Aylık Süreli Ücretsiz Özgür Yazılım Dergisi 41 16.05 2012
Ö ne Ç ı kan l ar 05 Yıl: 3 41. Sayı MURAT DUMAN'LA RÖPORTAJ 16 Mayıs 2012 ODTÜ BÖTE'nin bel kemiği Murat DUMAN'la "Sistem Yönetimi"ni konuştuk. Yeni Ubuntu Tweak "Precise Tweak" 14 Sevilen sistem ayarları yönetme uygulaması, Ubuntu 12.04 ile birlikte yenilendi. Hatta adı da... 26 Dergi Ekibi: SABİT DİSKLER Aysel AKSU Bilgisayarımızın depolama birimleri ile ilgili detaylar... 23 Semetey COŞKUN Elif SUNĞUR Çağrı EMER Ceren ÇALICI GIMP 2.8 Yeniliklerle Geldi Üç yıl süren uzun bekleyişin ardından yeni sürümü duyurulan uygulamadaki yenilikleri değerlendirdik. Tasarım Ekibi: Elif SUNĞUR Ömer YATĞIN Ahmet YATĞIN CALLIGRA D i ğer Ba ş lı k l ar KOffice'nin devamı olan uygulama takımını inceledik. LibreOffice-4 08 SEO Eklentileri- 1 11 Dikkatimi Çekenler 21 Linux Dünyasından Haberler 29 18 web: sudo.ubuntu-tr.net e-posta: sudo@ubuntu-tr.net SUDO Dergisi, GNU/GPL lisansı ile dağıtılmaktadır. SUDO Dergi Tasarımında Tamamen "Özgür Yazılımlar" Kullanılmaktadır. Kullanılan Uygulamalar; Scribus, Gimp, Inkscape
MURAT DUMAN İLE RÖPORTAJ Aysel AKSU
Size diğer akademisyenlerin ve öğrencilerinizin ODTÜ BÖTE nin bel kemiği tabirini kullandıkları doğru mu? Bu soruyu tabii ki de diğer insanlara sormak gerekir; ama çoğunun bu tanımı ya da buna benzer tanımları kullandığını söyleyebiliriz. Sistem Yöneticiliği olarak adlandırdığımız alanda görev alan kişiler neler yapmaktalar? Ne kadar klasik bir cevap da olsa bu kişiler sistemleri yönetmekteler. Sistemlerin kullanıcılara sağlıklı bir şekilde hizmet verebilmesi için bu sistemleri ayakta tutmanız, düzenli olarak yedeklemeniz, güncellemelerini yapmanız ve olası güvenlik açıklarına yönelik testler yapmanız gerekmektedir. Bunların tamamına bir bütün olarak baktığımızda temel olarak sorunları çözdüğümüzü, kişilerin işlerini kolaylaştırdığımızı düşünebiliriz. BÖTE için bu sorunların birkaçı kullanıcıların yetkili oldukları bilgisayarlara merkezi sistem hesapları ile erişebilmeleri, derslerinde gereken yazılımları sorunsuz olarak kullanabilmeleri, akademisyenlerin derslerini işleyebilmeleri, akıllı sınıftan videokonferans, seminer, tez toplantıları yapabilmeleri, İntranet'e ve İnternet'e erişebilmeleri, yazıcı ve tarayıcıları kullanabilmek olarak tanımlanabilir. Bunların sadece birkaçı olduğunun tekrar belirtmek isterim. Bunların dışında sistemleriniz ile ilgili değiniyoruz bu sayımızda. Bu ayki röportajımızda, ODTÜ BÖTE nin BEL KEMİĞİ olarak tanınan Murat DUMAN Hocamızı ağırlıyoruz. Konumuz, SİSTEM YÖNETİMİ. Bölümümüz, hem donanım hem de yazılım alanında geniş bir yelpazeye sahiptir. Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri ismini alan bölümümüz, hem tasarım yönü ile hem de donanım yönü ile eğitim ve teknolojinin birleşiminden meydana geliyor. Şimdi Murat DUMAN Hocamız ile gerçekleştirdiğimiz röportajımızla baş başa bırakıyoruz sizi... her tür sorunu önceden görmeniz ve bu sorunlara karşı tedbirler almanız gerekebilir. Hocam merhaba, öncelikle kendinizden biraz bahsedebilir misiniz? Merhabalar, ben Murat Duman. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri (ODTÜBÖTE) Bölümü mezunuyum. Şu an aynı bölümde doktora yapmaktayım ve araştırma görevlisi olarak 4 yıldır çalışmaktayım. BÖTE'den mezun olmanızın sistem yöneticiliği alanında çalışmanız ile bir ilgisi var mı? Yararı oldu mu size bölümünüzün? Yoksa kendi çabanızla mı geldiniz bu noktaya? Hem BÖTE nin hem de kişisel çabaların bu konuma gelmemde büyük etkisi olduğuna inanıyorum. BÖTE bölümünde görülen derslerin birçoğu sistem yönetimi ile doğrudan ilgili olmasa da sistem yönetimi konusunda size yardımcı oluyor. Derslerde yapılan grup projeleri, yazılım geliştirme, işletim sistemi ve ağ sistemleri ile ilgili dersler, bölümdeki akademisyenlerin konularına hakim oluşu ve size de bu kültürü aktarmaları ile birlikte benim de bu alana ilgimin arttığını söyleyebilirim. Aslına bakarsanız kimi zaman bölümün ağ sistemleri sorumlusu, kimi zaman sistem yöneticisi, kimi zaman teknik destek grubu yöneticisi, kimi zaman da elektrik işleri sorumlusu olabiliyorum. Bu sistemlerin hepsi birbirine bağlı olduğu için sorumlusu olduğunuz kişilere kesintisiz hizmet verebilmeniz ve sorunlara hızlı bir şekilde müdahale etmeniz gerekiyor. Dolayısı ile 17:01 de mesaisini bitiren bir memur olmak yerine benim gibi bir ay bölümünde uyku tulumunda kalan biri de olabiliyorsunuz. Sistem yöneticisi olmak isteyen bir kişi kendini öncelikli olarak hangi alanda geliştirmelidir? Bence bir sistem yöneticisi öncelikle çalışacağı sistemlerin dilini çok iyi bilmelidir. Bahsettiğimiz dil herhangi bir programlama dili değildir. Nasıl ki insanlarla ve kurumumuzdaki çalışanlarla anlaşabilmek için ortak bir dil kullanıyorsak sistemlerle de anlaşabilmek ve sistemlerin kendi aralarında ve diğer sistemlerle anlaşabilmeleri Merhaba sevgili SUDO takipçileri. Uzun zamandır değinmediğimiz sistem yönetimi konusuna Aysel AKSU MURAT DUMAN İLE RÖPORTAJ 4
Donanım alanında uzmanlaşan kişiler sistem yöneticiliği alanında da uzman sayılabilir mi? Her zaman bu geçerli değildir. Donanım ile yazılım arasında bir iletişim yoksa ya da bu yazılımlara hakim olmamak Ferrari nizin sürücü koltuğuna bir bebeği oturtmak gibidir. Bu noktada arabanızın oyuncak olmadığını, bebeğin de henüz 6 aylık olduğunu Sistem yöneticiliğinde hangi tür yazılımlar kullanıyorsunuz? Bölümümüzde daha çok Microsoft ürünleri ve yazılımları kullanıldığı için sistemlerimizi yönetirken bu yazılımları ve servisleri kullanıyoruz. Uzaktan sunucu yönetimi yazılımları, ateş duvarı yazılımları, uzaktan merkezi güncelleme ve yazılım yükleme sistemleri, DNS kayıtlarıve ağ cihazlarının yönetimini sağlayan yazılımlar kullanıyoruz. Sistem yöneticiliği alanını düşündüğünüzde, açık kaynak kodlu işletim sistemlerini bu alanda nerede görüyorsunuz? Açık kaynaklı işletim sistemlerinin bizim bölümümüzde çok kullanılmadığını görüyorum. Bu konuda öncü olan birkaç akademisyenimiz var, ayrıca işletim sistemleri derslerinde de bu işletim sistemleri üzerinden dersler işleniyor, laboratuvarlar ve uygulamalar yapılıyor. Her ne kadar herhangi kapalı/yarı açık bir işletim sistemi ile karşılaştırma yapmak istemesem de kullanıcıların en çok etkilendikleri arkadaşları ya da tanıdıkları oluyor. Dolayısı ile bir sorunla karşılaştıklarında onlardan destek alma yoluna gidiyorlar. Çevrimiçi destek hizmetlerinin ve Türkiye de açık kaynak kodlu yazılım ve işletim sistemi alanında destek verenlerin görece (!) kısıtlı oluşu veya kullanıcıların bu hizmetlerin farkında olmayışı, tercih etmeyişi bu sistemlerin çoğunlukla arka planda kalmasına, toplum ve kurumlar tarafından destek görememesine sebep oluyor. Toplumsal farkındalığı artırdığımız ve geliştiricileri koşullara bağlamadan desteklemeye başladığımız zaman bu işletim sistemlerinin de önem kazanacağına inanıyorum. Büyük bir açık yüzünden tüm sistemlerimiz kullanılamaz hâle gelirse belki o zaman yoğurdu üfleyerek yemeye başlayabiliriz. Sistem yöneticiliği alanında bir oranlama yapacak olursak yazılım ve donanım alanları ne kadar dilimlere sahip olurlar? Tecrübelerime dayanarak yazılım alanının %100, donanımın %40 ve insan faktörünün de %60 olduğunu söyleyebilirim. Kiminize çok saçma gelse de hâlâ fişi takmadan cihazları çalıştırmaya çalışanlar, pilleri plastik poşetleri ile takanlar, ekran kartı olmayan bilgisayarı seri port ile monitöre bağlamaya çalışan bilgisayar mühendisi insanlar ile karşılaştım. Mükemmel insan olmadığı gibi mükemmel sistemler de yoktur. Bu sebeple sistem yöneticiliği alanında en büyük payı hata çözme ve ayıklamaya ayırmak istiyorum. Sanırım hepsi %400 yaptı. Keşke bir de 4 kat maaş alıyor olsaydık. varsayıyorum. Fakat donanım alanında uzmanlaşmış birinin zaten donanım ile bağlantısı olan birçok alanda da kendini geliştirmiş olacağını düşünürsek uzman olmasa da bu kişilerin yeterli bilgiye sahip olduğunu kabul edebiliriz. Bu noktada belirtmekte fayda olduğuna inandığım bir şey ise sertifikasyon. Her ne kadar Türkiye de oranlar düşük olsa da sistem yöneticiliği için deneyim ve sertifikasyonun hâlen önemli olduğuna ve yakın gelecekte de önemli olacağına inanıyorum. için uygun dilleri kullanarak haberleşebilmelerini sağlamalıyız. Ayrıca kullanıcılarımızın sorunlarını ve sistemsel olabilecek sorunları anlayabilmek için onların ne demek istedikleri değil de ne demek istemiş olabileceklerini bilmeniz gerekebilir. Sorun ne zamanlar ortaya çıkıyor, hangi şartlarda oluşuyor, kimler ya da hangi servisler etkileniyor gibi soruların sürekli tilki gibi aklınızdan geçmesi bu işin şartlarından bir tanesi. Bunların dışında bulut bilişimi, sanallaştırma ve özellikle güvenlik konularında da kendilerini geliştirmelerinin önemli olduğuna inanıyorum. Aysel AKSU MURAT DUMAN İLE RÖPORTAJ 5
