KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMELERİNDEN KORUNUN!!! www.bursa.bel.tr
Değerli Hemşehrilerim, Halk arasında baca gazı denilen karbonmonoksit gazına bağlı zehirlenme vakalarına ülkemizde çok sık rastlanmaktadır. Özellikle Bursa mızın hava şartlarının bacalı ısıtıcı kullanan aileleri daha fazla tehdit ettiği bir gerçektir. Renksiz ve kokusuz olan karbonmonoksit gazının sebep olduğu ölümlerin yaşanmaması için önerilen basit önlemlerin alınması halinde istenmeyen olumsuzluklar yaşanmayacaktır. Yerel yönetimler olarak bizler, Bursa mızın havasının daha temiz ve yaşanabilirlik standartlarının üzerine taşınması noktasında çevre sağlığı için gereken tüm uygulamaları hayata geçirerek önlemler alıyoruz. Amacımız, tarihi, kültürel ve doğal güzelliklerini cömertçe bizlere sunan Bursa mızın değerlerini ve özellikle yeşil kimliğini korumak ve sağlıklı bir kent olarak geleceğe taşıyıp başka şehirlere örnek olmaktır. Büyükşehir Belediyemiz tarafından hazırlanan bu kitapçık karbonmonoksit zehirlenmelerini önlemek için uygulanabilecek basit yöntemleri hatırlatmaktadır. Tüm hemşehrilerimizin gereken hassasiyeti göstereceğine inanıyor, sevgi ve saygılarımı sunuyorum. Recep ALTEPE Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı 02
KARBONMONOKSİT GAZI NEDİR? Baca gazı ya da karbonmonoksit gazı renksiz, kokusuz, tatsız, zehirli bir gazdır. Karbonmonoksit gazı doğalgaz, gaz yağı, benzin, tüp gazı, kömür ve odun gibi yakıt maddelerinin yanması sonucunda, ortaya çıkar. Fakat en önemlisi yanmaya neden olacak yeterli oksijen olmadığında üretimi daha fazla artar ve zehirlenmelere sebep olur. BACA NE İŞE YARAR? Baca yanma sonucu oluşan atık gazların dışarı atılması için kurulmuş bir sistemdir. Zehirli atık gazları güvenli bir şekilde evin içinden uzaklaştırarak havaya atmaya yarar. BACA NEDEN YETERSİZ KALIR? Kullandığımız soba borularının ve bacaların tıkalı olması baca yüksekliklerinin yetersiz olması ya da lodos gibi ters hava akımlarının olması durumunda baca yeterli çıkış sağlamaz ve baca yanma sonucu oluşan zehirli gazlar içeri dolmaya başlar. ORTAMIN HAVALANDIRILMASI NEDEN ÖNEMLİDİR? Bacalı cihazların (kombi, soba, şofben vb.) bulunduğu odalar yeteri kadar havalandırılmazsa bacalı cihazlara yanma için yeterli hava gitmez ve eksik yanma sonucunda ise, her zaman zehirli baca gazı olan karbonmonoksit ortaya çıkar. Bu nedenle bacalı cihazların bulunduğu kapalı alanlarda havalandırma açıklıkları (Menfez) bulunmalıdır. Ayrıca içeri baca gazı sızması durumunda bu havalandırma açıklıkları baca gazının dışarı atılmasını sağlar. 03
ÖNLEM 1 BACA GİDERİNİZ AÇIK, ODANIZIN HAVALANDIRMASI UYGUN OLSA BİLE LODOSLU HAVALARDA SOBANIZI YAKMAYIN!!! Baca gazı (karbonmonoksit gazı) zehirlenmeleri ile en sık lodoslu havalarda karşılaşılmaktadır. Bu nedenle lodoslu havalarda soba, kombi, şofben gibi cihazları çalıştırmayınız. Lodoslu havalarda Karbonmonoksit zehirlenmesi sonucu 2007 yılında ülkemizde 208 kişi yaşamını yitirdi, 1753 kişi tedavi altına alındı... 04
ÖNLEM 2 İÇERİ SOĞUK, TOZ, KOKU GİRMESİNİ ENGELLEMEK İÇİN HAVALANDIRMALARI KAPATMAYIN OLMAYAN YERLERE MENFEZ TAKIN! Zehirli karbonmonoksit gazı tam yanma olmadığı durumlarda meydana gelir. Tam yanma olmamasının sebeplerinden biri de bacalı soba, kombi, şofben bulunan yerlerde havalandırma menfezlerinin bulunmaması veya mevcut havalandırma menfezlerinin kapatılmış olmasıdır. Soba, kombi ve şofben bulunan odaların camlarına mutlaka havalandırma menfezi açılmalı, mevcut havalandırma menfezleri kapatılmamalıdır. 05
