STANBUL VE EYÜP ÇEVRES N N,

T A R H K Ü L T Ü R Ü V E S A N A T I Y L A STANBUL VE EYÜP ÇEVRES N N, ORYANTAL ST SANATTA RES MSEL BET MLENMES Z Doç.Dr. Berke NEL Gölcük te do an sanatç, 1968 y l nda stanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi, Mimar Sinan Üniversitesi Resim Bölümü nden mezun oldu. 1968-1971 y llar aras nda ö retmenlik yapt. 1984 y l nda, Y.Ü Güzel Sanatlar Bölümü nde göreve bafllad. Ayn okulda 1989 y l na kadar serbest resim dersleri verdi. 1987 y l nda M.S.Ü doktoraya eflde er yeterlilik diplomas ald. Sanat müzeleri ve galerilerinde mesle i ile ilgili incelemelerde bulundu. Bu araflt rmalar, sanat dergilerinde, sanat ve fikir yaz lar ile de erlendirdi. Sanatç, flimdiye kadar 15 kiflisel sergi açt ve 60 n üzerinde karma sergiye kat ld. Berke NEL, bu alanda çeflitli ödüller ald. 1996 y l nda M.S.Ü den doçent ünvan n ald. Halen Y.T.Ü Güzel Sanatlar Bölümü ve Mimarl k Fakültesi fiehir ve Bölge Planlama Bölümü nde hocal k görevine devam etmekte, akademik ve sanat çal flmalar n sürdürmektedir. 380

E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U I X Fausto Zonaro, Üsküdar ve Eyüp Manzaras (19. yy.) Oryantalizm; Bat l Sanatç lar n ve Gezginlerin Do u yu ve özellikle stanbul u, sanatsal tan mlamas n n ad olarak geçmektedir. Bu kavram, egzotik ve gizemli de erleri düflündürürken bir yandan da özündeki özellikleri adeta tespit etmek olgusunu da tafl maktad r. Yabanc sanatç lar ve düflünürler, stanbul ve çevresini betimlerken, köklü de iflimleri henüz geçirmeden, yöresel özellikleri ve orijindeki profili metaformoza u ramadan bir anlamda, sanatsal kayda geçirmifllerdir. Böylece, Sosyo-Kültürel özellikler de dahil olmak üzere, pek çok karekteristik kimlik, belgesel anlamda ifade kazanmaktad r. Di er yandan, bu eserler yabanc lar n, Osmanl ve Türk Dünyas na bak fl n da simgelemektedir. Giderek, Bat n n sanatsal yorum biçimleri ortaya ç - karken, Osmanl dan bu yana kimlik de iflimlerinde ki geliflimler de, görsel bilgi ve betimlemelerle de erlenmektedir. stanbul un, Osmanl n n eline geçmesinden itibaren geçen yüzy llarda stanbul, Haliç, Eyüp ve Galata Görsel Sanatlara konu olmaktad r. Özellikle Gravür, A aç Bask, Karakalem, Sulu Boya, Ya l Boya, Hal Dokuma sanatlar nda ve yaz l eserlerde stanbul un kentsel özellikleri, do as ve insanlar Oryantalist Ak mda pek çok Bat l Sanatç taraf ndan, sanatsal ifadesini bularak yorumlanmaktad r. Eski stanbul da Cozmid adl yörede, Haliç sahilinde yer alan; Cozmidion, uzun zamand r Eyüp ad n tafl r ve tarih sahnesinde yerini al rken, günümüzde de Kültürel, Sanatsal, Mistik ve hatta Pitoresk katmanlar n korumaya devam etmektedir. Eski zamanlarda var olan; kilise, çeflmeler, flatolar, av saray gibi kültür varl klar, stanbul ve çevresinde ki savafllar ve haçl seferlerinden olumsuz etkilenir ve tahrip olurken stanbul un fethinden sonra, 46, camii, Mescid, 49 Tekke ve Sahilde yapt r lan saray bu olaylardan sonra yeni bir oluflumla tekrar var edilerek, Osmanl flehircilik anlay fl nda özgün bir örnek oluflturacakt r. Kasaban n flimdiki ad asl nda, 672 y - l ndaki kuflatmada surlar önünde flehit 381

