Maðcan Cumabayulý (1893-1938) Bugünkü Kuzey Kazakistan ili Buylayev ilçesine baðlý Sasýkköl'de doðdu. Almatý'da halk düþmaný olarak tanýndý, hayatý hasretler içinde sona erdi. Kýzýlcar ve ünlü "Ðaliya" medreselerini bitirdi. Batý ve Doðu medeniyetini yakýndan tanýyan þâir, Ombý'daki öðretmenler seminerinde kurs aldý, ilmini geliþtirdi. 1917-1923 yýllarý arasýnda "Azatlýk Bayraðý" gazetesi yanýnda Taþkent'te çýkan "Ak Yol" gazetesi ve "Çolpan" dergisinde çalýþtý. Ayný yýl Taþkent'te þiirler külliyatý yayýnlandý. Þiirlerinde Türkçülük fikrini iþlediði gerekçesiyle tutuklandý. Eserlerinin yayýnlanmasý yasaklandý. Kazakistan Cumhuriyeti egemenliðini kazandýktan sonra aklandý, eserleri yayýnlandý. Eseleri üzerinde yapýlan ilmî çalýþmalar hâlen yayýnlanmaktadýr. Þiirler Turkistan Türkistan-eki düniye esigi ðoy, Türkistan-er türiktiñ besigi ðoy. Tamaþa Türkistanday jerde tuvðan, Türiktiñ teñiri bergen nesibi ðoy. Ertede Türkistandý Turan desken, Turanda er türigim tuvýp esken. Turannýñ tariyhý bar tolkýmalý, Basýnan küp tamaþa künder köþken. Turannýñ tariyhý bar ottý jeldey, Zavlaðan kalýñ örttey aspanða örley. Turannýñ jeri menen suvý da jat, Teñizdey tereñ avýr oy bergendey. Turannýñ egi þeksiz þeli kanday, Teñizdey kemeri jok köli kanday! Turannýñ dariyya atanðan özenderi Tasýsa, þöldi baskan seli kanday! Turannýñ tavlarý bar aspanða askan, Mengige basýn appak þaþtar baskan. Bavrýnda erke bulak saladý oynak, Jaralýp tavdan akkan salkýn jastan. Þölder bar, jel de jürmes, sap-sarý kum, Moladay eþbir ün jok mengi týp-týn. Bolmak pa jan-januvar þeksiz þelde, Sar kumda salar oynak peri men jýn. Turannýñ teñiz derlik kölderi bar, Þalkýðan egi-þetsiz teñiz, Aral. Bir þette kasiyetti ýstýk köldiñ, Bavrýnda düniye körgen türik kökjal. Ertede Okýs, Yaksart-Jeyhun, Seyhun: Türikter bul ekevin dariyya deytin. Keyli sol eki suv jaðasýnda Tabasýñ kasiyetti babañ beytin. Türkistan Türkistan, iki dünya eþiðidir, Türkistan, yiðit Türkün beþiðidir. Türkistan gibi güzel yerde doðmuþ, Türk'e, Tanrý'nýn verdiði nasibidir. Geçmiþte Türkistan'a Turan denmiþtir, Turan'da er Türk'üm doðup büyümüþtür.. Turan'ýn dalgalý bir tarihi vardýr, Baþýndan çok temâþâlý günler geçmiþtir. Turan'ýn tarihi ateþli rüzgar gibidir, Gökyüzüne yükselen alev alev ateþ gibidir. Turan'ýn yeri ile suyu da baþkadýr, Deniz kadar derin, aðýr düþünceleri akla getirir. Turan'ýn uçsuz bucaksýz çölü nasýldýr? Deniz gibi kýyýlarý görünmeyen gölü nasýldýr? Turan'ýn derya denen ýrmaklarý, Taþýnca, çölü basan seli nasýldýr? Turan'ýn göðe yükselen daðlarý vardýr, Yüksek