Gürültülü İlişkili Sağlık Gözetimi. Dr. İlkay Cemiloğlu

Transkript

1 Gürültülü İlişkili Sağlık Gözetimi Dr. İlkay Cemiloğlu 1

2 Mesleki Risklerin Global Sağlığa Etkisi Bel ağrısı %37 İşitme Kaybı %16 KOAH %13 Astım %11 İş Kazaları (yaralanmalı) %8 Ac Ca. %9 Lösemi %2

3 İşitmenin Korunması Programı / Gürültü Kontrol Eylem Planı Yönetmelik Madde 8 (3): İşyerinde en yüksek maruziyet eylem değerlerinin aşıldığının tespiti halinde, işveren; a) Bu maddede belirtilen önlemleri de dikkate alarak, gürültüye maruziyeti azaltmak için teknik veya iş organizasyonuna yönelik önlemleri içeren bir eylem planı oluşturur ve uygulamaya koyar. İşyerindeki gürültünün araştırılması Ortam ve kişisel gürültü maruziyet ölçümleri Gürültü haritası Frekans analizi Olası etkilenmenin değerlendirilmesi (limit ve sınır değerlere göre) Korunma stratejisinin belirlenmesi ve planlama Gürültüyü kaynağında azaltıcı ve diğer idari önlemler KKD belirleme, kullanım takip çalışmaları Eğitim ve danışmanlık Sağlık gözetimi

4 Meslek Hastalığı olabilmek Türkiye de; Maruziyet süresi Gürültülü işte en az 2 yıl veya Gürültü şiddeti sürekli >85 db(a) işlerde en az 30 gün Yükümlülük süresi 6 ay MH sınırı Meslekte Kazanma Gücü Kayıp Oranı değerlendirmesi için en az SSO >35 db(a)

5 Tehlike En Yüksek Maruziyet Eylem Değeri Sabit gürültü: L EX,8saat =/> 85 db(a) Darbeli gürültü : P tepe =140 Pa (L tepe 137 dbc) 20 µpa Kaynak: ÇSGB MH Rehberi = Alman MH Rehberi

6 Tehlike belirteçleri Ortamdaki ve çalışanların maruz kaldığı gürültünün: düzeyi niteliği ses basınç düzeyi frekans dağılımı maruziyet süresi maruziyet sınır eylem değerlerinin aşılıp aşılmadığı

7 Maruziyet Değerleri En Düşük Maruziyet Eylem Değeri: EDMED: L EX,8saat = 80 db(a) / P tepe =112 Pa (L tepe 135 dbc) İşitme sağlığı programı başlangıç sınırı En Yüksek Maruziyet Eylem Değeri: EYMED: L EX,8saat = 85 db(a) / P tepe =140 Pa (L tepe 137 dbc) Kişiye özel sağlık izlemi + KKD sınırı Maruziyet Sınır Değeri: MSD : L EX,8saat = 87 db(a) / P tepe =200 Pa (L tepe 140 dbc) Takılı KKD nın ucunda geçilmemesi gereken sınır Günlük maruziyet hesaplama: Haftalık maruziyet hesaplama: L: Ses Etkilenim Düzeyi

8 Riski Artıran Faktörler O kan grubu Rh(+) olmak Erkek cins Kısa boylu Beyaz ırk Damar sistemi problemleri DM Generalize enfeksiyonlar Menenjit, Kabakulak, Kızamık, Renal Kulak hastalığı geçmişi Titreşim Sigara Egzersiz yapmamak Düşük antioksidan gıda alımı Kötü ağız hijyeni Yüksek sesle müzik dinleme ve iş dışı gürültülü faaliyetler Ototoksik ilaç, kimyasal vb madde kullanma Aminoglikozitler, Eritromisin, cisplatin Toluene, Jet yakıtı, styrene, karbondisülfid Hipertroidi / Hipotroidi Kutanöz albinizm

9 Gürültünün Sağlığa Etkileri İşitme üzerine Koklear harabiyet, doku kaybı Kolear kan akımı azalması Sıvı değişiklikleri Biyokimyasal değişiklikler Geçici eşik kayması (GEK)=iyileşen Kalıcı eşik kayması (KEK)=iyileşmeyen İşitme dışı Fizyolojik etkiler Kas kasılması Yorgunluk, Başağrısı Solunum hızı artışı Kalp atım hızı artışı Kan basıncı artışı (diastolik) Otonomik etkiler Gürültüye Hassas Birey Gastrik etkiler Performans etkileri Sözlü iletişimi engelleme Dikkat dağıtma Psişik etkiler Gürültüye hassasiyet Uyku bozuklukları

10 Çalışma kısıtları Gürültülü işlerde; Çocuk ve genç işçiler çalışamaz İşçiler 7,5 saatten fazla çalışamaz İş Değişimi Gebe işçiler >80 dba işlerde (KKD olsa da) çalışamaz Kulak, nörolojik hast. & arızası Non-regüle HT Non-regüle DM

11 Çalışma kısıtları Sürücüler; Birinci grup belgeler için yeterlilik En az bir kulakta SSO 35 db veya daha iyi Değilse; ek ayna tertibatı ve «işitme engelli» işareti Ambulans, resmi ve ticari araç kullanamazlar İkinci grup belgeler için yeterlilik Her iki kulakta SSO 35 db veya daha iyi