T A R H K Ü L T Ü R Ü V E S A N A T I Y L A Fausto Zonaro, stanbul da bir sokak (1891-1910) olan; Aba Ayyub al-ansari den gelmekte ve bu ad Fatih in emri ile bulunan mezar üzerine yap lan Türbe ile adeta özdeflleflmektedir. Eyüp Kad sicillerine yans yan verilere göre; 18. yüzy lda stanbul a yaflanan göç olay nda Eyüp, en gözde yerleflim alan olarak yer almaktad r. Fatih zaman ndan itibaren, padiflahlar n k l ç kufland kutsal mekan anlay fl yla onurland r lan Eyüp ve çevresi, do ald r ki zaman içinde hem yerli, hem de yabanc gezginlere, yazarlara ve sanatç lara ev sahipli i yapacak ve esin kayna oluflturacakt r. stanbul s rtlar ndan, Haliç Tersanesi nden seçilen görüntüler, baflta Gravür Tekni i olmak üzere, pek çok de iflik teknikle yorumlanm fl, eski Eyüp ve civar hakk nda genifl bilgi oluflturabilecek belgesel manzaralar oluflturulmufltur. Bu nedenle kimi ressamlara Bo aziçi Ressam ya da Türklerin Ressam ad verilmifltir. Asl nda bu olay, karfl l kl bir Kültür Sanat al flveriflidir. Osmanl da, özellikle saray ve çevresinde yo un bir flekilde Nakkafl lar n çal flma yapmas, hatta talya ya gönderilmeleri Sinan Bey ve fiiblizade Ahmed bey örneklerinde oldu u gibi, Bat l tarzda yap lan araflt rma ve incelemeler sonucu oluflturduklar Minyatür örnekleri, bu karfl l kl etkileniflimin sonuçlar d r. 16.yüzy l n stanbul ve çevresini betimleyen, Yabanc Sanatç lar n oluflturduklar 13.Resim Albümü, yurt d fl nda Amerika ve Avrupa daki müze ve kütüphanelerinde bulunmaktad r. Bu cümleden olarak, 17.yüzy ldan itibaren Bat ile olan iliflkilerin daha h zl bir ivme kazanmas yla ve gezginlerin kitaplar ile Osmanl diyar n n tan t lmas yla Avrupa da bafllayan Turquerie Türk Modas, da da h z kesmemifl olup, özellikle baflta Fransa da geliflen ve Avrupa daki pek çok sanatç y içine alan belirli bir üslup anlay fl ile ortaya ç kmaktad r ve bu sanatsal yorumlaman n ad ; Oryantalizm dir. 16. yüzy lda stanbul u konu alan sanatç lardan; Pieter Coecke Van Aelst, Melchior Lorichs, 17. yüzy lda; Jan de Thevenot, 18. yüzy lda; Cornelius de Bruyn bunlardan birkaç d r. Auguste Boppe nin; da Bo aziçi Ressamlar adl kitab nda, J.B. Van Mour (1671 1737), J.E. Liotard (1702 1789), Antoine gnace Melling (1763 1831) eserleri ile tan t lmaktad r. Melling, III. Selim in mimar ve k z kardefli Hatice Sultan n süslemecisi olarak bilinmekte olup, desen ve gravürlerinde hayli gerçekçi bir üslup tafl maktad r. da stanbul a gelen ressamlardan; L.F. Cassas (1756 1827), Armand Charles Caraffe (1762 1822), A.L. Castellan (1772 1838), L.F. Fauvel (1753 1838), A.de Favray (1706 1798), J.B. Hilair (1753 1822), Luigi Mayer (1755 1803), Johann Semler (1693 1748), da; Thomas Allom (1804 1872), William Bartlett (1809 1854), Eugene Flandin (1809 1876), ve 20.yüzy l n bafllar nda ise, Amadeo Preziosi (1817 1882), Ivan Aivazovsky (1817 1900), Germain Fabius Brest (1823 1900), Leonarda de Mango (1843 1930), Giuseppe Fossati (1822 1891), Gaspare Fossati (1809 1883), G.Jean Brindesi 19.yy, Salvatore Valeri (1857 1946), François Dubois (1790 1871), Je- 382