baþýný bembeyaz saçlar örter. Baðrýnda nazlý pýnar, koþup oynuyor, Daðýn serin damlalarýyla dolup coþuyor. Rüzgar esmeyen sapsarý kumlu çölleri var, Mezar gibi, hiçbir ses yok, ýssýz. Uçsuz bucaksýz çölde canlý mý olur? Geniþ kumda cinlerle periler oyun oynarlar. Turan'ýn deniz denecek gölleri vardýr, Aral, dalgalanan uçsuz bucaksýz bir deniz. Bir uçtaki mukaddes Isýk Göl'ün, Baðrýnda gök yeleli Türk dünyaya gelmiþ. Geçmiþteki Oks ve Yaksart, Ceyhun'la Seyhun'dur, Türkler bu ikisine derya derler. O iki mübarek suyun kýyýsýnda Bulursun þanlý dedenin kabrini.
Turannýñ Tyanýþanday tavý kalay, Par kelmes Tyan'-Þanða tavlar talay! Eriksiz er türikti onða alasýñ Kökke askan Hanteñirige karay-karay. Balhaþtý bavrýna alðan Tarbaðatay, Jotalý jer kindigi Pamiyr, Altay. Kazýðurt kasiyetti tav bolmasa, Topanda Nuk kemesi toktar kalay? Turannýñ jeri de jat, eli de jat, Kuyýnday bastan keþken küni de jat! Turandý tügelimen biylep turðan Ertede ertegi han Afrasiyab. Ejelden jer emes ol karapayým, Bilesiñ tariyhtý aþsañ Turan jayýn. Turanða kasiyetti kumar bolðan, Ertede Key-Kýsýrav, Zulkarnayýn. Turanða jer jüzinde jer jetken be? Türikke adamzatta el jetken be? Keñ akýl, ottý kayrat, jüyrik kiyyal, Turannýñ erlerine el jetken be?! Tuvmaydý adamzatta Þýnðýstay er da Danýþpan, tuñðýyýk oy, bolat jiger. Þýñðýstay arýstannýñ kur atý da, Adamnýñ jüregine jiger berer. Þýñðýstan: Þaðatay, Ükýtay, Joþý, Töle- Ataða tartýp tuvðan beri beri. Þýñðýstýñ kol bastaðan eki közi: Jolbarýs supýtay men kökjal jebe. Turannýñ biyleri bar Toraðayday, Sol biyden Temir tuvðan ot bop oynay. Ot þaþýp jer jüzine Aksak Temir, Jark etip öte þýkkan nayzaðayday. Turandý maktamaymýn tipti tekke, Onsýz-ak Turan tanýs talay jetke. Sýrlaskan üyide otýrýp aspan kökpen Bilgiþ az jetken jüyrik ulýkbekke. Asýl han-kasiyetti türik kaný, Sol kannan ibn Siyna Abuðaliy. Moldýðý biliminiñ siykýr derlik Düniyege munday adam tuvdý ma eli? Türiktiñ kim kemitken muvzýkasýn, Farabiy toðýz þekti dombýrasýn. Þertkende toksan toðýz türlendirip, Jiybanýp, kim tiymaðan közdiñ jasýn. Turanda türik oynaðan usap otka, Türikten baska ot bop jan tuvýp pa? Köp türik enþi alýsýp taraskanda, Kazakta kara þañýrak kalðan jok pa? Turan'ýn Tiyanþan gibi daðý nasýldýr? Bir çok dað Tiyanþan'a denk olamaz. Esir yaþayan Türk'ü düþünürsün, Göðe yükselen Han Tanrý'ya baka baka. Balkaþ'ý baðrýna basan Tarbagatay, Ýri cüsseli dünyanýn göbeði Pamir ve Altay. Mübarek Kazýkurt Daðý olmasa, Tufan'da Nuh'un gemisi nasýl durur? Turan ülkesi de halký da baþka, Baþýndan fýrtýna gibi geçen