ÇORAK TOPRAKLARIN ISLAHI VE TARIMSAL ÜRETİMDE KULLANIM OLANAKLARI

Transkript

1 ÇORAK TOPRAKLARIN ISLAHI VE TARIMSAL ÜRETİMDE KULLANIM OLANAKLARI Prof. Dr. Kadir SALTALI K.Maraş Sütçü İmam Üni. Ziraat Fak. Toprak Bilimi ve BB Böl. Prof. Dr. Recep Gündoğan Harran Üni. Ziraat Fakültesi Dekanı

2 ÇORAK TOPRAK NEDİR? Çorak Toprak: Ekonomik olarak bitki gelişimini olumsuz yönde etkileyecek düzeyde tuz ve sodyum (Na) içeren topraklara çorak toprak denir. ÇORAK TOPRAKLAR; Tuzlu Tuzlu-Alkali Alkali (Na ca zengin)

3 Dünyada sulanan alanların 1/3 de tuzluluk riski var

4

5 Iğdır İlimizde Çorak Toprak Alanı Ortalama yıllık yağış mm, ortalama yıllık sıcaklık 11.4 oc ve ortalama yıllık buharlaşma oranı ise mm dir. Iğdır Ovasında ha tuzdan etkilenmiş ve üretim dışı kalmıştır çorak alan vardır ve yüksek taban suyu seviyesi veya bilinçsiz sulama çoraklığa neden olmaktadır (Temel ve ark., 2015).

6 ÇORAKLAŞMANIN NEDENLERİ 1- İklim,Yüksek Taban Suyu ve Buharlaşma

7 2-Jeolojik Materyaller Iğdır ovasında Sodikleşmenin Na Feldispat minerallerin ayrışması ile ortaya çıkan Na neden olduğu rapor edilmiştir (Oruç, 1971) Na2Al2Si6O16 + 2CO2 +Al2O Na2CO3 + H2O+ CO2

8

9 3-Su kalitesi ve Salma Sulama (Vahşi Sulama)

10 4-Drenaj Yetersizliği

11 Tuzlu Toprakların Islahı (Yıkanması)

12 Alkali (Sodik) toprakların Islahında Kullanılan JİPS (S, H2SO4 İran ve Azarbaycan-Nahçıvan da ekonomik olabilir)

13

14

15 Iğdır ilinde Toprakların Çoraklaşma nedenleri ve Çözüm Önerileri İklim Sulama Yöntemi ve Taban suyu yüksekliği Topoğrafya Ana materyal (Na-Feldispat ve Tuz) ÇÖZÜM ÖNERİSİ Drenaj sistemlerinin kurulması (Açık ve Kapalı Drenaj) (GAP, K.Kapalı Havzası) Arazi Tesviyesi Sulama yöntemi (Damla, Yağmurlama) Tuzlu ve alkali toprakların ıslahı (Jips, S, H2SO4) Çoraklığa dayanıklı Bitkilerin Üretimi ve Bitki yetiştirerek ıslah (Yonca vb)

16

17 TÜBİTAK PROJESİ; Iğdır Ovasında Yaygınlık Gösteren Halomorfik Toprakların Değerlendirilmesinde Kullanılabilecek Yem Bitkisi Türlerinin Belirlenmesi; Yrd. Doç. Dr. Süleyman TEMEL, Yrd. Doç. Dr. Uğur ŞİMŞEK Doç. Dr. Bilal KESKİN, Prof. Dr. İbrahim Hakkı YILMAZ Araştırmada kimyasal özellikleri farklı 4 toprak tipi (Normal, Aşırı Tuzlu, Aşırı Alkali ve Aşırı Tuzlu-alkali) ve 7 yem bitkisi türü (Medicago sativa L. (adi yonca), Cynedon dactylon L. Pers var. Coastal (köpek dişi/bermuda çimi), Festuca arundinacea L. (yüksek çayır yumağı), Agropyron elongatum L. (yüksek otlak ayrığı), Lotus corniculatus L. (sarı çiçekli gazal boynuzu), Chloris gayana var. Katambora (rodos çimi), Onobrcyhis sativa Lam. (korunga) deneme materyali olarak kullanılmıştır. Deneme yılları arasında yürütülmüştür. Çalışma sonucunda yıllara ve türlere göre bitkilerin adaptasyon yetenekleri ve tuza dayanım dereceleri farklılık göstermiştir. Buna göre bitkilerin m 2 deki fide sayısı, bitki boyu, YAI, yaş ot ve kuru ot verimleri normal topraklara göre daha düşük çıkmıştır.