ÖNLEM 3 ZEHİRLENME VE YANGIN RİSKİNİ AZALTMAK İÇİN BACALARINIZI TEMİZLETİN! Kış gelmeden önce soba, boru ve bacalarınızın tıkanık olmadığından emin olun. Baca temizliği için apartman yöneticinizi uyarın. Soba boru veya bacaların tıkanıklığı sadece karbonmonoksit gazının odaya dolmasına sebep olmayıp, yangın için de büyük bir tehlike arz etmektedir. Baca temizliğini Bursa Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı ndan izinli firmalara yaptırınız... 06
ÖNLEM 4 SOBALI VE KOMBİLİ ODADA UYUMAYIN!!! Gece uyku anında sobadan veya bacadan kaynaklı olumsuzlukları fark edemezsiniz. Bu nedenle soba, kombi gibi cihazlarınızı uyuduğunuz odada kullanmayınız. Bu cihazların yandığı odada uyumayın, uyuyacaksanız cihazları kapatın, sobayı söndürün. Her yıl yaşanan yüzlerce karbonmonoksit zehirlenmesinin çoğu gece uyku sırasında yaşanmaktadır. 07
ÖNLEM 5 TEKNOLOJİDEN YARARLANIN KARBONMONOKSİT DEDEKTÖRÜ KULLANIN! Karbonmonoksit zehirlenmelerine karşı korunmanın en etkili yollarından biri de karbonmonoksit dedektörüdür. Karbonmonoksit dedektörü, içindeki elektro kimyasal sensör sayesinde ortamdaki zehirli karbonmonoksit gazını algılayarak sesli ikaz verir. Bazı dedektörler, ortamda karbonmonoksit gazı algıladığında, kullanılmakta olan gazıda kesebilir. Karbonmonoksit Dedektörü alırken standartlara uygun ve BURSAGAZ şirketinden onaylı olmasına dikkat ediniz. 08
ÖNLEM 6 BACALI ŞOFBENLERİ BANYODA KULLANMAYIN! Banyolar, küçük, kapalı ve baca çekişleri yeterli olmayan mekanlardır. Bu nedenle banyolarda ölümle sonuçlanan karbonmonoksit gazı zehirlenmeleri sıkça görülür. Doğalgaz ya da LPG tüpü ile çalışan bacalı şofbenleri banyolarda kullanmayınız... 09
ÖNLEM 7 ASPİRATÖRLERİNİZ İLE BACALI KOMBİ VE ŞOFBENLERİNİZİ AYNI BACAYA BAĞLAMAYIN! Bacalı kombi ve şofbenlerinizi aspiratörlerle birlikte ortak bacalara bağlamayın. Bu şekilde bağlantı yaptığını bildiğiniz komşularınız varsa onlara doğru yöntemi anlatın. Aksi halde bir cihazda oluşacak karbonmonoksit gazı,ortak bacanın açık olduğu tüm kapalı yerlerde, zehirlenmeye sebep olacaktır. 10
ÖNLEM 8 BACA BORULARININ EK YERLERİNİ ALÜMİNYUM SIZDIRMAZLIK BANTI İLE KAPLAYIN! Baca borularınızı iç içe geçirerek birleştirdiginiz yerleri alüminyum sızdırmazlık bantlarıyla kapatarak baca gazının birleşme noktalarından içeri girmesini önleyebilirsiniz. Alüminyum sızdırmazlık bantlarını hırdavatçılarda ve doğalgaz firmalarında bulabilirsiniz. 11
ÖNLEM 9 BACA YÜKSEKLİKLERİ EN AZ 4 METRE OLMALIDIR! Bacaların yeterli çekiş yapabilmeleri için baca yüksekliği, borunun baca boşluğuna girişinden itibaren en az 4 metre olmalıdır. Kısa olan bacalar mutlaka uzatılmalıdır. Bacaların lodoslu havalarda yıkılmalarına karşı gerekli tedbirler mutlaka alınmalıdır. 12
BÜTÜN ÖNLEMLERİNİZE RAĞMEN ZEHİRLENDİĞİNİZDEN ŞÜPHE EDİYORSANIZ... KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİNİN İLK BELİRTİLERİ; Karbonmonoksit zehirlenmesinde ilk olarak baş ağrısı, halsizlik, baş dönmesi, uyuşukluk ve bulantı görülür. Uzun süre ve yüksek miktarda karbonmonoksite maruz kalmış bireylerde belirtiler daha da şiddetlenir ve kusma, kaslarda zayıflık ve bilinç kaybı ortaya çıkar. Karbonmonoksit zehirlenmesinin bulguları gribal enfeksiyona benzer, ayrıca migren, baş ağrısı, inme, psikiyatrik hastalıklar, besin ve alkol zehirlenmesi, ya da kalp rahatsızlıkları ile karıştırılabilir. KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMELERİNDE NE YAPILIR? Kişi derhal ortamdan uzaklaştırılıp 112 acil yardım aranmalıdır. Solunum ve kalp atımı durmuşsa bilgili bir kişi tarafından yapay solunum ve kalp masajı denenmelidir. 13
ÖNEMLİ TELEFONLAR ZEHİRLENME DANIŞMA HATTI : 114 İLK YARDIM : 112 İTFAİYE : 110 POLİS : 155 DOĞALGAZ : 187 SU ARIZA : 185 ELEKTRİK ARIZA : 186