günleri de baþka. Turan'ý tamamýyla idare eden, Geçmiþteki efsanevî han, Afrâsiyâp'týr. O, ezelden beri sýradan bir ülke deðildir, Turan'ýn durumunu bilirsen, tarihini anlarsýn. Geçmiþte güzel Turan'a heveslenenler, Keyhüsrev ile Zülkarneyn'dir. Yeryüzünde Turan'a denk yer var mý? Beþeriyette Türk'e denk millet var mý? Üstün zekâ, ateþli gayret, keskin hayâl, Turan'ýn yiðitlerine denk olan er var mý? Doðmuyor beþeriyette Cengiz gibi er, Deha sahibi, derin düþünceli, çelik ciðerli. Cengiz gibi bir arslanýn bir tek adý, Ýnsanýn yüreðine cesaret verir. Cengiz'den Çaðatay, Ögedey, Cuci, Töle, Babalarýna çekmiþler, hepsi kurt... Cengiz'in orduyu idare eden iki gözü, Kaplan Subýtay ile gök yeleli Cebe'dir. Turan'ýn Toragay gibi beyleri vardýr, Temür o beyin ateþ gibi doðmuþ oðludur. Aksak Temür, yeryüzüne ateþ saçýp, Yýldýrým gibi çakýp, aniden ortaya çýkmýþtýr. Turan'ý boþu boþuna övmüyorum, Turan, bunlarsýz da bir çok yabancýya tanýþtýr. Evde oturup gökyüzüyle sýrdaþ olmuþ, Bilgili Uluð Bey'e yetiþen âlim azdýr. Þerefli Türk'ün kaný, asil kandýr, Ebu Ali Ýbn-i Sînâ o kandandýr. Onun ilminin çokluðu sihir sayýlmýþtýr, Dünyaya hâlâ onun gibi bir âlim gelmiþ midir? Türk'ün musikisini kim küçümsemiþ? Farabî dokuz telli dombýrasýný. Doksan dokuz çeþit çaldýðý zaman, Gönlü coþup göz yaþýný kim dökmemiþ? Turan'da Türk benzer oynayan bir ateþe, Türk'ten baþkasý ateþ olarak doðmuþ mu? Türk boylarý ata mirasýný alýp daðýldýklarýnda, Dede mirasý Kazak'ta kalmamýþ mý?
Arýstan elge otan bolðan Turan, Turanda kazaðým da handýk kurðan. Kazaktýñ kaska joldý kasým haný Turannýñ talay jerin biylep turðan. Edil han az boladý Nazardayýn, Alaþka Esim hannýñ jolý dayýn. Tövkedey danýþpan han kurðan eken Basýnda Kültöbeniñ Kurýltayýn. Bul Turan ejelden-ak Alaþ jeri, Turansýz tarkamaðan Alaþ Þeri Turannýñ topraðýnda týnýþtýk tapkan, Alaþtýñ arýstaný Ablay eri... Þer batsa kim izdemes tuvðan elin, Tulpar da köksemey me tuvðan jerin. Arkanýñ ardageri, kalýk alaþ, Turan da bile bilseñ seniñ jeriñ. Ertede Okýs, Yaksart-Jeyhun, Seyhun, Türikte bul ekevin dariyya deytin. Kiyeli sol eki suv jaðasýnda, Bolmasa, barsanþý izdep babañ beyitin! Erippe En Bir Söz Besekesinde Kaðýtýp Aytkaný Sizde bar jaksý kanday maktaytuðýn, Panalap kazak eli jaktaytuðýn. Danýþpan Abayða da detiñ bar ma, Ulý atýn kazaktýktýñ saktaytuðýn. Özbakan, Jumakanýñ nege turar, Mal ketse basýna tañ atpaytuðýn. Serikbay nayman askan dep jürsiñ ðoy, Odaðý juvan tuðýr þappaytuðýn... Semeyge Abay kelse, bizde duvman, En salýp bosamaymýz ayðay-þuvdan, Bas kosuv, bakastasuv, mejilis