E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U I X an Leon Gerome (1824 1904), Fausto Zonaro (1854 1929), Jacob Jacobs, Chlebowsky ve Post Empresyonizm in büyük ustalar ndan Paul Signac (1863 1935) gibi pek çok isim yapm fl sanatç bulunmaktad r. 1889 da Pierre Paget, stanbul u; bat n n do uya aç lan kap s olarak tan mlamaktad r. n II. yar s nda stanbul a gelen, Baronne de Fontmagne, Gerard de Nerval, Edmondo de Amicis gibi pek çok Bat l Gezgin, Türkiye nin Avrupal sanatç lar için çekim merkezi oldu unu söylemektedir. Do uyu görmemifl olan, Jean Honore Fragonard, Rembrand gibi sanatç lar dahi, Oryantalist anlamda eserler oluflturmaktan kendilerini alamam fllard r. Asl nda, Mantegna, Carpacio, Tiziano gibi sanatç lar n eserlerinde zaman zaman görülen do ulu figürler ve egzotik görünümler, resim tarihi boyunca do uya duyulan ilginin, aç k ve somut göstergeleridir. Rubens in de (1577 1648) Türk figürleri üzerine çal flmalar bulunmaktad r. Kanuni zaman nda, 1525 lerde stanbul a gelen; Flaman sanatç s Pieter Coeck Van Aelst, Beyo lu S rtlar ndan Haliç, Sarayburnu ve Eyüp yöresini resimleyen önemli sanatç lardand r. Elçi Busbecq in heyeti ile gelen Melchior Lorinchs ise 1555 lerde, Galata dan, Haliç e ev ve camileri konu alm flt r. C. Parocel in Türk Atl lar isimli karakalem eseri yine sanatç n n Do u nun sosyal yaflam n resmine aktard bir konu olmaktad r. 1687 y l nda stanbul a gelen, Hollanda l Cornelius de Bruyn, Galata S rtlar n gravür tekni i ile yans tan sanatç lardan bir di eridir. Akdenizli, Venedikli harita ustalar ndan olan, Giovanni Andrea Vavassore (1495 1572), Byzantium Sive Constantinepolis adl a aç bask plan resminde, Haliç ve Galata y, kendine özgü bir üslupla yorumlanmaktad r 1533 de, Van der Moyen Brüksel Hal malathanesi taraf ndan, Türkiye ye Hal Dokuma Sanat n incelemek üzere yollanan Van Aelst (1502 1550), stanbul da sanatsal araflt rma ve incelemeler yapmaktad r. Pieter Brueghel in kay npederi olan sanatç daha sonra gezi izlenimlerini dört buçuk metre uzunlu unda a aç bask bir friz ile de erlendirmifltir. C. Bossoli, Do u Liman 19 yy. Pieter Coecke Van Aelst, Kanuni Sultan Süleyman n Atmeydan ndan geçifli (16. yy.) 383

T A R H K Ü L T Ü R Ü V E S A N A T I Y L A Louis François Cassas stanbul Görünümü (18. yy) d Ohsson Befliktafl Saray (18. yy.) stanbul ve çevresine ait görünümlerin yans t ld porselen biblolar, süs eflyalar da ayr ca Estetik Objeler içinde yerini almaktad r ve 1740 larda Meissen porselen fabrikas nda bu konuda seri üretime geçilmektedir. Halen dünyan n pek çok müzesinde örnekleri bulunan Oryantalist üslupta ki bu porselen eserler, Türk Modas ve Oryantalizm hakk nda fikir veren de erli kültür miraslar ndand r. 17.yy ve larda