BAYBURT UN REKABET AVANTAJLARI Bayburt un Rekabet Avantajı Sağlayacağı Sektörler BAYBURT AR-GE GRUBU Kenan YAVUZ Bayburt Ar-Ge Çalışma Grubu TARIM Projenin Amacı Çözüm Önerileri HAYVANCILIK BOSB (Bayburt Organize Sanayi Bölgesi) Bayburt veya Dede Korkut Holding TURİZM Temel Sorunlar Kop Dağı Kayak Merkezi Çoruh Nehri Rafting Organizasyonları Tarih Turizmi: Bayburt Kalesi, Baksı Müzesi EHRAM Ehram Dokumacılığı 21 Ağustos 2005
BAYBURT UN REKABET AVANTAJLARI Bayburt un Rekabet Avantajı Sağlayacağı Sektörler Tarım Projenin amacı Çözüm Önerileri Tarım, Günden güne ekonomideki payı azalan tarım, aslında bayburt için bir rekabet avantajı sağlayabilir,.. TARIM Tarım sektörü, ülkemizin ekonomik ve sosyal gelişmesinde önemli görevler üstlenmiş ve bu görevini günümüze kadar etkin olarak sürdürmüştür. Türkiye ekonomisinde olduğu gibi Bayburt ekonomisindeki nispi payı azalmaktadır. Her yönüyle bölgemiz ve ilimiz açısından ekonomik ve sosyal bir sektör olma özelliğini korumaktadır. Projenin Amacı; Bayburt un tarım alanında rekabet avantajını göz önüne alıp, bu sektördeki sorunları takip ederek çözüm önerileri ortaya koymaktır. Bunun için ekonomik, ekolojik ve sosyal açıdan sürdürülebilir bir politikaya sahip olmak gerekir. Verimliliği artan tarım ve tarımsal sanayinin katkısıyla Bayburt un geniş bir alanda rekabet edebilen bir merkez haline dönüştürülmesi amaçlanmaktadır. Yazları kurak kışları soğuk bir iklim bölgesi içerisinde bulunan Bayburt, Çoruh nehrinin etkisiyle sulama sıkıntısı yaşamamaktadır. Bayburt ta yetiştirilen ürünler getirisi (çok iyi olmasa da) iyi olan ürünlerdir. Bu ürünlerin başında Pancar, Buğday, Patates, Fasulye gelmektedir. Organik tarım etkin değildir. Bu incelenmesi gereken önemli konulardan birisidir Bayburt ilimizdeki tarım sektöründeki sorunlara genel olarak bakarsak, bölgede olduğu gibi Bayburt ta da tarımsal iş gücü giderek azalmaktadır. Batıya göç her geçen gün katlanarak artmaktadır. Tarım sektöründe çalışanların eğitim-öğretim düzeyleri düşük. Sermaye yetersizliği ve sermaye-emek bileşimindeki dengesizliğin yanında tarım işletmelerinin küçük ölçekli olması, tarı arazilerinin miras yoluyla bölünmesi verimliliği azaltan başlıca nedenlerdir. Tarıma dayalı sanayinin olmaması(yeterli düzeyde) ve teknolojinin dışa bağımlı olarak pahalı olması sektörün önündeki engeller arasında yer almaktadır. 2
Sürekli kan kaybeden Tarım Sektöründe Çözüm Önerileri Bölgesel bir ürün politikası izlenebilir. Bölgeye has ürün yetiştirilebilir. Ayrıca diğer bir husus ise ürün çeşitliliğine gidilmelidir Çözüm Önerileri; Değişik yollarla çiftçinin, sektörün kayıt altına alınması Bölgeye, Kente has kaliteli ürün yetiştiriciliğini teşvik Özel sektörün teşvikini sağlamak(desteğini ) Taze ürünler için depolama sistemi kurulmalı Ürünler çeşitlendirilmeli Markalaşmalı Miras hukuku nedeniyle toprakları birleştirici Arazileri Toplulaştırma Kanunu yeniden düzenlenmeli Ulaşım sorunu ortadan kaldırılmalı, yolsuz arazilere yol getirilmeli Danışmanlık (Ziraat Müh. Dan. ) hizmeti sunmalı, teşvik edilmeli Soğuk, don, sel ve diğer doğal afetler için sigorta sistemi geliştirilmeli ve insanlar bilinçlendirilmeli İş gücünün bilinçlendirilmesi için gerekli adımlar atılmalı Organik tarıma geçilmeli, en azından denenmeli Şeker pancarı için bir işleme merkezi ve/veya Şeker fabrikası kurulmalı 3