kuruv, Sekildi bir ðýlýmnýñ jolýn kuvðan. Tariyhtan neþe türli Abay söylep, Özgeler otýradý avzýn buvðan. Bir barsañ, mejilisinnen ketkiñ kelmes, Hakimdey Aploton añýrap turðan. Kelbeti bilimine ýlayýktý, Apýr-av, munday adam kalay tuvðan! Turan, arslan bir millete vatan olmuþ, Turan'da Kazaðým da hanlýk kurmuþ. Kazaðýn kanunlarý anlaþýlýr Kasým Han'ý, Turan'ýn bir çok yerini idare etmiþ. Nazar Han 1 kadar adil han az bulunur, Alaþ için Esim Han 2 'ýn kanunlarý uygundur. Tevke Han 3 gibi dâhi bir han toplamýþtýr, Köl Töbe 4 'nin baþýnda kurultayýný. Bu Turan ülkesi ezelden Alaþ'ýn yeridir, Turan'da yaþamazsa Alaþ'ýn kederi gitmez. Turan'ýn topraðýnda sükunet bulmuþtur, Alaþ'ýn yiðidi, arslaný Abýlay Han. Hasret kalýnca kim özlemez vatanýný? Tulpar 5 da doðduðu yeri özlemiyor mu? Arka 6 'nýn en saygýlýsý kalabalýk Alaþ, Bilebilsen! Turan da senin ülken! Geçmiþteki Oks ve Yart, Ceyhun'la Seyhun'dur, Türkler bu ikisine derya derler. O iki mübarek suyun kýyýsýnda, Öyleyse, gitsene dedenin kabrini aramaya!... Harf ile Bir Söz Yarýþýnda Atýþma Nasýl bütün güzel övgüler sizde var, Kazak Ýli sýðýnýp da koruduðun.. Üstün zekâlý Abay'a da diyeceðin var mý? Kazakýn oðlu adýný saklayan. Özbakan, Cumakan'ýn nasýl durur, Taný atmayan baþýndan malý gidince?. Serikbay Nayman aþmýþ diyorsun, O da güçlü at koþturmamýþ.... Semey 'e Abay gelse, bizde eðlence, Þarký söyler, dertlenmeyiz baðrýþ çaðrýþtan Katýlýp birleþerek bir meclis kurar, Sanki ilim yolunu izleyenler gibiyiz. Abay, tarihten nice þeyler söyler, Baþkalarý oturur aðzýný baðlar. Bir girsen meclisten gidesin gelmez, Hakim gibi Eflâtun baðýrýr durur. Görünüþü ilmine layýk, Ey pirim ey, böyle adam nasýl doðmuþ! BolsaGülsiz Bolsa gülsiz. Bulbul ünsiz, Ünsiz bulbul bir sur kus. Ünsiz ömir Söngen kömir, Otsýz jürek bos kuvýs. Gülü Olmazsa Gülü olmazsa, Bülbül ötmez, Ötmeyen bülbül, boz bir kuþ. Sessiz ömür, Sönmüþ kömür, Ateþsiz yürek, boþ bir kovuk. 1 Nazar Han : Kazak hanlarýndan biri. 2 Esim Han : " " " 3 Tevke Han: " " " 4 Köl Töbe : Orta Kazakistan'da meþhur bir tepe. 5 Tulpar : Çok hýzlý koþan efsanevî at. 6 Arka (Sarý Arka) : Kazakistan Bozkýrý.
Jan Sözi Ömir teñiz, jok onýñ tübi, þeti, Sýlk-sýlk külgen sýykýrdý tolkýn beti. Osý ömirge kirgeli köp kün boldý, Endi bir ay toladý jýyýrma jeti. Men jok edim, bar kýlýp anam taptý, Sodan beri kün talay þýktý, battý. Es bilgili alýsam ömirmenen, Ömir teñiz, tolkýný tým köp kaktý. Men tuvðalý aðarýp, köp tañ attý, Karañðýkýk jer betin talay japtý. Es bilgeli alýstým jürekpenen, Birak bermedi, kañðýrdý, ol ne