Avrupa ülkelerine yay lan Türk Modas, Watteau, Nattier, Laucret, Jeaurat, Baucher gibi pek çok sanatç y, Türkiye ye hiç gelmedikleri halde etkiler ve Oryantalist üslup olufltururken, ngiltere de; William Hogart (1697 1764), talya da Antonio Guardi (1698 1760) ve Francesco Guardi nin de (1712 1793) ilgisini çekmifl ve Oryantalist stilde çal flmalar na neden olmufltur. Bu ak m kimi zaman da Van Mour atölyesinde oldu- u gibi sanatç n n ölümünden sonra da sürmüfl ve onun ö rencileri Van Mour Atölyesi ad alt nda çal flmalar na devam etmifllerdir. sviçreli ressam Jean Etienne Liotard gibi baz sanatç lar ise, stanbul da kald odan n duvarlar n dahi çeflitli stanbul görünümleri ile süslemektedir. Egzotizm inin, da yerini Oryantalizm e b rakmas nda ki neden, Do u ilgisi ve çekim gücünün bir üslup olarak oluflmas konusudur. Sözü geçen sanatç lar, Türkiye nin Kültürel ve Sanatsal zenginliklerini ve gizemini keflfe ç - karken, mistik ve içsel derinlikli ifadeyi de birlikte bulmufl olsalar gerektir. Türkiye manzaralar n n yer ald eserleri, kimi zaman n son çeyre inde Alman as ll Luigi Mayer e (1755 1803) yapt r - lan bir dizi Suluboya, manzara resminde oldu u gibi smarlama eserler içinde geçerlidir ve bu tercih ayn de er yarg lar - n n sonuçlar d r. Romantizm ak m n n ngiliz ustalar ndan William Turner ve John Constable gibi bir deniz ressam olan Rus Ivan Konstantinoviç Ayvazovsky (1817 1900), bu ak mdan farkl bir üslup izlemifl ve stanbul a geldi inde hayran oldu u manzara görünümlerini daha gerçekçi fakat tipik bir Oryantalist üslupla çal flm flt r. Ayvazovsky nin üslubunda, Sultan V. Murat n (1876) tarihli ya l boya protresinde de görüldü ü gibi, Sultan n duygular n belli eden bir romantizm seçilmektedir. Asl nda 19. yüzy l n duygulara a rl k veren Romantizm Ak m nda, yo unlaflan bir olgu, Do u Felsefelerine olan ilgidir. 1800 lerin bafl ndan beri süre gelen farkl kültürlere olan alaka, çeflitli ülkelerin gelenek ve yaflam biçimlerine, çevresel ve yöresel koflullara ve sorunlara olan ilgi ile bafllamaktad r. slam dünyas na gelen Gezginci Yazarlar ve Sanatç lar, 1500 lerden 384

E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U I X Ignace Melling Bir Türk Dü ün Töreni (18. yy.) itibaren Osmanl topraklar ndaki güzelliklere dair, düfllerini gerçeklefltirmeyi bekleyen sanatç ve gezginler için bu topraklar her zaman gezilmeye ve resmedilmeye de- er bir yer olmufltur. Özelikle n sanatç s, Edmondo de Amicis ve Türkiye de uzun süre kalan Fausto Zonaro, yine Türkiye de yaflayan ve bu topraklarda yaflama veda eden, Bo aziçi Ressam ad yla an lan Amadeo Preziosi, bu sanatç lar n en tan nm fllar ndand r. Preziosi nin, 1842 y - l nda özellikle Avrupal lar n tercih etti i Pera ya yerlefltikten bir y l sonra çizdi i Layard n Potresi, 1887 y l nda kitap a bas lmaktad r. Sanatç eserlerinde hayli gerçekçi bir stil içinde bulunmaktad r. Neo-Klasik devrin ünlü desen ustas ; Jean Dominique ingres, eserlerinde Oryantalist üslup