MUHÂSEBE-İ VİLÂYET-İ RÛM-İLİ DEFTERİ İLE

T.C. BAŞBAKANLIK DEVLET ARŞİVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: Defter-i Hâkânî Dizisi: XII 367 NUMARALI MUHÂSEBE-İ VİLÂYET-İ RÛM-İLİ DEFTERİ İLE 94 ve 1078 NUMARALI AVLONYA LİVÂSI TAHRÎR DEFTERLERİ ( 926-1520 / 937-1530 ) III Yanya, İskenderiye, Ohri, İl-basan ve Avlonya Livâları ile Dukakin Vilâyeti <Dizin> ANKARA - 2008

P r o j e Y ö n e t i c i s i Doç. Dr. Yusuf SARINAY Devlet Arşivleri Genel Müdürü P r o j e S o r u m l u l a r ı Doç. Dr. Mustafa BUDAK Devlet Arşivleri Genel Müdür Yardımcısı Dr. Önder BAYIR Osmanlı Arşivi Daire Başkanı Dr. Ahmet Zeki İZGÖER Yayın İşleri Koordinatörü Yayına Hazırlayanlar Ahmet ÖZKILINÇ Ali COŞKUN Abdullah SİVRİDAĞ Murat YÜZBAŞIOĞLU B a s k ı y a H a z ı r l a m a Murat ŞENER Salih DUTOĞLU

367 NUMARALI MUHÂSEBE-İ VİLÂYET-İ RÛM-İLİ DEFTERİ İLE 94 ve 1078 NUMARALI AVLONYA LİVÂSI TAHRÎR DEFTERLERİ ( 926-1520 / 937-1530 ) III Yanya, İskenderiye, Ohri, İl-basan ve Avlonya Livâları ile Dukakin Vilâyeti <Dizin>

İ Ç İ N D E K İ L E R İÇİNDEKİLER... V KISALTMALAR...VII I. GİRİŞ... 1 II. YAYINLANAN ESERDEKİ LİVĀLARA AİT TAHRĪR DEFTERLERİ...11 A. YARARLANILAN DEFTERLERDEKİ İDĀRĪ BİRİMLER...11 B. YAYINLANAN ESERDEKİ LİVĀLARA AİT DEFTERLER...18 III. YEKŪN CETVELLERİ...21 IV. DİZİNLER...37 A. KİŞİ VE CEMĀ AT ADLARI DİZİNİ...39 1. Yanya Livāsı... 39 2. İskenderiye Livāsı... 40 3. Dukakin Vilāyeti... 41 4. Ohri Livāsı... 41 5. İl-basan Livāsı... 41 6. Avlonya Livāsı... 42 B. YER ADLARI DİZİNİ...56 1. Yanya Livāsı... 56 2. İskenderiye Livāsı... 66 3. Dukakin Vilāyeti... 81 4. Ohri Livāsı... 83 5. İl-basan Livāsı... 97 6. Avlonya Livāsı... 101 C. TERİMLER DİZİNİ...121 V. HARİTALAR... 133 1. 1530 Tarihinde Rumili Eyāleti Karlı-ili, Agrıboz, Mora, Tırhala, Yanya, İskenderiye, Ohri, İlbasan ve Avlonya Livāları ile Dukakin Vilāyeti İdārī Birimleri... 135 2. 1530 Tarihinde Rumili Eyāleti Yanya, İskenderiye, Ohri, İlbasan ve Avlonya Livāları ile Dukakin Vilāyeti İdārī Birimleri... 136 3. 1530 Tarihinde Rumili Eyāleti Karlı-ili, Agrıboz, Mora, Tırhala, Yanya, İskenderiye, Ohri, İlbasan ve Avlonya Livālarında Bulunan Kaleler... 137 4. 1530 Tarihinde Yanya Livāsı Yanya Kazāsı... 138 5. 1530 Tarihinde Yanya Livāsı Narda ve Rinasa Kazāları... 139 6. 1530 Tarihinde Yanya Livāsı Grebene Kazāsı ve Avlonya Livāsı Peremedi Kazāsının Koniçe Nāhiyesi... 140 7. 1530 Tarihinde İskenderiye Livāsı İpek Kazāsı ile Prizrin Livāsı Bihor Kazāsının Budimle ve Komaran Nāhiyeleri... 141 8. 1530 Tarihinde İskenderiye Livāsı İskenderiye, Podgoriçe ve Karadağ Kazāları... 142 V

9. 1530 Tarihinde Dukakin Vilāyeti...143 10. 1530 Tarihinde Ohri Livāsı Ohri Kazāsı ve Debri Kazasının Çirmeniçe Nāhiyesi...144 11. 1530 Tarihinde Ohri Livāsı Debri, Mat ve Akçahisār Kazāları...145 12. 1530 Tarihinde İlbasan Livāsı...146 13. 1520-1530 Tarihinde Avlonya Livāsı Avlonya, Depedelen, Peremedi, Belgrad, Timurinçe ve Mujake Kazāları... 147 14. 1520-1530 Tarihinde Avlonya Livāsı Avlonya, Argirikasrı ve Delvine Kazāları...148 VI. YAYINLANAN DEFTERLERİN FİHRİSTLERİ... 149 1. BOA, TD 367 Numaralı Muhāsebe-i Vilāyet-i Rūm-ili Defteri...151 2. BOA, TD 94 Numaralı Avlonya Livāsı İcmāl Defteri...156 3. BOA, TD 1078 Numaralı Avlonya Livāsı Muhāsebe-İcmāl Defteri...158 VI

K I S A L T M A L A R bk. : Bakınız BOA : Başbakanlık Osmanlı Arşivi c. : Cāmi çf. : Çiftlik cm. : Santimetre çr. : Çayır k. : Karye KK : Kâmil Kepeci kl. : Kal a : Kazā l. : Livā m. : Mahalle MAD : Maliyeden Müdevver Defterler md. : Mescid mn. : Manastır mz. : Mezra a n. : Nāhiye nd. : Nām-ı diğer nf. : Nefs nu. : Numara s. : Sayfa TD : Tahrir (Defter-i Hākānī) Defterleri TK, KKA : Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Kuyūd-ı Kadīme Arşivi v. : Varak vb. : ve benzeri vt. : Vilāyet zm. : Zemīn zv. : Zāviye VII

G İ R İ Ş Osmanlıların, Arnavutluk'un fethi için yapmış oldukları teşebbüsler 1383 tarihinde I. Murat zamanında başlamış ve 1479 tarihinde Venediklilerle yapılan sulh muahedesiyle neticelenmiştir. Bu muahede ile başta İşkodra (Arnavutluk İskenderiyesi) ve Akçahisar civarında bulunan kale ve yerleşim birimleri olmak üzere Arnavutluk'un büyük bir kısmı Osmanlı Devleti'nin hakimiyeti altına girmiştir. Arnavutluk'taki bu hakimiyet 1912 Balkan Savaşı'na kadar tam 433 sene sürmüştür 1. 2007 yılında ilk bölümü iki cilt halinde yayınlanmış olan TD 367 numaralı ve Hicrî 937 tarihli defterin ikinci bölümü de iki cilt olarak hazırlanmıştır. Bu ciltlerde Yanya, İskenderiye, Ohri, İlbasan ve Avlonya livaları ile Dukakin vilâyeti bulunmaktadır. TD 367 numaralı defterde olması gereken Avlonya livasına ait bölüm ayrı bir defter olarak TD 1078 numara ile Tapu Tahrir Defterleri Fihristi'nde kayıtlıdır. Bu defterde Avlonya livasının Avlonya, Belgrad, Argirikasrı kazaları bulunmaktadır. Peremedi, Mujake, Depedelen ve Timurinçe kazaları ile Delvine kazasının bir bölümü bu defterde mevcut değildir. Bu eksiklikten dolayı Avlonya livası için TD 1078 numaralı defterle birlikte TD 94 numaralı Hicrî 926 tarihli icmal tahrir defteri yayına hazırlanmıştır. Bu iki defter aynı tahrir sonuçlarını ihtiva etmektedir. I-YAYINLANAN DEFTERLERİN ÖZEL- LİKLERİ VE MUHTEVALARI A-BOA, TD 367 Numaralı Rumili Eyaleti Muhasebe-İcmal Defteri Hicrî 937, Miladî 1530 tarihli, 367 numaralı muhasebe-icmal defteri Karlı-ili (s. 2-19), Agrıboz (s. 45-103), Mora (s. 110-189), Rodos (s. 194-220), Tırhala (s. 21-44, 224-256), Yanya (s. 260-303), İskenderiye (s. 304-355), Ohri (s. 368-422) ve İlbasan (s. 432-452) livaları ile Dukakin (s. 358-363) vilayetinden meydana gelmiştir. Tırhala livasının İnebahtı ve Alasonya kazalarının büyük bir bölümü ile Fenar, Çatalca ve Yenişehir kazalarının tamamı; Mora livasının Hulumiç ve Koritos kazalarının büyük bir bölümü ile Arhos 1 İsmail Hami Danişmend, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, Türkiye Yayınevi, c. I, İstanbul, 1971, s. 342-343. kazasının tamamı ve Avlonya livası bu defterin eksik olan bölümlerindendir. Avlonya livasının bir bölümü ise BOA, TD 1078 numaralı defterdedir. Defter 452 sayfa olup dış cilt boyutları 48x16, varak boyutları 46x16, yazılı kısım boyutları ise yaklaşık 36,5x11 cm.dir. Bu gibi defterlerde her idarî birim yazıldıktan sonra bırakılması âdet olan boş sayfalar bu defterde de bulunmaktadır. Bunlar: 20, 49, 57, 58, 59, 60, 61, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 114, 115, 116, 117, 133, 134, 135, 154, 164, 183, 190, 191, 192, 193, 200, 201, 203, 221, 222, 223, 257, 258, 259, 274, 339, 356, 357, 364, 365, 366, 367, 391, 403, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 429, 430 ve 431. sayfalardır. Defterin 50. sayfasında Ağrıboz, 110. sayfasında Mora, 202. sayfasında Rodos, 224. sayfasında Tırhala, 304. sayfasında İskenderiye livaları ile 336. sayfasında Karadağ Vilayeti kanunnameleri vardır. Defter tamamıyla siyah çini mürekkep ve siyakat yazı ile yazılmıştır. İdarî birimlerin başlangıç varağına dıştan görünecek şekilde değişik renklerde ipek iplikler bağlanmıştır. B-BOA, TD 94 Numaralı Avlonya Livası İcmal Defteri Hicrî 926 tarihli olan defter 327 sayfadır. Dış cilt boyutları 51x18, varak boyutları 51x18, yazılı kısım boyutları ise yaklaşık 41x11,5 cm.dir. 1b, 108, 228, 240, 271, 280, 285, 304, 308 ve 321. sayfalar defterde boş bırakılmıştır. Varakların takibi için konulan reddâdeler kısmen mevcuttur. Hicrî 926 yılına ait padişah, mirliva ve Ferhad Paşa hasları, zeametler ile mustahfız ve sipahi timarlarına ait kayıtlar bulunmaktadır. Defter TD 99 numaralı Avlonya livası mufassal defterinin icmalidir. Yerleşim birimlerinden alınan vergi miktarı ve kimler tarafından tasarruf edildiği belirtilmiş olup vergiye tâbi reaya sayısı verilmiştir. TD 94 numaralı defter Avlonya livasındaki Argirikasrı, Delvine, Peremedi, Avlonya, Mujake, Belgrad, Depedelen ve Timurinçe kazalarıyla Belgrad, Argirikasrı, Delvine, Peremedi, Depedelen, Avlonya, Kanine, Klisura ve Iskırapar kalelerindeki mustahfız timarlarının icmal defteridir. Avlonya livasının bulunduğu bölge Fatih döneminin sonlarında tamamen fethedilip Osmanlı topraklarına katılmış olmasına rağmen bu defterin tahrir 1