taptý? Essiz jürek tuvladý, bermedi ýrýk, Akýl sorlý ere almay, kaldý turýp. Essiz jürek, bögelþi bir azýrak, Otýz tur ðoy üñilip, artý kýrýk. Emiriñdi eki kýlmay orýndadým, Esimde otka, suvða urýnðaným. Ötti jýldar, japanda jalðýz kappýn, Ömirimdi osýnþa uvlap ne kýlðanýñ?! jel bol! dediñ, jel bolýp espedim be? Uvakýt talðap, erte ya keþ dedim be? Jeldey jýndý esalañ ekpindi bop, Zavlap tuðran otka özim tüspedim be?! Ot bol! dediñ, ot bolýp janbadým ba? Küydirmey, sire, nerse talðadým ba? Küldi de aldým kuþakka, güldi de aldým, Mýnav kül, mýnav gül dep tañdadým ba? Suv bol! dediñ, sýldýrap akpadým ba? Jýlanday jüz buralýp jatpadým ba* Erikti-eriksiz suvýmnan tatar jandý Sýykýrap sýldýrmenen tappadým ba? Kün bol! dediñ, men Kündey külmedim be? Künnen de astým, men kündiz-tün dedim be? Kün tekappar. Men köppen kuþaktastým, Bul isimdi kündikke min dedim be? Ay bol! dediñ, Ay bolýp jüzbedim be? Epsun okýp, jer jüzin kezbedim be? Anadaydan sýykýrlý sevle tögip, Talaylardýñ özegin üzbedim be? Sen: Süy! dediñ, talaydý süymedim be? Köbelek bop köp otka küymedim be? Tirilgenim bolmasa, ölgenenen soñ Men talay külden kebin kiymedim be? Jýla dediñ, talay jas tökpedim be? Dariya boldý köz jasým, köp dedim be? Jasým bitse, kýp-kýzýl kan jýladým, Jýlamaymýn, közde jas jok dedim be?! Ata-ananñdan bez! dediñ, bezbedim be? Kañðýrýp, talay jalðýz kezbedim be? Basýma talay kara künder tuvdý, Ata-ana, tuvýskandý izdedim be? Eliñ tastap ket! dediñ, ketpedim be? Can Sözü Hayat, deniz; yok onun ucu bucaðý, Kahkahayla gülen sihirli bir dalga yüzü. Bu hayata geleli çok zaman geçti, Þimdi bir ay, dolar sonra yirmi yedi. Ben yok idim, anam var edip doðurdu, O zamandan beri Güneþ çok doðdu battý. Aklým baþýma geleli hayatla mücadeledeyim, Hayat, bir deniz; dalgasý bana çok çarptý. Ben doðalý, tan yeri çok aðardý, attý, Karanlýk yer yüzünü çok örttü. Yetiþkin olduðumdan beri gönlümle mücadeledeyim, Fýrsat vermedi, boþ boþ dolaþtý da o ne buldu? Deli yürek düþünceye daldý, fýrsat vermedi, Zavallý akýl anlayamadan durdu kaldý. Deli gönül, yavaþla birazcýk, Otuz olmuþ bir bak, ardýnýn kýrk olduðunu gör. Emrini iki etmeden yerine getirdim, Aklýmda, ateþe, suya çattýðým. Yýllar geçti, kýrda yalnýz kalmýþým, Hayatýmý bunca zehirlemekle ne yaptýn?! Yel ol! dedin, yel olup esmedim mi? Vakit seçip, erken veya geç dedim mi? Deli rüzgâr gibi, periþan edici hýzla esip, Alev alev yanan ateþe kendim girmedim mi? Ateþ ol! dedin, ateþ olup yanmadým mý? Herhangi bir þeyi yakmadan býraktým mý? Kucaðýma kül ü de aldým, gül ü de aldým, Bu kül, bu gül