sudo@sudo-dergi:~$! Sisteminizin hafıza durumunu öğrenmek için "free" ve "vmstat" komutlarını kullanabilirsiniz. LIBREOFFICE-4 Ceren ÇALICI
seçelim. Genişlik i %100, Yükseklik i de %25 yapalım. Konum bölümünden Yatay ı Soldan, 0.00 ve Paragraf alanı olarak düzenleyelim. Dikey i ise Üstten, 0.00 ve Kenar olarak düzenleyelim. Çerçeveleri, belgenizdeki metin, grafik gibi unsurların akışını kontrol etmemizi sağlayan kutucuklar olarak düşünebilirsiniz. Çerçevelerin kilit özelliklerinden biri, bunların birbirine bağlanabilmesidir. İki çerçeve birbirine bağlandığında metin, bir çerçeveden diğerine otomatik olarak aktarılır. Hatta bu iki çerçeve farklı sayfalarda olsa bile... Bu özellik ile çerçeve kullanımı, gazeteler veya diğer yazıya dayalı belgeler için idealdir. Şimdi aşağıda gördüğünüz gibi, metnin akışını çerçevelerle kontrol edebileceğimiz bir belge oluşturacağız. Yeni bir belge açalım. Menüden Ekle>Çerçeve diyelim. Karşımıza çerçeve penceresi çıkacak. Tür sekmesinden hem Genişlik i hem de Yükseklik i Göreceli olarak Seçenekler sekmesinden çerçeve adını Makale Başlığı olarak değiştirelim. Çerçeveler otomatik olarak Çerçeve# olarak isimlendirilir. Tabii buradaki # yerinde bir sayı yazar. Ama siz çerçevelere kullandığınız yere göre isim verirseniz bu, kullanım amaçlarını hatırlamanıza yardımcı olur. Varsayılan olarak çerçevelerin dört tarafında da kenarlıklar gelir. Ama biz sadece çerçevenin en altında bir kenarlık istiyoruz, diyelim. Kenarlık sekmesinde Satır ayarlaması ndaki ilk kutucuğu seçelim. Bu seçenek, bütün kenarlıkları kaldıracaktır. Çerçevenin en altına kenarlık yerleştirmek için Kullanıcı tanımlı mini ekranında en alt bölüme tıklayalım. Şimdi yazımızı iki sütuna ayıralım. Bunun için Sütun sekmesinde sütunların sayısını 2 yapalım ve Boşluk u da %6 seçelim. Tamam dediğinizde yeni çerçevenizi göreceksiniz. Çerçeveniz üzerinde elle ayarlama yapma ihtiyacı duyabilirsiniz. Bu ayarlamayı çerçevenin kenarlığına tıklayarak yapabilirsiniz. Kenarlık üzerinde yeşil noktalar göreceksiniz. Bunlar ile çerçevenizin boyutunu ayarlayabilirsiniz. Eğer bu yeşil noktaları göremiyorsanız ise çerçeveler kullanarak gelişmiş bir belge oluşturacağız. Böyle belgeler oluşturmakta Scribus gibi programları da kullanabiliriz; ama LibreOffice bize bunu daha kolay yoldan yapmamızı sağlayan araçlar sunar. Bu araçlardan biri de çerçevelerdir. Şimdilik bu çerçeve ayarlarıyla işimiz bitti. Çerçevelerimizi birbirine bağlamak için buraya daha sonra geri döneceğiz. Tamam dediğinizde belgenizde yeni bir çerçeve göreceksiniz. Bir kere daha menüden Ekle> Çerçeve yolunu izleyelim. Ve yine genişliğin ve yüksekliğin Göreceli olmasını istiyoruz. Genişlik i %100, Yükseklik i %75 olarak ayarlayalım. Yatay konumunu Soldan, 0.00 ve Paragraf alanı olarak düzenleyelim. Seçenekler den çerçeve adını makale gövdesi olarak değiştirelim. Kenarlık sekmesinden de bütün kenarlıkları silelim. Son yazımızda, paragraf biçemlerini kullanarak belgemizi biçimlendirmeye değinmiştik. Bu yazıda Ceren ÇALICI LibreOffice-4 7
kenarlığın üzerine tıklayarak bunları ortaya çıkarabilirsiniz. Çerçevenizin konumunu ayarlamak için Alt+Yön tuşlarını kullanabilirsiniz. Şimdi istediğimiz yerlerde iki farklı çerçevemiz var. Yazımızı yazmaya başlamadan önce bu iki çerçeveyi birbirine bağlamalıyız. İlk oluşturduğumuz çerçevenin kenarlığına çift tıklayalım. Çerçeve penceresi açılacak. Seçenekler sekmesinde Sonraki bağlantı için makale gövdesi ni seçelim. Böylece iki çerçevemizi birbirine bağlamış olacağız. Tamam dediğimizde belgemize geri döneceğiz. son kullandığımız dosyaları, uygulamaları görüp seçmemize ve videoları, dizinleri, dosyaları arayıp bulmamıza yarayan alan. Yapılan anket sonucu karşılık olarak "Ana Seçke" kullanılacaktır. Heads up Display (Akıllı Seçke): Ubuntu 12.04 ile gelen çok kullanışlı bir ana seçke türevi. 'Alt' tuşuna basıldıktan sonra hangi uygulamaya odaklanılmış ise onun simgesi ile o uygulamanın menü komutlarını Görsel üzerinde sağ tıklayarak bir görsel menüsüne ulaşırsınız. Buradan görsel için bir tanım ya da başlık yazabilirsiniz. Başlık ekledeğinizde resmin altında da bu başlığı görebilirsiniz. Bu özellik, belgenizdeki illüstrasyon ve diyagramlar için kullanışlı olabilir. Çerçeveleri nasıl kullanabileceğimiz hakkında da bir fikrimiz var artık. Bu sayede çok daha karmaşık belgeleri çok daha kolay hazırlayabileceğiz. Çerçeveleri birbirine bağlama özelliği ile bir sayfadan diğerine yazıların aktığı bir gazete oluşturabilirsiniz. yazarak arayabileceğimiz bir seçke açılıyor. Bu seçke ile aynı zamanda sistem tepsisindeki göstergelerin komutları da uygulanabiliyor. Bu kullanılan komutlar bir sonraki arama sonuçlarında (bulanık mantığın doğru değerlendirmesine göre) daha üst sıralara çıkıyor. Yapılan anket sonucu karşılık olarak "Akıllı Seçke" uygun görülmüştür. folder (dizin): Çok bildiğimiz bir kelime. Klasör olarak çevriliyordu. Ancak Türkçe karşılığı "dizin". Nautilus çevirilerinde dikkat ettiyseniz tüm çeviriler dizin olarak değiştirilmiştir. frame rate (kare oranı): Dizi ve film izlerken karşımıza çıkan bir terim. Karşılığı (Kulanıldığı yere göre değişebiliyor;) "Kare Oranı" ya da "Kare Hızı"dır. Hatta altyazı ararken videonun 'fps' değerine bakarız. Yani 'frames per second' açılımıyla saniye başı kare sayısı. indicator (gösterge): Sistem tepsisinde çeşitli uygulamalar hakkında bir durum bilgisi veren ve uygulamanın bazı özelliklerini kullanabilmemizi sağlayan araçlar için kullanılan Türkçe karşılık, Sonraki yazımızda LibreOffice Writer'in özelliklerinden birine daha değineceğiz: Bölümler. güçlü "Gösterge". Şimdi de ilk oluşturduğumuz çerçevemizin içine bir resim ekleyelim. Ekle>Resim> Dosyadan eklemek istediğimiz resmi seçip Tamam diyelim. Eğer seçtiğiniz görsel belgeniz için çok büyükse görseli yeniden boyutlandırabilirsiniz. Bunun için Shift tuşuna basılıyken görseli bir ucundan tutup şeklini değiştirebilirsiniz. Görseli çerçevenizin sağ köşesine yerleştirmek için sağ tık> Çapa> Çerçeveye yolunu izleyelim. Görsele çift tıklayarak Resim penceresini açalım. Metin dağılım sekmesinde görselin sol kısmında biraz boşluk bırakalım. Dash (Ana Seçke): Unity ortamında 'Super' tuşuna basıldığında çıkan; Belgede ilk oluşturduğumuz çerçevenin içine tıklayalım. Bir başlık atıp yazımızı yazmaya başlayalım. Unutmayın, ilk çerçevenin sonuna geldiğinizde Writer, sizi hemen ikinci çerçeveye götürecek. İlk sütunun sonuna geldiğinizde yazınızın devamını ikinci sütundan başlatacak. Eğer yazınız bir sayfadan uzunsa yazınızı oluşturacağınız başka bir çerçeveye bağlamalısınız. Bu şekilde belgenizin daha profesyonel bir görünüme kavuşmasını sağlarsınız. Kelimeler LibreOffice'te görseller bir çerçeve olarak değerlendirilir. Bir görsele çift tıkladığınızda iki yeni çerçeve sekmesi açılır: Resim ve Kes. Resim sekmesinde görseli yatay ya da dikey olarak çevirebilirsiniz. Ayrıca bu değişikliği yaparken bunun sadece etkin olan sayfayı mı yoksa bütün sayfaları mı etkileyeceğini de seçebilirsiniz. Kes sekmesinde ise görseli sağdan, soldan, üstten veya alttan keserek biçimini ayarlayabilirsiniz. Ceren ÇALICI LibreOffice-4 (Bu yazı Full Circle Magazine'nin 49. sayısından alınmıştır.) 8
sudo@sudo-dergi:~$ ASCII tablosu ile ilgili bilgi almak istiyorsanız Uçbirim'e "ascii" komutunu giriniz. Bu komutun çalışması için "ascii"nin yüklü olması gerekiyor. Bunun için Uçbirim'de "sudo apt-get install ascii" komutunu yürütünüz. SEO EKLENTİLERİ-1 Aysel AKSU!