tarihi olan Hicrî 926 tarihinde bile bazı köylerin gayr-i müslim reayasının tahrir yapılırken gelip yazılmadıkları defterdeki kayıtlardan anlaşılmaktadır. TD 94 numaralı defterin 18. sayfasındaki Kalobrat köyünün reayası için eski defterde gelüp yazılmadı yeni deftere dahi gelüp yazılmadılar, 327. sayfasında 8 köy, 5 mezraa için eski defterde timara mukayyed olup bazının ismi resmi bulunmayup ve bazı dahi yazılalıdan berü sipahi girmeyüp rüsûm virmeyenler bunlardır ki zikrolunur. Yine aynı sayfada 18 köy reayası için karyeler ki haric ezdefterdir amma bâgidir kimesneye nesne virmezler kayıtları mevcuttur. C-BOA, TD 1078 Numaralı Avlonya Livası Muhasebe-İcmal Defteri TD 367 numaralı defterde eksik olan Avlonya livası bölümünün muhasebe-icmal defteridir. Defterde Avlonya livasının Avlonya, Belgrad, Argirikasrı kazalarının tamamı ile Delvine kazasının padişah, mirliva ve Kasım Paşa haslarının tamamı ve timar bölümünün bir bölümü mevcut olup Peremedi, Mujake, Depedelen ve Timurinçe kazaları ise bulunmamaktadır. 40 sayfa olan defterin dış cilt boyutları 49x17, varak boyutları 47x15, yazılı kısım boyutları ise yaklaşık 36x10 cm.dir. Varakların takibi için konulan reddâdeler nadiren mevcuttur. Defter tamamıyla siyah çini mürekkeple yazılmıştır. İdarî birimlerin başlangıç varağı dıştan görünecek şekilde ipek bir iplikle bağlanmıştır. II-İDARÎ VE YERLEŞİM BİRİMLERİ A-Yanya Livası 1-Yanya kazası 2-Narda kazası a-topolyani nahiyesi 3-Grebene kazası 4-Rinasa kazası 5-Koniçe nahiyesi, Peremedi kazası, Avlonya livası Yanya livasında bulunan büyük yerleşim birimlerinden Yanya nefste 1 müsliman, 39 gebran; Aydonat nefste 7 gebran; Narda nefste 65 hane ve 8 mücerredden meydana gelen müsliman cemaati ile 58 gebran mahallesi olmak üzere toplam 104 gebran ve 1 müslim mahallesi vardır. Livada 4 kaza, 2 nahiye 2, 7 nefs 3 (Yanya, Aydonat, Narda, Rogoz, Rinasa, Preveze ve Koniçe), 8 kale 4, 977 köy ve 27 mezraa bulunmaktadır. B-İskenderiye Livası: 1530 tarihinde sancak beyleri İpek kazasının merkezinde oturmaktaydılar 5. Bu tarihte sancakbeyi Ahmet Bey'dir 6. 1-İskenderiye kazası 2-Podgoriçe kazası a-kuç bölgesi b-plav bölgesi c-büber/biber/piper bölgesi 3-İpek kazası a-izlarika nahiyesi b-altunili bölgesi 4-Bihor kazası, Prizrin livası a-budimle nahiyesi b-komaran nahiyesi 5-Karadağ kazası a-jupe/jepa/zupa nahiyesi b-malonşik nahiyesi c-ploşeviçe nahiyesi ç-çetine nahiyesi d-rika/reka/rijeka nahiyesi e-çerniçe/cnici nahiyesi f-gırbelan/grblan nahiyesi g-aşağı Gırbelan nahiyesi İskenderiye livasında bulunan merkezlerden İskenderiye nefste 3 müslim, 2 gebran; İpek nefste 5 müslim, 6 gebran olmak üzere toplam 8 müslim, 8 gebran mahallesi mevcuttur. Livada toplam 4 kaza 7, 11 nahiye 8, 5 nefs 9 (İskenderiye, Dergos, Podgoriçe, Budimle, İpek), 10 kale, 895 köy ve 55 mezraa vardır. 2 Bu 2 nahiyeden birisi Koniçe olup Avlonya livasının Peremedi kazasına bağlıdır. 3 Bunlardan Koniçe, Peremedi kazasına bağlı Koniçe nahiyesinin merkezidir. 4 Koniçe kalesi, Avlonya livasına bağlı Peremedi kazasındadır. 5 BOA, TD 367, s. 322. 6 BOA, TD 367, s. 305. 7 İskenderiye livasındaki İskenderiye, Podgoriçe, İpek ve Karadağ kazalarından başka, Vulçıtrın livasına bağlı Vulçıtrın, Priştine ve Novabırda ile Prizrin livasına bağlı Prizrin ve Bihor kazalarına bağlı bazı yerleşim birimleri de bu bölümde yer almıştır. 8 Bu 11 nahiyeden Budimle ve Komaran nahiyeleri Prizrin livasına bağlı Bihor kazasının nahiyeleridir. 9 Budimle nefs, Prizrin livasındaki Bihor kazasına bağlı Budimle nahiyesindedir. 2

