Proje kapsamında kullanılacak olan orman alanların kamulaştırılması söz konusu olmadığından bu alanlar için 6831 Sayılı Orman Kanunu nun 17 nci maddesi gereğince izin alınacaktır. Hazine arazileri ise kiralanacaktır. III. 7. Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri Arazide yapılan ön etütlerde Termik Santral alanı ve civarında kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alan tespit edilmemiştir. Ancak ÇED çalışmaları sırasında proje sahası ve yakın çevresinde mevcut olabilecek kültürel varlıkların tespitine yönelik yüzey arkeoloji araştırmaları yapılacaktır. Bunun yanı sıra, proje kapsamında yürütülecek olan inşaat ve işletme çalışmaları esnasında herhangi bir arkeolojik bulguya rastlanılması halinde, ilgili müze müdürlüğü ile diğer kurum ve kuruluşlar konu hakkında bilgilendirilecektir. III. 8. Proje Alanının Hassasiyet Derecesi Proje alanı ve civarında Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Koruma Alanları, Tabiat Anıtları, Sulak Alanlar ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları gibi Koruma Alanları bulunmamaktadır. - 81 -
BÖLÜM IV. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı. (Bu Tanım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici Ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir) Söz konusu projeden etkilenecek alanın belirlenmesi için projeden kaynaklanan çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlardaki etkilerin bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu etkilerin bazıları doğrudan, diğerleri ise dolaylı etkilerdir. Özellikle çevresel kirlilik yaratacak unsurlar olan hava ve su kirliliklerinin ilgili yönetmeliklerde belirlenen sınır değerlerinin altında kalması taahhüt edildiğinden, proje etki alanı diğer unsurlar (proje alanı florası, faunası, gürültü, istihdam, tarım ve orman alanları vb.) göz önüne alınarak seçilmiştir. Projeden ekonomik ve sosyal yönden başta Bartın İli, Amasra İlçesi etkilenecektir. Çevresel etkileşim yönünden etki alanı ise ÇED çalışmasının sonuçlarına göre, proje yeri merkez alınarak belirlenecek ve ÇED Raporunda değerlendirme yapılacaktır. a) Proje İçin Kullanılacak Alan Hema Entegre Termik Santral Projesi, Bartın İli, Amasra İlçesi sınırları içerisinde, yaklaşık 380.000 m 2 alanda kurulacaktır. Hema Entegre Termik Santral Proje alanı; EK-3 de verilen Zonguldak-Bartın-Karabük Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı nda Orman ve Tarım alanı olarak işlenmiştir. b) Doğal Kaynakların Kullanımı Kurulması planlanan termik santral projesi kapsamında; hammadde (yakıt) olarak Amasra Bölgesinden çıkarılacak olan taşkömürü kullanılacaktır. Ayrıca proje kapsamında hammadde olarak; BGD ünitesinde kireçtaşı kullanılacaktır. Proje kapsamında kullanılacak olan diğer bir doğal kaynak ise sudur. Proses için ihtiyaç duyulan soğutma suyu ve diğer kullanımlar için gerekli su (kazan make-up suyu vb.) Karadeniz'den temin edilecektir. Personel içme suyu ya dışarıdan hazır damacanalarla ya su satış istasyonlarından tankerlerle ya da denizden ters ozmos yöntemiyle arıtılarak temini planlanmaktadır. c) Kirleticilerin Miktarı (atmosferik şartlar ile kirleticilerin etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması Ve Atıkların Minimizasyonu Söz konusu projenin çevreye olası etkileri inşaat ve işletme aşaması dikkate alınıp genel olarak verilmiştir. Çevresel etkiler ve alınacak önlemlerin detayları hazırlanacak ÇED Raporunda verilecektir. - 82 -
Katı Atıklar İnşaat Aşaması İnşaat aşamasında oluşması beklenen katı atıklar şöyledir; İnşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklı oluşacak evsel nitelikli katı atıklar, Ambalaj atıkları, Proje ünite alanlarında yapılacak kazı çalışmaları sonucu açığa çıkacak olan hafriyat atıkları, Paket atıksu arıtma tesisi çamuru, İnşaattan kaynaklı katı atıklar, Termik Santral Projesinin inşaatı aşamasında aynı zaman kesitinde en fazla 2.500 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Termik santralin inşaat aşamasında çalışacak yaklaşık 2.500 kişiden kaynaklı evsel nitelikli katı atık meydana gelecektir. Evsel nitelikli katı atık miktarı; 1,14 kg (TÜİK,2012) Değeri kullanılarak aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır. Çalışan Sayısı : 2.500 kişi Birim katı atık miktarı : 1,14 kg/kişi/gün 2 Katı atık miktarı : 2.500 x 1,14 = 2.850 kg/gün Evsel nitelikli katı atıklar içerisinde; yemek atıkları, ambalaj atıkları (cam, şişe, metal kutu) vb. türü atıklar bulunacaktır. İnşaat aşamasında meydana gelecek bir diğer katı atık kaynağı hafriyat atıklarıdır. Proje kapsamında termik santral sahası ve diğer ünite alanlarında hafriyat çalışmaları yapılacaktır. İnşaat çalışmaları esnasında; çimento ambalaj kağıdı, inşaat demiri, çelik, sac, beton artığı malzemeler vb. atıkların oluşumu söz konusu olacaktır. İnşaat aşamasında kullanılacak olan paket atıksu arıtma tesisinden kaynaklı arıtma çamuru oluşacaktır. İnşaat aşamasında 2.500 kişinin çalıştığı ve arıtma tesisinde kişi başına günde yaklaşık 0,15-0,20 kg çamur (Sanin, F., D., 2007) üretildiği dikkate alınarak; Çalışan kişi sayısı Kişi başına günlük çamur üretimi Toplam arıtma çamuru = 2.500 kişi = 0,15-0,20 kg/kişi.gün = 2.500 kişi x 0,15 kg/kişi.gün = 375 kg/gün atıksu arıtma çamuru oluşacağı düşünülmektedir. 2 TUİK, 2012 Bülten - 83 -
İşletme Aşaması İşletme aşamasında oluşması beklenen katı atıklar şöyledir; İşletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklı oluşacak evsel nitelikli katı atıklar, Ambalaj atıkları, Prosesten kaynaklı alçı taşı, uçucu kül ve kazan altı külü Arıtma tesisi çamuru, İşletme aşamasında termik santralde çalışacak yaklaşık 500 kişiden kaynaklı ve kalker ocaklarında çalışacak 15 kişiden kaynaklı evsel nitelikli katı atık meydana gelecektir. Evsel nitelikli katı atık miktarı; 1,14 kg değeri kullanılarak aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır. Termik Santralde çalışacak personelden kaynaklı meydana gelecek katı atık miktarı; Çalışan Sayısı : 500 kişi Birim katı atık miktarı : 1,14 kg/kişi/gün Katı atık miktarı : 500 x 1,14 = 570 kg/gün'dür. Kalker (Kireçtaşı) Ocaklarında çalışacak personelden kaynaklı meydana gelecek katı atık miktarı; Çalışan Sayısı : 15 kişi Birim katı atık miktarı : 1,14 kg/kişi/gün Katı atık miktarı : 15 x 1,14 = 17,1 kg/gün'dür. Termik santral ve kalker ocağında çalışacak personelden kaynaklı meydana gelecek evsel nitelikli katı atıklar içerisinde; yemek atıkları, ambalaj atıkları (cam, şişe, metal kutu) vb. türü atıklar bulunacaktır. Termik santralde kömürün yanmasından kaynaklı 677.840 ton/yıl, = 91,6 ton/saat (en kötü kömür yakıldığı varsayılarak kömürün kül oranı %20 kabul edilmiştir) kazan altı külü ve uçucu kül meydana geleceği öngörülmektedir. Ayrıca BGD tesisinin işletilmesinden kaynaklı 33,4 ton/saat (247.160 ton/yıl) alçıtaşı meydana geleceği öngörülmektedir. İşletme aşamasında kullanılacak olan atıksu arıtma tesisinden kaynaklı arıtma çamuru oluşacaktır. İşletme aşamasında 500 kişinin çalıştığı ve arıtma tesisinde kişi başına günde yaklaşık 0,15-0,20 kg çamur (Sanin, F., D., 2007) üretildiği dikkate alınarak; Çalışan kişi sayısı Kişi başına günlük çamur üretimi Toplam arıtma çamuru = 500 kişi = 0,15-0,20 kg/kişi.gün = 500 kişi x 0,15 kg/kişi.gün = 75 kg/gün atıksu arıtma çamuru oluşacağı düşünülmektedir. - 84 -
İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek katı atıkların çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler Bölüm IV.3 te verilmiştir. Atıksu Proje inşaat aşamasında sadece çalışacak personelden kaynaklı atıksu oluşumu söz konusu olacaktır. İşletme aşamasında atıksu oluşum noktaları şöyledir; - İşletme aşamasında termik santral ve kalker ocağında çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli atıksu, - Desanilasyon ünitesinden kaynaklı atıksu, - Kazan blöf suları, - Demineralize su sisteminde rejenerasyon işleminden kaynaklı atıksu, - Yıkama Suları (Hava Ön Isıtıcıları yıkama suları), - BGD Tesisinden Kaynaklı Atıksu oluşumu söz konusudur. İnşaat ve işletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklı atıksu evsel nitelikli olacaktır. Kişi başına günlük ortalama su tüketimi 150 litre (İTÜ, 1998) ve personel tarafından kullanılan suyun %100 ünün atıksu olarak geri döneceği kabulü ile atıksu miktarı aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. İnşaat Aşaması İçme suyu ihtiyacı = kişi x ort. su tüketimi = 2.500 x 150 =375 m 3 /gün Atıksu miktarı = içmesuyu ihtiyacı x intikal yüzdesi = 375 x 100/100 = 375 m 3 /gün olmaktadır. İşletme Aşaması a) Evsel Nitelikli Atıksu Termik Santralde çalışacak personelden kaynaklı meydana gelecek atıksu miktarı; İçme suyu ihtiyacı = kişi x ort. su tüketimi = 500 x 150 = 75 m 3 /gün Atıksu miktarı = içmesuyu ihtiyacı x intikal yüzdesi = 75 x100/100 = 75 m 3 /gün olmaktadır. Kalker (Kireçtaşı) Ocaklarında çalışacak personelden kaynaklı meydana gelecek atıksu miktarı; İçme suyu ihtiyacı = kişi x ort. su tüketimi = 15 x 150 = 2,25 m 3 /gün Atıksu miktarı = içmesuyu ihtiyacı x intikal yüzdesi = 2,25 x100/100 = 2,25 m 3 /gün olmaktadır. b) Proses Atıksuları - 85 -
Termik santral için tek geçişli soğutma sistemi kullanılacaktır. Santralde kondenser soğutma suyu ihtiyacı yaklaşık 154.000 m³/saat olarak öngörülmektedir. Soğutma suyu denizden temin edilecektir. Santralde yardımcı soğutma suyu ve su tasfiye tesisi su ihtiyacı 7.000 m³/saat olarak öngörülmektedir. Santral için ihtiyaç duyulan tüm proses suları denizden temin edilecek olup, denizden alınan su klorlama ünitesinden geçirilerek direk soğutmada kullanılacaktır. Soğutma suları kullanıldıktan sonra aynı miktarda tekrar denize derin deşarjı yapılacaktır. İşletme aşamasında kazan besleme suyu ve BDG ünitesinde kullanılacak su desanilasyon ünitesinden (tuzsuzlaştırma) geçirilerek kullanılacaktır. Kazan suyu olarak kullanılacak su desanilasyon ünitesinden sonra demineralize su ünitesinde arıtılacaktır. Santralde 100 m 3 /saat demineralize su temini kapasiteli ve 300 m 3 /saat servis suyu temini kapasiteli su tasfiye tesisi kullanımı planlanmaktadır. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek atık suların çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler Bölüm IV.3 te verilmiştir. Tıbbi Atık 10.06.2003 tarih ve 25134 sayılı R.G. de yayımlanarak yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu nun 81. Maddesi gereği devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran işverenler, Sosyal Sigortalar Kurumunca sağlanan tedavi hizmetleri dışında kalan, işçilerin sağlık durumunun ve alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin sağlanması, ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık hizmetlerini yürütmek üzere işyerindeki işçi sayısına ve işin tehlike derecesine göre bir veya daha fazla işyeri hekimi çalıştırmak ve bir işyeri sağlık birimi oluşturmakla yükümlüdür. Bu doğrultuda inşaat ve işletme aşamasında çalışacak personele acil durumlarda ilk yardım ve acil tedavi gibi sağlık hizmetlerinin verilmesi amacıyla revir ünitesi kurulacak ve revirde bir hekim çalıştırılacaktır. Proje kapsamında revir ünitesinden kaynaklı; yara bandı, enjeksiyon, sargı bezi, pansuman ekipmanları, vb. tıbbi atıklar meydana gelecektir. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek tıbbi atıkların çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler Bölüm IV.3 de verilmiştir. Atık Yağlar Projenin inşaat ve işletme aşamasında iş makinelerinin bakım-onarımlarından kaynaklı, işletme aşamasında santral sahasında yer alacak ekipmanların (türbin, jeneratör) rutin bakım onarım çalışmaları ve şalt sahasında trafo yağ değişim işlemlerinden kaynaklı atık yağ (madeni yağlar, hidrolik yağlar) meydana gelecektir. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek atık yağların ve yağ filtrelerinin çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler Bölüm IV.3 te verilmiştir. Bitkisel Atık Yağlar Projenin inşaat ve işletme aşamasında çalışacak olan personelin yemekleri dışarıdan yemek firmalarından hazır ya da proje alanında pişirilerek karşılanması planlanmaktadır. Personelin yemek ihtiyacı proje alanında pişirilmesi durumunda bitkisel atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelmesi olası bitkisel atık yağların çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler Bölüm IV.3 te verilmiştir. - 86 -
