Webinarımıza hoşgeldiniz. Sunumumuz 11:30 da başlayacak. Öncesinde panelin handoutlar bölümündeki eğitim materyallerini inceleyebilirsiniz. 26.10.2015 1
KULLANIM YETKİSİ VE UYARI Bu sunum, Borsa İstanbul A.Ş. tarafından bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. İşbu sunumda yer alan bilgiler, herhangi bir yatırım aracının alım-satım teklifi, tavsiyesi veya getiri vaadi olarak yorumlanamaz. Bu sunumda yer alan bilgilere dayanılarak üçüncü kişiler tarafından alınacak yatırım ya da benzeri kararların sonucunda bir zarar doğması halinde Borsa İstanbul A.Ş. hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Burada yer alan bilgiler, Borsa İstanbul A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan alınmış olmakla beraber, Borsa İstanbul A.Ş. tarafından, bu bilgilerin doğru, güncel, güvenilir, eksiksiz veya hatasız olduğuna dair bir açıkça veya zımnen beyanda veya taahhütte bulunmamaktadır. Şüpheye mahal vermemek adına, Borsa İstanbul A.Ş. nin söz konusu kaynakları kullanmasından dolayı üçüncü kişiler tarafından yöneltilen herhangi bir hak veya iddia olması halinde Borsa İstanbul A.Ş. nin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Borsa İstanbul A.Ş., söz konusu bilgileri, bu bilgilerin sebep olduğu, bu bilgilerin kullanımından kaynaklanan veya bu bilgilere dayanan, doğrudan veya dolaylı, dolayısıyla ya da fiili hiç bir zarar veya kayıptan dolayı, Borsa İstanbul A.Ş. ye hiçbir şekilde sorumluluk veya yükümlülük yüklenmemesi yönündeki açık şartı ile yayınlamaktadır ve bu şartı, söz konusu bilgileri kullanan herkes kabul etmiş sayılacaktır. Borsa İstanbul A.Ş., insan hatası ve/veya teknik hatalar veya sair etkenlerin doğması ihtimali karşısında, kendisinin veya bilgi sağlayıcının yapabileceği hiçbir hata veya ihmalden sorumlu değildir. İşbu sunumun 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ndan doğan tüm mali haklar ve diğer mevzuatlardan doğan sınai haklar Borsa İstanbul A.Ş. ye aittir. Şüpheye mahal vermemek adına, üçüncü kişilerin fikri hak iddiaları karşısında Borsa İstanbul A.Ş. nin, üçüncü kişiler tarafından yöneltilen herhangi bir hak veya iddia olması halinde herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. İşbu sunumun tüm hakları Borsa İstanbul A.Ş. ye ait olup, içerdiği bilgiler, Borsa İstanbul A.Ş. nin önceden yazılı izni olmaksızın, kısmen veya tamamen, hiçbir surette kopyalanamaz, ifa edilemez, dağıtılamaz, kiralanamaz, çoğaltılamaz, alt lisans verilemez, değiştirilemez, sonraki kullanımlar için depolanamaz ve benzeri işlemlere tabi tutulamaz. Borsa İstanbul A.Ş. nin tüm imajları Tescilli Hizmet Markası dır ve Borsa İstanbul A.Ş. nin önceden yazılı izni olmaksızın ticari amaçlar için kullanılamaz. 26.10.2015 2
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası Online Eğitimi Opsiyon Sözleşmeleri Temel Konular Finansal Türev Ürünler Piyasası
VİOP OPSİYON SÖZLEŞMELERİ İŞLEM HACMİ Sözleşme Türü İşlem Hacmi (TL) İşlem Hacmi (TL) Değişim 2014* 2015 * (2014*-2015*) Endeks Opsiyon 643.602.000 2.016.901.600 %213 Pay Opsiyon 19.398.950 306.590.275 %1.480 Döviz Opsiyon 7.338.100 1.302.457.725 %17.649 Toplam 670.339.050 3.625.949.600 %441 *İlk dokuz ay verileri karşılaştırılmıştır. 26.10.2015 4