C-Dukakin Vilayeti: 1530 tarihinde herhangi bir idarî birime bağlı olmadan müstakil vilayettir. Vilayette padişah hasları ve Mustafa Paşa'nın mülkleri vardır. Müsliman nüfus bulunmamaktadır. İki tane Politlika nahiyesi mevcuttur. TD 499 numaralı ve 978 tarihli defterde bunların diğer isimleri İtbala ve İspas'tır. 1-Fanta-i Küçük nahiyesi 2-Debir nahiyesi 3-Fanta-i Büzürk nahiyesi 4-Politlika nam-ı diğer İspas nahiyesi 5-Gladra nahiyesi 6-Malizi nam-ı diğer Puka nahiyesi 7-Politlika nd. İtbala nahiyesi 8-Zadrime nahiyesi 9-Rogam nahiyesi Dukakin vilayetinde 9 nahiye, 132 köy ve 11 mezraa vardır. D-Ohri Livası: TD 370'te sadece kazaları verilmiştir. Bu defterdeki kayıtlarla Yavuz Sultan Selim dönemine ait TD 81 numaralı defterdeki kayıtların aynı olmasından dolayı Dizin bölümünde yerleşim birimleri bu defterdeki nahiyelere bağlanmıştır. TD 81'e göre Ohri livasının idarî birimleri aşağıda gösterilmiştir. Akçahisar kazasının merkezi Hicrî 1137 tarihli deftere göre Tiran'dır. Bu tarihte Tiran'ın diğer ismi Akçahisar'dır. Hem Tiran hem de Akçahisar'ın merkezleri bu tarihteki defterde yer almışlardır 10. 1-Ohri kazası a-ohri nahiyesi b-prespa nahiyesi c-debriçe nahiyesi d-gora nahiyesi e-mokri nahiyesi f-gölbaşı bölgesi 2-Debri kazası a-yukarı Debri/Debri-yi Bâlâ nahiyesi b-aşağı Debri/Debri-yi Zîr nahiyesi c-rika nahiyesi d-dılgobırda nahiyesi e-jupe nahiyesi 10 Bk. BOA, KK 2876, s. 225-229. f-çirmeniçe nahiyesi 3-Akçahisar kazası a-akçahisar nahiyesi b-bende nahiyesi c-petrigonime nahiyesi d-kurbin nahiyesi e-karlı nahiyesi f-moş nahiyesi g-iskurya nahiyesi 4-Mat kazası a-mat nahiyesi b-urake nahiyesi Ohri livasında; Ohri nefste 93 müslim hane ile 29 gebran mahallesi; Mat kazası Bazar-ı Liz nefste 4 müslim hane ile 6 gebran mahallesi, Kurdar ve Rahonik-nefs köylerinde 11 mahalle olmak üzere toplam 46 gebran mahallesi bulunmaktadır. Livada toplam 4 kaza, 20 nahiye, 4 nefs (Ohri, Akçahisar, Bazar-ı Liz, Kale-i İstiloş), 6 kale, 849 köy ve 31 mezraa mevcuttur. Ayrıca Ohri gölü çevresindeki bazı köylerin bağlı olduğu Gölbaşı bölgesi vardır. E-İlbasan/Elbasan Livası 1-İlbasan kazası 2-Draç kazası 3-İşpat kazası İlbasan livasında; İlbasan kazasında 16, Draç kazasında 2 ve İşpat kazasında 12 gebran mahallesi vardır. Livada toplam 3 kaza, 2 nefs (İlbasan, Kala-i Draç), 4 kale (İlbasan, Baştova, Dervenik (?), Draç), 250 köy ve 20 mezraa mevcuttur. F-Avlonya 11 Livası (Hicrî 926/Miladî 1520): Avlonya livasının Koniçe ve Lahanakasrı nahiyelerinin tamamı ile Parakalama nahiyesinin bir bölümü bugün Yunanistan sınırları içerisinde, kalan kısımları tamamıyla Arnavutluk'ta bulunmaktadır. Avlonya livasından Delvine ve Yanya livasından Aydonat bölgeleri, bağlı oldukları idarî birimlerden ayrılarak Hicrî 958 tarihinde yapılan bir tahrirle Delvine livası adıyla yeni bir sancakta toplanmışlardır 12. 11 BOA, TD 1078 numaralı defterin eksik olmasından dolayı Peremedi, Mujake, Timurinçe, Depedelen ve Delvine kazalarındaki kaza, nahiye, nefs, kale, karye ve mezraaların sayısı bulunamamıştır. Fakat bu kazalarda bulunan kaza, nahiye, nefs, kale, karye ve mezraalar BOA, TD 94 numaralı defterden tamamlanmıştır. 12 BOA, TD 273 bu tahririn sonuçlarını içine almaktadır. 3

1-Avlonya kazası a-avlonya nahiyesi b-kanine nahiyesi c-riç nahiyesi 2-Belgrad kazası a-belgrad nahiyesi b-malakas/malakaz nahiyesi c-iskırapar nahiyesi 3-Argirokasrı/Argirikasrı kazası a-likurs/likursi nahiyesi b-luniçe nahiyesi c-derre-poli nahiyesi ç-yukarı Zagorye nahiyesi d-aşağı Zagorye nahiyesi e-eflaklar nahiyesi f-lahanakasrı nahiyesi g-boganiye/poganiye nahiyesi 4-Delvine kazası a-delvine nahiyesi b-parakalama nahiyesi 5-Peremedi kazası a-vılkili nahiyesi b-mıralı nahiyesi c-malakas nahiyesi ç-majani nahiyesi d-likurs nahiyesi e-koniçe 13 nahiyesi 6-Mujake kazası 7-Depedelen kazası a-luptine nahiyesi 8-Timurinçe kazası Avlonya nefste 9 gebran, 14 Yahudi mahallesi; Kanine nefste 7 gebran mahallesi; Belgrad nefste 25 Yahudi hane ile 24 gebran mahallesi; Iskırapar nefste 7 gebran ve Argirikasrı nefste 8 gebran mahallesi olmak üzere toplam 55 gebran mahallesi ile 14 Yahudi mahallesi mevcuttur. Liva genelinde toplam 8 kaza, 23 nahiye, 9 nefs (Avlonya, Kanine, Belgrad, 13 Bu nahiye Peremedi kazasına bağlı olmasına rağmen defterlerde Yanya livası içerisinde ve Peremedi'ye bağlı olduğuna işaret edilmektedir. Bk. BOA, TD 367, s. 293'te Nāhiye-i Koniçe derkazā-i Peremedi şeklindedir. Iskırapar, Argirikasrı, Peremedi, Delvine, Depedelen, Klisura), 12 kale, 711 köy ve 119 mezraa vardır. III-KALELER A-Yanya Livası 1-Yanya kalesi, Yanya 2-Aydonat kalesi, Yanya 3-Grebene kalesi, Grebene 4-Narda kalesi, Narda 5-Rogoz kalesi, Narda 6-Rinasa kalesi, Rinasa 7-Preveze kalesi, Rinasa 8-Koniçe kalesi, Peremedi B-İskenderiye Livası 1-İskenderiye kalesi, İskenderiye 2-Mavrik kalesi, İskenderiye 3-Liş kalesi, İskenderiye 4-Dergos kalesi, İskenderiye 5-Podgoriçe kalesi, Podgoriçe 6-Jabyak kalesi, Podgoriçe 7-Medun kalesi, Podgoriçe 8-Kotor kalesi, Karadağ 9-İstaragrad/İstarigrad kalesi, Karadağ 10-Karuç/Karuçi kalesi, Karadağ C-Ohri Livası 1-Ohri kalesi, Ohri 2-Babyani kalesi, Ohri 3-Kocacık kalesi, Debri 4-Akçahisar kalesi, Akçahisar 5-Petril kalesi, Akçahisar 6-İstiloş kalesi, Mat D-İlbasan Livası 1-İlbasan kalesi, İlbasan 2-Baştova kalesi, Draç 3-Dervenik (?) kalesi, Draç 4-Draç kalesi, Draç 4