Tehlikeli Atık Proje kapsamında atölyede yapılacak bakım faaliyetlerinden kaynaklı atık yağ ile kirlenmiş bez ve üstübü atıkları, flüoresan lambalar, su tasfiye ünitesinde kullanılacak kimyasallarının atık bidonları gibi tehlikeli atıkların meydana gelmesi söz konusudur. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek tehlikeli atıkların çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler Bölüm IV.3 te verilmiştir. Atık Pil ve Akümülatörler Proje nin hazırlık ve inşaat aşamalarında çalışacak araçların bakım, onarım ve temizlik işlemleri Proje Alanı nda yapılmayacaktır. Ancak araç bakımlarının Proje Alanı nda yapılmasının zorunlu olduğu durumlarda, iş makinelerinin bakım-onarım faaliyetleri aşamasında akü değişim işlemlerinin yapılmasına bağlı olarak atık akü oluşacabilecektir. Ancak iş makinelerinin akü değişim işlemleri sonucunda ortaya çıkan atık aküler, akü değişimi yapan yetkili firmalara verilerek dolusu ile değiştirilecektir. Tesisin inşaatı ve işletme aşamasında kullanılacak olan pillerin ömrünü tamamlamasından sonra ortaya çıkacak olan atık piller ise proje alanında koyulacak atık pil kumbaralarında toplanacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek atık pil ve akümülatörlerin çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler Bölüm IV.3 te verilmiştir. Ömrünü Tamamlamış Lastikler İnşaat aşamasında çalışacak iş makinelerinin bakım-onarım faaliyetlerinin proje alanında yapılması durumunda ömrünü tamamlamış lastik atıkları meydana gelebilecektir. Söz konusu bu atıklar, bakım-onarım faaliyetleri aşamasında meydana gelecektir. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek ömrünü tamamlamış lastik atıklarının çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler Bölüm IV.3 te verilmiştir. Toz Emisyonu Söz konusu proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında hafriyat işlemlerinden kaynaklı toz emisyonu oluşacaktır. Proje için hazırlanacak ÇED Raporunda inşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek toz emisyonunun kütlesel debisi hesaplanacaktır. 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tesislerin Hava Kalitesine Katkı Değerlerinin Hesaplanması ve Hava Kalitesi Ölçümü başlığı altında; Mevcut ve yeni kurulacak tesislerin bacalarından veya baca dışından atmosfere verilen emisyonların saatlik kütlesel debileri, mevcut tesisler için bacalarda ölçülerek, baca dışından atmosfere verilen emisyonlar ile yeni kurulacak tesisler için emisyon faktörleri kullanılarak tespit edilir. Saatlik kütlesel debi (kg/saat) değerleri verilen değerleri aşması halinde, tesis etki alanında emisyonların Hava Kirlenmesi Katkı Değeri (HKKD) mümkünse saatlik, aksi takdirde, günlük, aylık ve yıllık olarak hesaplanır. ibaresi yer almaktadır. Söz konusu tabloda toz emisyonlarının baca dışındaki yerlerden 1,0 kg/saat ten fazla olması durumunda HKKD değerinin hesaplanması gerektiği belirtilmiştir. Planlanan Hema Entegre Termik Santral Projesinin inşaat aşamasında oluşacak toz miktarı ÇED Raporu nda - 87 -
hesaplanacak olup, toz emisyonu miktarı 1,0 kg/saat değerinin üstünde çıkması durumunda HKKD hesaplanacaktır. Santralin işletilmesi aşamasında yakma işleminden kaynaklı meydana gelecek kazan altı külü ve uçucu küller kazandan silolara pnömatik olarak gönderilecektir. Silolarda depolanan kül çimento fabrikalarına gönderilecektir. Ancak santralden kaynaklanan küllerin satılamaması ve ramble malzeme olarak kullanılamaması durumunda kül depolama alanına gönderilmesi borular vasıtası ile yapılacaktır. Ayrıca kül depolama sahasında depolanacak kül depolanma sahasına boşaltılmadan önce suyla nemlendirilecektir. Bu nedenle külün nakli ve geçici depolanması aşamasında toz emisyonu söz konusu olmayacaktır. Ayrıca işletme aşamasında işletilecek olan Kalker ocaklarında yapılacak patlatma ve malzemenin kırma-eleme tesisinde işlenmesi aşamasında toz emisyonu meydana gelecektir. Kalker ocağında malzeme üretim işlemleri sırasında yapılacak patlatma, malzeme sökme, yükleme, vb. işlemler sırasında ve kırma-eleme tesisinde malzemenin kırılması sırasında meydana gelecek tozların kütlesel debisi hazırlanacak ÇED Raporunda hesaplanacak olup, toz emisyonu miktarı 1,0 kg/saat değerinin üstünde çıkması durumunda HKKD hesaplanacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek toz emisyonlarının çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler Bölüm IV.3 te verilmiştir. Gaz Emisyonu İnşaat aşamasında proje sahalarında çalışacak iş makinelerinde yakıt olarak motorinbenzin kullanımı sonucu NO x, CO, SO 2, HC vb. gaz emisyonlar meydana gelecektir. İş makinelerinden kaynaklı meydana gelecek emisyon cins ve miktarları ÇED Raporunda hesaplanacaktır. Hesaplanan bu değerler 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo 2.1 de verilen "Normal işletme şartlarında ve haftalık iş günlerindeki işletme saatleri için kütlesel debiler" değerleri ile karşılaştırılacak ve sınır değerlerin aşılması durumunda gaz dağılım modellemesi yapılacaktır. İşletme aşamasında kömürün yakılmasına bağlı olarak başlıca NO x, PM ve SO 2 emisyonları meydana gelecektir. İşletme aşaması için saatte tüketilecek kömür miktarı dikkate alınarak meydana gelecek emisyonların kütlesel debileri ÇED Raporunda hesaplanacaktır. Hesaplanan bu değerler 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo 2.1 de verilen "Normal işletme şartlarında ve haftalık iş günlerindeki işletme saatleri için kütlesel debiler-bacadan" değerleri ile karşılaştırılacak ve sınır değerlerin aşılması durumunda gaz dağılım modellemesi yapılacaktır. Hava kalitesi modelleme çalışması yapılması durumunda, ÇED Raporunda; modelleme sonucunda baca gazlarının yoğun olduğu yerlerin koordinatları verilerek bu alanlar topoğrafik haritada işaretlenecektir. Hava Kalitesi Modelleme çalışmasına ilişkin detaylar ÇED Raporu nda sunulacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek gaz emisyonlarının çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler Bölüm IV.3 te verilmiştir. - 88 -
