TEI DE TASARIM DOĞRULAMA VE MOTOR SERTİFİKASYON ÇALIŞMALARI 18.09.2013 Uzay YILDIZ Bu doküman ve ekleri sadece yollanan kişinin kullanımı içindir ve TEI ye ait gizli ve/veya özel bilgi içerebilir. Herhangi bir izinsiz inceleme, kullanım veya dağıtım yasaktır. Eğer dokümanın yollandığı kişi değilseniz, lütfen gönderen kişiyle temasa geçin ve orjinal dokümanı tüm kopyaları ve varsa ekleri ile beraber yok edin.ayrıca bu dokümandaki ve/veya eklerindeki bilgiler uluslararası ihracat kontrol kurallarına tabii olabilir. Bu tip bilgiler öncelikle ilgili idari onaylar alınmadan yayınlanamaz ve üçüncü kişilerle paylaşılamaz. Kapak Sayfasına Bakınız. 1
Sunum Planı TEI nin Tanıtımı TEI Tasarım Projelerinin Gelişimi TP400 Projesi Kapsamında Yapılan Çalışmalar Operatif İHA Motoru Geliştirilmesi Projesi Değerlendirme Kapak Sayfasına Bakınız. 2
TEI Ortaklık Yapısı Kuruluş Yılı: 1985 Ortaklık Yapısı: %50,5 TAI; %46,2 GE; %3,3 TSKGV & THK 3
TEI Ana Faaliyet Alanları Motor Modül ve Parça Üretimi Motor Montaj ve Test Bakım, Onarım ve Revizyon Müşteri Destek Hizmetleri Motor Tasarım ve Ürün Geliştirme 4
TEI Tasarım Projeleri Gelişimi 1997 J85 Ejektör 2003 TP400 2004 Turbojet/Turboprop İHA Motorları 2008 TTM 2010 Pistonlu İHA Motorları 5
TP400 Projesi Proje Başlangıcı: Mayıs 2003 Batı Dünyasının En Güçlü Turboprop Motoru 6
TP400 Projesi Risk ve Gelir Ortaklığı 7
TP400 Projesi TEI Sorumlulukları İş Paketleri Faaliyetler Tasarım Geliştirme Prototip Üretim Modül Montaj Enstrümantasyon Seri Üretim Satış Sonrası Destek Disiplinler Mekanik Tasarım Aerodinamik Tasarım Yapısal / Termal Analiz İkincil Hava Sistemleri Güvenilirlik Malzeme Konfigürasyon Montaj / Enstrümantasyon Validasyon/Sertifikasyon ~30 personel tasarım çalışmalarında yer almıştır. 8
Kilometre Taşları 2006 Kritik Tasarım Gözden Geçirme İlk CMS Testi İlk Motor Testi 2004 2003 Proje Başlangıcı İlk Pervaneli Motor Testi İrtifa Testlerinin Başlaması 2005 Ön Tasarım Gözden Geçirme Orta Basınç Kompresör Testi 2008 İlk Uçuş Testi 2009 2009 2010 Yer Testlerinde 2500 Saat A400M İlk Uçuş Sertifikasyon Testlerinin Tamamlanması 2011 9
TP400-D6 Motoru Tip Sertifikası Tip Sertifikası Sahibi: Europrop International GmbH (EPI) Sertifikasyon Temeli: CS-E Amendment-1 Başvuru Tarihi: 5 Haziran 2003 EASA Sertifikasyon Tarihi: 6 Mayıs 2011 EASA tarafından sertifikalandırılan: İlk büyük turboprop motor İlk askeri motor 10
Motor Test Planı Motor sertifikasyon ve test planının yönetimi EPI ye aittir. Sertifikasyon İsterleri Kalifikasyon İsterleri Proje Takvimi, Kaynaklar İlave Tasarım Kriterleri 11
Motor Test Planı Çıktıları Test Takvimi Test Merkezi Motor Montaj Hattı Motor Montaj Takvimi Motor Söküm Stratejisi Test Türü Test İçeriği Motor Çalışma Süreleri Motor Tasarım Standardı Ana Kilometre Taşları 12
TEI Validasyon Sorumluluğu Tasarım Üretim Montaj Enstrümantasyon Satınalma Modül Validasyon Planı Tasarım Olgunluk Seviyeleri Uyum Gösterim Yöntemleri Motor Test İhtiyaçları Rig Testi İhtiyaçları Modül/Parça İhtiyaçları Tasarım ve Üretim Planı Modül Tahsis Planı Modül Hareket Planı Parça İmalat Talebi Test İstek Dokümanları Rig Test Planı 13
Test Merkezleri Motor testleri Avrupa daki 6 test merkezinde gerçekleştirilmiştir. 3 adet deniz seviyesi statik test merkezi (SLS) 2 adet açık hava test merkezi (OATB) 1 adet yüksek irtifa test merkezi (ATF) SLS OATB ATF Madrid / İspanya (ITP) Ludwigsfelde / Almanya (MTU) Liers / Belçika (Snecma) Sevilla / İspanya (ITP) Istres / Fransa (Snecma) CEPr Saclay / Fransa 14
Motor Test Süreci Motor Test Bilgisi Test İsteklerinin Toplanması Enstrümantasyon Gereksinimlerinin Belirlenmesi Parça Gereksinimlerinin Belirlenmesi Montaj ve Enstrümantasyon Montaj Listesinin Hazırlanması Parça Üretimi Motor Testinin Yapılması Söküm Kontrol Gereksinimlerinin Belirlenmesi Söküm Kontrolleri Modül Söküm Raporu 15
Rig Testleri Rig Testleri Sertifikasyon Tasarım Doğrulama 16
