GEBELİKTE TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN GRUPLARI

Transkript

1 GEBELİKTE TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN GRUPLARI 1

2 KALSİYUM Gebelikte, normalde gerek duyulan miktarın iki katı kadar kalsiyum gereklidir. Çünkü gebelik boyunca diş ve kemiklerden sürekli bir kalsiyum eksilmesi olur. Kalsiyum açısından zengin besinler peynir, süt, yoğurt ve yeşil yapraklı sebzelerdir. 2

3 KALSİYUM Yağı alınmış süt ve yoğurt tüketilmelidir Brucella, tifo benzeri hastalıklardan korunabilmek için tüketilen peynirin ve sütün hijyenik ve iyi pastörize olması gerekir. 3

4 PROTEİNLER Gebelikte artan protein gereksinimi karşılamak için kırmızı ve beyaz et, süt ve süt ürünleri, yumurta, balık, kuru baklagiller (fasulye, mercimek, barbunya..) gibi proteinden zengin besinler tüketilmelidir. 4

5 PROTEİNLER Hayvansal gıdalardaki yağ mümkün ölçüde alınarak, etin yağsız şekilde tüketilmesi önerilir. Ayrıca balıkta proteinden başka bulunan omega 3 ve omega 6 yağ asitleri de bebeğin zeka gelişimi üzerine olumlu etkilidir. Tüketilen balık taze ve iyi pişirilmiş olmalıdır. 5

6 DEMİR Demir eksikliğini en aza indirebilmek için; pekmez, kuru üzüm, kırmızı et, yumurta ve kuru baklagillerden zengin gıdalar tüketilmelidir. Ayrıca C vitamininden zengin meyve ve sebzeler de barsaklardan demir emilimini arttırır. 6

7 DEMİR Genelde 4.aylardan sonra başlanılan demir hapları kesinlikle sütle birlikte içilmemelidir. Çünkü süt, demirin emilimini azaltarak etkisizleştirmektedir. 7

8 C VİTAMİNİ C vitamini portakal, limon, kırmızı ve yeşil biber, domates, çilek, greyfurt, karnabahar, lahana, brüksel lahanası gibi pek çok taze meyve ve sebzelerde bulunur. Vücutta depolanmadığı için her gün belli bir miktar alınmalıdır. 8

9 C VİTAMİNİ Uzun süre saklanan ve pişirilen besinlerde C vitamininin çoğu kaybolur. Besinler taze tüketmeli, iyi yıkanmış sebzeler çiğ ya da az haşlayarak yenilmelidir. Ayrıca gebelere uzun süre beklemiş, doğal içerikli olmayan, konserve ve benzeri gıdalar önerilmez. 9

10 FOLİK ASİT Taze yeşil sebzeler folik asit kaynağıdır, ancak uzun süreli pişirmeler ve uzun süre bekleyen gıdalarda miktarı azalır. En çok ıspanak, yer fıstığı, fındık, karnabahar, kepekli ekmekte mevcuttur. 10

11 LİFLİ GIDALAR Lif; kepekli ekmek, yulaf ezmesi, barbunya, kepekli makarnalar, kayısı, kuru üzüm, bezelye, pırasa, esmer pirinç, ahududu, kuruyemişte bol miktarda vardır. 11

12 GEBELİK DÖNEMİNDE TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİNLER VE ÖLÇÜLERİ 12

13 13

14 SABAH: 1 bardak süt, 1 yumurta, 1 dilim peynir, 1 dilim ekmek, 1 domates, 1 salatalık, maydanoz, yeşil biber, dereotu v.b ARA ÖĞÜN: 1 meyve, 1 bardak ayran, 1 ince dilim ekmek 14

15 ÖĞLE: 1 Porsiyon etli kurubaklagil yemeği 1 porsiyon pilav veya makarna 1 bardak ayran 1 porsiyon salata, 1 orta dilim ekmek, 1 adet meyve ARA ÖĞÜN: 1 dilim ekmek, 1 dilim peynir, domates ve salatalık, 1meyve 15

16 AKŞAM: 1 porsiyon et, balık, tavuk (sebzeli) 1 porsiyon zeytinyağlı sebze yemeği 1 bardak ayran, 1 porsiyon salata, 1orta dilim ekmek GECE: 1 su bardağı süt veya 1 porsiyon sütlü tatlı 1 porsiyon meyve Kahvaltıda veya ara öğünlerde 5 zeytin, 1 tatlı kaşığı bal, pekmez, reçel tüketilebilir. 1 porsiyon meyve, 1orta boy elma, portakal veya küçük bir salkım üzüm, ince bir dilim karpuz veya kavun, yarım muz veya greyfurt olabilir. 16

17 17

18 Emziklilik Döneminde Beslenme 18

19 Anne sütü bebeğin büyümesi, gelişmesi ve olgunlaşması için her türlü besin öğesine sahiptir. Süt salgılanması fizyolojik bir olaydır. Süt salgısının devamlılığı için çeşitli faktörler etkilidir. 19

20 Süt salgısı için gerekli faktörler Göğüs dokusunun anatomik yapısı, Süt üreten hücrelerin (alveoli) gelişmesi, Süt salgılanmasının başlaması ve sürdürülmesi, Süt üreten hücrelerden göğüs ucuna sütün gelmesi. 20