E-Avlonya Livası 1-Avlonya kalesi, Avlonya 2-Kanine kalesi, Avlonya 3-Delvine kalesi, Delvine 4-Hımara kalesi, Kurveleş, Delvine 5-Sopot kalesi, Delvine 6-Depedelen kalesi, Depedelen 7-Klisura kalesi, Depedelen 8-Belgrad kalesi, Belgrad 9-Iskırapar kalesi, Belgrad 10-Peremedi kalesi, Peremedi 11-Argirikasrı kalesi, Argirikasrı IV-NÜFUS VE DEMOGRAFİK YAPI A-Yanya Livası Yanya livasında 40.982 avarız ve gayr-ı avarız nüfusun 941'i müslim, 40.041'i gayr-i müslimdir. Livadaki bu 941 müslüman nüfusun 148'i avarız vergisine tâbi olup geri kalan 793'ü ise mirliva, kadı, zaim, sipahi, kale mustahfızları ve imam gibi görevlilerden oluşmaktadır. Livada avarız vergisi mükellefi 32.056 hane-i gebran, 3.046 mücerred-i gebran ve 4.408 bive bulunmaktadır. Bunlardan başka devlete olan hizmetleri gereği avârızdan muaf (gayr ezavârız) 34 demirci ve marangoz, 62 müsellem-i kale, 367 derbendci, 7 rahib ve 61 tuzcu mevcuttur. B-İskenderiye Livası İskenderiye livasında 27.211 avarız ve gayr-ı avarız nüfusun 895'i müslim, 26.316'sı gayr-i müslimdir. Müslüman nüfusun 394'ü avarız vergisine tâbi olup geri kalan 793'ü ise mirliva, kadı, zaim, sipahi, kale mustahfızları ve imam gibi görevlilerden meydana gelmektedir. Livada avarız vergisi mükellefi 23.455 hane-i gebran, 1.404 mücerred-i gebran ve 688 biveden başka avârızdan muaf (gayr ez-avârız) 24 demirci, 5 müsellemân-ı kıla, 386 derbendci, 1 taşçı, 9 marangoz, 101 köprücü, 22 çeltikçi ve 224 tuzcu vardır. C-Dukakin Vilayeti Dukakin vilayetinde 1.963 gayr-i müslim nefer vardır. Bunlardan 1.829'u hane, 135'i ise mücerreddir. D-Ohri Livası Liva genelinde 38.613 avarız ve gayr-ı avarız nüfusun 1.261'i müslim, 37.352'si gayr-i müslimdir. Müslüman nüfusun, 329'u avarız vergisine tâbi olup geri kalan 932'si ise mirliva, kadı, zaim, sipahi, kale mustahfızları ve imam gibi devlet görevlilerinden oluşmaktadır. Livada avarız vergisi mükellefi 30.265 hane-i gebran, 2.909 mücerred-i gebran, 18 bennak ve 1.084 biveden başka avârızdan muaf (gayr ezavârız) 2.383 hane-i gebran, 245 mücerred-i gebran ve 86 bive vardır. E-İlbasan Livası İlbasan'da 10.744 avarız ve gayr avarız nüfus vardır. Bunlardan 1.297'si müslim, 9.447'si gayr-i müslimdir. Müslüman nüfusun 329'u avarız vergisine tâbidir. Geri kalan 811'i ise bu vergiden muaf olan mirliva, kadı, zaim, sipahi, kale mustahfızları ve imam gibi görevlilerdir. Gayr-i müslim nüfusun 8.301'i hane, 320'si mücerred ve 33'ü bivedir. Bunlardan başka avarız vergisinden muaf 615 hane, 173 mücerred ve 5 bive bulunmaktadır. F-Avlonya Livası 14 Avlonya livası Avlonya, Belgrad ve Argirikasrı kazalarında 41.679 avarız ve gayr-ı avarız nüfusun 2.052'si müslüman, 553'ü Yahudi, 39.074'ü gayr-i müslimdir. Bu üç kazada 2.052 müslüman nüfusun 1.435'i avarız vergisine tâbi olup geri kalan 617'si ise mirliva, kadı, zaim, sipahi, kale mustahfızları ve imam gibi devlet görevlilerinden oluşmaktadır. Ayrıca 39.074 gayr-ı müslim nüfusun 33.580'i hane, 4.263'ü mücerred, 768'i bive, 64'ü baştine, 172'si voynugan-ı mensuh ve 82'si tuzcu hanesinden oluşmaktaydı. V-EKONOMİK DURUM VE GELİR- GİDER KATEGORİLERİ 1530 tarihinde Yanya livasının 5.721.661, İskenderiye livasının 4.392.109, Dukakin vilayetinin 84.028, Ohri livasının 2.947.449, İlbasan livasının 1.349.585 ve Avlonya livasına tâbi Avlonya, Belgrad ve Argirikasrı kazalarının 4.852.727 akçe geliri bulunmaktadır. 14 BOA, TD 1078 numaralı defterde de yalnızca Avlonya, Belgrad ve Argirikasrı kazalarının cem an yekünleri bulunduğundan yalnızca bu üç kazanın nüfus yapısı ile ilgili bilgiler verilmiştir. 5

1530 tarihinde Yanya, İskenderiye, Ohri, İlbasan ve Avlonya Livaları İle Dukakin Vilayetinin Gelir-Gider Tablosu Gelirlerin Dağılımı Yanya İskenderiye Dukakin Ohri İlbasan Avlonya 16 Toplam Hâsshâ-i Pâdişâh 2.492.060 1.951.306 72.262 358.866 346.882 2.039.253 7.260.629 Hâsshâ-i Ayas Paşa 97.484 2.500 204.526 304.510 Hâsshâ-i Mîrlivâ 495.290 449.913 280.286 300.000 199.270 1.724.759 Hâsshâ-i Kasım Paşa 9.699 116.098 125.797 Timârhâ-i Zuamâ ve Erbâb-ı Timâr 2.181.122 1.214.748 1.970.261 422.087 1.768.852 7.557.070 Timârhâ-i Mustahfızân-ı Kılâ 446.792 561.370 297.270 280.616 519.320 2.105.368 Timârhâ-i Kuzât 13.445 5.408 18.853 Evkâf ve Emlâk 8.913 190.128 11.766 38.266 249.073 Mahsûl-i Ser- asesân 1.500 1.500 Toplam 5.721.661 4.392.109 84.028 2.947.449 1.349.585 4.852.727 19.347.559 Defterin Karadağ Vilayeti bölümünde has, zeamet ve timar tahsisleri bulunmamaktadır. Ayrıca yerleşim birimlerinin hasılları da ayrı ayrı hemen o birimin altında bulunması gerekirken bu bölümde yazılmamıştır. Nahiyelerden sonra verilmesi gereken toplam hasılat da yazılmamış, diğer istatistikî bilgilerin toplamı buraya alınmıştır. Vilayetin sonunda bulunan yekünde bu bölgeden alınan vergiler padişah ve mirliva hassı olarak gösterilmiştir. Bu durum Karadağ Kanunnamesi'nde geçen vilâyet-i mezbûre sa b ve sengistan yer olup reayaları öşür ve harac ve ispençe ve sâir rüsûm virmeğe kâdir olmadıkları bâisden âdet-i eflakiye üzere elli beşer akçe resm-i eflakiye vaz olunup otuz üç akçesi Hızâne-i Âmire için haraç ve on akçesi bedel-i ispençe ve on akçesi bedel-i öşr sancak beyine ve iki akçesi cizye cem ine varan pâdişâh-ı âlem-penâh kullarına tayin olunup defter-i hâkâniye kayd olunmuş 15 ibaresiyle açıklanmıştır. Yani bu vilayetten âdet-i eflakiye adıyla tek kalem olarak toplanan vergiler padişah ve mirliva hassı olarak kaydedilmiştir. Ayrıca bu vergiyi toplayanlar için de bir miktar pay ayrılmıştır. VI-AVÂRIZDAN MUAF SINIFLAR Yanya livasında 1 mirliva, 4 kadı, 7 zaim, 445 sipahi, 8 dizdar, 8 kethüda, 6 topçu, kemanî ve tirî, 275 kale mustahfızı, 8 hatib, 14 imam, 14 müezzin, 1 15 Bk. BOA, TD 367, s. 336. mütevelli, 1 nâzır, 1 müderris, 34 demirci, marangoz ve duvar ustası, 62 müsellem-i kale, 61 tuzcu, 367 derbendci ve 7 rahib; İskenderiye livasında 1 mirliva, 4 kadı, 8 zaim, 137 sipahi, 6 dizdar, 6 kethüda, 7 topçu, 297 kale mustahfızı, 5 hatib, 11 imam, 11 müezzin, 1 müderris, 1 şeyh, 1 muallim, 5 kayyum, 24 demirci, 1 taşçı, 9 marangoz, 5 müsellem-i kale, 101 köprücü, 386 derbendci, 22 çeltikçi ve 224 tuzcu; Ohri livasında 1 mirliva, 4 kadı, 8 zaim, 388 sipahi, 6 dizdar, 193 kale mustahfızı; İlbasan livasında 1 mirliva, 3 kadı, 2 zaim, 109 sipahi, 4 dizdar, 650 kale mustahfızı; Avlonya livasının Avlonya, Belgrad ve Argirikasrı kazalarında 1 mirliva, 3 kadı, 2 imam, 3 hatib, 4 müezzin ve 608 kale mustahfızı olmak üzere bu dört livada avarızdan muaf toplam 4.587 nefer mevcuttur. Dukakin vilayetinde avarız vergisinden muaf sınıf bulunmamaktadır.. 16 VII-VAKIFLAR Vakıf geliri tahsis edilmiş olan vakıf müesseseleri şunlardır: a-camiler Narda nefste Faik Paşa, İpek nefste Gülfem Hatun, Ohri nefste Mevlâna Şeyh Hacı Kasım ve Argirikasrı nefste Argirikasrı camileri mevcuttur. 16 TD 1078 numaralı defterde yalnızca Avlonya, Belgrad ve Argirikasrı kazalarının ceman yekünleri bulunduğundan bu üç kazanın ekonomik durum ve gelir-gider tablosu burada verilmiştir. 6