İÇERİK Opsiyon Sözleşmeleri Opsiyon Sözleşmeleri Alımı - Satımı Opsiyon Sözleşmeleri Kullanımı Opsiyon Primi Opsiyon Kullanım Fiyatı Opsiyon Sözleşmeleri Terimleri Temel Opsiyon Stratejileri VİOP ta İşlem Gören Opsiyon Sözleşmeleri VİOPs Sanal Portföy Yarışması 26.10.2015 5
Opsiyon Sözleşmeleri Her opsiyon bir sözleşmedir. Bu sözleşme, bir opsiyon sözleşmesi satın alan ve elinde tutan yatırımcıya, ödediği prim karşılığında opsiyonun dayanak varlığı olan kıymeti kullanım fiyatından satın alma veya satma hakkı verir. Sözleşmenin satıcısı kazandığı prim karşılığında opsiyonun dayanak varlığı olan kıymeti kullanım fiyatından satma veya satın alma yükümlülüğü altına girer. İki tip standart opsiyon sözleşmesi vardır: Alım (call) opsiyon sözleşmesi Satım (put) opsiyon sözleşmesi 26.10.2015 6
Opsiyon Sözleşmeleri Kullanımı Opsiyon alan kişi vade tarihi geldiğinde bu opsiyon sözleşmesinden doğan haklarını kullanırsa, alım opsiyonu sözleşmesini satan taraf, sözleşmeye konu dayanak varlıkları alım opsiyonu sahibine satmaya, satım opsiyonu satan taraf ise, sözleşmeye konu dayanak varlıkları satım opsiyonu sahibinden satın almaya zorunludur. 26.10.2015 7
Kullanım Fiyatı Opsiyon alıcısının sözleşmeden doğan hakkını kullanmak istemesi halinde dayanak varlığın alım/satımının gerçekleşeceği fiyattır. Organize borsalarda, kullanım fiyatı opsiyonların işlem gördüğü borsalar tarafından belirlenir. 26.10.2015 8
Opsiyon Primi Opsiyon sözleşmelerinin fiyatıdır. Opsiyon alıcısı bu sözleşmeyle aslında bir hak satın alır ve bu hakkın bedeli opsiyon primidir. 26.10.2015 9
Opsiyon Primi Bileşenleri Piyasa tarafından belirlenen opsiyon primi, iki ana bileşenden oluşur: Opsiyon Prim Fiyatı = İçsel Değer + Zaman Değeri Opsiyon Primi İçsel Değer Opsiyonun kullanılması durumunda elde edilecek kazançtır. Dayanak varlığın spot piyasa fiyatı ile opsiyonun kullanım fiyatı arasındaki farka eşittir. Zaman Değeri Opsiyonun toplam değeri (prim) ile içsel değeri arasındaki farktır. Opsiyonu alan kişinin dayanak varlığın fiyatındaki belirsizlik için belirlediği fiyattır. TÜPRAŞ (TUPRS) Pay Senedi Spot Fiyatı= 75,50 Alım Opsiyonu Kullanım Fiyatı= 72,50 Prim= 3,50 İçsel Değer 75,50-72,50=3,00 Zaman Değeri 3,50-3,00=0,50 26.10.2015 10
Opsiyon Sözleşmeleri Terimleri Opsiyon Tipleri Vadelerine göre opsiyonlar Avrupa ve Amerikan tipi olmak üzere ikiye ayrılır. Amerikan tipi opsiyonlar vadeden önce herhangi bir tarihte opsiyon alıcısı tarafından kullanılabilirler. Avrupa tipi opsiyonlar ise yalnızca vadesi geldiğinde kullanılabilirler. 26.10.2015 11
Opsiyon Sözleşmeleri Terimleri OPSİYON SÖZLEŞMESİ ALMAK UZUN POZİSYON Bir alım opsiyonunda uzun pozisyonda iseniz, sözleşmeye konu dayanak varlığı vade tarihi geldiğinde, kullanım fiyatından alma hakkına sahip olursunuz. Bir satım opsiyonunda uzun pozisyonda iseniz, sözleşmeye konu dayanak varlığı vade tarihi geldiğinde, kullanım fiyatından satma hakkına sahip olursunuz. 26.10.2015 12
Opsiyon Sözleşmeleri Terimleri OPSİYON SÖZLEŞMESİ SATMAK KISA POZİSYON Bir alım opsiyonunda kısa pozisyonda iseniz, dayanak varlığı kullanım fiyatından satma yükümlülüğü altında olursunuz. Bir satım opsiyonunda kısa pozisyonda iseniz, dayanak varlığı kullanım fiyatından satın alma yükümlülüğü altında olursunuz. 26.10.2015 13