Isıl Güç Hesaplaması Isıl Güç (Yakıt Isıl Gücü, Anma Isıl Gücü): Bir yakma tesisinde birim zamanda yakılan yakıt miktarının yakıt alt ısıl değeriyle çarpılması sonucu bulunan asıl güç değerdir. Proje ısıl gücü aşağıdaki formül ile hesaplanmıştır. Isıl Güç=Tüketilen yakıt miktarı (kg/saat)x yakıt alt ısıl değeri (Kcal/Kg) Birim Zamanda Tüketilen Yakıt: kg/saat Alt Isıl Değer: kcal/kg 1 Kcal/saat = 0,000001163 MW Isıl Güç: 458ton/saat x 5600 Kcal/Kg x 1000 kg/1 ton Isıl Güç= 2.564.800.000 kcal/saat Isıl Güç= 2.564.800.000 x 0,000001163 MW Isıl Güç= 2982,9 MWt 2983 MWt Gürültü İnşaat aşamasında iş makinelerinden kaynaklı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. İnşaat aşamasında meydana gelecek gürültü iş makinelerinin motor gücüne ve ekipman sayısına bağlı olarak değişmekte olup, proje kapsamında meydana gelecek gürültü seviyesi ÇED Raporunda hesaplanacaktır. İşletme aşamasında ise termik santralde yer alan ünitelerden (jeneratör, türbin, pompa vb.), yardımcı ünitelerden (kömür besleme, alçıtaşı besleme sistemi vb.), kalker ocaklarında çalışacak iş makinelerinden kaynaklı ve kalker ocağında işletilecek olan kırmaeleme tesisinden kaynaklı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. Ayrıca, 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı R.G. de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (ÇGDYY) hükümlerince Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2 listesinde yer alan işletme ve tesisler için Akustik Rapor hazırlanmalıdır. Söz konusu Termik Santral Projesi, 29.04.2009 tarihli ve 27214 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan, Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 listesinde yer almamaktadır. Bu nedenle söz konusu proje için ÇED Raporunda Akustik Rapor hazırlanacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek gürültünün çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler Bölüm IV.3 te verilmiştir. - 89 -
IV.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı Yatırımın çevreye olan etkilerinin değerlendirilmesinde, ulusal ve uluslararası literatürde kabul görmüş formülasyonlar, Çevre Mevzuatı nda belirtilen formülasyonlar ile yönetmelik değerleri kullanılacaktır. Projenin çevreye olan etkileri atıksu, katı atık, gürültü, toz ve gaz emisyonları yönünden değerlendirilecektir. Ulusal otoritelerce kabul edilen matematiksel modellerin de yer aldığı bir dizi yöntem kullanılarak yapılacak hesaplamaların sonuçları, ilgili yönetmelikte belirtilen sınır değerlerle karşılaştırılarak değerlendirilecektir. IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı Katı Atıklar: İnşaat ve işletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli atık oluşacaktır. Kağıt, karton vb. geri dönüşümü mümkün olan ambalaj atıkları; evsel nitelikli katı atıklardan ayrı olarak üstü kapalı konteynerde biriktirilecek ve daha sonra da çevre izni ve lisansı almış geri dönüşüm firmalarına verilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan evsel atıklar ise ilgili yerel idare ile görüşüldükten sonra taşeron firma ile anlaşılarak yerel idareye ait katı atık toplama sistemine verilerek bertaraf edilmeleri sağlanacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında oluşacak katı atıkların toplanması, biriktirilmesi ve uzaklaştırılması Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nde belirtildiği üzere yapılacaktır. Evsel nitelikli katı atıklar, proje alanında bulundurulacak ağzı kapalı konteynırlarda biriktirilecek ve ilgili idare tarafından proje alanından alınması sağlanacaktır. Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve 24.08.2011 tarih ve 28035 yayımlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine titizlikle uyulacaktır. Proje kapsamında meydana gelecek bir diğer katı atık kaynağı hafriyat atıklarıdır. Termik santral alanında milyon metreküp mertebelerinde hafriyat oluşması beklenmektedir. Ancak net bir rakam şu an devam eden mühendislik çalışmalarında ortaya çıkacak ve ÇED Raporu nda bu değer ve hafriyatın ne şekilde bertaraf edileceği ayrıntılı bir şekilde yer alacaktır. Proje alanında öncelikle hafriyat işlemlerinde bitkisel toprağın sıyrılması ile başlanacaktır. Proje sahasında 20-30 cm kalınlığında bitkisel toprak bulunmaktadır. Yüzeyden sıyrılacak olan bitkisel toprak malzeme, 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği"nde verilen standartlara göre, proje alanının peyzaj onarımı çalışmalarında peyzaj düzenlenmesinde kullanılacaktır. Bitkisel toprak dışında oluşacak hafriyat atığı malzemelerin bir kısmı proje alanında arazi tesviyesinde kullanılacaktır. Hafriyat atıklarının geri dolguda kullanılması ve bertarafı konusunda 18.03.2004 tarih, 25406 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği nin ilgili hükümlerine uyulacaktır. - 90 -
İnşaat çalışmaları esnasında, kalıplık kereste artıkları, çimento ambalaj kağıdı, inşaat demiri, çelik, sac, beton artığı malzemeler vb. atıkların oluşumu söz konusu olacaktır. İnşaat aşamasında meydana gelecek inşaat atıkları, şantiye alanı içerisinde uygun bölgelerde türlerine göre ayrı ayrı toplanarak, çevre izin ve lisanslı geri kazanım tesislerine verilerek geri kazanımı sağlanacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında kullanılacak olan atıksu arıtma tesisinden kaynaklı oluşacak olan arıtma çamurları, 26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliği Ek-2 ye göre analizleri yaptırılarak tehlikeli atık olup, olmadığı belirlenecektir. Analiz sonuçlarına göre atık çamurlarının tehlikeli atık çıkmaması durumunda arıtma çamurları Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümleri doğrultusunda II. Sınıf düzenli depolama alanlarında bertarafı sağlanacaktır. Tehlikeli atık çıkma durumunda ise 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı R.G. de (değişiklik: 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete) yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin ilgili hükümleri uyarınca çevre izin ve lisanslı tehlikeli atık geri kazanım veya bertaraf tesislerine verilerek bertaraf edilecektir. Santralın işletilmesi sırasında yakma sonucunda oluşan uçucu ve kazan altı külü çimento, hazır beton, briket, ateş tuğlası ve sanayi gibi değişik sektörlerde kullanılabilmektedir. Bu bağlamda Hema Entegre Termik Santralinden kaynaklı küllerin geri dönüşümü sağlanmaya çalışılacak olup; yanma sonucunda oluşan kül; çimento, biriket, ateş tuğlası üretiminde kullanılmak üzere ilgili sektörlere verilecektir. Kömürün yanması sonucu oluşacak külün geri kazanımı için çimento, briket, tuğla fabrikalarına gönderilinceye kadar geçici olarak kül silolarında depolanacaktır. Külün ekonomik anlamda yerüstünde değerlendirildiği gibi yeraltında yapılacak hazırlık ve üretim sonucu oluşacak olan boşluklara dolgu (ramble) malzemesi olarak kullanılması da planlanmaktadır. Konu ile ilgili teknik çalışmalar halen devam etmekte olup, konuya ilişkin detaylı bilgi ÇED Raporunda sunulacaktır. Santralden kaynaklı küllerin satışının yapılması ve ramble malzemesi olarak kullanımından sonra arta kalan kül olması durumu ve acil/ beklenmedik durumlar göz önünde bulundurularak proje kapsamında küllerin yerüstünde depolanması amacıyla 26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine göre kül depolama alanı dizayn edilecektir. Baca gazındaki kükürtün giderimi için kurulacak BGD ünitesinin atığı olan alçıtaşı ise susuzlaştırılarak alçıpan fabrikalarına satılacaktır. BGD ünitesinden kaynaklı alçıtaşının geri kazanımı için alçıpan fabrikalarına gönderilinceye kadar santral alanında geçici olarak alçıtaşı silolarında depolanacaktır. Ancak en kötü senaryo göz önüne alınarak BGD ünitesinden kaynaklı alçıtaşının ekonomik olarak değerlendirilmemesi durumunda alçıtaşları, Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine göre dizayn edilmiş olan kül depolama sahasında depolanacaktır. Sıvı Atıklar: İnşaat ve işletme aşamasında çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli atıksu meydana gelecek olup, söz konusu bu atıksular proje kapsamında işletilmesi planlanan paket atıksu arıtma tesisine verilecektir. 