b-mescidler Avlonya nefste Kasım Çelebi ve Mustafa Paşa, Peremedi kazası Koniçe nahiyesi Leskovik köyünde Yakub Çelebi bin Ali bin Cayim, Ohri nefste İskender Bey ve Silahdar Mahmud mescidleri bulunmaktadır. c-zaviyeler Yanya nefste İsa Bey bin Evrenosî ve Sinan Çelebi, Ohri nefste Baba Ali, Koca Hızır Bey ve Sinan Çelebi, Podgoriçe nefste Çavuş İskender zaviyeleri vardır. d-medreseler Narda nefste Faik Paşa ve İpek nefste Mehmed Bey medreseleri mevcuttur. e-imaretler İpek nefste Mehmed Bey, Avlonya nefste Mustafa Paşa imaretleri mevcuttur. f-muallimhaneler Ohri nefste Mevlana Şeyh Hacı Kasım, Sinan Çelebi, Süleyman Bey ve İpek nefste Gülfem Hatun muallimhaneleri bulunmaktadır. g-tekkeler Ohri kazasında Zaviye-i Şum tekkesi mevcuttur. h-kilise ve Manastırlar Yanya kazasında Arhengel, Narda kazasında Panaya, Piskupi, İrlohire (?); Narda nefste Prilenko; Peremedi kazası Koniçe nahiyesinde Ayo Yorgi; İskenderiye nahiyesinde İstariç Goriçe, İsveti Gorgi, Preçeste; İpek kazasında Navori, Deçani, İspas, İvrile, Kuzmikan, Marine, Otomançe, Mokridol, Nikola Çirkva, Şumnik, Simon; Karadağ kazası Çetine nahiyesinde İsveti Kosteniç, Preçestekom; Rika nahiyesinde İsveti Nikola; Rika köyü, İvranine adasında İsveti Nikola manastırları ile Narda nefste Ayo Yorgi, Krakonçe, Aya Paraskevi; Peremedi kazası Koniçe nahiyesinde Ayo Siva; Argirikasrı kazası Likurs nahiyesi Kladazani köyünde Ayo İstefanos; Belgrad nahiyesi İstarova köyünde İsveti Petka; Delvine kazası Parakalama nahiyesi Sayade köyünde Beno Tuko; Virsile köyünde Mirnitiçe kiliseleri bulunmaktadır. VIII-YAYIN SIRASINDA TAKİP EDİLEN USUL Yanya, İskenderiye, Ohri ve İlbasan livalarıyla Dukakin vilayetinin indeks maddelerinin sayfa numaraları TD 367'ye göre çıkartılmıştır. Avlonya livası bölümü TD 367 numaralı defterde eksik olmasından dolayı TD 94 ve TD 1078 numaralı defterlerdeki indeks maddeleri defterin numarasıyla beraber ilgili defterdeki yeri TD.../... şeklinde gösterilmiştir. TD 1078'de eksik olup TD 94'te mahalleleri verilmeyen Kanine ve Peremedi nefsin mahalleleri TD 99'dan Dizin e ilave edilmiştir. TD 367 ve TD 1078 numaralı defterlerdeki reaya ve hasılat miktarı normal Arap rakamlarıyla verildiği halde TD 94 numaralı defterdeki reaya ve hasılat miktarları siyakat/divanî rakamlarla yazılmıştır. TD 367 ile birlikte Avlonya livasını içeren TD 94 ve TD 1078 numaralı defterlerin de tıpkıbasımları yayınlanmıştır. Bundan amaç, yekün cetvelleri, idarî birimler ve İcmal Defterlerde bulunmayan hane, mücerred vb. bilgileri de ilgililerin istifadesine sunmaktır. TD 367 numaralı defteri kaleme alan kâtipler mevcut bilgileri mufassal defterlerden aktarırken bazı yerlerde yanlışlıklar yapmışlardır. Bunların doğruları, ilgili mufassal veya icmal defterlerinden bulunarak köşeli parantezle [ ] gösterilmiştir. Okunuşu tam olarak tespit edilemeyen kelimelere ise soru işareti (?) konulmuştur. Bölgeye ait Tahrir Defterlerinde kâtipler yer adları ve şahıs isimlerini yazarken Türkçe'de bulunmayan sesler için diğer defterlerde kullanmadıkları harfleri kullanmışlardır. Bunlardan ler ث t olarak, okunmuştur. lar ذ d olarak ن Bu bölgede yer adlarının sonunda bulunan harfinin yerine zamanla ر harfi geçmekte bazen de birbiri yerine kullanılmaktadır. Malakas nahiyesine bağlı Fratani köyünün Osmanlıca haritada Fratari olup, bugünkü yazılışı ise Fratar'dır. Mıralı nahiyesine bağlı Fraşani köyünün Osmanlıca haritada Fraşari olup, bugünkü yazılışı ise Frasher'dir. Kurtekani 17 köyü Kurtekar 18, Kigani 19 olan köy günümüzde Gjekar 20 şeklindedir. Yayına hazırlanan TD 367 numaralı tahrir defterinin III. cildi; Giriş, Yayınlanan Eserdeki Livalara Ait Tahrir Defterleri, Yekün Cetvelleri, Dizinler (Kişi ve Cemaat Adları, Yer Adları ve Terimler), Haritalar ve Yayınlanan Defterlerin Fihristleri'nden; 17 BOA, TD 367, s. 449. 18 BOA, TD 477, s. 147. 19 BOA, TD 1M, s. 129; BOA, TD 34, s. 125; BOA, MAD 57, s. 399. 20 BOA, TD 94, s. 6; BOA, TD 99, s. 60. 7

IV. cildi ise dizini hazırlanan defterlerin Tıpkıbasım'larından oluşmaktadır. Yayınlanan Eserdeki Livalara Ait Tahrir Defterleri bölümü iki başlık halinde değerlendirilmiştir. Yararlanılan Defterlerdeki İdarî Birimler başlığı altında indeks hazırlanırken yararlanılan defterlerin idarî birimleri esas alınarak fihristleri çıkarılmış ve karşılarına sayfa veya varak numaraları yazılmıştır. Yayınlanan Eserdeki Livalara Ait Defter başlığı altında ise livaların mevcut tahrir defterleri tablolar halinde verilmiştir. TD 1078 numaralı defter eksik olduğu için yalnızca Avlonya, Belgrad, Argirikasrı kazaları ile Delvine kazasının bir bölümünün yekün cetveli çıkarılmıştır. Yanya, İskenderiye, İlbasan ve Ohri livalarıyla Dukakin vilayetinin yekün cetvelleri TD 367 numaralı defterden hazırlanmıştır. Yekün cetvelleri hazırlanırken TD 367 numaralı defterdeki livaların cem an yekünleri aynen alınmıştır. Nahiye ve kaza yekünlerinin toplamı ile livaların ceman yekünleri arasında toplama hatalarından kaynaklanan farklar mevcuttur. Liva yekünlerinde tespit edilen toplama hatalar köşeli parantezle [ ] gösterilmiştir. İskenderiye sancağındaki askerî görevlilerin Prizrin livasının Bihor kazası ile Vulçıtrın livasının Vulçıtrın, Priştine ve Novbırda kazalarındaki gelirleri İskenderiye bölümüne An-kaza-i Bihor, an-kaza-i Vulçıtrın vb. şeklinde kaydedilmiştir. Dizinler bölümü Kişi ve Cemaat Adları, Yer Adları ve Terimler olmak üzere üç başlık halinde hazırlanmıştır. Kişi ve Cemaat Adları ile Yer Adları bölümleri her liva için ayrı başlık altında verilirken Terimler bölümü tüm livalar için tek başlık altında verilmiştir. Kişi ve Cemaat Adları dizinine cemaatler, millet isimleri ve ismini şahıslardan alan mahalle, mezraa, zaviye, cami, mescit, âsiyâb, bağ, bahçe vb. isimler alınmıştır. Muhammed veya Mehemmed olarak o- kunması gereken isimler indekse Mehmed olarak alınmıştır. Yer Adları başlığı altında ise her türlü yer ve yer tarif eden isimler yazılmıştır. Yerleşim birimlerinin bağlı olduğu bölge, nahiye ve kazalar Ohri livası için TD 81 ve TD 717, Avlonya livası için TD 94, TD 99, TD 1078 ve diğer livalar için ise TD 367 numaralı defter esas alınmıştır. Yayınlanan defterlerdeki aynı yerleşim birimlerinin yazılışlarındaki farklılıklar tek maddede taksimle (/) gösterilmiştir. Lişane/Lişani, Lorus/Lorusa, Matis/Matisi, Drim/Drin, Sivyana/Sivyani gibi. Kurumuzca daha önceki yıllarda yayınlanan tahrir defterlerindeki livaların çoğunlukla hangi defterlerden çekildiği belli olan kaza, nahiye ve diğer yerleşim birimlerinin bire bir takip ettiği mufassal ve icmal defterleri mevcuttu. TD 367 numaralı defterde bulunan Yanya, İskenderiye ve İlbasan livalarıyla Dukakin vilayetindeki yerleşim birimlerinin bire bir takip ettiği aynı ve yakın tarihli mufassal ve icmal defterleri bulunmamaktadır. Yerleşim birimlerinin okunuşunun daha sağlıklı olabilmesi için yayınlanan bu livaların çekilmiş olduğu defterler mevcut olmayınca, Hicrî 937 tarihli TD 367 numaralı defterin tarihinden çok önce Hicrî 835, 837, 872, 890 ve çok sonraki 958, 972, 978, 1022 tarihli tahrir sonuçlarını içeren defterlerdeki yerleşim birimleriyle karşılaştırılması yapılmıştır. Bilhassa İskenderiye livasındaki yerleşim birimlerinin okunuşunda ve haritada bulunup işaretlenmesinde zorluk çekilmiştir. İskenderiye livası haritası yapılırken Selami Pulaha'nın Defteri i Regjistrimit te Sanxhakut te Shkodres i Vitit 1485 isimli eserinden faydalanılmış, fakat haritaları hazırlanırken birinci el kaynaklarda (haritalar) bulunamayan yerleşim birimleri işaretlenmemiştir. Birçok yerleşim birimi (köy ve mezraalar) kazalara bağlanmış olup kazaların alt birimi olan nahiyeler bulunmamaktadır. Yanya, İskenderiye (Karadağ kazası hariç) ve İlbasan livalarındaki yerleşim birimleri doğrudan kazalara bağlanmıştır. Ohri livasında bulunan yerleşim birimleri TD 81 numaralı deftere göre idarî birimlerine bağlanmıştır. Avlonya livasındaki köy ve mezraaların bağlı olduğu idarî birimler TD 1078 numaralı defterde nahiyesi yazılmadan kazaya bağlanmış olup TD 94 numaralı defterde ise kazalar alt birimleri olan nahiyelere ayrılarak köy ve mezraalar nahiye başlığı altında verilmiştir. Dukakin vilayetinde ise köy ve mezraalar nahiyelere, nahiyeler ise vilayete bağlanmıştır. Dukakin vilayetinde iki tane Polit-Lika nahiyesi mevcuttur. TD 499 numaralı ve Hicrî 978 tarihli defterde ise bunların diğer isimleri bulunmaktadır. Bu iki nahiyeye bağlı köyleri birbirinden ayırt edebilmek için yerleşim birimlerinden sonra nahiyelerin diğer isimleriyle beraber Polit-Lika nam-ı diğer İspas; Polit-Lika nam-ı diğer İtbala şeklinde 8

