SİMYA 1) Eski Çağ İnsanlarının Keşifleri Eski çağ insanları beslenme, barınma ve korunma gibi ihtiyaçlardan dolayı var oldukları günden itibaren arayış içerisinde olmuşlardır. Bunun sonucunda: Barınma amacı ile mağaraları kullanmışlardır. Yıldırım düşmesi, kaya parçalarının birbirine sürtünmesi sonucu çıkan kıvılcımlar ve yanardağların lavlarının oluşturduğu doğal yangınlarla ateşi tanımışlardır. Ateşin maddeleri yaktığını ve erittiğini fark ettikten sonra demir, bakır, kalay gibi metalleri eritip karıştırarak av aletleri yaptılar. Avladıkları hayvanların kürklerini giyecek olarak kullanmışlardır. Deneme yanılma yolu ile toprağı işleyebileceğini gören insanoğlu besinleri saklamak için topraktan kaplar yapmışlardır. Deneme yanılma yolu ile tuzu keşfetmiş ve besinleri uzun süre saklamak, bazı hastalıkları tedavi etmek, besinleri tatlandırmak ve hayvanların beslenmesinde kullanmışlardır. Ayrıca besinleri uzun süre saklamak için damıtma, ısıtma, mayalama, çözme, kavurma, kristallendirme, kükürt buharı ile ağartma gibi yöntemler kullanmışlardır. (ÖRNEK: kuru kayısı ve kuru incir) Güzelleşmek için çeşitli yöntemlere başvuran insanlar yüzlerini ve giysilerini, bitkisel ve madensel boyalarla boyamışlardır. Yeşil Malahit Siyah Kurşun (ll) sülfür Mavi Kıbrıs taşı ( FeSO4) Sarı Şap Turuncu Alizarin 2) Simya Nedir? Eski çağ insanlarının deneme yanılma yolu ile hastalıkları iyileştirme, ölümsüzlük iksirini keşfetme, kurşun vb. gibi değersiz madenleri altına dönüştürme uğraşlarının tamamına simya ( alşimi ), bununla uğraşan kişilere simyacı ( alşimist ) adı verilir. NOT 1: Deneme yanılma, simyanın en belirgin özelliğidir. Bunun geçtiği bir soruda simyadan NOT bahsediliyor demektir. NOT 2: Sorularda simya ve simyacı yerine alşimi ve alşimist kavramları da yaygın olarak kullanılmaktadır. Özellikle ortaçağ Avrupası simyacıları çok uzun süre felsefe taşının peşinden koşmuşlardır. Eğer bu taşı bulurlarsa hem ölümsüzlüğü hem de değersiz madenleri altına çevirmeyi bulabileceklerine inanmaktaydılar.
Hz. Davud döneminde yaşadığı düşünülen Lokman Hekim ile ilgili olarak: ölümsüzlük iksirini bulduğu fakat Allah tarafından formülün unutturulduğu, iksirin formülünü bulduğu ve eline yazdığı ancak yağmurda silindiği, iksiri yaptığı ancak köprüden geçerken nehre düşürdüğü gibi rivayetler vardır. Simya bünyesinde: kimya, fizik, tıp, astroloji, metalürji, semiotik, mistisizm, spiritüalizm ve sanat gibi dalları bulundurur. kimya fizik tıp mistisizm astroloji ekonomi SİMYA sanat metalurji semiotik spiritüalizm NOT 3: İçerisinde bazı bilim dalları içermesine rağmen simya bir bilim dalı DEĞİLDİR. 2500 yıllık bir uğraş olan simya ile ilk olarak Mezopotamya, Eski Mısır, İran, Hindistan ve Çin de ilgilenilmiş daha sonra Yunanistan, Roma, Avrupa ve önemli islam başkentlerinde ilgilenilmiştir. Temel Farklar SİMYA Bir bilim dalı değildir. Deneme yanılmaya dayalıdır. Teorik temellere dayanmaz. Sistematik bilgi birimi oluşmamıştır. KİMYA Bir bilim dalıdır. Çalışmalar deneyseldir. Bilimsel ve sistematik yöntemler kullanılarak çalışmalar yapılır. Sistematik bilgi birikimi oluşmuştur. 3) Simyadan Kimyaya Aktarılan Önemli Bulgular Madenlerin işlenmesi Cam üretimi Boyarmadde hazırlama Mürekkep üretimi Alaşımlar hazırlama Esans üretimi Barut üretimi Kozmetik üretimi Sabun üretimi Seramik üretimi Fırın (ısıtma kabı) İmbik (damıtma kabı) Pota (eritme kabı) Saklama kapları gibi basit laboratuvar araçları üretip kullandıkları bilinmektedir.