18 Rodos otu ve Köpek Dişi hariç diğer türlerin hepsi kontrol ve aşırı tuzlu lokasyonda ekonomik anlamda üretim sağlamış ve toprak özelliklerine önemli ölçüde olumlu etki yapmışlardır.

19 Aşırı alkali ve aşırı tuzlu alkali lokasyonlarda ise sadece Medicago sativa ve Agropyron elongatum kısmi gelişme gösterebilmiştir.

20 Proje Başlığı: Tuzluluk ve Bor Toksisitesine Dayanıklı Triticum Spelta Genotiplerinin Belirlenmesi ve Dayanıklılıkta Rol Oynayan Mekanizmaların Fizyolojik Olarak Karakterizasyonu (Tübitak-Tovag 112 O 903) Yürütücü. Doç. Dr.Halil Erdem (GOPÜ, Tokat)

21

22

23 YeŞeren Çöl Emen OvasI

24 Tuzluluğun giderilmesi için drenaj kanalları açıldı, tavalar oluşturuldu ve yıkamalar yapıldı

25 BİLGİ, DENEYİM, SABIR VE YATIRIM BİR ARAYA GELDİĞİNDE..

26 BİLGİ, DENEYİM, SABIR VE YATIRIM BİR ARAYA GELDİĞİNDE..

27 GERÇEKTENDE EMEN OVASI YEŞERİYORDU

28 Atripleks (Tuz Çalısı) Tuza ve kuraklığa dayanıklı olan tuz çalısı, Karapınar Erozyon Sahası'nda ekilerek erozyonla mücadele bu bitki etkin rol oynuyor. Kaynak: Karapınar Erozyon Sahası'na 15 bin tuz çalısı ekildi

29 Ilgın (Latince: Tamarix) Ilgın, Tamarix cinsini oluşturan, tuzlu topraklarda görülen bitki türlerinin ortak adı. Avrasya'nın her yanında yetişen 90 kadar türü bulunan ılgın cinsi üyeleri, beyaz ya da pembe çiçek açarlar

30

31

32

33 *PEGANUM HARMALA (STEP BİTKİSİ) ÜZERKLİK

34 Sebze ve meyve YİYECEK olarak HOLLANDA, OLARAK HALOFİTLER BELÇİKA, PORTEKİZ, RUSYA, PAKİSTAN, ABD, KOLOMBİYA, FAS, GÜNEYDOĞU VE ORTA ASYA ÜLKELERİNDE ekonomik değere sahip yiyecekler olarak tüketilmektedir. Bazıları deniz ürünleri ile mutfaklarda yer almaktadır. SALICORNIA EUROPAEA (SİRKENGİLLER), TUZLU OT, KURŞUN OT, DENİZ BÖRÜLCESİ

35

36 PUCCINELLA DISTANS - ÇORAK ÇİMİ ( BUĞDAYGİLLER) Cm Boyunda Demetsi Cm Boyunda Demetsi Gövdeli Otsu Bitki Özelliklerine Sahip, Türkiye ye Özgüdür. İç Anadolu Tuzlu Göllerin Etrafındaki Yarı Bataklık Alanlarda Yaygındır. Hakim Tuzlar Sodyum Sülfat Ve Sodyum Klorür EC: 88 ds / m, ph: 8.8, Değişebilir Sodyum:%46 Kireç : % 4-70 Genellikle Kumlu Tın, Siltli Tınlı, Tınlı Bünyeli Topraklarda Yetişmekte Tuzlu Alanlarda Otlatma Açısından Önemli Kuvvetli Kök Sistemi İle Erozyon Önleyici

37 SONUÇ VE ÖNERİLER Çorak araziler fiziksel ve kimyasal ıslah yöntemleri ile ıslah edilebilir. Islah yapılamayan alanlarda çoraklığa dayanaklı bitkiler ekonomik amaçlı olarak yetiştirilebilir. Çorak araziler halofitik bitkiler kullanılarak hayvancılık için mera bitkisi olarak yararlanılabilir

38 TEŞEKKÜRLER