yazılmıştır. Haritalar bölümünde sadece nam-ı diğerleri alınmıştır. Avlonya livasında hem Belgrad hem de Peremedi kazasında iki ayrı Malakas nahiyesi bulunmaktadır. Bu nahiyelerde bulunan köy ve mezraalar bağlı oldukları nahiye ve kazalarıyla birlikte yer adları indeksine alınmıştır. TD 94 numaralı defterin 322-324'üncü sayfalarında bulunan Petran, Draçova, Polombani (Pellumbar), Dırnova, Kaluda ve Valçişte köyleri Depedelen kazasına bağlı olmasına rağmen Peremedi kazası bölgesinde çıkmaktadır. Avlonya livasında derbend köylerinden geçen yol güzergâhları tarif edilirken zikredilen idarî birimler nefs olarak değerlendirilmiştir. TD 94 numaralı defterin 327. sayfasında geçen Vuno, Palase, Hımara, Kudos-Privol, Kuç, Nivice köyleri ve Sopot kalesi herhangi bir idarî birime bağlanmamıştır. Bunların bağlı olduğu idarî birimler TD 273 ve TD 608 numaralı defterlerden tespit edilmiştir. TD 367 ve 1078 numaralı defterlerden hazırlanan terim indekslerinde; hane, mücerred, bive, karye, hasıl, mahsul, hasıl ez-haric ve hasıl maa-haric ile TD 94 numaralı defterdeki zeamet, baştine, timar, nahiye, kaza, eşmek, âsiyâb, âsiyâb-ı raiyyet, reaya, raiyyet, raiyyetlü, hane, mücerred, bive, hane-i gebr, hane-i müslim, müslim, timar, ber-vech-i iştirak, hisse, haricden ziraat, sahib-i timar, ta şir, karye, hasıl, mahsul, hasıl ez-haric ve hasıl maa-haric, mütemekkin gibi terimler defterlerde sıkça geçtiği için dizin bölümünde madde olarak gösterilmiş, fakat sayfa numaraları verilmemiştir. İndeks maddelerinin sayfa numaraları gösterilirken 367 numaralı defterin defter numarası yazılmadan sadece sayfa numarası yazılmış olup, diğer iki defterdeki indeks maddelerinin sayfa numaraları TD 94/, TD 1078/ şeklinde gösterilmiştir. Yer adlarının haritadaki yerlerinin bulunması ve haritaların yapımı için Generalkarte von Mittelurope im Mabe 1:200 000 Wien 1911, Memâlik-i Mahrûse-i Şahaneden Rumeli Kıtasının Mufassal Haritası 1:500 000, Erkân-ı Harbiye Dairesi 1289 ve Rumeli-i Şahane Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Dairesi 1303 haritaları, Akademia e Shkencava Qendra e Studimeve Gjeografike tarafından hazırlanan 1:200 000 ölçekli Arnavutluk ve Greece (Hellas) Road-Tourist Map 1: 550 000 Emvelia Edıtıons haritalarından yararlanılmıştır. Ayrıca yukarıda zikredilen haritaların dışında yer isimlerinin okunuşunda ve yerlerinin tespitinde internette bulunan httb:\\www.fallingrain.com'da World Index kısmının ilgili ülke indekslerinden faydalanılmıştır. Kullanılan kaynaklarda bazı yerleşim birimleri farklı yerlerde gösterilmiştir. Bu gibi durumlarda genellikle internetteki ilgili sitede gösterilen yerler tercih edilmiştir. Yayınlanan livalarla ilgili toplam 14 harita hazırlanmıştır. Haritalarda liva merkezleri mavi, kaza merkezleri kırmızı, nahiye merkezleri yeşil, kaleler ve bölge isimleri bordo, köy ve mezraalar da siyah renkte gösterilmiştir. Yapılan haritalardaki ada isimleri Divan-ı Hümayun Haritaları, Harita Kataloğu, no: 55'ten alınmıştır. Rumeli ile ilgili yapılan yayın çalışmalarında, gerek kaynak temini gerekse şahsî yardım ve katkılarından dolayı kurumumuz personelinden Ayten Ardel Hanım'a teşekkür ederiz. 9

Y A Y I N L A N A N E S E R D E K İ L İ V Ā L A R A A İ T T A H R Ī R D E F T E R L E R İ A. Y A R A R L A N I L A N D E F T E R L E R D E K İ İ D Ā R Ī B İ R İ M L E R Y A N Y A L İ V Ā S I 1. MUFASSAL DEFTERLER BOA, TD 273 Tārīh: 958 (s. 246), tam, 250 sayfa. İdārī Birimler Livā: Delvine (1-250) Kazā: Delvine (5-135), Aydonat (137-250) Nāhiye: Parakalama (65-109), Kuruveleş (110-135), Mazarak (213-250) Kal a: Delvine (54-62), Somod/Sopot/ Tomod (123-135), Aydonat (169, 174, 177, 179-183), Rinasa (207), Margaliçe (231-244), Nivice (246-250) Nefs: Delvine (7-10), Aydonat (145-150), Ozdine (163-165) BOA, TD 350 Tārīh: 972, eksik, 730 sayfa. (Ciltleme hataları vardır. Fihristin ve Papinkoz nahiyesinin bir bölümü eksiktir.) İdārī Birimler Livā: Yanya (8-730) Kazā: Narda (8-172, 690-695), Yanya (174-688) Nāhiye: Topolyani (33-43), Radoviz (44-85), Çemrenik (86-135, 716-718), Rogoz (135-172), Yanya (174-222, 696-699), Malakas (223-287, 702-704, 722-723), Korindoz (289-352, 704-708, 723-724), Çerno-koşta (353-396, 708-709), Papinkoz (397-406), Zagorye (408-452, 710-715, 724-729), Kaka-trako (453-454), Laka (455-461), Podgoryani (462-468, 715-716), Koniçe (469-524), Cayim (524-542), Rinasa (544-584), Grebene (587-688, 718-720) Nefs: Narda (8-31), Yanya (188-208), Rinasa (544-545) Kal a: Rinasa (543), Preveze (543) Evkāf: (690-699) Voynugān: (702-729) BOA, TD 586 Tārīh: 1022 (s. 739), tam, 740 sayfa. (Ciltleme hatası vardır. 93. sayfanın 72. sayfadan sonra gelmesi gerekir.) İdārī Birimler Livā: Yanya (1-739) Kazā: Yanya (1-328), Narda (330-502) Nāhiye: Malakas (32-75, 93-112, 690-693), Korindoz (80-161, 694-699, 718-719, 730-739), Çerno-koşta (162-205, 701-702), Kaka-trako (207-209), Papinkoz (210-223), Zagorye (226-271, 703-711, 721-727), Laka (272-277), Podgoryani (278-284, 713-714), Rinasa (288-326), Topolyani (344-357), Radoviz (362-400), Çemrenik (402-448, 714-718), Rogoz (452-495), Grebene (503-616), Koniçe (618-688) Kal a: Yanya (30, 286), Preveze (75, 306-328), Margaliçe (156-161, 324-325), Rinasa (306-328), Narda (396-398, 446-448) Nefs: Yanya (8-19), Podgoryani (278-280), Rinasa (298-299), Preveze (313-314), Narda (330-343, 359-360), Rogoz (452-453), Koniçe (627-631) Evkāf: (496-502) Voynugān: (690-727) Emlāk: (730-739) BOA TD 608 Tārīh: 999 (s. 116), tam, 240 sayfa. (Kanunnamesi vardır.) İdārī Birimler Livā: Delvine (1-240) Kazā: Delvine (3-59), Kuruveleş (117-141), Aydonat (143-214) Nāhiye: Parakalama (61-116), Kuruveleş (117-141), Mazarak (215-240) Nefs: Kal a -i Delvine (12-15), Aydonat (151-157), Ozdine (162-165) BOA TD 944 Tārīh: 1212, tam, 16 sayfa. İdārī Birimler Livā: Yanya (1-16) Nāhiye: Korindoz (1-5, 11-12, 14), Malakas (5-6, 11), Zagorye (7-9, 12-16), Yanya (9), Çerno-koşta (9-11), Grebene (12-13) TK, KKA 28 Tārīh: 991, tam, 184 varak. (I. cilt. Fihristi vardır.) İdārī Birimler Livā: Yanya (1a-184a) Kazā: Yanya (7a-165b), Narda (169b- 176a) Nāhiye: Malakas (23b-54a), Korindoz (55b-83a), Çerno-koşta (83b-105a), Kaka-trako (106a-107a), Papinkoz (107b- 114a), Zagorye (114b-138a), Laka (138b- 141a), Podgoryani (141b-144b), Rinasa (145b-165b), Topolyani (176b-184a) Nefs: Yanya (10b-16a), Rinasa (150b- 151a), Narda (168a-168b, 169b-176a) Kal a: Yanya (21a), Preveze (54a, 154b- 166b), Margaliçe (80b-83a), Rinasa (154b-165b) TK, KKA 32 Tārīh: 991, tam, 193 varak. (II. cilt) İdārī Birimler Livā: Yanya (1a-193a) Nāhiye: Radoviz (1b-21a, 180b-181a), Çemrenik (21b-44b, 179b-180b), Rogoz (46b-72a), Grebene (73b-130b), Koniçe ve Cayim (131b-166b), Malakas (167b- 169a, 181b-182b), Korindoz (169b- 172a, 183a-183b), Çerno-koşta (173a- 173b), Zagorye (174a-178a, 184b-187b), Podgoryani (179a-179b) Nefs: Rogoz (46b-47a) Kal a: Narda (19b-21a, 43b-44b), Preveze (44b, 67b), Grebene (128b, 130b) Evkāf: (68b-72a) Emlāk: (166, 188b-193a) Voynugān: (167a-181a) Mukāta a-i Zevā id-i Voynugān: (181b- 187b) 2. İCMĀL DEFTERLER BOA, TD 747 Tārīh: 1036 (s. 72/1), tam, 198 sayfa. İdārī Birimler Livā: Avlonya (2-74), Delvine (77-110), İl-basan (111-138), İskenderiye (147-151), Dukakin (152-153), Ohri (155-198) Nāhiye: Belgrad (10-23), Iskırapar (23-27), Timurinçe (27-30), Peremedi (30-48), Bogoniye (48-56), Argiri-kasrı (56-68), Depe-delen (68-74), Delvine (78-90), Parakalama (90-99), Aydonat (99-108), Mazarak (108-110), İl-basan (112-119), Çirmenika (119-121), İşpat (122-133), Draç (133-138) Nefs: Belgrad (2), Kanine (2), Peremedi (39, 43), Delvine (78), İl-basan (112) BOA TD 786 Tārīh: 1065, tam, 242 sayfa. (Rumeli, Anadolu, Rum ve Arab eyaletleri timar ve zeamet yoklama defteridir.) 11