Opsiyon Sözleşmeleri Terimleri Karda, Zararda ve Başabaşta Opsiyonlar Alım Opsiyonları için; Karda opsiyon: Dayanak varlığın spot piyasa fiyatı > Opsiyon kullanım fiyatı Zararda opsiyon: Dayanak varlığın spot piyasa fiyatı < Opsiyon kullanım fiyatı Başabaşta opsiyon: Dayanak varlığın spot piyasa fiyatı = Opsiyon kullanım fiyatı 26.10.2015 14
Opsiyon Sözleşmeleri Terimleri Karda, Zararda ve Başabaşta Opsiyonlar Satım Opsiyonları için; Karda opsiyon: Dayanak varlığın spot piyasa fiyatı < Opsiyon kullanım fiyatı Zararda opsiyon: Dayanak varlığın spot piyasa fiyatı > Opsiyon kullanım fiyatı Başabaşta opsiyon: Dayanak varlığın spot piyasa fiyatı = Opsiyon kullanım fiyatı 26.10.2015 15
Opsiyon Sözleşmeleri Terimleri O_AKBNKE1015C6.00S0 O_AKBNKE1015C6.00S0 Dayanak Varlık Opsiyon Tipi AKBNK Pay Avrupa Vade Tarihi Ekim 2015 Alım & Satım Opsiyonu Alım Opsiyonu Kullanım Fiyatı 6,00 Standart & Standart Olmayan Standart Dayanak varlık fiyatı: AKBNK Pay = 6,60 Kullanım Fiyatı < Dayanak Varlık Fiyatı O_AKBNKE1015C6.00S0 opsiyon sözleşmesi karda (in-the-money) olan bir sözleşmedir. 26.10.2015 16
Opsiyon Sözleşmeleri Terimleri O_XU030E1015P89.000S0 O_XU030E1015P92.000S0 Dayanak Varlık Opsiyon Tipi BIST30 Endeksi Avrupa Vade Tarihi Ekim 2015 Alım & Satım Opsiyonu Satım Opsiyonu Kullanım Fiyatı 89.000 Standart & Standart Olmayan Standart Dayanak varlık fiyatı: BIST30 Endeksi = 89.300 Kullanım Fiyatı < Dayanak Varlık Fiyatı O_XU030E1015P89.000S0 opsiyon sözleşmesi zararda (out-of-themoney) olan bir sözleşmedir. 26.10.2015 17
Opsiyon Sözleşmeleri Terimleri Opsiyon Sözleşmesi Alım Opsiyon Sözleşmesi Satım Opsiyon Sözleşmesi Kullanım Fiyatı Prim İçsel Değer Zaman Değeri Avrupa ve Amerikan Tipi Opsiyonlar Uzun Pozisyon Kısa Pozisyon Karda, Zararda, Başabaşta Opsiyonlar 26.10.2015 18
Uzun Pozisyonlu Alım (Long Call) Amaç: Yatırımcı DolarTL kurunda Ekim sonunda bir yükseliş bekliyor ancak bir düşüş halinde herhangi bir riske maruz kalmak istemiyor. Başlangıç Durumu: -15.10.2015 te DolarTL spot piyasada 2,9469 dan işlem görüyor. -VİOP ta 3,00 kullanım fiyatlı DolarTL Ekim alım opsiyon fiyatı 6,00 TL. -VİOP ta 1 adet DolarTL opsiyon sözleşmesi pozisyon büyüklüğü 1.000 Dolar dır. 26.10.2015 19
Uzun Pozisyonlu Satım (Long Put) Amaç: Yatırımcı Garanti Bankası (GARAN) pay senetlerinde Ekim sonunda bir düşüş bekliyor ancak bir yükseliş halinde herhangi bir riske maruz kalmak istemiyor. Başlangıç Durumu: -15.10.2015 te GARAN pay senedi 7,50 den işlem görüyor. -VİOP ta 7,25 kullanım fiyatlı GARAN Ekim vadeli satım opsiyon fiyatı 0,03 TL -VİOP ta 1 adet pay senedi opsiyon sözleşmesi pozisyon büyüklüğü 100 adet paydır. 26.10.2015 20
Kısa Pozisyonlu Alım (Short Call) Amaç: Yatırımcı BİST30 endeksinin Ekim sonunda çok değişmeyeceğini veya bir miktar düşebileceğini öngörüyor. Başlangıç Durumu: -15.10.2015 te,bist30 endeksi 97.225 seviyesindedir. -VİOP ta 98.000 kullanım fiyatlı BİST30 endeksi Ekim vadeli alım opsiyon fiyatı 1,00 TL dir. -VİOP ta 1 adet endeks opsiyon sözleşmesi pozisyon büyüklüğü 100 adet dayanak varlıktır. 26.10.2015 21
Kısa Pozisyonlu Satım (Short Put) Amaç: Yatırımcı İş Bankası (C) (ISCTR) pay senedi fiyatının Ekim sonunda çok değişmeyeceğini veya bir miktar yükselebileceğini öngörüyor. Başlangıç Durumu: -15.10.2015 te ISCTR pay senedi 5,25 seviyesinden işlem görüyor. -VİOP ta 5,00 kullanım fiyatlı ISCTR pay senedi Ekim vadeli satım opsiyon fiyatı 0,06 TL dir. -VİOP ta 1 adet pay senedi opsiyon sözleşmesi pozisyon büyüklüğü 100 adet paydır. 26.10.2015 22