HAYVANCILIK Bayburt ve bölgesi için en önemli rekabet avantajı sağlayacak sektörlerden bir diğeri de Hayvancılıktır. Ancak hayvancılık profesyonelce yapılmalı entegre tesisler kurulmalıdır Hayvancılık Bayburt için yine bir rekabet avantajı sağlayabilir. Özellikle büyük baş hayvancılık için can damarı haline gelmiştir. Ancak son yıllardaki kriz ve buna bağlı olarak göç bu sektöründe çökmesine neden olmuştur. Mezbahanenin önce özelleşip sonra kapatılması (etkinliğinin azaltılması) bu sektörün hazin sonunu çizmiştir. Devlet tarafından hayvancılık teşvik edilmeli, Mezbaha tekrar faaliyete geçirilmeli. Hayvancılık Bayburt için rekabet avantajı haline dönüştürülmelidir. Not; Bu konu grubumuz araştırma ekibi tarafından tekrar geniş kapsamlı olarak incelenecektir. 4
BOSB (Bayburt Organize Sanayi Bölgesi) Sanayi olarak beklenen gelişmeyi gösteremeyen Bayburt, yatırımcıların ilgisini çekecek projeler geliştirmeli, Organize Sanayi Bölgesinin alt yapı çalışmalarını tamamlamalıdır.. Bayburt Holding veya Dede Korkut Holding Güç Birliği Şirketleri oluşturulmalı, Yatırımcının ilgisi Bayburt a çekilmelidir Bayburt Organize Sanayi Bölgesi alt yapısı bitirilip acilen yatırıma hazır hale getirilmelidir. BOSB ile kentin sanayisi farklı boyutlara sıçramalıdır. BOSB da serbest bölge, teknoloji bölgesi, Nitelikli Sanayi Bölgesi gibi organizasyonlarda denenmelidir. Kurulacak Üniversiteyle iş birliğine gidilip Üniversite-Sanayi iş birliği gerçekleştirilmeli. OSB deki boş alanların satışı için büyük bir tanıtım hareketi ve kampanyalı satışlar düzenlenmelidir. Bayburt a Yatırım Yap, Pişman Olma, Bayburt Yatırımın Merkezi gibi Ortak bir sermaye gücü oluşturulmalı. Bayburt Holding, Dede Korkut Holding gibi güç birliği şirketleri vs Kooperatifçilik yoluyla Bayburt halkının tasarrufları KOBİ tarzında yatırımlara dönüştürülmeli. Bayburtlunun parası Bayburt ta kalıp Bayburt ekonomisine ilaç olacak, katkı ve katma değer sağlayacak, hem de yine Bayburtlunun kendi çocukları, kardeşleri, tanıdıkları ve/veya kendileri üretim sürecine katılıp istihdam oluşturacaktır. Bunun için Yerel Yönetimler, Odalar, STK lar ve Güç Birliği gibi Organizasyonlar öncülük etmeli, bunlar ise desteklenmelidir. Bayburt için ulaşım sıkıntı oluşturmaktadır. Maliyeti çok yükseltmektedir. Bu maliyeti azaltmak için demiryolu ağı Aşkale den Bayburt a ulaştırılmalıdır. Mevcut Karayolunda iyileştirilmeler yapılmalıdır. Özellikle Kop ve Ziganada Mevcut doğal sular kullanılmalı, değerlendirilmelidir. Sandık Suyu incelenip pazarlama yönünde girişimlerde bulunulmalıdır. Maden suyu da katkılı yada katkısız olarak değerlendirme sürecine alınmalıdır. Diğer Doğal kaynaklar için araştırma ve geliştirme çalışmaları yapılmalıdır. 5