diye ayrým yaptým mý? Su ol! dedin, þýrýldayýp akmadým mý? Yýlan gibi yüz defa kývrýlýp yatmadým mý? Ýradeli, irâdesiz suyumdan tadan caný, Þýrýltýyla sihirleyip bulmadým mý? Güneþ ol! dedin, ben güneþ gibi gülmedim mi? Güneþten de geçtim, ben gündüz, gece dedim mi? Güneþ maðrur. Ben çok kimseyle kucaklaþtým, Bu iþime, güneþ olmanýn kusuru dedim mi? Ay ol! dedin, ay olup yüzmedim mi? Efsûn okuyup yeryüzünü gezmedim mi? Uzaklardan sihirli ýþýklar döküp, Birçoklarýnýn kalbini durdurmadým mý? Sen: Sev! dedin, çok insaný sevmedim mi? Kelebek olup bir çok ateþte yanmadým mý? Öldükten sonra diriliþim olmasa da, Ben çok defa külden kefen giymedim mi? Aðla! dedin, çok defa yaþ dökmedim mi? Deryâ oldu göz yaþým, çok dedim mi? Göz yaþým bitince kýpkýzýl kan akýttým, Aðlamýyorum, gözümde yaþ yok demedim mi? Ananla babandan uzaklaþ! dedin, uzaklaþmadým mý? Âvâre olup çoðunlukla yalnýz gezmedim mi? Çok defa baþýma kara günler doðdu, Ana, baba, kardeþ aradým mý? Memleketini býrak git! dedin, gitmedim mi?
Jer þetine barsam da þet dedim be? Memleketimin uzaðýna gitsem de uzak dedim mi? Jýlanday bavýrýna kirip alýp, Yýlan gibi dolanýp baðrýna girip Kalayda jattý jakýn etpedim be? Nasýlsa yabancýyý yakýn etmedim mi? Devletten kaþ! -dediñ sen, kaþpadým ba? Zenginlikten kaç! dedin, kaçmadým mý? Koynýmdý jokþolýkka aþpadým ba? Koynumu fakirliðe açmadým mý? Nejisti doñýz, süyekti iyt jýyad dep, Pisliði domuz, kemiði it yýðar diye, barýmdý jelge uþýrýp þaþpadým ba? Bütün varlýðýmý yele verip saçmadým mý? Joktý izdep tap! dediñ sen, tappadým ba? Sen: Yok olaný ara, bul! dedin, bulmadým mý? Sen: Ayða þap! degende, þappadým ba? Sen: Aya hücum et! deyince, hücum etmedim mi? Ne kerek! Bar buyrýðýñdý orýndadým, Ne gerek! Bütün buyruklarýný yerine getirdim, Sum jürek, sol kýzmetimdi aktadýñ ba? Uðursuz yürek, sen bunlarý takdir ettin mi? Aktamadýñ, aldadýñ, endi bilem, Takdir etmedin, aldattýn, þimdi biliyorum, Endi bir ay jýyýrma jeti jaska kelem. Þimdi bir ay sonra yirmi yedisine giriyorum. Otýz, kýrýk Kartayam, sönem, ölem Otuz, kýrk... ihtiyarlayýp söneceðim, öleceðim,... Elime esebimdi ne dep berem?! Milletime ne diye hesabýmý vereceðim?! Endi bir ay jýyýrma jeti jas toladý, Þimdi bir ay sonra yirmi yedim doluyor, Otýz, kýrýk Sarðayadý, jüz soladý. Otuz, kýrk... yüz sararýr ve solar. Jýl soñýnan jügirip jýl ozadý, Yýl ardýndan diðer yýl koþarak geçer, Kevdege kün-kün sayýn þer toladý. Vücuda her geçen gün dert dolar. Essiz jürrek aspanða kol sermedi, Deli gönül, gök yüzüne el uzattý, Essiz jürek akýlða jol bermedi. Deli yürek akla