31.12.2004 tarihli ve 25687 sayılı R.G. de (değişiklik. 13.02.2008 tarih ve 26786 R.G.) yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde verilen Tablo 21.1 de ve 21.2'de Evsel Nitelikli Atıksuların Alıcı Ortama Deşarj Standartları nı sağlar vaziyette olması - 91 -
için arıtılmış suda bulunmasına izin verilen maksimum kirletici konsantrasyonları Tablo 22 de verilmiştir. Tablo 22. Sektör: Evsel Nitelikli Atık Sular PARAMETRE KOMPOZİT NUMUNE KOMPOZİT NUMUNE BİRİM 2 SAATLİK 24 SAATLİK (Sınıf 1: Kirlilik Yükü Ham BOİ Olarak 5-120 Kg/Gün Arasında, Nüfus =84-2000)* (SKKY Tablo 21.1) Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ 5 ) (mg/l) 50 45 Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) (mg/l) 180 120 Askıda Katı Madde (AKM) (mg/l) 70 45 ph - 6-9 6-9 KOMPOZİT NUMUNE PARAMETRE BİRİM 2 SAATLİK (Sınıf 2: Kirlilik Yükü Ham BOİ Olarak 120-600 Kg/Gün, Nüfus = 2000-10000) (mg/l) 50 45 BİYOKİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (BOİ 5 ) KİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (mg/l) 160 110 (KOİ) ASKIDA KATI MADDE (AKM) (mg/l) 60 30 ph - 6-9 6-9 KOMPOZİT NUMUNE 24 SAATLİK *Köyler için tabloda verilen deşarj limitleri yada parametreler için en az %60 arıtma verimi uygulanacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında kullanılacak paket atıksu arıtma tesisi, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde verilen Evsel Nitelikli Atıksuların Alıcı Ortama Deşarj Standartlarını (Tablo 21.1) ve 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren Su Ürünleri Yönetmeliği Ek 6 da verilen sınır değerleri sağlayacak şekilde işletilecektir. Atıksu arıtma tesisi çıkış suları yönetmelik sınır değerleri sağladıktan sonra alıcı ortama deşarj edilecektir. Atıksu arıtma tesisi çıkış sularının deşarjı için 29.04.2009 tarihli ve 27214 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik uyarınca, alıcı ortama yapılacak deşarj konulu Çevre İzni Bartın Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden alınacaktır. İşletme Aşaması Proses Atıksuları İşletme aşamasında; desanilasyon ünitesinden kaynaklı konsantre deniz suyu, kazan blöf suları, yıkama suları ve demineralize su ünitesinde rejenerasyon işleminden kaynaklı atıksular meydana gelecektir. Desanilasyon ünitesinden kaynaklı konsantre deniz suyu, tekrar denize deşarj edilecektir. Prosesten kaynaklı atıksular tesiste yapılacak kimyasal arıtma tesisine (Nötralizasyon Havuzu) verilecektir. 31.12.2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Madde 31 (p) de verilen su yumuşatma, demineralizasyon ve rejenerasyon, aktif karbon yıkama, rejenerasyon tesisleri için arıtılmış suda bulunmasına izin verilen maksimum kirletici konsantrasyonları Tablo 23 de, 31.12.2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Madde 31 (e) de verilen Kömür hazırlama işleme ve enerji üretimi sektörü; taş kömürü ve linyit kömürü hazırlama, kok ve havagazı üretimi, termik santraller, nükleer santraller, jeotermal santraller, soğutma suyu ve benzerleri, kapalı devre çalışan endüstriyel soğutma suları, fuel-oil ve kömürle çalışan buhar kazanları ve benzeri tesisler için arıtılmış suda - 92 -
bulunmasına izin verilen maksimum kirletici konsantrasyonları Tablo 24, Tablo 25 de ve Derin Deniz deşarjı için uygulanacak kriterler Tablo 26 da verilmiştir. Tablo 23. Sektör: Su Yumuşatma, Demineralizasyon ve Rejenerasyon, Aktif Karbon Yıkama ve Rejenerasyon Tesisleri (SKKY Tablo 20.7) KOMPOZİT NUMUNE KOMPOZİT NUMUNE PARAMETRE BİRİM 2 SAATLİK 24 SAATLİK KLORÜR (Cl ) (mg/l) 2000 1500 SÜLFAT (SO 4 2 ) (mg/l) 3000 2500 DEMİR (Fe) (mg/l) 10 - BALIK BİYODENEYİ (ZSF) - 10 - ph - 6-9 6-9 Tablo 24. Sektör: Kömür Hazırlama, İşleme ve Enerji Üretme Tesisleri (Termik Santraller ve Benzerleri) (SKKY, Tablo 9.3) KOMPOZİT NUMUNE KOMPOZİT NUMUNE PARAMETRE BİRİM 2 SAATLİK 24 SAATLİK KİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (KOİ) (mg/l) 60 30 ASKIDA KATI MADDE (AKM) (mg/l) 150 100 YAĞ VE GRES (mg/l) 20 10 TOPLAM FOSFOR (mg/l) 8 - TOPLAM SİYANÜR (CN ) (mg/l) - 0.5 SICAKLIK ( C) - 35 ph - 6-9 6-9 Tablo 25. Sektör: Kömür Hazırlama, İşleme ve Enerji Üretme Tesisleri (Kapalı Devre Çalışan Endüstriyel Soğutma Suları) (SKKY, Tablo 9.7) PARAMETRE BİRİM KOMPOZİT NUMUNE 2 SAATLİK KOMPOZİT NUMUNE 24 SAATLİK KİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (KOİ) (mg/l) 40 - ASKIDA KATI MADDE (AKM) (mg/l) 100 - SERBEST KLOR (mg/l) 0.3 - TOPLAM FOSFOR (mg/l) 5.0 - ÇİNKO (Zn) (mg/l) 4.0 - Tablo 26. Derin Deniz Deşarjları İçin Uygulanacak Kriterler PARAMETRE Sıcaklık En muhtemel sayı (EMS) olarak toplam ve fekal - 93 - LIMIT Deniz ortamının seyreltme kapasitesi ne olursa olsun, denize deşarj edilecek suların sıcaklığı 35 C yi aşamaz. Sıcak su deşarjları difüzörün fiziksel olarak sağladığı birinci seyrelme (S 1 ) sonucun da karıştığı deniz suyunun sıcaklığını Haziran-Eylül aylarını kapsayan yaz döneminde 1 C den, diğer aylarda ise 2 C den fazla arttıramaz. Ancak, deniz suyu sıcaklığının 28 0 C nin üzerinde olduğu durumlarda, soğutma amaçlı olarak kullanılan deniz suyunun deşarj sıcaklığına herhangi bir sınırlama getirilmeksizin alıcı ortam sıcaklığını 3 0 C den fazla artırmayacak şekilde deşarjına izin verilebilir. Derin deniz deşarjıyla sağlanacak olan toplam seyrelme sonucunda insan teması olan koruma bölgesinde, zamanın % 90 ında, EMS olarak toplam koliform seviyesi 1000 TC/100 ml ve fekal koliform seviyesi 200 FC/100 ml den az olmalıdır.