SEO'nun vazgeçilmez parçası olan eklentileri incelemeye başlıyoruz. İlk eklentimiz: "All In One Pakete Nereden Ulaşabilirsiniz? SEO" Paketi, http://wordpress.org/extend/plugins/all-in-one-seopack/ adresinde karşınıza gelen Download Version1.6.14.3 isimli butona tıklayarak bilgisayarınıza indirebilirsiniz. Geçtiğimiz sayıda, SEO hakkında genel bir bilgilendirme yapmıştık. Bu sayımızda ise SEO dünyasına daha derinden bir giriş yapıyoruz. SEO, web sitelerimizi hazırlarken dikkat ettiğimiz kurallar dışında, eklentileri ile de birçok alanda bize yardımcı olmaktadır. Şimdi bu eklentilerden en etkili olanlarından birini anlatacağım size: All In One SEO. All In One SEO Paketinin İşlevleri Nelerdir? Google Analytics Uyumu: Google Analytics, sitenizin Google arama motorundaki aranma oranından tutun da günlük-aylık-yıllık periyotlarda ne kadar tıklandığına kadar ayrıntılı belgelendirme yapan bir sistemdir. Google Analytics, şimdilerde en çok kullanılan SEO analiz sistemidir. All In One SEO paketi, Google Analytics ile uyumludur. Meta etiketi, sitenizin reklamını yaptığınız alandır. Bu alanı kullanarak bir önceki yazımızda bahsetmiş olduğumuz anahtar kelimeleri öne çıkartabilirsiniz. Bunun yanında kullanıcıların arama motorlarına yazacaklarını tahmin ettiğiniz arama metinlerini de bu etiket içinde yazarak sitenizi bir işlem ile 5 kat, 10 kat daha erişilebilir hâle getirebilirsiniz. Otomatik Başlık Oluşturma: SEO uygulamalarında büyük öneme sahip olan unsurlardan biri de başlıktır. Bu paket ile bu işlem, bizim yapmamız gereken bir şey olmuyor. Çünkü bu paket, sayfalarımıza otomatik olarak başlık veriyor. Sonrasında, en üst kısımda olan yeni ekle sekmesine tıklamalısınız. Karşımıza gelen ekranda Ara, Yükle, Öne Çıkan, Popüler, En Yeni, Yeni Güncellenenler başlıklarından Yükle yi seçmelisiniz. Yükle.png isimli resim gelecek. Burada "Gözat" sekmesine tıklayıp indirmiş olduğumuz.zip dosyasını seçmelisiniz. Sonrasında, "Şimdi Kur" sekmesine tıklamalısınız. Böylece eklentiyi kurma işleminiz bitmiş oluyor. All In One SEO paketi, diğer birçok SEO paketi gibi, WordPress tabanlı blog yapısı üzerine kurulmuş sitelerde kullanılmaktadır. Blog unuzu kısa zamanda arama motorlarında yükseltmenizde büyük role sahip olacak bu eklentiyi kullanmalısınız. META Etiketi Uyumu: Sıfırdan bir web sayfası yaparken kendimiz yazmak zorunda olduğumuz <meta> etiketini, bu SEO paketi otomatik olarak oluşturmaktadır. Öncelikle WordPress tabanlı blog'unuzun "Yönetici Paneli"ne girmelisiniz. Panelinizin sol tarafında bulunan eklentiler sekmesine tıklamalısınız. All In One SEO Paketini Nerede Kullanırız? All In One SEO Paketi Nasıl Kurulur? Aysel AKSU SEO Eklentileri -1 (All In One SEO) 10
başlayabilirsiniz. Şimdi bir örnek ile uygulama yapalım. All In One SEO paketini kullanmayı öğrenmeden önce, her girdiğimiz içerik için etiketleme yapmamız gerektiğini bilmeliyiz. Peki, etiketleme nedir? Etiketleme, girmiş olduğumuz yazı içindeki önemli noktalara dikkat çekmek, arama motorlarında bu kelimeler arandığında üst sıralarda listelenmek gibi önemli noktalarda işe yaramaktadır. Özellikle blog yapısı üzerine kurulan sitelerde, etiketleme temel SEO desteğini sağlar. Resimde görmüş olduğunuz etiket alanına, içeriğinizde çokça bahsettiğiniz konu başlıklarını girmelisiniz. Örneğin; doğal sayılar ile ilgili bir konu anlatırken doğal sayılar, doğal sayılarda temel işlemler, matematik konu anlatımı, matematik soru çözümü gibi arama motorlarında sıkça aranacak konu başlıklarını, aralarına virgül koyarak yazmalısınız. Etiketleme işlemini bitirdikten sonra All In One SEO paketinin size destek olacak özelliklerini kullanmaya Resimde görmüş olduğunuz Başlık alanına, o sayfada yayınlayacağınız içeriğinizin başlığını yazmalısınız. Örneğin bu konuda biz Doğal Sayılarda Basamak Kavramı başlığını hem yazımızda hem de All In One SEO eklentimizde başlık olarak ayarladık. Resimde görmüş olduğunuz Açıklama alanı ise yazınızın tabiri caizse pazarlandığı alandır. Bu alana ne kadar etkili şeyler yazarsanız o kadar iyi olur yazınız için. Bu ne demektir? Bu demektir ki yazınızın okunurluğunu etkileyen en önemli alanıdır bu paketin. Buraya yazdığınız anahtar kelimeler ve cümleler, arama motorlarında açıklama olarak karşınıza çıkan alanlardır. Anahtar Kelimeler alanında ise, etiket alanına yazdığınız etiketleri kullanmalısınız. Etikette kullandığınız tüm anahtar kelime ya da kelime öbeklerini aynen buraya da Bu yazımızda, SEO uygulamalarında sitenizi olumlu yönde etkileyecek bir eklenti olan All In One SEO pakektini inceledik. Bir sonraki ay, yeni bir SEO teknolojisi ile görüşmek üzere. Özgürlüğün tadını çıkartın, SUDO ile kalın. Etiketleme, kullanıcıya erişim kolaylığı sağlamaktadır. İyi bir içeriğe sahip iseniz bu içeriğinizi kullanıcılara daha kolay ulaştırmak için mutlaka etiket kullanınız. Blog yapısındaki sitelerde kullanımı çok kolay olan bu yöntem, size SEO alanında çok yararlı olacaktır. yazmalısınız. Fakat şuna dikkat etmelisiniz ki anahtar kelime sayınız 15'i geçmemelidir. Bu alanda olup etiket alanında olmayan ya da etikette olup da burada olmayan kelimeler sitenizi olumsuz yönde etkileyecektir.! sudo@sudo-dergi:~$ Yanıt vermeyen bir pencereniz olduğunda Alt + F2 komut satırına "xkill" yazıp Enter'a basın, imleciniz çarpı şeklini alacak, sonra kapatmak istediğiniz pencereye tıklayın. Etiketleme Aysel AKSU SEO Eklentileri -1 (All In One SEO) 11
YENİ UBUNTU TWEAK İbrahim ALTUNOK
Ubuntu Tweak uygulaması, 0.1.2 sürüm numarasıyla ilk sürümünü çıkarttığı Eylül 2007 tarihinden beri, Ubuntu kullanıcıları için vazgeçilmez bir ayar yönetim uygulaması olagelmiştir. Geçen süre içerisinde de işletim sistemimizin ögelerinin sürekli bir değişim ve gelişim gösterdiği gibi, Ubuntu Tweak uygulaması da sürekli kendini yenilemiş ve geliştirmiştir. Ancak son zamanlarda, özellikle Gnome altyapısının sürüm atlaması ve Ubuntu'nun Unity ismiyle geliştirmiş olduğu yepyeni masaüstü arayüzü gibi nedenlerden ötürü, ayar yönetim uygulamaları alışkanlıklarımızda da bazı önemli değişiklikler yapmak zorunda kalmıştık. Özellikle de 11.10 sürümünün çıkışıyla Ubuntu Tweak uygulamasının bazı bileşenleri geçersiz duruma düşmüştü. Bir bakıma bu uygulamanın sil baştan geliştirilmesi gerekiyordu, desek abartmış olmayız. Dolayısıyla birtakım Ubuntu Tweak alışkanlıklarımıza veda etmekteydik. Ama 12.04 sürümünün çıkışıyla Ubuntu Tweak uygulaması bize alıştığımız tüm özellikleri sunan ve uyum sorunu yaşatmayan yepyeni bir sürümü ile «merhaba» dedi. Hattâ uygulamanın geliştiricisi, 0.7.0 sürüm numarasıyla duyurduğu bu yeni Ubuntu Tweak Sözü fazla uzatmadan incelememize başlayalım. Kısa bir özet olarak bu sürümde yeni olan neler var bundan bahsedelim biraz. Öncelikle önceki sürümlerde alışık olduğumuz, ancak 11.10 için çıkarılan 0.6 sürümünde yer verilmemiş olan dört önemli özellik geri döndü; Uygulama Merkezi, Kaynak Merkezi, Şablonlar ve Betikler. Kaynak Merkezi kısmına PPA-Purge desteği getirildi, Uygulama Merkezi kısmında ise Kurulu Uygulamalar görünümü eklendi. Kapıcı (Janitor) bölümüne Firefox, Chrome gibi uygulamaların önbelleklerini temizleme özelliği eklendi. Tüm uygulamada arama