gelifltirir, 19. yüzy l n Fr. Romantik Sanat n n usta ressam ; Eugene Delacroix zaman zaman Oryantalist Eserler üretirken, onun sanat na hayran olmas na karfl n ppolita Caffi, daha yo un anlamda Oryantalist Ak m n cazibesinden kurtulamam flt r. Stefano Ussi, Cesare Biseo, Alberto Pasini gibi sanatç lar ise Tafl Bask, Gravür ve Grafik tekni i ile stanbul u ifade eden sanatç lardand r. Pasini, çal flmalar n 1870 de talya da bir kitap halinde yay nlam flt r. Fausto Zonaro (1854 1929), pek çok peyzaj çal flmas n n yan s ra figürlü eserler de üretmifltir, hatta kendi k z Mafalda y dahi Oryantalist giysiler içinde resimlemifltir. Zonaro nun Afifl II. stanbul Sanatç lar Sergisi bafll kl 1902 tarihli çal flmas da, sanatç n n çok yönlü olarak, bu topraklardan beslenen sanat n n derinli ini ortaya koymaktad r. 1480 de, II. Mehmed in portresini yapan Gentile Bellini den, 1533 deki desenleri ile Pierre Cock d Alost a, Kral n do udaki ressam Jean Baptiste Van Mour a (1671 1737), Bo aziçi Ressam ve Malta fiövalyesi Antoine de Favray a (1706 1792) ve 1710 da stanbul a gelen özellikle Haliç yöresine hayran olan bu yörelerden panaromalar resmeden sveçli Cornelus Loos a dek, 18 ve 19. yüzy llar boyunca stanbul ve çevresinde çal flan ve bu çarp c görünümleri eserlere döken say s z sanatç, flüphesiz Osmanl topraklar içerisindeki sanatç lar da etkilemektedir. I. Abdülhamit dönemine gelindi inde (1774 1789), Küçük Kaynarca Anlaflmas gibi Osmanl n n aleyhine geliflen a r siyasi flartlara karfl n, sadrazam Halil Hamit Pafla n n sanat sevgisi ile yabanc sanatç lar hala stanbul a gelmekte ve çal flmalar n sürdürmektedirler. Bunlardan birisi olan; Kont Cholseul Gouffier (1752 1817), 1784 de stanbul a Fr. Elçisi olarak atand nda, onunla birlikte gelen ressam; Louis François Cassas, (1756 1827) ise, özellikle sultan portreleri çal flm flt r. 385

T A R H K Ü L T Ü R Ü V E S A N A T I Y L A Fausto Zonaro, stanbul un Al n fl (1908) III.Selim zaman nda (1789 1807) stanbul a gelen Alman as ll bir sanatç olan Melling, Saray n Mimar olmufl ve peyzaj planlama anlam nda Saray n bahçe düzenlemelerinde de tasar mlar yapm flt r. Melling in 1819 da bas lan Voyage Pitoresque de Costantinople et de Rives du Bosphore adl kitab nda, sanatç n n stanbul ve Bo az n panaromik görüntülerine ait manzaralar yer almaktad r. II.Mahmud dönemi nin (1808 1839) reform geliflmeleri içinde görülen sosyal yaflamla ilgili tasarruflar n n yan s ra ilk tiyatro, ilk bando kuruluflu gibi ve askeri okullardaki ö rencilerin sanat e itimi türünden çarp c hamleleri bulunmaktad r. Bu dönemin sanatç lar içinde görülen ünlü isimlerden; William Herry Bartlett (1809 1854), Thomas Allom (1804 1872), Jacob Jacops ve sviçreli Marc Gabriel Charles Gleyre adl sanatç lar da stanbul ve çevresini resimleyen sanatç lardand r. Gaspare Fossati (1809 1883) ve Giuseppe Fossati (1822 1891) ise peyzaj görüntülerinden daha çok mekan çal flmalar na a rl k vermifllerdir. Ayasofya, Constantinople