilde doldurmakla, 17 nci maddede belirtilen geri kazanım hedeflerini sağlamakla, Geri kazanım hedeflerinin sağlanması için geri kazanım kapasitesini oluşturmakla, Kaynağında ayrı toplanan ve geri kazanılan ambalajların belgelendirmesini yapmak ve bunları elektronik yazılım programı üzerinden her yıl Şubat ayı sonuna kadar göndermekle, Piyasaya sürdüğü ürünlerin ambalajlarının 14 üncü ve 15 inci maddeler hükümlerine uygunluğunu kontrol etmekle, Piyasaya sürülen ürünlerin ambalajlarında işaretlemenin tercih edilmesi halinde ambalajlarını, 20 nci maddede belirtilen şekilde işaretlemekle, yükümlüdür. Ali Đhsan DOĞAN 20
Piyasaya Sürenler-III Geri kazanım yükümlülüğünün yerine getirilmesi için; Depozito yöntemi tercih edilebilir, *Tekyönlü depozito uygulanması durumunda, geri alınan ambalaj atıklarının çevre lisanslı/geçici faaliyet belgeli geri dönüşüm veya geri kazanım tesislerine göndermesini sağlamakla, *Kullanım ömrü dolmuş depozitolu ambalajların çevre lisanslı/geçici faaliyet belgeli geri dönüşüm veya geri kazanım tesislerine göndermekle, *Eğitim faaliyetleri yapmak ve katkıda bulunmakla, *Depozito uygulamasına ilişkin planı Çevre ve Şehircilik Đl Müdürlüklerine sunmakla, Belediye ile sözleşme yöntemi tercih edilebilir, *En az piyasaya sürdüğü ambalaj miktarına eşdeğer miktarda ambalaj atığı oluşan nüfusa sahip belediyeler ile kaynakta ayrı toplama faaliyeti yürütmekle, *Sözleşme yapmak, belediyelerle birlikte ambalaj atığı yönetim planı hazırlamak, *Kaynağında ayrı toplama maliyetlerini karşılamak, *Eğitime katılım ve destek sağlamak, Ali Đhsan DOĞAN 21
Piyasaya Sürenler-IV Yetkilendirilmiş kuruluş ile anlaşma yöntemini tercih edenler; *Sözleşmek yapmak, *Yükümlülüklerini sözleşme ile yetkilendirilmiş kuruluşa devretmek, *Geri kazanım yükümlülüğünün yerine getirilmesinden sorumlu olmak, Harcamaları karşılamak; Ambalaj Atıkları Yönetim Planına katılmak, Eğitim faaliyetlerine katılım ve destek vermekle yükümlüdürler. *Bir piyasaya süren birden fazla yetkilendirilmiş kuruluşa üye olabilir. Ali Đhsan DOĞAN 22
Geri Kazanım m Hedefleri Malzemeye göre yıllık geri kazanım hedefleri (%) Yıllar Cam Plastik Metal Kağıt/Karton Ahşap 2005 32 32 30 20-2006 33 35 33 30-2007 35 35 35 35-2008 35 35 35 35-2009 36 36 36 36-2010 37 37 37 37-2011 38 38 38 38-2012 40 40 40 40-2013 42 42 42 42 5 2014 44 44 44 44 5 2015 48 48 48 48 5 2016 52 52 52 52 7 2017 54 54 54 54 9 2018 56 56 56 56 11 2019 58 58 58 58 13 2020 60 60 60 60 15 Ali Đhsan DOĞAN 23
Belediyelerde Veri Kayıt Sistemi Sistem Kayıt Adresi http://cevre.cob.gov.tr Ali Đhsan DOĞAN 24
Belgelendirme Sistemi BELEDĐYE PS/YK SÖZLEŞME TAT/ GDT Ali Đhsan DOĞAN 25
Belgelendirme Sistemi Yönetim Planı Belgeyi sistemden sözleşme yaptığı PS/YK ya aktarır Belediye Veri kayıt sistemi (Toplama verileri) Toplamaayırma, geri dönüşüm TAT/GDT PS/ YK Maliyetleri karşılar Toplama ayırma maliyetleri Belediyenin sistemine verilir Belgeleme miktarları Sanayi, OSB, Mücavir alan sınırı dışı, havaalanını, getirme merkezi Ali Đhsan DOĞAN 26 Đl Müdürlüğü
BELGELEME ÖZETĐ Yönetmeliğe göre TAT lar artık PS lere doğrudan belgeleme yapamaz, Belgelemede onaylı plan kapsamında toplanan ve geri kazanılan ambalaj atıkları kullanılır, Belgelemede eşdeğer nüfus esas alınır, Ambalaj atıkları GFB/TAT lisanslı tesisler tarafından toplanır-ayrılır ve geri dönüştürülür. Belgelemeye ait veri akışı elektronik sistemden belediye ye aktarılır. Belediyede bu verileri PS/YK lara aktarır. Ali Đhsan DOĞAN 27
Đletişim Ali Đhsan DOĞAN Ziraat MühendisiM Telefon:0.312. 586 30 66 Faks :0.312. 474 03 35 www.aihsan.dogan@csb.gov.tr Ali Đhsan DOĞAN 28