TURİZM Geniş bir Turizm potansiyeline sahip olmasına rağmen Bayburt bu zenginliğini kullanamıyor. Hem tarihi hem doğal turizm potansiyeliyle büyük bir rekabet avantajına sahip olan Bayburt daha bir çok Türk vatandaşı tarafından hangi bölgede olduğu bilinmiyor Her Sektörde olduğu gibi bu sektörde de sorunlar vardır Bu sektörün en önemli sorunu Tanıtım eksikliğidir Kop Dağı En büyük eksikliği tanıtım ve büyük yatırım eksikliği Rafting iyi bir tanıtımla, spor yarışmalarıyla tanıtılabiliri Diğer bir kalkınmada rekabet önceliği Turizmdir. Şuan ki görüntü icabı Bayburt iç açıcı bir tablo çizmemektedir. Hâlbuki uygun şartlar sağlandığı takdirde, turizmin Bayburt için iyi bir kalkınma alternatifi olacağı açıktır. Ancak bu güne kadar hiçbir makro planda Bayburt için Turizm sektörünün önemli bir fırsat olduğu üzerinde durulmamıştır. Yerel yönetimin ve az sayıdaki girişimcinin dışında(yok kadar az) bu şehrin turizm potansiyelinin bir öncelik olduğu düşünülmemiştir. Temel Sorunlar Şunlardır; Kent sakinlerinin il turizmine duyarsızlığı Yerel idareler arasındaki eş güdümsüzlük Gerekli yatırım desteğinin sağlanamaması İlin gerekli reklâm ihtiyacının karşılanamaması Kop Dağı Kayak Merkezi Yanı başımızdaki Palandöken her yıl etkinliklerle birçok kişiyi turizme çeken Erzurum örnek alınmalıdır. Nasıl ki Palandöken bir kayak merkezi haline getirildi Bayburt ta da Kop Dağı bir alternatif olarak gösterilmelidir. Gerekli yatırımlar yapılmalı yaptırılmalı yoğun reklâm stratejisi izlenmelidir. Çeşitli etkinlik ve organizasyonlarla turist çekilmeli, cazip koşullar sunulmalı/sağlanmalı. Bayburt turizm açısından cazip bir kent olarak zihinlere kazınmalıdır. Çoruh Nehrinde Rafting Rafting denince akla Artvin gelmektedir. Aynı nehir Bayburt tan geçmektedir. Gerekli yatırımlar yapıldığında Bayburt rafting için merkez haline getirilebilir. Zamanında Erzincan da nasıl R.Yazıcıoğlu reklam için rafting yaptıysa Bayburt ta da aynı siyaset izlenmelidir. Çeşitli etkinliklerle insanlara sal yarışı(rafting) anlatılmalı, Bayburt un bu konu üzerindeki cazibesi gösterilmelidir. 6
Tarihi Yerler, Bayburt Kalesi ve Baksı Müzesi Bayburt, tarih kokan, tarihi her santiminde hissettiren bir şehir olmasına rağmen yine bu rekabet avantajını kullanamıyor Türkiye nin en ihtişamlı kalelerinden Bayburt Kalesi yarım bırakılan restorasyon(yenileme) çalışmasıyla yıkılıp dökülmeye, çürümeye terk edilmiştir. Yıllardır taş üstüne taş konmamıştır. Sarhoşların mekânı haline getirilmiştir. Bir tarih yok olup gitmektedir. Bayburt Kalesi gereken önem/ özen gösterilip ülke turizmine Hiçbir turizm şirketi açılmalıdır. Çeşitli organizasyon ve etkinliklerle tanıtımı tur programında Bayburt yer almıyor. yapılmalıdır. Özel korumaya alınmalıdır. Pisliklerden arındırılmalıdır. Dede Korkut, ağlar Baba, Şair Zihni, Baksı Müzesi gerekli yardımlar yapılıp, kaynak sağlanıp Şehit Osman ve tamamlanmalıdır. Bölgesel ve Uluslar arası toplantı, konferans ve Tabi ki buram buram tarih kokan seminerler için hazır hale getirilmelidir. Fuarların merkezi haline Bayburt Kalesi dönüştürülmelidir. Gösteri ve geçit alanı olarak turizme kazandırılamıyor yenilenmeli/eklenmeli/geliştirilmeli. Bayburt yakınındaki Karadeniz in turizm potansiyelinden faydalanmalı. Uzun göl e, Manastır a düzenlenen tur operatörleri ile görüşülüp aynı faaliyetlerin Bayburt için de yapılması sağlanmalıdır. Yeşil Bayburt için harekete geçilmelidir. Aydıntepe Yer Altı Şehri genişletilmeli ve gereken reklâm ve tanıtımlarla turist çekilmelidir. Yılanlı Köyü esrarı tüm dünyaya gösterilmelidir. 7
EHRAM-Ehram Dokumacılığı: Ehram hakkında: Kenan Yavuz Bayburt Ar-Ge Grubu k_yavuz@hotmail.com kenan@bayburt-arge.com 8