adl bir kitapta yer alan Gaspare Fossati nin çal flmalar bu konudaki eserlere örnek oluflturmaktad r. Abdülmecid döneminde gelen, Ayvazovski, Flandin, Maximillian Schmidt (1818 1902), Belçikal Jean Baptiste Huymans (1826 1898), Benjamin Constant (1845 1902), Germain Fabius Brest (1845 1900), Charles Theodore Frere (1814 1888), Constantin Guys (1802 1892), Jules Joseph Auguste Laurens (1825 1901), Jean Leon Gerome, ppolito Caffi (1809 1866), Carlo Bossoli (1815 1884), Raffaele Carelli (1795 1864) gibi sanatç lar n tümü, do- uya özellikle Osmanl ya olan ilgileri aç - s ndan bu gizemli yöreleri, Oryantalist üslupla betimleyen sanatç lar içindedir. Abdülaziz döneminde (1861 1876) Sultan n yurt d fl na geziye ç kmas ile gerçekleflen ilk yurt d fl gezisi 1867 de Fransa da Uluslararas Paris Sergisi ni gerçeklefltirmektedir. Türk Stantlar nda, Türk Mimarisi nin Kasr ve Kahvehaneleri gibi mimari örnekleri haz rlanm flt r. Abdülaziz in, Paris te çal flmalar n sürdüren; fieker Ahmet Pafla (1841 1907) ve Süleyman Seyyid (1842 1913) adl sanatç lar tan mak istemesi ilginçtir ve sanata verdi i de eri göstermektedir. Ayr ca 1871 y l nda heykeltrafl Fuller in Sultan n at üstünde heykelini oluflturmas bir baflka dikkate de er sanat olay d r. Sultan taraf ndan stanbul a ça r lan Fr. Sanatç ; Pierre Desire Guillemet (1827 1878) Padiflah n portresini yapmak üzere ça r lan sanatç lardan birisidir, hatta sanatç 1874 de Sultan n onay ile efliyle birlikte Pera da, Acamedie de Dessin et de Peinture adl ilk özel resim okulunu açm flt r. Sonuçta belki de bu çal flmalar n rüzgar ile, 1883 de Osman Hamdi Bey taraf ndan stanbul da, Sanayi i Nefise Mekteb-i Alisi aç lmaktad r. stanbul da yaflayan Oryantalist Ak ma dahil bir di er sanatç talyan; Leonardo de Mango dur (1843 1930), 1883 den yaflam n n sonuna dek stanbul da kalan Mango nun hocas n n yani Domenico 386

E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U I X Morelli nin de (1820 1901) Oryantalist konulu tablolar ile sergilere kat ld bilinmektedir. Abdülhamit döneminin en ünlü yabanc sanatç lar ndan olan; talyan Cesare Biseo (1843 1909), Antonio Piccini (1846 1920), Gabriele Carelli, ngiliz Frank Brangwyn (1867 1943), Edwin Wecks, Hollandal Marius Baver (1867 1932), bu tarihlerde stanbul a gelen ve Oryantalist üslupta eserler veren sanatç lardand r. II. Abdülhamit döneminin ard ndan, 20.yüzy l bafllar Türk sanatç lar n Bat ya aç ld klar y llard r. Otantikli in kayboldu u yöresel ve egzotik özelliklerin neredeyse yok oldu u modern zamanlarda, Oryantalist anlamda ilginç Sanatsal kimlik yorumlamalar da de iflime u ramaktad r. Oysa Oryantalist Sanatç lar n, çal flmalar ve bu topraklar eserleri ile tan tmalar, uzun devirlere yans yacakt r. Karfl l kl Sanat ve Kültür al flverifllerinin yan s ra bu izler, Modern Bat Sanat n da kimi zaman etkilemektedir. Söz gelimi, Avrupa da Juan Miro, Paul Klee, Hans Hartung, Van Doesburg gibi Ça dafl Sanatç lar, eski Do u Kaligrafilerinden