21 Göğüs Yapısı ve Gelişimi Gebelik döneminde östrojen hormonunun üretimi artar göğüs büyümesi gerçekleşir. 21

22 Göğüs Dokusunun Yapısı Dış kısmı cilt dokusu ile kaplıdır Salgı bezleri içerir Bağ dokudan oluşur Göğüs başında yer alan salgı bezlerinin salgıladığı sıvı ile bölgenin esnek kalması ve enfeksiyonlardan korunması sağlanır. 22

23 Göğüs Dokusunun Yapısı Her göğüs; birbirinden bağımsız, adet, süt üreten lobdan oluşur. Her lob kendi içerisinde adet alt birime ayrılır. Alt birimler kendi içerisinde esas süt üreten hücrelerin toplandığı çok sayıda bölüme ayrılır. 23

24 Göğüs Dokusunun Yapısı Üretilen sütü dışarıya salgılamak için çok sayıda süt iletim kanalı mevcuttur Süt salgısı için bebek tarafından emme eyleminin doğru biçimde başlatılması gerekir. 24

25 25

26 Süt Salgısını Etkileyen Hormonlar Doğumdan sonra süt salınmasında görevli refleksler; Süt oluşum refleksi prolaktin tarafından sağlanır Süt salgılama refleksi oksitosin hormonu tarafından sağlanır 26

27 Prolaktin Süt salgısını uyaran hormondur. Sütün devamlılığını sağlar. Doğumdan hemen sonra bebeğin emzirilmesi sütün devamlılığı için şarttır. 27

28 Bebeğin emme davranışı Duyusal iletinin beyine ulaşması Hipofiz bezinin ön lobunun uyarılması Prolaktin hormonu salgılanması Hormonun kan yoluyla göğüse gelmesi Süt salgılayan hücrelerin süt üretimini uyarması 28

29 Prolaktin Gebeliğin 8. haftasında prolaktinin kandaki düzeyi artmaya başlar ve sonuna doğru en yüksek düzeye ulaşır. Kolostrum yapımını uyarır. 29

30 Oksitosin Hipofiz bezinin arka lobundan salgılanır. Sütün kanallardan ilerlemesini ve doğumun gerçekleşmesi için uterus kasılmalarını sağlar. Doğumdan sonra uterusun toparlanmasını sağlar. 30

31 Süt Salgılanmasında Etkili Etmenler Annenin ruhsal durumu İlk beslenmeye başlama zamanı: Doğumdan sonra süt gelmese bile en kısa sürede ilk emzirme başlamalıdır. Bu, refleksin oluşmasını ve sütün salgılanmasını sağlayacaktır. 31

32 Süt Salgılanmasında Etkili Etmenler Emzirme süresi ve aralıkları: dakikalık bir emzirme süresi ve bunun 1 2 saatlik aralıklarla yapılması süt salgılamasını artırır. Uygun ortam ısısı: Soğuk ortamlarda damarlar büzülerek süt salımı azalır. Aşırı sıcakta ise anne bedeni ter ve solunumla sıvı kaybeder. Bu da süt salgılanmasını azaltır. 32

33 Süt Salgılanmasında Etkili Etmenler Yeterli beslenme ve sıvı alımı: Protein, yağ ve karbonhidrat içerikli beslenilmesi, uygun miktarda vitamin ve mineral kayıplarının karşılanması gerekir. Anne sütünün %95 i sudur. Dolayısıyla anne kendi doğal gereksinimi dışında süt salgısı için yetecek sıvı almalıdır. Yeterli sıvı alımını değerlendirmenin ipuçlarından biri lohusa kadının günde en az 3 4 kez bol ve açık sarı renkte idrar yapabilmesidir. 33

34 34

35 35

36 36

37 37

38 Hangi Besinler Tüketilmemeli Salam, sosis, sucuk gibi katkı maddesi içeren diğer hazır besinleri mümkün olduğu kadar tüketmemelidir. Karnabahar, kuru baklagil gibi gaz yapıcı besinler tüketilmemelidir. Kansızlığa neden olduğundan yemeklerle birlikte çay içmemelidir. Çay öğün aralarında, yani yemek yendikten 1-2 saat sonra açık ve limonlu içebilir. İçecek olarak ıhlamur, nane, papatya, kuşburnu gibi bitki çayları tercih edilmelidir. Sigara ve alkol kullanılmamalıdır. Doktora danışılmadan ilaç kullanılmamalıdır. 38

39 39

40 Küçük Sınav (Doğru-Yanlış diyerek değerlendiriniz) Gebelikte demir ihtiyacın fazla Sadece süt içerek bebeğinin kemik yapısının inşa edilmesi için kalsiyum ve D vitamini kazanabilirsin Gebelikte balık yememelisin İyi besleniyor olsan bile prenatal multivitamin almalısın 40

41 Vaka Anne adayı 15 yaşında ve 6 haftalık gebeliği var. Okula gidiyor ve ailesi ile yaşıyor. Prenatal örneklemesi normal. Beslenme ve ağırlık kazanımı için bilgi veriniz. 41

42 Gebeliği süresince ne kadar ağırlık kazanmasını tavsiye edersiniz. Ne gibi faktörler ağırlık kazanımını etkileyebilir Diyette olması gereken besinsel kaynakları verilenler arasından 3 eleman seçerek tartışınız: Karbonhidrat, yağ, kalori, protein, yağda çözünen vitaminler, suda çözünen vitaminler, folik asit, demir, kalsiyum, sodyum. Aynı zamanda bu besin elemanlarının bulunduğu kaynakları örneklendiriniz. 42