İdārī Birimler Livā: Paşa (11-18), Tırhala (24-27), Selanik (31-34), Yanya (35-39), Avlonya (43-48), Delvine (51-53), Ohri (55-61), İl-basan (63-65), İskenderiye (67-70), Dukakin (75-76) Nāhiye: Manastır (12-13), Florina (13-14), Cum a-bāzārı (14), Siroz (15), Timur-hisār (15), Nevrekop (16), Gümülcine (17), Drama (17), Zihne (18), Fenar (25-26), Yeñi-şehir ve Alasonya (26-27), Selanik (32), Yeñice-i Vardar (32-33), Kara-ferye (33-34), Korindoz (36), Malakas (36), Çrokovişte (37), Zagorye (37), Koniçe (37), Grebene (38), Cayim (38), Çemrenik (39), Rogoz (39), Radoviz (39), Rinasa (39), Laka (39), Argiri-kasrı (44), Pogoniye (44-45), Depe-delen (45), Mujakiye (45), Belgrad (46), İpremedi/Peremedi (47), Nefs-i Avlonya (47), Timurinçe (48), Iskırapar (48), Delvine (52), Parakalama ma a Mazarak (52-53), Aydonat (53), İstarova (58-59), Debri (59-60), Doyran (60-61), İpek (68-69), İskenderiye (69), Podgoriçe (69), Budimle (69-70), Gora (76) BOA, MAD 231 Tārīh: 837 (s. 43), başı eksik, sonu tam, 162 sayfa. (837-859 tarihleri arasındaki timar değişikliklerini havi. Derkenarlarda önemli bilgiler vardır.) İdārī Birimler Vilāyet: Peremeti (4-62), Görice (69-160) Kal a: Peremeti (49-62), Görice (101-127), Koniçe (128-160), Grebene (161-162) Nefs: Peremeti (4) İ S K E N D E R İ Y E L İ V Ā S I 1. MUFASSAL DEFTERLER BOA, TD 17 Tārīh: 890, başı eksik, sonu tam, 498 sayfa. İdārī Birimler Livā: İskenderiye (466-492) Vilāyet: Plav (58-78), Suho-gırla (352-353, 364-367, 371, 373-374, 376), Topolniçe (369) Kazā: Podgoriçe (87-94), İpek (150-200, 205-207, 214-286, 288-392) Nāhiye: İpek (2-28, 466-467), Komnin [nām-ı diğer] Budimle tābi -i Bihor (30-51), Komaran tābi -i kazā-i Bihor (53-57), İzla-rika tābi -i Plav, an-kazā-i Bihor (79-86), Kuça tābi -i kazā-i Podgoriçe (87-91), Belo-Pavlik tābi -i kazā-i Podgoriçe (92-94), Cebel-i Hot (95-98), Büberler tābi -i kazā-i Depe-döğen (100-105, 413, 477-493), Podgoriçe (106-107, 413, 435, 440-443), İskenderiye (110-112, 287-288, 306, 398-439), Öte-yaka tābi -i İskenderiye (113-114), Cebel-i Şestan (115-118), Mırkovlar-ı Öte-yaka tevābi -i İskenderiye (119-121), Krayna (122-124), Petreşban tābi -i kazā-i Podgoriçe (134-140, 427-428), Berü-yaka tābi -i İskenderiye (141-148), Altun-ili tābi -i İskenderiye (164-182), Suho-gırla tābi -i kazā-i İpek (202-207, 210-213, 315, 342-343, 380-381, 385-386, 389-391), Vulçıtrın (208-210, 290, 305, 331-332, 349-350, 359, 373, 375), Prizrin (229-237, 337-338, 400), Priştine (367-369, 356, 367-369), Tırgovişte an-kazā-i Vulçıtrın (387, 391-392, 468-470), Bihor (471), Budimle (472), Klopotnik tābi -i kazā-i Vulçıtrın (473-475), Banya-Luka (476), Jabyak (413-414, 429, 435, 439-443), Cebel-i Hot (439) Kal a: Dergoz (446-457) Nefs: İpek (2-6), Budimle (30), İskenderiye (110-112), Suho-gırla (202-204) Vakf: İskenderiye (126) Voynugān: (466) BOA, TD 106 Tārīh: 927, tam, 79 sayfa. İdārī Birimler Vilāyet: Karadağ (1-15) Nāhiye: Jupe (15-20), Malonşik (20-24), Ploşeviçe (25-52), Rika (52-66), Çerniçe (66-79) BOA, TD 122 Tārīh: 929, tam, 129 sayfa. (TD 499 numaralı defterin 290-411 sayfaları arasındaki yerleşim birimleri sırası TD 122 ile aynıdır. Dibace ve kanunnamesi mevcuttur.) İdārī Birimler Livā: Karadağ (1-129) Vilāyet: Karadağ (15-32) Nāhiye: Jupe (33-38), Malonşik (40-46), Ploşeviçe (47-52), Çetine (53-79), Rika (81-94), Çerniçe (95-110), Gırbelan (112-118), Aşağa-Gırbelan (118-129) BOA, TD 499 Tārīh: 978, tam, 336 sayfa. (Fihristi ve dibacesi vardır.) İdārī Birimler Livā: Dukakin (1-282, 417-433) Vilāyet: Karacadağ (290-411) Nāhiye: Debir ma a Gladra (16-33), İspas nām-ı diğer Polit-lika (37-48), Puka nām-ı diğer Malizi (53-62), İtbala nām-ı diğer Polit-lika (67-76), Büyük- Fanta (77-82), Küçük-Fanta (85-86), Mirdid (87-89), Rudine (96-116), Dumoştiçe (122-144), Piştirik (148-172), Lom (178-196), Gora (212-243), Opolya (248-262), Dabri (268-282), Gırbavçe (300-314), Jupe (316-320), Malonşik (321-325), Ploşeviçe (327-332), Çetine (333-352), Rika (354-368), Çerniçe (372-384), Paşterovik (385), Gırbelan (397-402), Aşağı-Gırbelan (403-411), Zadrime (417-428), Rogam (430-433) Nefs: Varoş-ı Liş (18-20) Kal a: Kotor (409, 410), İstari-grad (409, 411), Bar (411) BOA, TD 500 Tārīh: 978, eksik, 679 sayfa. (Dibace ve kanunnamesi var) İdārī Birimler Livā: İskenderiye (4-669) Kazā: Podgoriçe (265-345), İpek (360-534) Nāhiye: İskenderiye (11-134), Düşmanili (145-161), Zaboyana (175-212), Mırko (215-222), Krayna (231-247), Şeştan (251-256), Podgoriçe (265-293), Jabyak (299-309), Hot (313-318), Belo- Pavlik (323-329), İvraje-Gırniçe (330-335), Büber (336), Klemente (337), Kuçe (339-345), İpek (360-534), Altunili (545-570), Petreşban (572-574), Çomnin [Komnin] nām-ı diğer Budimle (585-600), Komaran (605-616), Plav (625-650), İzli-rika (653-662) Nefs: İskenderiye (18-22), Dergos (146-147), Podgoriçe (268-272), Varoş-ı Jabyak (300), İpek (372-377), Budimle (588) Kal a: Podgoriçe (271), İskenderiye (665) Evkāf: (668-669) 2. İCMĀL DEFTERLER BOA, TD 26M Tārīh: 902, tam, 85 sayfa. İdārī Birimler Livā: (1-85) Vilāyet: Plav (19) Nāhiye: Hod (1), Kuça (3-4), Büberler (4-6, 22-23), Klemente (7), İpek (12-15, 30-31), Komnin tābi -i Bihor (16-17), Komaran tābi -i kazā-i Bihor (18), İzlarika tābi -i Plav an-kazāi Bihor (20), Cebel-i Kuça tābi -i kazā-i Podgoriçe (21), Belo-Pavlik tābi -i kazā-i Podgoriçe (21), Cebel-i Hot (22), Podgoriçe (24, 43), İskenderiye (25, 32-34), Öte-yaka tābi -i İskenderiye (26), Cebel-i Şeştan 12