yapabileceğimiz bir arama çubuğu eklendi. Unity Başlatıcı (Launcher) için Liste Düzenleyici eklendi. Unity için eklenmiş olan ayarlar artırıldı. Giriş ayarlarını değiştirebileceğimiz bir bölüm eklendi. Bu tanıtımda anlatacağım bazı özellikler, 0.6 sürümüyle birlikte başlamış olduğu için bu tanıtım bir nevi 0.6 ~ 0.7 sürümlerinin tanıtımı olacak. Giriş Ekranı ve Arama Kutusu Mesela HUD ile ilgili bir ayar yapacaksınız ama nerede olduğunu bilmiyorsunuz, arama kutusuna HUD yazdığınızda size sonuç olarak Unity ayar bölümünü veriyor. Veya tema ile ilgili ne gibi ayarlar var merak ediyorsunuz, arama kutusuna "tema" yazmanız yeterli. Size içinde tema geçen tüm ayar bölümlerini listeliyor. Ayrıca "tab" tuşunu kullanarak arama sonuçları arasında gezinebilirsiniz. Geri Dönen Dört Önemli Özellik Önceki sürümlerde alışık olduğumuz, çok işimize yarayan, ancak yeni Ubuntu sürümlerinde uyum sorunu yaşattığı için kaldırılmış olan dört bölüm, 12.04'ün şerefine çıkarılan bu yeni sürümde tekrardan bizlerle birlikte. Hem de bazı ekstra özelliklerle. Giriş ekranında 0.6 sürümüyle birlikte yeniliğe gidilmişti. Bana göre en önemli özelliklerden biri, Kaynak Merkezi yönetmemize yarayan bir uygulamadır. Belki de bir işletim sisteminin başarısını ölçmede ayar yönetim uygulamasının becerileri en önemli ölçütlerden biri olarak kabul edilebilir. Bir ayar yönetim uygulamasının becerisi de ne kadar çok sistem ayarına müdahale edebildiği ile ölçülür muhakkak. Bu yeni arayüzde sol tarafta bilgi kutucukları, sağ tarafta da son kullanılan bölümler listeleniyor. Üstte de uygulamanın ana sekmeleri bulunuyor. 0.7 sürümüyle birlikte sol taraftaki bilgi kutucuklarının olduğu bölüm kaydırılabilir (scrollable) hâle getirildi. Üst tarafa da bir adet Arama Kutusu eklendi. Bu arama kutusu, bulanık arama tekniğiyle sadece ayar bölümleri arasında değil, yapılabilecek tüm ayarlar arasında arama yapıyor ve o ayarların bulunduğu ayar bölümlerini listeliyor. uygulamasının kod adını 12.04'e atfen "Precise Tweak" olarak belirledi. Bir işletim sistemi kullanırken en çok ihtiyaç duyduğumuz şey, hiç şüphesiz, sistem ayarlarını İbrahim ALTUNOK YENİ UBUNTU TWEAK "PRECISE TWEAK" 13
YENİ UBUNTU TWEAK "PRECISE TWEAK" İbrahim ALTUNOK dosya şablonlarınızı ayarlayabilirsiniz. Yeni bir betik veya şablon eklemek isterseniz, betik veya şablon dosyanızı Ubuntu Tweak uygulamasının üzerine sürükleyip bırakabilirsiniz. istediğiniz komutu ekleyebilmenizi sağlıyor (Bu özellik MyUnity uygulamasında da mevcut.). Diğer iki geri dönen bölüm de, Şablonlar ve Betikler. Bu iki bölümü kullanarak Nautilus betiklerinizi yönetebilir, yeni Mesela sistem dizinlerinden birisini sık sık yönetici olarak açan birisiniz. Örnek olarak /usr/share/themes dizini olsun. Yani yer imlerine eklemek bile pek de işinize yaramayan bir işlem. Ubuntu Tweak sayesinde başlatıcı listenizdeki Ev Klasörü simgesinin sağ tık menüsüne bu konumu yönetici olarak açacak komutu ekleyebilirsiniz. (sudo nautilus /usr/share/themes) Veya, Google Chrome'un App görünümünü (adres çubuksuz ve düğmesiz görünümünü) kullanarak GMail hesabınızın açık olduğu bir pencere istiyorsunuz. Chrome başlatıcısının sağ tık menüsüne (resimde görüldüğü üzere) "/opt/google/chrome/google-chrome --app=http://mail.google.com" Unity Hızlı Liste Düzenleyici komutunu eklemeniz yeterli. Bana göre yeni sürümle gelen özelliklerin en güzellerinden biri de bu. İlk bakışta sadece başlatıcı simgeleri ekleyip kaldırmaya veya sırasını değiştirmeye yarıyormuş gibi anlaşılabilir. Elbette bu işlemleri de yapıyor, ama bundan daha da önemlisi, başlatıcıların sağ tık menüsüne Unity Ayarları Unity ile ilgili ayarlarda MyUnity'den sonra Ubuntu Tweak uygulaması önemli bir alternatif olarak kabul edilebilir. Ayrıntılı olarak incelemedim; ancak gördüğüm kadarıyla Bir diğer geri dönen bölüm, Uygulama Merkezi. Bu bölüme de yeni bir özellik olarak "Yüklenen Uygulamalar" sekmesi eklenmiş. Bu sekmeye geçerek sisteminizde kurulu olan uygulamaların listesini görebilirsiniz, kurulu olan bir uygulamanızı kaldırabilirsiniz. Bilgisayarımızdaki önbellek dosyalarını, kullanılmayan paketleri ve paket kaldırma işlemlerimizden arta kalan artıkları temizleyen Kapıcı, 0.7 sürümüyle birlikte artık sistemimizdeki diğer uygulamaların da önbelleklerini temizleyebilme özelliğine sahip. Windows'ta CCleaner kullananların aşina olacağı bu özellik ile Firefox, Chrome, Opera gibi tarayıcılarınızın, eposta uygulamalarınızın, kısacası önbellek kullanan herhangi bir uygulamanızın önbellek dosyalarını sisteminizden temizleyebilirsiniz. bölümüne PPA Purge desteğinin getirilmiş olması. Ne işe yarıyor bu özellik derseniz, diyelim bir PPA kaynağını sisteminize eklediniz ve bu PPA ile birkaç paket kurdunuz, kaldırmak istiyorsunuz. İşte PPA kaynağı size nasıl bu paketleri kurdurduysa, PPA Purge olayı da bu PPA ile gelen paketlerin hepsini kaldırmanıza yarıyor. Kapıcının Yeni Temizlik Alanları 14
0.7 sürümüyle birlikte Ubuntu Tweak uygulaması, MyUnity ile yapılabilen Unity ayarlarının hepsini yapabiliyor. Sadece MyUnity'de bulunan "kurulabilir uygulamalar" ve "son kullanılan uygulamalar" sekmelerini kapatma özelliği Ubuntu Tweak'te yok, ama Ubuntu Tweak uygulamasında da MyUnity'de olmayan, HUD aracını açıp kapatma özelliği mevcut. Diğer ayarlar bildiğiniz üzere, başlatıcı simge boyutu, şeffaflık ayarlaması, panel şeffaflığı gibi Unity ile hayatımıza girmiş olan ayarlardan oluşuyor. süresini ayarlamak ve yatay ve dikey düzlemdeki çalışma alanlarının sayısını ayarlamak. Diğer Birkaç Önemli Yenilik 0.7 sürümüyle getirilen önemli yeniliklerden biri de, tema ayarlama bölümüne "tema kurma" özelliğinin getirilmiş olması. Bu kısmı kullanarak yeni tema kurabilirsiniz. Ancak şimdilik sadece simge teması kurulumuna destek veriyor. Uygulamanın arayüzü de yenilendi ve daha şık bir görünüme kavuştu. Artık önceki sürümlerdeki gibi pencerede mevcut genişliğin tamamına yayılan ayar satırları yerine pencerenin orta kısmına yerleşmiş ve mantıklı bir genişliğe sahip ayar satırları var. Ayrıca her ayar satırının sağ tarafına bir adet de "sıfırlama" düğmesi eklenmiş durumda. Eğer Uçbirim le uğraşmak istemiyorsanız, ubuntutweak.com sitesi üzerinden doğrudan.deb paketini indirip Yazılım Merkezi aracılığıyla kurabilirsiniz. 0.7 sürümü sadece Ubuntu 11.10 ve 12.04 sürümlerinde kurulabilmektedir. 