koliformlar Katı ve yüzen maddeler Diğer parametreler Difüzör çıkışı üzerinde, toplam genişliği o noktadaki deniz suyu derinliğine eşit olan bir şerit dışında gözle izlenebilecek katı ve yüzer maddeler bulunmayacaktır. Tablo 4 te verilen limitlere uyulacaktır. İşletme aşamasından kaynaklı proses atıksuları nötralizasyon havuzunda ph ayarlamasına tabi tutulduktan sonra Tablo 23, Tablo 23 ve Tablo 25'de verilen sınır değerleri sağladığı kontrol edilerek alıcı ortama deşarjı yapılacaktır. Santralde kullanılacak kondenser soğutma suyu denizden temin edilecektir. Soğutma suyu, türbinden gelen buharı yoğuştururken ısınır. Soğutma suyu tekrar denize deşarj edilmeden önce deşarj suyu dinlendirme havuzlarında dinlendirildikten sonra ve SKKY Tablo Tablo 23'de verilen (Bkz. Tablo 26) deşarj standartlarına uygunluğu kontrol edildikten sonra tekrar denize deşarj edilecektir. İşletme aşamasında meydana gelecek atıksular, - 31.12.2004 Tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ne (Değişiklik 13.02.2008-26786 Sayılı Resmi Gazete, 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete ve 12.05.2010 tarih ve 27579 sayılı R.G.) - 20.03.2010 tarih 27527 sayılı R.G.'de yayımlanan "Atıksu Arıtma Tesisleri Teknik Usuller Tebliği", - 15.03.2012 tarih ve 2012/9 sayılı "Atıksu Arıtma/Derin Deniz Deşarjı Proje Onayı Genelgesi", - 30.12.2012 tarih ve 28483 sayılı R.G.'de yayımlanan "Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği", - 10.03.1995 tarihli 22223 sayılı Su Ürünleri Yönetmeliği ne uygun olarak bertaraf edilecektir. Tıbbi Atık İnşaat ve işletme aşamasında çalışacak personeline acil durumlarda ilk yardım ve acil tedavi gibi sağlık hizmetlerinin verilmesi amacıyla revir ünitesi kurulacak ve revirde bir hekim çalıştırılacaktır. Proje kapsamında revir ünitesinden kaynaklı; yara bandı, enjeksiyon, sargı bezi, pansuman ekipmanları, vb. tıbbi atıklar meydana gelecektir. İnşaat ve işletme aşamasında kurulacak revir ünitesinden kaynaklı oluşacak tıbbi atıklar, Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 13. maddesi gereği diğer atıklardan ayrı, özel sızdırmaz özellikteki tıbbi atık poşetlerinde biriktirilecektir. Tıbbi atıklar, lisanslı tıbbi atık bertaraf tesislerine verilecektir. Tıbbi atıkların toplanması ve bertaraftı, 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı R.G. de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin (değişiklik 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete) ilgili hükümleri doğrultusunda yapılacaktır. Atık Yağlar Projenin inşaat aşamasında iş makinelerinin bakım-onarımlarından kaynaklı, İşletme aşamasında santral sahasında yer alacak ekipmanların (türbin, jeneratör) rutin bakım onarım çalışmaları ve trafo yağ değişim işlemlerinden kaynaklı atık yağ meydana gelecektir. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek atık yağlar, yönetmeliğin Ek-1 de verilen parametrelere göre analizleri yaptırılarak kategorisi belirlenecek, ve kategorilerine - 94 -
göre ayrı ayrı sızdırmaz tanklarda toplanacaktır. Atık yağ depolama tankları kırmızı renkli olacak ve üzerinde ATIK YAĞ ibaresi bulunacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında araç bakımlarının Proje Alanı nda yapılması gerekirse Proje Alanı içerisinde altı sızdırmasız ve sundurma yapı ile çevrilmiş alanda yapılması sağlanacak ve oluşacak atık yağlar, atık yağ taşıma lisansı olan taşıyıcı firmalar tarafından tesisten özel araçlarla alınarak çevre lisanslı bertaraf tesislerine verilecektir. İnşaat ve işletme aşamasında oluşacak atık yağların taşınması, toplanması ve bertaraftı konusunda 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Madde 9 da (Atık Yağ Üreticisinin Yükümlülükleri) belirtilen hükümlere uyularak, oluşacak atık yağların söz konusu yönetmelik hükümlerine uygun şekilde bertaraftı sağlanacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında; 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı (değişiklik. 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı R.G.) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı (değişiklik. 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı R.G.) Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Bitkisel Atık Yağlar Projenin inşaat ve işletme aşamasında çalışacak olan personelin yemekleri dışarıdan yemek firmalarından hazır ya da proje alanında pişirilerek karşılanması planlanmaktadır. Personelin yemek ihtiyacı proje alanında pişirilmesi durumunda bitkisel atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında oluşması muhtemel bitkisel atık yağlar, sızdırmaz, iç ve dış yüzeyleri korozyona dayanıklı bidonlarda toplanarak çevre izin ve lisanslı bitkisel atık yağ geri kazanım tesislerine verilerek geri kazanımı sağlanacaktır. Bitkisel atık yağların toplanması ve geri kazanımı konusunda; 19.04.2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak (değişiklik 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete) yürürlüğe giren Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Tehlikeli Atıklar İnşaat ve işletme aşamasında atölyede yapılacak bakım faaliyetlerinden kaynaklı atık yağ ile kirlenmiş bez ve üstübü atıkları, flüoresan lambalar, su yumuşatma ünitesinde kullanılacak kimyasallarının atık bidonları gibi tehlikeli atıkların meydana gelmesi söz konusudur. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek tehlikeli atıklar, inşaat ve işletme aşamasında tehlikeli atıkların geçici depolanması için ayrılmış alanda toplanacak ve taşıma lisansı olan taşıyıcı firmalar tarafından tesisten özel araçlarla alınarak çevre lisanslı bertaraf tesislerine verilecektir. Tehlikeli atıkların bertarafı konusunda 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı (değişiklik. 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı R.G.) Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Atık Pil, Akümülatörler Proje nin hazırlık ve inşaat aşamalarında çalışacak araçların bakım, onarım ve temizlik işlemleri Proje Alanı nda yapılmayacaktır. Ancak araç bakımlarının Proje Alanı nda yapılmasının zorunlu olduğu durumlarda, iş makinelerinin akü değişim işlemleri sonucunda - 95 -