4) Filojiston Kuramı ve Yanma Simyacılar, 17. yy ın ortalarına doğru yanma olayını açıklamaya çalışmışlardır. Empedokles yanan bir cisimden bir şeylerin ayrıldığını ve geride hafif bir kül kaldığını uzun zaman önce gözlemlemişti. 17. Yüzyılın ortalarına gelindiğinde Alman simyacı J. Joachim Becher yanma olayını açıklamak üzere filojiston kuramını geliştirdi. Bu kurama göre: ateş yanan cisimdeki bir elementtir ve yanma sırasında uçup gider. Bir madde yanıcı olmayan bir kısım ve filojistondan (ateş ruhu) meydana gelmiştir. Madde yandığında filojiston uçar ve geriye yanıcı olmayan kısım (kül) kalır. Bir madde ne kadar iyi yanıyorsa filojiston bakımından o kadar zengindir. Bu kuramın ilginç olan tarafı yanma olayının hiçbir tartım yapılmadan günümüzdekine benzer şekilde açıklanmasıdır. Filojiston, günümüzdeki karbondioksite karşılık gelmektedir. Daha sonra Lavoisier yanma olayının günümüzdeki tanımını yapmıştır. 1800 lü yıllara kadar olaylar deneme yanılmaya yolu ile açıklanmaya çalışıldı. Bu tarihten itibaren deneyler gerçekleştirildi ve simya ile kimya deneyler sayesinde birbirinden ayrıldı. Robert Boyle un yazdığı Kuşkucu Kimyacı adlı kitabıyla Aristo nun görüşlerini çürütmesi ve yeni bir element tanımı yapması modern kimyaya geçişi sağlamıştır. NOT 4: R. Boyle element tanımı modern kimyanın başlangıcı kabul edilir. 5) Simyacılar ve Çalışmaları Demokritos: Atom kavramını ortaya koymuştur. Platon: Dünyanın elementlerden oluştuğunu ileri sürmüştür. Aristo: Muallim i evvel (ilk öğretmen) olarak kabul edilir. Empedokles in tüm maddelerin hava, su, toprak ve ateş olmak üzere 4 ana elementten oluştuğu düşüncesini geliştirerek kendi element sınıflandırmasını yapmıştır. Cabir Bin Hayyan: Dünya üzerindeki ilk kimya laboratuvarını kuran kişidir. Kimyanın babası olarak kabul edilir. Damıtmayı tanımlamış ve deney araçları keşfedip birçok deney gerçekleştirmiştir. Atomun parçalanabileceğini söylemiştir. Bazı keşifleri: FeSO 4 + H 2 O damıtma H 2 SO 4 (sülfürik asit = zaç yağı) FeSO 4 + KNO 3 damıtma HNO 3 (nitrik asit = kezzap) FeSO 4 + NaCl damıtma HCl (hidroklorik asit = tuz ruhu) NH 4 CI AgNO 3 KNO 3 Nişadır Cehennem taşı Güherçile Ebu Bekir El Razi: Etil alkolü elde etmiştir. Formik asit ve çiçek aşısını bulmuştur.