11.04 ve öncesindeki Ubuntu sürümleri için 0.5.x serisini kullanmak zorundasınız. Son Söz Gönül isterdi ki etraflıca bir inceleme yapıp Ubuntu Tweak uygulamasındaki mevcut tüm ayarları anlatabileyim. Ancak buna ne benim zamanım, ne de dergi sayfaları yetebilir; çünkü bu uygulama sayesinde sistemde ayarlanabilir ne varsa neredeyse hepsine dokunabiliyorsunuz. Yine de özellikle 11.10 sürümüyle birlikte karşımıza çıkan uyum sorunlarının ardından çıkmış olan tam uyumlu ilk sürüm olmasının şerefine, şöyle bir önemli yeniliklerini paylaşayım istedim. Umarım faydalı olmuşumdur. Teşekkürler. Kaynak http://blog.ubuntu-tweak.com/2012/04/25/precise-tweak-ubuntu-tweak-0-7-0- Çalışma Alanı ayar bölümünde yapabileceğimiz ayarlamalar sadece şunlar; ekranın köşelerine görevler atamak, bu köşelere fare ile gidildiğindeki gecikme Kurulum Ubuntu Tweak uygulaması, her zaman olduğu gibi yine released.html Bildiğiniz üzere 12.04 ile birlikte LightDM ekranına, kullandığımız masaüstü resmini kendi arkaplanı olarak takip edebilme özelliği eklendi. Bunun yanısıra bazı ayarlamaları da Ubuntu Tweak uygulaması yardımıyla yapabilirsiniz. Yapılabilecek ayarlar şunlar; giriş ekranının arkaplanına ızgara çizdirmek, giriş sesini açıp kapatabilmek, şifre girdiğimiz giriş penceresinin temasını değiştirebilmek, giriş ekranının arkaplan resmini değiştirebilmek ve sol altta görünen logoyu değiştirebilmek. sudo add-apt-repository ppa:tualatrix/ppa sudo apt-get update sudo apt-get install ubuntu-tweak Çalışma Alanı Bildiğiniz gibi yeni sürüm Unity'lerle birlikte Compiz özel olarak ayarlandığından bazı Compiz ayarlarını yapmak sistemde sıkıntıya yol açabiliyor. Bu yüzden de zaten CCSM uygulamasının açılışına bir adet uyarı penceresi eklediler. Ubuntu Tweak geliştiricisi de önceden Compiz Ayarları olarak koyduğu ayar bölümünün ismini Çalışma Alanı olarak değiştirip birtakım ayarlamaları kırpma yoluna gitmiş. Tualatrix PPA kaynağı kullanılarak kuruluyor. Bunun için şu komutları uygulamanız yeterli: LightDM Giriş Ekranı Ayarları İbrahim ALTUNOK YENİ UBUNTU TWEAK "PRECISE TWEAK" 15
ONUNLA HEPSİ BİR ARADA: CALLIGRA 2.4 if
KOffice'nin devamı niteliğinde olan Calligra, tasarım ve ofis uygulamalarını bir arada sunuyor. Calligra Word: Kelime İşlemci Calligra Flow: Çizelgeler ve İş Akış Şemaları Pek çok belge biçimini destekleyen uygulamaya ilerleyen dönemlerde yeni uygulamaların ekleneceği de söyleniyor. Kexi Visual: Sanal Veri Tabanı Braindump: Not Defteri Tasarım Uygulamaları Krita: Çizim Uygulaması Karbon: Vektörel Çizim Uygulaması Yönetim Uygulamaları Calligra Plan: Proje Yönetimi Calligra ekibi, bir yıl önce başlayan uzun bir yolun sonunda Calligra Projesi'nin ilk kararlı sürümünü sunuyor olmanın gururunu yaşıyor. RESİM-CALLIGRA-PLAN Calligra'nın masaüstü sürümü Calligra Suite olarak adlandırılıyor ve 2.4 sürümünde bu uygulama takımı içerisinde aşağıdaki uygulamalar yer almaktadır: Ofis Uygulamaları Calligra Sheets: Hesap Çizelgesi Calligra Stage: Sunum Bu uygulamaların mobil cihazlar için dokunmatik ekranlara uygun olarak geliştirilen uyarlamaları da bulunmaktadır ki 2.4 sürümü için yazılan iki tanesi aşağıdadır: Calligra Mobile: Nokia N900 akıllı telefonlar için geliştirilen, belgeleri görüntülemenin yanı sıra belgeler üzerinde işlem yapmanızı da sağlayan uyarlamadır. Metin, hesap çizelgesi ve sunu dosyalarını deskteklemektedir. Calligra Active: Plasma Active [1] tabletlere çok iyi uyum sağlayan, daha modern bir kullanıcı ara yüzüne sahip bu uyarlama henüz sadece belgeleri görüntülemenizi sağlıyor. Birçok şirket Calligra'yı ofis uygulamalası olarak kullanıyor. Bunlardan biri olan Nokia, Calligra Ofis motorunu Harmanattan Meego için Belge (Documents) uygulamasında kullanıyor. Ayrıca bütün N9 telefonlar Calligra yüklü olarak gelmektedir. Calligra, Açık Belge Formatını (ODF) temel dosya formatı olarak kullanıyor ki böylece Calligra OpenOffice.org, LibreOffice ve Microsoft Office gibi diğer uygulamalarla Calligra; ofis, tasarım ve yönetim alanlarındaki ihtiyaçları karşılayabilecek birçok uygulamadan oluşan bu alandaki en geniş uygulama takımıdır. Masaüstü bilgisayarlarının yanında tablet ve akıllı telefon gibi mobil aygıtlarda da kullanılabilen Calligra'nın, proje olgunlaştıkça barındırdığı uygulama sayısının da artacağını umuyoruz. Calligra'ya Giriş İf ONUNLA HEPSİ BİR ARADA: CALLIGRA 2.4 17
ONUNLA HEPSİ BİR ARADA: CALLIGRA 2.4 uyum içerisinde çalışabilmektedir. Ek olarak belgeleri Microsoft Office dosya formatında, bulabileceğiniz en iyi şekilde dışa aktarmaktadır. Bu Sürümdeki Gelişmeler Calligra'nın ilk kararlı sürümü olduğu için gelişmelerden belki bahsetmemek gerekir; lâkin Calligra KOffice'nin devamı olduğu için KOffice kullanıcılarının Calligra'nın kendilerine ne sunduğunu bilmelerinde fayda var. Aşağıda bazı önemli gelişmeler verilmiştir: - Calligra, ODF'nin gelişmiş "layout" özelliklerinden birçoğunu yapabilen, tamamen yeniden yazılmış bir metin "layout" motoruna sahip. Bunun içinde, bir sayfadan daha geniş alan kaplayan tabloları, dipnotları, sonnotları ve görebilirsiniz. Bu sürümün kaynak kodu buradan[2] temin edilebilir ve elbetteki çeşitli işletim sistemleri ve dağıtımlar için ikili paketlerimiz de mevcut[3]. Windows için KO GmbH[4] tarafından paketlenen ikili paket buradan[5] temin edilebilir. - Kullanıcı ara yüzü daha kullanışlı kılındı. Kelime işlemci içerisindeki metin biçimlendirmek için kullanılan birçok "dock" tek bir alanda toplandı. Calligra suiti OSX için derlemek isteyen gönüllülere kapımız açıktır. Kexi modern bir "modeless" arayüz görünümüne kavuşturuldu. [1] http://plasma-active.org/ [2] download.kde.org/stable/calligra-2.4.0/calligra-2.4.0.tar.bz2 - Calligra şimdi ODF özelliklerinin büyük kısmını yapabiliyor. Buna örnek olarak satır sonlarının oklara benzemesini gösterebiliriz. - İş akış şeması ve çizelgeler de dahil birçok yeni uygulama mevcut. "Braindump", Calligra ailesinin en yeni üyesi. - Calligra Active dokunmaktik aygıtlar için yeni arayüze sahip, özellikle Plasma Active'le çok uyumlu. - Microsoft belge formatları için içe aktarma filtreleri geliştirildi. - Teknik yönünden bakarsak biçimleri kullanma, özellikle biçim "aktarımı" artık çalışıyor. Gelişmiş metin dosyaları için "Dönüştürme (Roundtripping)" de geliştirildi. - Calligra'nın neredeyse tüm parçaları daha iyi bir seviyeye getirilmekle kalınmadı, birçok hata da çözüme kavuşturuldu. [3] http://userbase.kde.org/calligra/download#stable [4] http://www.kogmbh.com/index.html [5] http://www.kogmbh.com/download.html Kelimeler column (dikeç): Çizelgelerde karşılaşılan bu kelimeyi "sütun" olarak biliyorsunuz daha çok. Asıl işimiz "Dikeç"ler sayesinde oluyor. detail (ayrıntı): Ayrıntılara dikkat ediyor musunuz? Detaya girebilirsiniz ancak ayrıntılar fark yaratır. Kullanıcı, istediği takdirde bu "dock"ları belge etrafında herhangi bir yere yerleştirebilmekle kalmıyor, ayrıca bu "dock"ları ayrı bir pencere olarak da kullanabiliyor. Kullanıcının bu arayüz düzenlemesini kaydedilip bir dahaki oturumda tekrar kullanabiliyor olması Calligra'nın bir diğer artısı. Sen de dene: Calligra Suite'deki uygulamalar, günümüzün geniş ekranlarına uygun olan modern bir kullanıcı arayüzü konseptine uygun olarak tasarlanmıştır. Örnek olarak, çoğu metin biçimlendirme işlemlerinin, pencerenin üstü yerine yanına konumlandırılan "dock" aracılığıyla yapılmasının sağlanması gösterilebilir. Bu yolla belge içeriği için daha fazla alan açılmakta ve iletişim/uyarı/bildirim kutularının yazının üstünde çıkması engellenmekte. pstree -p komutunu kullanarak işlem ağacını resim gibi diğer nesneleri düzenleme özelliği de dahil. Bu "layout" motoru, bütün uygulama takımında kullanılabiliyor. Kelime İşlemci uygulamasının büyük bir kısmı yeniden yazıldı aslında; ama bunun kullanıcı tarafından fark edilebileceğini söyleyemeyiz. İf! sudo@sudo-dergi:~$ 18
sudo@sudo-dergi:~$ Eğer arka plandaki bir işlemin çalışmaya devam etmesini istiyorsanız "disown" komutunu kullanabilirsiniz. DİKKATİMİ ÇEKENLER Onur ALTINTAŞI!