ortaya çıkan atık aküler, akü değişimi yapan yetkili firmalara verilerek dolusu ile değiştirilecektir. İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek atık piller, proje alanında uygun alanlara koyulan atık pil kumbaralarında Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği nin 13. Maddesinde belirtilen hususlar dikkate alınarak toplanacak ve belirli aralıklarla çevre lisansı almış Atık Pil Geri Kazanım tesislerine gönderilecektir. Atık pillerin ve akülerin toplanmasında ve bertarafında 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı R.G. de (değişiklik. 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı R.G.) yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Ömrünü Tamamlamış Lastikler İnşaat ve işletme aşamasında meydana gelmesi muhtemel ömrünü tamamlamış lastik atıkları, 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak (değişiklik 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete) yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği gereğince, taşıma lisansı almış araçlar vasıtasıyla çevre izin ve lisanslı geri kazanım tesislerine gönderilmesi sağlanacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında, 25.11.2006 tarih ve 26357 (değişiklik. 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı R.G.) sayılı R.G. de yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Toz Emisyonu Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında hafriyat işlemlerinden kaynaklı toz emisyonu oluşacaktır. Ayrıca termik santralin işletilmesi aşamasında işletilecek olan kalker ocaklarında üretim işlemlerinden kaynaklı (patlatma, malzeme sökme, yükleme vb.) toz emisyonu meydana gelecektir. Proje alanında tozlanmanın minimuma indirilmesi amacıyla çalışma alanında ve nakliye güzergahlarında arazözlerle sulama yapılacaktır. Ayrıca kalker ocağı sahası ve/veya sahaları içerisinde işletilmesi düşünülen kırmaeleme tesisi; Çevre ve Orman Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü (mülga) tarafından 08.07.2009 tarih ve 5102 40147 sayılı ÇED Uygulamaları yazısına göre; toz kaynağı olan tüm üniteler (bunker, kırıcılar, elekler, bantlar) kapalı ortam içerisine alınacaktır. Santralin işletilmesi aşamasında yakma işleminden kaynaklı meydana gelecek kazan altı külü ve uçucu küller kazandan silolara pnömatik olarak gönderilecektir. Silolarda depolanan kül çimento fabrikalarına gönderilecektir. Ancak santralden kaynaklanan küllerin satılamaması ve ramble malzeme olarak kullanılamaması durumunda kül depolama alanına gönderilmesi borular vasıtası ile yapılacaktır. Ayrıca kül depolama sahasında depolanacak kül depolanma sahasına boşaltılmadan önce suyla nemlendirilecektir. Bu nedenle külün nakli ve geçici depolanması aşamasında toz emisyonu söz konusu olmayacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında; 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede (değişiklik: 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı R. G.) yayımlanarak Yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, 6.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazetede (yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. - 96 -
Gaz Emisyonu Egzoz Emisyonları: İnşaat ve işletme aşamasında iş makinelerinde akaryakıt kullanımından kaynaklı egzoz gazları oluşacaktır. Proje kapsamında çalışacak iş makinelerinde yakıt olarak mazot kullanımı sonucu NO x, CO, SO 2, HC vb. gaz emisyonlar meydana gelecektir. Bu yüzden yasal düzenlemelerle emisyon seviyesinin belirli sınırlar dahilinde olmasını istemektedir. Proje kapsamında kullanılacak olan iş makinelerinden kaynaklı emisyonların yönetmelik sınır değerleri aşmaması için gerekli tüm önlemler alınacaktır. İnşaat aşamasında iş makinelerinden kaynaklanan emisyonun kontrol edilmesi için yeni ve bakımlı araçlar kullanılacak, ayrıca 04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete yayımlanan Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği, 26898 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği ve 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Baca Gazı Emisyonları İşletme aşamasında kömürün yakılmasına bağlı olarak başlıca NOx, SO 2 ve PM emisyonları meydana gelecektir. İşletme aşamasında kömürün yakılmasından kaynaklı baca gazında tozlu atık gazlar (uçucu kül ve PM) elektrostatik filtrelerde tutulacaktır. Elektrostatik filtreler düşük basınç kayıplarında küçük tanecik boyutları için yüksek verime sahiptirler. Elektrostatik filtreler, bir gaz akımı içerisinde toz taneciklerini, elektriksel bir yükle yükleyerek toplayacaktır. Santralde kullanılacak kömürün kükürt yüzdesi max %17-20 olacaktır. Bu nedenle kükürt emisyonları kontrol altında tutulabilecektir. Ayrıca baca gazındaki kükürtün tutulması için iki adet BGD (Baca Gazı Desülfürizasyon)Tesisi işletilecektir. Islak Kireçtaşı Prosesine dayalı sistemde kükürt tutma verimi %80-%95+'dir (EPA,1998). Santralde NOx emisyonlarının düşük olası için kazanda yakma tekniği olarak low NOx brülörler kullanılacaktır. Ayrıca Santralde yakma sonucunda baca gazındaki NOx emisyonlarının tutulması amacıyla da kazan ön hava ısıtıcısı ve ekonomizer arasına DeNOx (SCR- Selective Catalytic Reactor) yerleştirilecektir. İşletme aşaması için saatte tüketilecek kömür miktarı dikkate alınarak meydana gelecek emisyonların kütlesel debileri ÇED Raporunda hesaplanacaktır. Hesaplanan bu değerler 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo 2.1 de verilen "Normal işletme şartlarında ve haftalık iş günlerindeki işletme saatleri için kütlesel debiler-bacadan" değerleri ile karşılaştırılacak ve sınır değerlerin aşılması durumunda gaz dağılım modellemesi yapılacaktır. Hava kalitesi modelleme çalışması yapılması durumunda, ÇED Raporunda; modelleme sonucunda baca gazlarının yoğun olduğu yerlerin koordinatları verilerek bu alanlar topoğrafik haritada işaretlenecektir. Hava Kalitesi Modelleme çalışmasına ilişkin detaylar ÇED Raporu nda sunulacaktır. Santral'de mg/nm 3 olarak baca gazında % 6 hacimsel oksijen (O 2 ) esas alınarak Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği Ek-1 de verilen emisyon sınır değerleri aşılmadan - 97 -