İbn i Sina: Değersiz metallerin değerli metallere dönüşemeyeceğini söylemiştir. Tıpla ilgilenmiş kitapları uzun yıllar tıp alanında okutulmuştur. Minerallerden söz etmiş, mineralleri; ateşte eriyenler, tuzlar, taşlar ve kükürtler olarak sınıflandırmıştır. NOT 5: Simya döneminde malahit ruh ve sinir hastalıklarını tedavisinde, göztaşı ve şap anti bakteriyel amaçla, nane limon mide hastalıklarının tedavisinde kullanılmıştır. Bunun dışında rezene, safran, maydanoz, ıhlamur, ısırgan otu gibi bitkilerde tedavi amaçlı olarak günümüzdekine benzer şekilde kullanılmıştır. NOT 6: Deterjan, aspirin ve elektroliz simya dönemine değil kimya dönemine AİTTİR. 6) Kimyacılar ve Çalışmaları Robert Boyle: Simyadan kimyaya geçişi sağlamıştır. Element kavramını değiştirmiştir. Basınçhacim konusu üzerinde çalışıp yasa ortaya koymuştur. J.J. Berzelius: Elementlerin simgelenmesi yöntemini bulmuştur (latince isimlerinin ilk veya ilk iki harfi). Lavoisier: Modern kimyanın babası olarak kabul edilir. Yanma olayının günümüzdeki tanımını yapmış ve kütlenin korunumu yasasını bulmuştur. John Dalton: Kendi atom modelini geliştirmiştir ve bu model ilk bilimsel atom modeli olarak kabul edilir. Gazların özellikleri üzerine çalışmıştır. Katlı oranlar yasasını ortaya koymuştur. Carl Wilhelm: Hidrojeni oksijenden ayırmıştır. Kloru keşfetmiştir. Azot ve oksijenin keşfinde yer almıştır. Amadeo Avagadro: Avagadro sayısını (6,02x10 23 ) ve sabit hacimler yasasını bulmuştur. Nickholas L e Blanck: H2SO4 ü sanayi yöntemi ile üreten ilk kimyacıdır. Van Helmont: Teraziyi ilk kullanan kimyacıdır. Simya çağı MS. 300 1600 İyotrokimya (tıp) çağı MS. 1600 1700 Filojiston çağı MS. 1700 1800 Nicel MS. 1800 Günümüz 7) Element Kavramının Tarihsel Gelişimi Empedokles (MÖ 492 432) maddelerin hava, su, toprak ve ateş olmak üzere 4 ana elementten meydana geldiğini ileri süren ilk düşünürdür. Empedokles e göre elementler kendiliğinden bir araya gelmez, onları bir arada tutan sevgi (çekme) ve nefret (itme) gibi
kuvvetler vardır. Aristo (MÖ 384 322), Empedokles in dört elemet kuramından esinlenerek yeni bir kuram ortaya koymuştur. Bu kurama göre su, toprak, hava ve ateş ana elementlerdir. Tüm maddeler bu 4 elementin farklı oranlarda birleşmesiyle oluşur. 4 ana elementin ise sıcak, soğuk, kuru ve ıslak özellikleri vardır, elementler bu özellikleri ikili olarak taşırlar. Katı olan her şey topraktır. Gaz olan her şey havadır. Sıvı olan her şey sudur. Yanan her şey ateştir. Daha sonra Robert Boyle, Aristo nun görüşlerini çürüterek yeni bir element kavramı ortaya koymuştur. Boyle a göre: element, kendinden daha basit parçalara dönüşmeyen (ayrılmayan) maddelerdir. Ancak Boyle, o dönemde bileşenlerine ayrılamayan NH 3, NaOH, CaCO 3 gibi bileşikleri de element olarak kabul etmiştir. Günümüzde element, aynı cins atomlardan oluşan saf madde olarak tanımlanmaktadır. Her element farklı isim ve sembollere sahiptir. Elementlerin simgelenmesi yöntemini ilk kez Berzelius kullanmıştır. Bir elementin tüm özelliklerini gösteren en küçük yapı taşına ise atom denir. Atom kavramını ilk kez Leukippos (MÖ 5. yy) ve öğrencisi Demokritos (MÖ 460 370) ortaya koymuştur.