(26), Mırkovlar tābi -i İskenderiye (27), Krayna (27), Petreşban tābi -i kazā-i Podgoriçe (28-29, 34), Berü-yaka tābi -i İskenderiye (29-30) Kal a: Dergoz (44-46) Nefs: İpek (12-13), Budimle (16), İskenderiye (25), Suho-gırla (52) Ze āmet ve Tīmār: (28-85) BOA, TD 476 Tārīh: 977, tam, 96 sayfa. (Sipahi timarları bölümünde nahiye ayırımı yoktur.) İdārī Birimler Livā: İskenderiye (1-96) Nāhiye: Budimle (5, 7), Mırko (6), Podgoriçe (6), Büber (6), Klemente (6), Plav (7), Komaran (7), İpek (7, 9), Altun-ili (8, 9), Petreşban (8), Kuça (89), İzli-rika (89) Kal a: İskenderiye (66-81), Podgoriçe (82-84), Jabyak (86-88), Medun (88-89), Dergos (92-95), Mavrik (96) Nefs: İskenderiye (6), Podgoriçe (6), Budimle (7), İpek (7), Varoş-ı Dergos (92) Hāss-ı Pādişāh: (4-5) Hāss-ı Mehmed Bey, Mīr-livā: (6-8) Hāss-ı Hemdem Bey: (8) Hāss-ı mīr-livā-i Dukakin: (9) Hāss-ı Hüseyin Paşa: (9) Ze āmet: (10-14) Tīmār: (16-63) Mustahfızān-ı kal a: (66-96) BOA TD 786 Tārīh: 1065, tam, 242 sayfa. (Rumeli, Anadolu, Rum ve Arab eyaletleri timar ve zeamet yoklama defteridir.) İdārī Birimler Livā: Paşa (11-18), Tırhala (24-27), Selanik (31-34), Yanya (35-39), Avlonya (43-48), Delvine (51-53), Ohri (55-61), İl-basan (63-65), İskenderiye (67-70), Dukakin (75-76) Nāhiye: Manastır (12-13), Florina (13-14), Cum a-bāzārı (14), Siroz (15), Timurhisār (15), Nevrekop (16), Gümülcine (17), Drama (17), Zihne (18), Fenar (25-26), Yeñi-şehir ve Alasonya (26-27), Selanik (32), Yeñice-i Vardar (32-33), Kara-ferye (33-34), Korindoz (36), Malakas (36), Çrokovişte (37), Zagorye (37), Koniçe (37), Grebene (38), Cayim (38), Çemrenik (39), Rogoz (39), Radoviz (39), Rinasa (39), Laka (39), Argiri-kasrı (44), Pogoniye (44-45), Depe-delen (45), Mujakiye (45), Belgrad (46), İpremedi/Peremedi (47), Nefs-i Avlonya (47), Timurinçe (48), Iskırapar (48), Delvine (52), Parakalama ma a Mazarak (52-53), Aydonat (53), İstarova (58-59), Debri (59-60), Doyran (60-61), İpek (68-69), İskenderiye (69), Podgoriçe (69), Budimle (69-70), Gora (76) D U K A K İ N V İ L Ā Y E T İ 1. MUFASSAL DEFTER BOA, TD 499 Tārīh: 978, tam, 336 sayfa. (Fihristi ve dibacesi mevcuttur.) İdārī Birimler Livā: Dukakin (1-282, 417-433) Vilāyet: Karacadağ (290-411) Nāhiye: Debir ma a Gladra (16-33), İspas nām-ı diğer Polit-lika (37-48), Puka nām-ı diğer Malizi (53-62), İtbala nām-ı diğer Polit-lika (67-76), Büyük- Fanta (77-82), Küçük-Fanta (85-86), Mirdid (87-89), Rudine (96-116), Dumoştiçe (122-144), Piştirik (148-172), Lom (178-196), Gora (212-243), Opolya (248-262), Dabri (268-282), Gırbavçe (300-314), Jupe (316-320), Malonşik (321-325), Ploşeviçe (327-332), Çetine (333-352), Rika (354-368), Çerniçe (372-384), Paşterovik (385), Gırbelan (397-402), Aşağı-Gırbelan (403-411), Zadrime (417-428), Rogam (430-433) Nefs: Varoş-ı Liş (18-20) Kal a: Kotor (409, 410), İstari-grad (409, 411), Bar (411) 2. İCMĀL DEFTER BOA TD 786 Tārīh: 1065, tam, 242 sayfa. (Rumeli, Anadolu, Rum ve Arab eyaletleri timar ve zeamet yoklama defteri) İdārī Birimler Livā: Paşa (11-18), Tırhala (24-27), Selanik (31-34), Yanya (35-39), Avlonya (43-48), Delvine (51-53), Ohri (55-61), İl-basan (63-65), İskenderiye (67-70), Dukakin (75-76) Nāhiye: Manastır (12-13), Florina (13-14), Cum a-bāzārı (14), Siroz (15), Timurhisār (15), Nevrekop (16), Gümülcine (17), Drama (17), Zihne (18), Fenar (25-26), Yeñi-şehir ve Alasonya (26-27), Selanik (32), Yeñice-i Vardar (32-33), Kara-ferye (33-34), Korindoz (36), Malakas (36), Çrokovişte (37), Zagoriye (37), Koniçe (37), Grebene (38), Cayim (38), Çemrenik (39), Rogoz (39), Radoviz (39), Rinasa (39), Laka (39), Argiri-kasrı (44), Pogoniye (44-45), Depe-delen (45), Mujakiye (45), Belgrad (46), İpremedi/Peremedi (47), Nefs-i Avlonya (47), Timurinçe (48), Iskırapar (48), Delvine (52), Parakalama ma a Mazarak (52-53), Aydonat (53), İstarova (58-59), Debri (59-60), Doyran (60-61), İpek (68-69), İskenderiye (69), Podgoriçe (69), Budimle (69-70), Gora (76) 1. MUFASSAL DEFTERLER BOA TD 717 Tārīh: 1022, tam, 753 sayfa. (Kanunnamesi mevcuttur.) İdārī Birimler Livā: Ohri (1-753) Kazā: Ohri (5-128), İstarova (131-216), Debri (217-414), Mat (415-498), Akçahisār (499-646), İşim (649-735) Nāhiye: Ohri (45-78), Prespa (79-106), Debrice (108-128), Gora (131-175), Mokri O H R İ L İ V Ā S I (177-216), Debri-i Bālā (217-258), Debri-i Zīr (259-313), Jupe (318-333), Rika (337-368), Dılgo-bırda (371-405), Çirmenika (407-414), Mat (415-498), Kurbin (499-532), Petro-Gonime (534-551), Tamadya (551-563), Malişye (564-567), Bende (571-585), Rindiste (587-614), Karlı-ili (617-646), Petril (649-674), İskurya (677-710), Meş (713-735) Nefs: Ustruga (5-8), Ohri (15-22), Radonik (217-221), Bāzār-ı Liz (447-452), İstilos-kal ası (494-495), Kurbin (509-510), Varyoş-ı Liş (549), Akça-hisār (590-592), Petril (656-657), Prez (?) (731-732) Kal a: İstiloş (445), Draç (492-498), Akça-hisār (523-532, 548-551, 560-563, 578-585, 603-614, 642-646), Petril (668-674), İskurya (709-710)) Evkāf: (736-753) BOA, MAD 508 Tārīh: 871, tam, 176 sayfa. (İlk 35 sayfanın alt kısımları kopmuştur.) İdārī Birimler 13