deformasyon ya da stilizasyon yolu ile faydalanm fllar ve eserlerinde kullanm fllard r. Fovist lerin ünlü ustas ; Henri Matisse nin Raks tablosunda ise, yüzey resmi olan Minyatür tarz sezilirken, kimi eserlerinde de, arka fonda Oryantalist ve hareketli motiflere rastlanmaktad r. 16.yüzy l n büyük ustas Matrakç Nasuh topografik haritalardan yola ç karken, ya da 18. yüzy lda Antoine de Favray, Raffaele Carelli ve Antoine gnace Melling Bo az ve Galata Kulesi nden stanbul u görüntülerken, günümüzde stanbul u çizgici üslubu ile yo un bir flekilde betimleyen Ça dafl Sanatç Devrim Erbil dir. Sanatç stanbul u, Bo az, Haliç i, Galata y, Galata Kulesi ni, Kufllar, grafiksel ve kufl bak fl görerek Desen, Gravür, Ya l Boya ve Hal Resim olarak resmetmekte ve Eski stanbul Özlemi ad gibi pek çok eseriyle stanbul sevgisini camileri, evleri, kufllar ve genifl stanbul panoramas yla adeta sanatsal kayda geçirmektedir, böylece stanbul konulu çok say da da eseri bulunmaktad r. Yine bizden biri ve soyut çal flm fl olan Elif Naci ise, Geleneksel Sanat ve Kültürden beslenme ad na; Kökü gelene e dayanmayan bir eser yeni ve Modern olamaz derken, flüphesiz Geleneksel Sanattan beslenmeyi baflarabilen Ça dafl Sanatç lar kastediyor olmal d r. Sonuç olarak; Sanat Tarihi ndeki say - s z sanatç ve esere dayanarak, Oryantalist üslubun yeni Milenyumda dahi, anlam n derinli ine kavramak, Egzotizm e, Mistik De erlere, Yöresel ve özlü özelliklere de- er veren Sanatç ve Sanatseverler için herhalde çok da zor olmayacakt r. SLAYTLAR 1. C. Parocel, Türk Atl lar desen gravür, 15. yüzy l 2. Pieter Coekke Van Aelst, Kanuni SultanAhmet te At S rt nda, 16. yüzy l 3. Cloude Joseph Vernet, Osmanl ve Ticaret, 17.yüzy l 4. Medici Ailesi, Livarno deal fiehir, zmir, 17.yüzy l 5. zmir de Tüccarlar Konsülü, 17.yüzy l 6. C. Vanloo, Gözdesinin resmini yapt ran pafla 18.yy van Ayvazovski Mehtapta stanbul (19. yy.) 387

T A R H K Ü L T Ü R Ü V E S A N A T I Y L A Fausto Zonaro, Üsküdar Mezarl Mezarl k (19. yy.) 7. Jean Babtiste Van Mour, III. Ahmed in Av E lencesi, 8. Jean Babtiste Van Mour, Bafl Vezir Alay At Meydan nda, 9. J.B. Hilair, Harem Gezinti, 10. Antoine de Favray, Bo az ve Haliç ten Görüntü, 11. Louis François Cassas, Sarayburnu Panaromas, 12. Louis François Cassas, stanbul Görünümü, 13. Raffaele Carelli, stanbul Sokaklar nda, 14. Raffaele Carelli, stanbul un Bo az Görünümü, 15. Raffaele Carelli, Cami Avlusu, 16. Raffaele Carelli, stanbul Sokaklar nda, 17. Raffaele Carelli, Bo az Görünümü, 18. Cesare Biseo, Denizden Cami Görünümü, 19. Eugenie Flandin, Zal Mahmut Pafla Camii, 20. Cesare Biseo, Süleymaniye Camii, 21. Cesare Biseo, Üsküdar dan, 22. Germain Fabius Brest, Tophane Nushetiye Camii, 23. C. Bossoli, Do u Liman, 24. E.Lear, Eyüp ten, 25. Gabriele Carelli, stanbul Mezarl k stanbul Görünümü, 26. sveç elçisi d, Ohsonn, Eyüp, 27. sveç elçisi d. Ohsonn, Befliktafl Saray, 28. Amedeo Preziosi, Yoksulun Yeme i Pilav, 29. Amadeo Preziosi, Sultan Abdülaziz