faaliyet gösterilecektir. Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği Ek-1 de verilen sınır değerler Tablo 27'de verilmiştir. Tablo 27. Katı Yakıtlı Yakma Tesislerinde Emisyon Sınır Değerleri Yakıt türü Katı yakıt Petrol koku Biyokütle Yakıt Isıl Gücü Emisyon Sınır Değerleri (mg/nm 3 ) Toz SO 2 NO 2 (NO ve NO 2 ) 50 MW Yakıt ısıl gücü <100 MW 50 850 400 150 Yakıt ısıl gücü 100 MW 30 200 200 200 50 MW Yakıt ısıl gücü <100 MW 20 400 400 150 Yakıt ısıl gücü 100 MW 20 200 200 200 50 MW Yakıt ısıl gücü <100 MW 200 400 100 MW Yakıt ısıl gücü <300 MW 200 300 Yakıt ısıl gücü 300 MW 200 200 CO Termik Santral işletmeye geçtiğinde faaliyet sahibi tarafından Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği Madde 18 kapsamında tesisinin atık gazlarında SO 2, NO x, CO, toz konsantrasyonlarını, emisyon sınır değerleri belirlenmiş parametreleri bacada sürekli ölçüm cihazı kullanarak ölçecek ve sonuçlar 5 yıl süre ile saklanacaktır. Ayrıca santralin işletilmesi aşamasında; IPPC - Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Direktifi (2008/01/EC) ile 6 sektörel Direktif, Büyük Yakma Tesisleri Direktifi (2001/80/EC) ile bu direktiflerin birleştirildiği 17.12.2010 tarihinde yayımlanmış, 06.01.2011 tarihinde yürürlüğe girmiş olan Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (2010/75/EC) dikkate alınarak Mevcut En İyi Teknikler (BAT) kullanılacaktır. Bu bağlamda santralin işletilmesinde; 1. Düşük atık üreten teknoloji kullanımı, 2. Daha az zararlı maddelerin kullanımı, 3. Üretilen ve işlemlerde kullanılan maddelerin ve mümkünse atıkların yeniden kazanılmasının ve geri dönüşümünün daha ileri düzeye taşınması, 4. Endüstriyel ölçekte başarıyla denenmiş karşılaştırılabilir faaliyet usulleri, olanakları veya yöntemlerinin kullanımı, 5. Salımların çevreye toplam etkisini ve yarattığı riskleri önleme veya en aza indirme gerekliliği, 6. Kazaları önleme ve çevreye etkilerini en aza indirme gerekliliği göz önünde bulundurulacaktır. Termik santralin işletilmesi aşamasında 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği Ek-1 de (Bkz. Tablo 27) verilen sınır değerlere uyacak şekilde faaliyet gösterecektir. Gürültü: İnşaat aşamasında iş makinelerinden kaynaklı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. İnşaat aşamasında meydana gelecek gürültü iş makinelerinin motor gücüne ve ekipman - 98 -
sayısına bağlı olarak değişmekte olup, proje kapsamında meydana gelecek gürültü seviyesi ÇED Raporunda hesaplanacaktır. Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin Ek-7, Tablo 5 de Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri verilmiştir. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Tablo 28'de verilmiştir. Tablo 28. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım) Bina 70 Yol 75 Diğer kaynaklar 70 L gündüz (dba) ÇGDY Yönetmeliğinin 23. maddesinde belirtildiği üzere inşaat faaliyetleri sırasında meydana gelecek Lgündüz gürültü düzeyi, Tablo 28 den de görüleceği üzere, çalışma alanına en yakın duyarlı yapı çevresinde 70 dba seviyesini aşmaması gerekmektedir. İnşaat aşamasında faaliyetler yürütülürken ÇGDYY sınır değerlerinin aşmamasına dikkat edilecektir. İnşaat aşamasında tüm ekipmanların aynı anda ve aynı yerde çalıştırılmamasına dikkat edilecektir. Ayrıca, kullanılacak araçların bakımları düzenli olarak yaptırılarak oluşabilecek gürültü düzeyinin daha da düşük olması sağlanacaktır. İşletme aşamasında ise termik santral ana ünitelerinden (jeneratör, türbin, pompa vb.), yardımcı ünitelerden (kömür besleme, alçıtaşı besleme sistemi vb.) ve kalker ocakları ve ocak sahasında işletilecek olan kırma-eleme tesisinden kaynaklı gürültü meydana gelecektir. Santralde yer alacak ana gürültü kaynaklarında susturucu takılacak olması ve gerekli ses yalıtımı ile izolasyonların faaliyet sahibi tarafından yapılacak olması nedeniyle proje alanında oluşacak gürültünün çevreye etkisinin minimum düzeyde olması beklenmektedir. Termik Santralden ve Kalker Ocağından kaynaklı meydana gelecek gürültü seviyeleri ÇED Raporunda hazırlanacak olan Akustik Rapor kapsamında hesaplanacaktır. Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin Ek-7, Tablo-4 de Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri verilmiştir. Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Tablo 29'da verilmiştir. Tablo 29. Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (Ek-7, Tablo 4) Alanlar L gündüz (dba) L akşam (dba) Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar 60 55 50 Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar 65 60 55 Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar 68 63 58 Endüstriyel Alanlar 70 65 60 L gece (dba) İşletme aşamasında meydana gelecek gürültü konusunda Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği"nin Ek-7, Tablo-4 de verilen Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri ne dikkat edilecektir. İşletme aşamasında santralden - 99 -
kaynaklı meydana gelecek Lgündüz, Lakşam ve Lgece gürültü düzeyi, en yakın duyarlı yapı mesafesinde Tablo 29 dan da görüleceği üzere sırasıyla 65 dba, 60 dba ve 55 dba seviyesini aşmaması gerekmektedir. Projenin inşaat ve işletme aşamasında oluşacak gürültüden çalışanları koruyabilmek amacıyla, 4857 sayılı İş Kanunu nda belirtilen, kulaklık, kulak tıkaçları, vb. gibi koruyucu giysiler ve gereçler çalışanlara verilecektir. İnşaat ve işletme aşamasında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı R.G. de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine titizlikle uyulacaktır. - 100 -