VİOP ta İşlem Gören Opsiyon Sözleşmeleri Pay AKBNK, EREGL, GARAN, ISCTR, SAHOL, TCELL, THYAO, TUPRS, VAKBN, YKBNK VİOP Opsiyon Sözleşmeleri Pay Endeks BIST 30 Endeksi, Mini BIST 30 Endeksi Döviz DolarTL Gecelik Repo Oranı Vadeli İşlem Sözleşmeleri Borsa İstanbul VİOP ta bugün işlem görmeye başladı. Ayrıntılı bilgi için; http://borsaistanbul.com/duyurular/2015/10/13/borsa-istanbul-viopta-faizriski-yonetiminde-yeni-bir-donem-basliyor 26.10.2015 23
26.10.2015 24
KULLANIM YETKİSİ VE UYARI Bu sunum, Borsa İstanbul A.Ş. tarafından bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. İşbu sunumda yer alan bilgiler, herhangi bir yatırım aracının alım-satım teklifi, tavsiyesi veya getiri vaadi olarak yorumlanamaz. Bu sunumda yer alan bilgilere dayanılarak üçüncü kişiler tarafından alınacak yatırım ya da benzeri kararların sonucunda bir zarar doğması halinde Borsa İstanbul A.Ş. hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Burada yer alan bilgiler, Borsa İstanbul A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan alınmış olmakla beraber, Borsa İstanbul A.Ş. tarafından, bu bilgilerin doğru, güncel, güvenilir, eksiksiz veya hatasız olduğuna dair bir açıkça veya zımnen beyanda veya taahhütte bulunmamaktadır. Şüpheye mahal vermemek adına, Borsa İstanbul A.Ş. nin söz konusu kaynakları kullanmasından dolayı üçüncü kişiler tarafından yöneltilen herhangi bir hak veya iddia olması halinde Borsa İstanbul A.Ş. nin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Borsa İstanbul A.Ş., söz konusu bilgileri, bu bilgilerin sebep olduğu, bu bilgilerin kullanımından kaynaklanan veya bu bilgilere dayanan, doğrudan veya dolaylı, dolayısıyla ya da fiili hiç bir zarar veya kayıptan dolayı, Borsa İstanbul A.Ş. ye hiçbir şekilde sorumluluk veya yükümlülük yüklenmemesi yönündeki açık şartı ile yayınlamaktadır ve bu şartı, söz konusu bilgileri kullanan herkes kabul etmiş sayılacaktır. Borsa İstanbul A.Ş., insan hatası ve/veya teknik hatalar veya sair etkenlerin doğması ihtimali karşısında, kendisinin veya bilgi sağlayıcının yapabileceği hiçbir hata veya ihmalden sorumlu değildir. İşbu sunumun 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ndan doğan tüm mali haklar ve diğer mevzuatlardan doğan sınai haklar Borsa İstanbul A.Ş. ye aittir. Şüpheye mahal vermemek adına, üçüncü kişilerin fikri hak iddiaları karşısında Borsa İstanbul A.Ş. nin, üçüncü kişiler tarafından yöneltilen herhangi bir hak veya iddia olması halinde herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. İşbu sunumun tüm hakları Borsa İstanbul A.Ş. ye ait olup, içerdiği bilgiler, Borsa İstanbul A.Ş. nin önceden yazılı izni olmaksızın, kısmen veya tamamen, hiçbir surette kopyalanamaz, ifa edilemez, dağıtılamaz, kiralanamaz, çoğaltılamaz, alt lisans verilemez, değiştirilemez, sonraki kullanımlar için depolanamaz ve benzeri işlemlere tabi tutulamaz. Borsa İstanbul A.Ş. nin tüm imajları Tescilli Hizmet Markası dır ve Borsa İstanbul A.Ş. nin önceden yazılı izni olmaksızın ticari amaçlar için kullanılamaz. 26.10.2015 25
Webinarımız sona erdi. Katılımınız için teşekkür ederiz. viop@borsaistanbul.com