izin vermedi, Jastýk uv ðoy, aynýmay uv iþippin, Gençlik, zehir; tadýna bakmadan zehir içmiþim, Bul künderde kevdeni oy kernedi. Bu günlerde gövdem düþünceyle doldu. Akýlða keþ aynaldým,karañ künim, Akla geç döndüm, tecrübesiz günüm, Bir küni kuþaðýna alar ölim. Bir gün ölüm beni kucaðýna alýr, Kara jerdi kuþaktkp men jatarmýn, Ben kara topraðý kucaklayýp yatarým, Sol kehde ne dep meni sýnar elim? O zaman, milletim ne der de beni sigaya çeker? Jel edi, jeldi jýr ðýp ötti! der me? Yel idi, yeli aðýt yapýp öldü! der mi? Esalañ süyip edi þoktý! der me? Yarým akýllý, kýpkýzýl koru sevmiþti! der mi? Oyý jok, essiz ottý teñiri körgen, Düþüncesiz, akýlsýz ateþi Tanrý gören, Tunþýðýp jat, eserim! dep küler me?! Ey yaramazým! Boðulup yat diye güler mi? Bolmasa : Kýzýl gül ed, soldý! der me, Yahut: Kýzýl gül idi, soldu! der mi? Sermep ed altýn Ayða koldý! der me? Uzatmamýþtý altýn Ay a elini! der mi? Kajýmay Ayða þapkan arýstan ed, Usanmadan aya saldýran arslan idi, Sabaz-ay, sol jolda mert boldý! der me? Yiðit hey! Bu yolda mert oldu! der mi? Kün edi ömir boyý küldi! der me? Güneþ idi, hayat boyu güldü! der mi? Kün edi süymevþi edi tündi! - der me? Güneþ idi, geceyi sevmezdi! der mi? Kün edi, kündey aykýn küle bildi, Güneþ idi, güneþ gibi ýþýklý gülebildi, Sol külüvmen akýrý öldi! - der me? Sonunda o gülüþle öldü! der mi? Suluvlýktýñ asýðý jýrþý! der me? Güzelliðin âþýðý, þâir! der mi? Jürektiñ sýrýn þeþer sýrþý! der me? Yüreðin sýrrýný çözer, sýrcý! der mi? Ne kuvanýþ ne kayðý baskan künde Hem sevinç hem üzüntü bastýðý gün Basýma kelip : Akýným, turþý! der me? Baþýma gelip: Þâirim, kalk! der mi? Bolmasa basýma da barmas pa eken? Yoksa baþýmýza da gelmez miymiþ? Atýmdý avzýna da almas pa eken? Adýmý aðzýna da almaz mýymýþ? Karayýp japan tüzde jalðýz turðan Issýz bozkýrda kararýp yalnýz baþýna duran Molama köz kýrýn da salmas pa eken? Mezarýma göz ucuyla bakmaz mýymýþ? Dariyða, sol künderde künim karañ, Ne yazýk! O günler tecrübesiz günlerim, Kazak eli, bir avýz sözim saðan: Kazak halkým! Sana bir çift sözüm þu: Bolðaysýñ, sýnþý bolsañ, edil sýnþý, Tenkitçi olursan adaletli tenkitçi olasýn, Kineni jürekke koy, koyma maðan! Günâhý gönlüme bul, bende arama! Meni atama, bul jürek jýndý dersiñ, Beni anma, bu yürek deli dersin, Umtýlðan alamýn dep Kündi dersiñ. Güneþi alýrým deyip de atýlmýþ, dersin. Süyip, külip, küyi köz jasýn tögip, Sevip gülerek, yanýp göz yaþý dökerek, Jýndý jürek öldi de týndý! dersip. Deli gönül, öldü de kurtuldu! dersin. ˆ Latin Harflerine ve Türkiye Türkçesine aktaran : Doç. Dr. Nergis Biray