ülkeler arasına sokuyor. Arnavutluk, Bosna Hersek ve Sırbistan'dan daha yüksek bağlantı hızımız olduğu belirtilen rapora göre dünya ortalaması olan 2,3 Mbps'den daha yüksek bir ortalama bağlantı hızına sahibiz. Ayrıca 3 yıllık dönemde ortama 1.290 Kbps'den 2.752 Kbps'ye yükselen bir bağlantı hızımız oluşmuş. girmesi oldu. Ama tek dikkatimi çeken bu haber olmadı tabii ki. İşte bu ay "Dikkatimi Çekenler". Türkiye'nin Yeni Lideri Ubuntu & OEM Sabit Disk Sorunsalı Bitiyor mu? 2011 Ekim ayında Tayland'da yaşanan sel felaketi nedeniyle sabit disk üretimi sekteye uğramış, bu da sabit disk fiyatlarının yükselmesine neden olmuştu. Sabit disk üreticisi Western Digital'ın yaptığı açıklamaya göre yaşadıkları üretim sıkıntısını Hitachi firmasını satın alarak aştıkları ve Haziran ayı itibarıyla yaşanan darboğazın aşılacağı açıklandı. Fakat bu son kullanıcıya ne zaman ve ne kadar yansır bilinmez. Türkiye'nin İnternet'i 20 yaşında! 12 Nisan 1993'te 64 Kbps kapasiteli kiralık hat ile gerçekleştirilen ilk İnternet bağlantımız ODTÜ'nün Bilgi İşlem Daire Başkanlığı sistem salonundaki yönlendiricilerle ABD'deki NSFNet (Ulusal Bilim Vakfı Ağı) arasında kurulmuştu. İşte bu iki taraf arasında kurulan TCP/IP protokolu üzerinden de ülkemizin ilk İnternet bağlantısı gerçekleştirilmişti. Türkiye'nin Ortalama İnternet Hızı Ne Kadar? Electronic Arts Ubuntu'da Akamai şirketinin yayımladığı "Küresel Inetrnet Raporu", 2011 yılı sonu itibarıyla Türkiye'deki ortalama İnternet hızının 2.752 Kbps olduğunu yazdı. Bu ortalama bağlantı hızı Türkiye'yi Avrupa'daki en düşük İnternet hızına sahip Linux'un yaygınlaşmasıyla birlikte Windows tarafında nam salmış pek çok şirketin de Linux'a göz kırpmaya başladığını görüyoruz. Bunun son örneği ise Electronic Arts. "Ubuntu Developer Summit"'de netleşecek olan açıklama, yazıyı Her ne kadar farkında olmasak da Türkiye pazarı İnternet pazarında önemli bir yere sahip. Bunu sosyal ağlardaki etkinliğimizden ya da İnternet tarayıcılarının pazar paylarına olan etkimizden anlamak mümkün. Türkiye'deki İnternet tarayıcılarının son bir yıllık kullanım oranlarına baktığımızda Google Chrome, Microsoft Internet Explorer ile olan kullanım oranı farkını yavaş yavaş kapatıyordu. Internet Explorer "hafta içi" kullanım oranlarında kazandığı yüksek rakamlarla yerini korumayı başarıyordu. Bundaki temel etken, şirketlerde Microsoft Windows işletim sistemlerinin kullanılması ve BT ekiplerinin kullanıcı yetkilerini kısıtlamaları nedeniyle BT tarafından izin verilmeyen hiçbir yazılımın bu bilgisayarlara yüklenememsiydi. Hafta sonuna baktığımızda ise Internet Explorer'ın hafta içine oranla çok düşük kullanım yüzdesine sahip olduğu görülüyordu. Di'li geçmiş zaman kullanıyorum; çünkü StatCounter'ın nisan ayı raporlarına göre Google Chrome Türkiye piyasasında liderliğini ilan etmiş oldu. Google Türkiye ise bunu kendi blog'unda da duyurdu. kaleme aldığımda netleşmediği için detaylara giremiyorum. Fakat, Baby Steps ve Lord of Ultima isimli oyunlar şu anda Ubuntu Yazılım Merkezi'nde bedava olarak sizleri bekliyor. Önümüzdeki yıl satılacak kişisel bilgisayarların %5'i Ubuntu yüklü olarak satılmış olacak. Canonical'dan Chtis Kenyon'un yaptığı açıklamaya göre Ubuntu yüklü aygıt sayısının 2014-2015 yıllarında 200 milon adeti bulmasını hedefleyen Canonical, bunu Ubuntu TV, akıllı telefonlar ve defter bilgisayarlarla sağlamayı planlıyor. Unity 2B'ye Diyebiliriz! 12.10 Sürümüyle Elveda Ubuntu Developer Summit pek çok yol haritasının belirtilerinin olduğu bir organizasyon. Yapılan fikir alışverişlerinde masaüstü sürümlerden Unity 2B'nin çıkarılabileceği fakat telefon ve TV versiyonlarında devam edebileceği tahmin ediliyor. Ubuntu kullanıcıları için bu ayın en önemli haberi, her hâlde EA oyunlarının "Yazılım Merkezi"ne Onur ALTINTAŞI DİKKATİMİ ÇEKENLER 20
GİMP 2.8 YENİLİKLERLE DOLU Ömer YATĞIN
sürümde kararlı hâle geliyor. GIMP hayranlarına iyi haber: Geliştirmede geçen uzun üç yılın ardından GIMP'in son kararlı sürümü Belki de benim en çok şikâyet ettiğim özelliklerden biri de metinlerin düzenlemesindeki sorunlardı. Yeni sürüm ile metin düzenlemesinde yeni pencere açılmaksızın çalışma alanında metinleri düzenleyebilirsiniz. Ama ne yazık ki hâlâ metinleri döndürme gibi özellikleri kullandığımızda katmanımız metin özelliğini kaybediyor. Sanırım bunun diğer sürümlerde gerçekleştiğini görmek herkesi mutlu edecektir. duyruldu. Önceki sürümlerinde birçok işlevi başarı ile yapan GIMP, kullanıcı arayüzü hakkında bazen eleştiriler alıyordu. GIMP in yeni sürümü ile hem ilk kullanıcıya hem de son kullanıcıya hitap etmeyi başardı. GIMP'in resmî web sitesinde yapılan duyuruda, kullanıcılar tarafından kullanıcı arayüzündeki önemli değişiklikler in geliştiricilerin ürün vizyonu ile örtüştüğü belirtildi. GIMP 2.8'deki yeniliklerle ilgili GIMP Users sitesinde harika bir özet bulunuyor, biz burada birkaç göz alıcı özelliği ele alacağız sadece: Tek Pencere Modu Bu özellik, çok uzun zaman önce önerilmişti; nihayet bu Photoshop'tan dönüştürülen dosyalar, grup katmanlar hâline gelebiliyor ve bir tıklamayla katmanlarda yaptığınız herhangi bir değişiklik bütün grup üzerinde görülüyor. Canvas'ta Metin Düzenleme GIMP 2.8 açılır pencerelere gerek duymadan metinler üzerinde düzeltmeler yapmanızı sağlıyor. Ve nihayet bu özellikle yeni sürümde bizleri heyecanlandıran grup layer özelliği geldi. Katmanlar GIMP 2.8, geliştirmelerdeki zenginlikle övünüyor, hem de hepsiyle... Farklı pencerelerde çalışmak bazen avantaj gibi de dursa, tek pencerenin kolaylığı nihayet yeni sürüm ile geldi. Uzun süreli çalışmalarınızda hız ve pratiklik sağlayacağını düşündüğümüz bu özelliği umarım siz de çok seveceksiniz. Bu özelliği kullanmak istemeyenler için, farklı pencerelerde devam etmek mümkün. Tek pencere moduna geçmek için; Pencereler> Tek Pencere Kipi yolunu kullanabilirsiniz. Layer (Katman) Grupları Ömer YATĞIN GIMP 2.8 YENİLİKLERLE GELDİ 22