Rig Testleri TEST TESTİN KAPSAMI TEST MERKEZİ FBS Kuş Çarpması Testi Tasarım Doğrulama INTA / İspanya FBS Dayanım Testi Sertifikasyon (CS-E 100) IMA-Dresden / Almanya FBS Yorulma Testi Tasarım Doğrulama IMA-Dresden / Almanya Supporting Bar Burkulma Testi Tasarım Doğrulama IMA-Dresden / Almanya FBS Yangın Testi Tasarım Doğrulama CTA / İspanya 1 Numaralı Rulman Testi Tasarım Doğrulama FAG / Almanya FBS Buzlanma Testi Birincil Egzoz Lülesi Aerodinamik Testi Tasarım Doğrulama Tasarım Doğrulama Cranfield Üniversitesi / İngiltere ONERA / Fransa FBS Akış Görüntüleme Testi Tasarım Doğrulama İstanbul Teknik Üniversitesi Titreşim Testleri Tasarım Doğrulama Orta Doğu Teknik Üniversitesi 17
Özet TESTLER (Rig, Motor, Uçuş) Uyum Beyanı Test Verisi Analizler Söküm İncelemeleri Sertifikasyon Raporları (1. Seviye) Sertifikasyon Raporları (2. Seviye) Sertifikasyon Raporları (3. Seviye) Tip Sertifikası 18
OİMG Projesi Projenin Amacı: TUSAŞ A.Ş. tarafından üretilen ANKA İHA platformunun ihtiyaçlarına uygun motorun Türkiye de geliştirilmesidir. Projenin Kapsamı: Projede motor tasarımı, üretimi, testleri, teknoloji gösterimi ve tip sertifikasyonu gerçekleştirilecektir. Yüksek teknolojiye sahip yeni nesil turbodizel otomotiv motorlarının bir takım alt sistem ve parçalarının kullanılması yolu ile proje maliyetlerinin optimize edilmesi hedeflenmiştir. 19
OİMG Projesi Projenin Kapsamı: Otomotiv Motorundan Kullanılacak Parçalar TEI Tarafından Geliştirilecek Parçalar 20
OİMG Projesi Sertifikasyon: Sertifikasyon Otoritesi : Savunma Sanayii Müsteşarlığı Sertifikasyon Temeli: EASA CS-E Tasarım Organizasyonu Yeterlilik Onayı (TOYO): Onay Otoritesi : Savunma Sanayii Müsteşarlığı Onay Temeli: EASA Part 21 Subpart J 21
OİMG Projesi Proje Çalışmaları: TEI de Uçuşa Elverişlilik ve Sertifikasyon Ofisi teşkil edilmiştir. Mevcut sertifikasyon temeline yönelik uyum yöntemleri taslak olarak belirlenmiştir. SSM tarafından Sertifikasyon Kurulu (SK) oluşturulmuştur. Sertifikasyon Panelleri belirlenmiştir: İlgili disiplinler Sorumluluk kapsamları Koordinatör ve üyeler Sertifikasyon Başlangıç Toplantısı: 18 Temmuz 2013 22
OİMG Projesi Proje Çalışmaları: Proje Sertifikasyon Planı ve Tasarım Organizasyonu El Kitabı hazırlanmış olup SSM ile görüşmeler devam etmektedir. Uçuşa Elverişlilik ve Sertifikasyon kapsamında iç süreç tanımlama ve iyileştirme çalışmaları eş zamanlı olarak yürütülmektedir. TOYO Başlangıç Toplantısı: 01 Ekim 2013 23
OİMG Projesi Yapılması Planlanan Sertifikasyon Testleri: Soğuk Çalıştırma Testi Titreşim Testi Motor Çalıştırma Testi Hızlanma Testi Su Spreyi Testi Dayanım Testi 24
OİMG Projesi Mevcut Test Altyapısı: Pervaneli Motor Test Düzenekleri Motor Dinamometresi Yüksek İrtifa Şartlandırma Sistemi 25
OİMG Projesi PROJE TAKVİMİ 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 KTGG (CDR) FETT Kilometre taşları SIGGT (CR) ÖTGG (PDR) KTGG THGG KAVRAMSAL TASARIM ÖN TASARIM DETAY TASARIM PROTOTİP ÜRETİM ve SİSTEM DOĞRULAMA TEST, DOĞR. VE KABUL Sistem İsterleri Gözden Geçirme Toplantısı (SİGGT) : T0 + 6 ay Ön Tasarım Gözden Geçirme Toplantısı (ÖTGGT) : T0 + 14 ay Kritik Tasarım Gözden Geçirme Toplantısı (KTGGT) : T0 + 32 ay Teste Hazırlık Gözden Geçirme Toplantısı (THGGT) : T0 + 42 ay Toplam Süre : 48 ay 26
Değerlendirme Tip sertifikasyonu sürecinde çok sayıda motor ve rig testlerinin yapılması gerekmektedir. Bu sebeple ülkemizdeki test altyapısının uluslararası akreditasyona sahip olacak şekilde geliştirilmesi önem arz etmektedir. Sertifikasyon sürecine temel teşkil edecek çalışmaların proje sözleşme imzasından önce belirlenmesi, proje bütçe ve süre değerlendirmelerinin daha doğru yapılması için önem arz etmektedir. Özellikle uluslararası projelerde tasarım doğrulama ve sertifikasyon faaliyetlerine de katılımın sağlanması süreç ve yöntemlerle ilgili bilginin firmalara ve ülkemize kazandırılması açısından bir şart olarak görülmelidir. 27
Tusaş Motor Sanayii A.Ş. Arz Ederim 28