in Beylerbeyi Camii, 30. Amadeo Preziosi, Kalafatç lar, 31. Amadeo Preziosi, Beyaz t Camii ve Pazar Yeri, 32. Joseph Schranz, Befliktafl tan stanbul, 33. Eugenie Flandin, Eyüp skelesi, 34. Eugenie Flandin, Eyüp te Camii ve Mezarl k, 35. Eugenie Flandin, Süleymaniye Camii, 36. Eugenie Flandin, Haliç in Girifli, 37. Eugenie Flandin, Eyüp te Esma Sultan Saray, 38. William Bartlett, Eyüp ten Haliç, 39. William Bartlett, Eyüp ten Haliç, 40. William Bartlett, Ça layan Kasr, 41. William Bartlett, stanbul Bo aziçi, 42. Thomas Allom, stanbul da Türk Hamam, 43. Thomas Allom, Üsküdar skelesi, 44. Thomas Allom, Eyüp Mihriflah Sultan Türbe ve Sebili, 388

E Y Ü P S U L T A N S E M P O Z Y U M U I X 45. Thomas Allom, Tophane de Pazar Yeri, 46. gnace Melling, Sarayburnu, Sepetçiler, 47. gnace Melling, Befliktafl Saray ve Çinili Köflk, 48. gnace Melling, Eyüp S rtlar ndan Haliç, 49. gnace Melling, Eyüp S rtlar ndan Haliç, 50. gnace Melling, Eyüp Civar nda Karaa aç, 51. gnace Melling, K rda E lence, 52. gnace Melling, Üsküdar dan Sarayburnu, 53. gnace Melling, Bebek te Yal, 54. gnace Melling, Türk Dü ünü, 55. gnace Melling, Tersane Saray, 56. gnace Melling, Galata Kulesinden, 57. gnace Melling, Haliç ve Eyüp, 58. Ivan Ayvazovsky, Mehtap ta stanbul, 59. Ivan Ayvazovsky, Mehtap ta Deniz K - y s, 60. Ivan Ayvazovsky, Ay Ifl nda Eyüp, 61. Fausto Zonaro, Eyüp, 62. Fausto Zonaro, stanbul Panaromas, 63. Fausto Zonaro, Eyüp Mezarl, 64. Fausto Zonaro, Bayram, 65. Fausto Zonaro, Eminönü nde Yelkenliler, 66. Fausto Zonaro, Tulumbac lar, 67. Fausto Zonaro, ngiliz Sefirinin K z Taht revanla Tafl n rken, 68. Fausto Zonaro, Oryantal Kad n, 69. Fausto Zonaro, Eyüp Mezarl stanbul Soka, 70. Fausto Zonaro, Kayzer Wilhem Dolmabahçe Saray nda, 71. Fausto Zonaro, Üsküdar fiemsi Pafla, 389 72. Fausto Zonaro, Bir stanbul Soka, 73. Fausto Zonaro, Fatih in stanbul a Girifli, 74. Fausto Zonaro, Haliç, 75. Leonardo de Mango, Pendik, 20.yüzy l bafl 76. Francesco Saverio, Türk Kad n, 19. yüzy l 77- Devrim Erbil, stanbul un Çizgisi 78. Berke nel, stanbul Ça r fl mlar 79. Berke nel, Türk Vak f Kültürü (Vak flar Genel Müd., 1. Geleneksel Türk Vak f Kültürü Yar flmas, 1. ödülü, 1995) 80. Berke nel, Kültürün zleri KAYNAKLAR - ARLI D. B, Oryantalizm den Ça dafl Türk Resmine, st. 2000 - ÖZEL M., Ressamlar n F rças ndan stanbul, Ankara 1975 - ARTAN T., Eyüp: Dün / Bugün, st. 1994 - HASKAN, N. M., Eyüp Tarihi I, st. 1993 - ARTAN T., Eyüp te Sosyal Yaflam, st. 1998 - HASKAN M. N., Eyüp Tarihi II, st. 1993 - CEZAR M., Osmanl Baflkenti stanbul, st. 2002 - ÖNDEfi O. MAKZUME E., Fausto Zonaro, st. 2002 - GERMANER S. INANKUR Z., Oryantalistlerin stanbul u, st. 2002 - ÖNDEfi O., Amadeo Preziosi, st. 1999 - BOPPE A., Bo aziçi Ressamlar, st. 1998 - PEROT J. HITZEL F. ANHEG- GER R., Hatice Sultan ile Melling Kalfa, st. 2001 - DÜNYA Y., Ayvazovski, st. 1998 - Uno Sguardo And Oriente, st. 1996 - YKY, Fausto Zonaro, st. 2004 - HASKAN, N. M., Eyüp Sultan Tarihi, st. 1996