GIMP 2.8 YENİLİKLERLE GELDİ cd komutunu kullanarak bir önceki çalışan dizine dönebilirsiniz. da kurabilirsiniz. Bunun için aşağıdaki komutları Uçbirim de yürütmeniz yeterli: penceresinde sağa tıklayıp Yeni Katman Grubu diyerek, grup katmanları şeklinde çalışmak mümkün. Katman penceresinde, katmanlarımızı sürükleyip grubumuzun içine bıraktığımızda istediğimiz katmanı istediğimiz gruba almış oluruz. Katmanlarla çalışmak sizlere çok büyük kolaylık sağlayacaktır. sudo add-apt-repository ppa:otto-kesselgulasch/gimp sudo apt-get update && sudo apt-get install gimp Farklı Renk Kanalları ile Çalışma Olanağı Gözümüze çarpan diğer yenilikler; * Açılış ekranı değişmiş ve hoş bir hava katmış. Sanki tasarımlarımızda o hoşluğu yakalamamızı ister gibi. * Yükleme grafikleri dairesel şeklini almış. Ve inanın tasarımla uğraşan insanlar olarak bunlar hep gözümüzde artı olarak kalacak. * Ölçeklendirme çubukları yeni şekli ile karşımıza çıkıyor. * Kafes döndürme özelliği eklenmiş. * Alt çubukta bize ipuçları veriyor. Son kullanıcı için çok faydalı bir özellik. 8 bit ten 32 bit e kadar farklı görüntü kanalları ile çalışma olanağını bize sunuyor. Bu, bit derinliğini hassas kullanılabilir hâle getiriyor. Yüksek aralıklı dinamik görüntüleme çalışma alanına sahip olabiliriz. Kurma GIMP 2.8'i edinmenin birden fazla yolu var. Paketini sitesinden gimp.org/downloads indirip elle kurabilirisiniz: Eğer daha kolay bir yol arıyorsanız Ubuntu 12.04'e PPA'dan Ömer YATĞIN! sudo@sudo-dergi:~$ 23
SABİT DİSKLER Sibel DOĞAN
Sabit diskler bilgisayarınızın depolama birimidir. Sabit diske saklanan bilgiler kalıcı olarak saklanır. Siz silmediğiniz veya sabit diskiniz zarar görmediği sürece sabitdisk içinde saklanır kaydettiğiniz veriler. Kısaca HDD olarak gösterilir veya hard disk olarak adlandırılır. Sabit diskte saklanan bilgiler kalıcı olarak kaydedildiği için elektrik kesintisi durumunda ya da bilgisayarınız kapalıyken bu verilere bir şey olmaz. Sabit disklerin içinde birden fazla plaka bulunmaktadır. Bu plakaların hem alt tarafına hem üst tarafına veri yazılabilmektedir. Bu plakaların her biri üzerinde plakadaki veriyi okumak için kafalar bulunmaktadır. Plakalar üzerinde bulunan dairesel çizgilerin pasta dilimi şeklinde bölünmesiyle oluşan parçaya ise sektör (sector) adı verilmektedir. Her bir sektör 512 mb veri saklamaktadır. Sabit Disklerin Yapısı Sabit Disk Çeşitleri Tüm sabit disk çeşitleri benzer boyutlarda olmalarına rağmen bilgisayara bağlandıkları arayüzlere göre farklılık gösterir. Sabit diskler güç ve veri kablo soketlerine göre gruplandırılır. Sabit disk çeşitlerini inceleyecek olursak: 2) SATA (Serial ATA): Veri alışverişini seri olarak yapan yeni bir modeldir. Band genişliği, IDE ile kıyaslayacak olursak, daha fazladır. Kablo boyu ince ve daha uzundur. 3) SCSI (Small Computer System Interface): Sunucularda kullanılan disklerdir. Bu disklerin dönüş hızları ve performansları diğerlerine göre daha yüksektir. Bu yüksek performansları nedeni ile fiyatları yüksektir ve evlerde kullanmak için uygun değildir. Bu disklerin seri ve paralel çalışan türleri bulunmaktadır. Band genişliği 640 MB ye kadar çıkmaktadır. 10-16 tane sabit diski birbine bağlayarak çalışıtırabilir. SCSI arabirimi, diskler dışında Disk Dönüş Hızı (RPM=Rotate Per Minute): Sabit dakikadaki dönüş hızını gösteren parametredir. Tampon Bellek ( Cache veya Buffer): Bellek erişim hızını artırmak için kullanılır. Eğer istenen veri bellekte ise ve diske ulaşım yoksa veriler doğrudan bellek üzerinden gönderilir. Sabit diskler üzerinde bellek hafıza birimleri vardır. Bu birimlerin amacı, erişlmek istenen veriyi bellekte hazır bekletmektir. Konumlanma Süresi (Seek Time): Disk üzerinde okuma yazma kafasının veriyi okurken ya da yazarken harcadığı süredir. Bu süre kafanın diske olan uzaklığına göre uzayıp kısalabilir. Bu sürenin kısa olması demek performansın yüksek olduğu anlamına gelmektedir. Kapasite: Sabit disk üzerinde saklanabilecek veri miktarını göstermek için kullanılır. Günümüzde bu miktar 1TB- 4TB arasında değişmektedir. Sabit diskler (hard diskler) döner bir mil üzerinde sıralanmış, metal ya da plastikten yapılmış ve üzeri manyetik bir plaka olan ve bu plakaların üst ve alt kısımlarına yerleştirilmiş okuma yazma kafalarından oluşmaktadır. Sabit diskin içinde bulunan bu manyetik tabakalar verinin kaydedildiği yerlerdir. Verilen bu plakalar üzerine kaydedilirken mıktanıslanma mantığı kullanılır. Şöyle ki mıknatısın iki ucu (iki kutbu) 1 ve 0 ı temsil etmektedir. Verilerimiz küçük mıktanıslar hâlinde bu manyetik ortama yazılır. Sabit diskteki manyetik alanlar üzerinde dairesel çizgiler vardır ve veriler bu çizgiler üzerine yazılır. Bu dairesel çizgilere iz (track) adı verilmektedir. 1) IDE (PATA) : PATA nın açılımı Parallel Advanced Technology Attachment tir. Yani Gelişmiş Paralel Teknoloji Eklentisi demektir. PATA kelimesi yerine birçok yerde ATA, IDE, ATAYAPI gibi kelimeler kullanılmaktadır. Bu arabirim CDROM, DVDROM ve sabit diskler için aynıdır. Disk Parametreleri Sibel DOĞAN SABİT DİSKLER 25
! sudo@sudo-dergi:~$ SABİT DİSKLER Diskinizin, işlemcinizin veya ağınızın durumunu öğrenmek için netstat, top (daha iyisi htop) ve dstat CDROM, DVDROM ve tarayıcı gibi diğer donanım birimleri ile de çalışabilir. komutlarını kullanabilirsiniz. "htop" ve "dstat" komutlarının çalışması için bunların yüklü olması Sibel DOĞAN gerekmektedir. Ubuntu 12.04'ü Türkçe kullanmaya başladıktan sonra karşınıza hiç Türkçeleştirilmemiş bir yer çıktı mı? Kurulumun Türkçeleşme oranı % 93 olsa da kullanıcıya bunun yansımasının % 99 olduğunu söyleyebilirim. Ubuntu Türkiye Çeviri Tayfası ve daha birçok kişi bu oranı tamamına erdirmek için dikkatini buna verip zaman ayırıyor ve çevirilere katkıda bulunuyor. Günden güne iyileştirilen çevirilerin güncel hâlini kullanmak için Uçbirim'den aşağıdaki depoyu ekleyip güncellemenizi yapın: sudo add-apt-repository ppa:ubuntu-langpack/ppa sudo apt-get update && sudo apt-get upgrade Oturumunuzu yeniden açtıktan sonra çeviriler sisteminizde etkin olacaktır.bu çeviri güncellemeleri haftalık döngülerle güncelleme yöneticisinde görülecektir. Hasan YILMAZ - Çeviri Tayfası İlk kişisel bilgisayar sabit disklerine kapasite 10-20 MB civarındaydı. Gelişen teknoloji ile birlikte sabit disklerin kapasiteleri katlanarak büyüdü. 1998 yılında 1-2 GB sabit diskler varken piyasada, şu anda 2TB sabit diskler piyasada kullanıcıları ile buluşmuş durumdadır. Hatta bu kapasiteyi kullanan kişiler 2TB arşiv yapmak amacıyla kullanmaktadır. Sabit disklerin kapasitesinin 100 TB ye kadar çıkacağı düşünülmektedir. Bu düşüncenin çok kısa bir zaman sonra eyleme dönüşeceği beklenmektedir. Sabit Disklerin Tarihçesi Türkçe Ubuntu'yu Güncel Tutun 26
LINUX DÜNYASINDAN HABERLER Ceren ÇALICI-Burak GÖKSOY
Kubuntu Blue Systems'den Yeni Bir Fon Ortağı Buldu KDE aromalı Ubuntu dağıtımına şimdiye kadar Canonical tarafından ekonomik olarak sponsor olunuyordu. Ancak bu kaynak yaratma işi 12.04'ün geliştirme sürecinin finalinde son buldu. Yeni bir finansal ortak bulmak amacıyla arayışa çıktıktan sonra Kubuntu'nun 12.10 sürecinde BlueSystems tarafından destekleneceği açıklandı. döngüye dahil edildi. Mark Shuttleworth Ubuntu 12.10'un adının Quantal Quetzal olduğunu duyurdu ve yeni sürümün "rengarenk mozaik elbiselerle giydirildiğini" açıkladı. Quetzal kuşları "trogon ailesinden gelen dikkat çekici renklere sahip bir kuş türüdür. Ormanlarda ve ağaçlıklarda özellikle de nemli dağ bölgelirinde bulunurlar." http://www.iloveubuntu.net/mark-shuttleworth-ubuntu-1210s-name-quantalquetzal Ubuntu Bulut Zirvesi, 8 Mayıs 2012 (UDS' Oakland, Kaliforniya) Kubuntu'nun lider geliştiricisi olan Jonathan Riddell yeni gelişmeyle birlikte "Yeni sponsorumuzla birlikte bağımsız projelere ve kanatlara sahip olacağız ve mükemmel KDE Yazılımını yeni kitlelere ulaştıracağız." açıklamasında bulundu. Blue System'in sağladığı fon, geliştiricilerin ücretlerinin ödenmesinden Ubuntu Geliştirici Toplantısı benzeri önemli konferanslara ve olaylara kadar çeşitli işler için kullanımı içeriyor. "Değişimden korkan birinin başka şeylerden korkmasına gerek yoktur." 'Kubuntu aynı başarılı formülü şimdiye kadar ettiği gibi yine takip edecektir. Topluluk tarafından yönlendirilen, KDE odaklı, Ubuntu türevi.' diye bildiriyor Riddell. http://www.omgubuntu.co.uk/2012/04/kubuntu-announces-new-funding-partner/ Ubuntu 12.10'un Adı Quantal Quetzal Yeni Ubuntu gelişim döngüsünün heyecan verici, uzun süren bir kısmı olan isim verme süreci tamamlandı. Yeni dağıtımın niteliklerini taşıyacak olan isim, Mark Shuttleworth tarafından Ubuntu Geliştiriciler Zirvesi (Oakland Kaliforniya, 7-11 Mayıs 2012)'ne benzer olan Ubuntu Bulut Zirvesi, açık-kaynak bulut bilişimle ilgilenen kullanıcılar için düzenlenen, bir gün süren (8 Mayıs 2012) bir zirve. Açık kaynağın bulut bilişimin ilerleyişinde nasıl bir önemli rolü olduğuna değinilen bu zirve, Canonical ve Redmonk tarafından düzenlendi. Sadece bir gün sürmesine rağmen UCS, kullanıcılara konuyla ilgili ele alınan başlıklar ve Mark Shuttleworth gibi ilişkili konuşmacılardan oluşan eksiksiz bir program sundu. "Ubuntu'nun açık bulut bilişim için vizyonu", Açık Bulut ve Bulut bilişimin geleceği", "Bulut bilişimi uygulama gelişimi hâline getiren temel değişiklikler" değinilen başlıklar arasında yer alıyor. b u n t u - t r H a b e r http://www.iloveubuntu.net/ubuntu-cloud-summit-may-8th-2012-uds-oaklandcalifornia Linux İstemcisinden Yoksun Google Drive Çıktı Google, uzun zamandır beklenen bulut depolama servisi Drive'yi duyurdu. Google hesabı olan herkese 5GB alan veren Google Drive, bu açıdan Dropbox ve Ubuntu One'ye benziyor. Drive'ye herhangi bir tarayıcı üzerinden drive.google.com sitesinden giriş yapabilir ya da Windows, Mac ve Android için özel hazırlanmış istemci üzerinden bağlanabilirsiniz. ios uygulaması ise önümüzdeki haftalarda bizimle olacak. Servisle birlikte gelen özelliklerden bazıları şunlar: Ortaklaşa düzenleme Smart Tagging (Akıllı Etiketleme) özelliği OCR desteği (görüntüler de dahil) Tarayıcıda 30 farklı çeşit dosya desteği -Photoshop ve Illustrator dosyaları da dahil16tb alan satın alabilme % 99.9 Çalışma Zamanı Sözü Açık Platform Fakat bütün bu güzel özelliklerin yanında unutulan bir şey var: bir Linux istemcisi. Umut edilen, arama devinin sunduğu diğer yazılımlardan yola çıkılarak, Windows ve Mac kullanıcılarına sunulan masaüstü istemcisinin Linux kullanıcılarına da sunulmasıydı. Ceren ÇALICI Burak GÖKSOY U 28
Bunun anlamı çok fazla "lütfen" dememiz gerektiğidir. Kampanyalar çeşitli sosyal ağlar arasında -ama en çok itibar gören Google+- yer alıyor. #driveforlinux tartışmaların yer aldığı bir konu olarak dikkat çekiyor. Not: Google Drive geri bildirim formunu kullanarak Linux sürümüne talep olduğunu Google'ye haber verebilirsiniz. İyi haber; Google, Drive'yi geliştiricilerin faks gönderme, video düzenleme, model yaratma gibi yeni işlevleri eklemekte özgür oldukları bir açık platform olarak tasarladı. Ve Linux kullanıcıları da web arayüzünün bütün imkânlarından yararlanabilirler. Teoride de olsa bir istemcinin farklı masaüstü ortamlarıyla uyumsuz çalışması gibi bir potansiyeli vardır. Fakat Drive'nin Linux istemcisinin henüz duyurulmadığına inanmamız için hâlâ nedenimiz var. Google, Drive'nin sadece başlangıç aşamasında olduğunu ve birçok geliştirmenin henüz eklenmediğini söyledi. Buradaki birçok geliştirme ifadesi Linux kullanıcılarının yüreğine su serpiyor, diyebiliriz. http://www.omgubuntu.co.uk/2012/04/google-drive-launches-without-linux- u n t u - t r H a b e r Beklenen Özellikleri ve 150 Böcek Düzeltmesiyle Yenilenen Blender 2.63 Duyruldu Blender; animasyon, tarama (rendering), modelleme, etkileşimli yaratma ve daha fazlası için albenili ve hızlı OpenGL tabanlı arayüze sahip, eksiksiz bir 3B uygulama takımıdır. Uzun zamandır beklenen özellikler olan tümleştirmeye (entegre etme) ve kararlılığa odaklanılan Blender 2.63 duyuruldu. support http://www.omgubuntu.co.uk/2012/04/google-drive-is-coming-to-linux/ Blender 2.63'teki Yenilikler Nelerdir? Firefox 1 2 Duyruldu * BMesh * 2B Hareket İzleyici (Motion Tracker) geliştirmeleri * geniş açılı kameralara, disko topu dokularına ve hareketli hassas dokulara destek * gelişmiş eklentiler ve yeni özellikler (Sequencer'de Movie Clip seçeneği, harici uygulamalardan ve bağlantılardan sürükle&bırak özelliği için Linux desteği) * "Bu sürüm, özellikle BMesh'in kararlılığını sağlamayı hedeflemiştir. Ayrıca önceki sürümlerde var olduğu bilinen 150 böcek de düzeltilmiştir. 85'ten fazla geliştirici aracı eklenen Firefox 12 duyruldu. Mozilla, geliştirmeye dönük yeni Firefox 12 final sürümünün duyurusunu yaptı. Yeni sürüm, içinde yeni bir sayfa yüklemeye gerek kalmadan "Web Console" üzerinde iletilerinizi okumanızı sağlayan geliştirme gibi 85'ten fazla geliştirmeyi barındırıyor. Firefox 12'yi yükleyebilirsiniz. aldığınız güncelleştirmelerle Ubuntu'ya Eğer elle kurulum gerçekleştirmek isterseniz web sitesinden indirebilirsiniz: http://www.mozilla.org/en-us/firefox/new/ Konuyla ilgili haberler Google Docs ve Sürücü Yöneticisi Teresa Wu'dan geldi. Wu, Linux desteğinin eksik olmasıyla ilgili bir soruyu yanıtlarken "sıkıca asılarak" Linux desteğinin başlaması için bu konu üzerinde "çalışmaya başladıklarını" söyledi. b http://www.iloveubuntu.net/firefox-12-released-more-85-developer-tools- Blender 2.63'ü Nasıl Yükleriz? Aşağıdaki komutları Uçbirim'de yürüterek PPA'den yükleyebilirsiniz (Lucid, Maverick, Natty, Oneiric, Precise için): sudo add-apt-repository ppa:cheleb/blender-svn sudo apt-get update sudo apt-get install blender improvements http://www.iloveubuntu.net/blender-263-released-long-awaited-features-and-150- Ceren ÇALICI Burak GÖKSOY U bug-fixes 29