12 Sağlık Gözetimi (SG) (Yönetmelik) Amaç; GBİK erken tanı konulması Çalışanların işitme işlevlerinin korunması SG İYH mevzuat hükümlerine göre RD sonuçları gerektiriyorsa İşitme testleri >85 db zorunlu >80 db yaptırılabilir Saptanan İK nın işle ilişkisini tespiti halinde Çalışanı bilgilendir İYH veya uygun nitelikli kişi İşveren RD & önlemleri gözden geçirir İş değişimi ve diğer önlemler Diğer çalışanlara yakın SG

13 İşitme Sağlığının Gözetimi Kapsamı İlk muayene İşe başlamadan İşitme anamnezi Otoskopi Weber / Rinne testleri Baş boyun muayenesi Kafa çiftlerinin muayenesi Denge muayenesi Hava iletim odyometrisi Odyogramın yorumlanması ve değerlendirilmesi İşitme koruyucu tavsiye Eğitim & Bilgilendirme Kayıt & Raporlama Sevk & Takip

14 Yaptığı işler Eski işyerleri Askerlik Aile hikayesi Genetik hikaye Geçirilmiş hastalıklar Gürültü harici işitme ilişkili işyeri maruziyetleri (kimyasallar...) Kullandığı ilaçlar (ototoksik?) Hobiler (avcılık, atıcılık, motor sporları...) Ek iş (tarım, bahçe, kulüp...) KKD kullanımı İşitme Anamnezi

15 Muayeneler İşe Giriş (baseline) muayenesi Kısa anamnez + DKY ve TM muayenesi + Weber/Rinne testi + Baş boyun, kafa çiftleri, denge muayeneleri Hava iletim odyogramı Fiilen çalışmaya başlamadan önce

16 Muayeneler Erken kontrol muayenesi Kısa anamnez + DKY ve TM muayenesi + Weber/Rinne testi + Baş boyun, kafa çiftleri, denge muayeneleri Hava iletim odyogramı ÇSGB Rehberi Gürültü <85 db işe girişten 12 ay sonra Gürültü >85 db işe girişten 1 ay sonra

17 Periyodik muayene Muayeneler Kısa anamnez + DKY ve TM muayenesi + Weber/Rinne testi + Baş boyun, kafa çiftleri, denge muayeneleri Hava iletim odyogramı Eşik kayması yok; Gürültü <85 db 36 ayda bir Gürültü >85 db 12 ayda bir

18 Kulak kepçesi Dış kulak yolu Timpan membran Otoskopi Odyotesti ertele! Buşon Yabancı cisim Enfeksiyon

19 Diyapazon Testleri Rinne Weber İşitme Kaybı (İletim) (Lateralizasyon) Yok Hava>Kemik Ortada Sensorinöral Hava>Kemik Normal Kulağa İletim Kemik>Hava Etkilenen Kulağa

20 Hava iletim Odyometrisi Mümkünse 14 saat dinlenmiş kulak Mümkün değilse; tarama testi sonrası seçilmiş vakalarda dinlenmiş kulak Hz Deneyimli personel Özenli uygulama Sessiz oda / kabin Kalibre odyometre Önceki odyogramları

21 GBİK & GİİH & Akustik Travma GBİK (gürültüye bağlı işitme kaybı) Devamlı yada aralıklı gürültü / yavaş yavaş gelişen Genellikle 1 khz üzerinde frekanslarda Geçici / Kalıcı Eşik Kayması GİİH (gürültü ilişkili işitme hasarı) Akut (akustik travma) / Kronik İç kulaktaki tüysü hücre hasarı / işitme kaybı 3kHz de >40dB Akustik Travma Ani çok şiddetli bir gürültüye [>L C,peak 137 db(c)] bir kez maruz kalma sonucunda işitmede meydana gelen ani değişiklik

22 Ayırıcı tanı Gürültü dışı olası nedenlerin dışlanması Anamnez! Presbiyakuzi Otoimmün İK Meniere Hast. Akustik tümörler (Nöroma) Travma (temporal kemik, akustik) Ototoksik ilaçlar + kimyasallar

23 Ayırıcı tanı <85dB gürültüyle oluşan GBİK & GİİH işyerindeki gürültüden kaynaklanması beklenmez 1 khz üzerindeki kayıplar 3 khz de 40 db üzeri kayıp Genel beklenti:işitme hasarının gürültüyle ilişkisinde; 90 dba >6 yıl 87 dba >10 yıl 85 dba >15 yıl

24 Odyogram Değerlendirme Altın standart yok İYH Yönetmeliği veya başka bir mevzuatta bir rehbere atıf yok Olası kaynaklar OSHA / NIOSH ÇSGB MH rehberi ÇSGB Sağlık Gözetimi Rehberi TTB İşitmenin Korunması Eğitimi Notları İYHD İş te Sağlık Gözetimi Gürültü bölümü 24

25 Odyogram Değerlendirme Tablo & Algoritmaları İşyerinde yapılacak tarama, erken kontrol ve tekrar odyogramlarının değerlendirilmesi Çalışanın işitme eşiğinin ve varsa kaybının / hasarının belirlenmesi Normal / Uyar / Sevk et kriterleri ile karşılaştırılması Çalışma koşulları ve mevcut önlemler gözetilerek işe uygunluk koşullarının ve iş kısıtlarının belirlenmesi

26 HSE - Odyogram Değerlendirme Tablo & Algoritmaları Düşük Frekanslar / Saf Sesler: Hz Yüksek Frekanslar : Hz Genel İşitme Düzeyi Frekansları : Hz

27 HSE /2000/3000/4000/6000 Hz lerde Her Bir Kulağın İşitme Eşiklerinin Toplamına Göre Uyar/Sevk Düzeyleri

28 HSE - Değerlendirme / Sınıflandırma Tablosu

29 Takip Cetveli YASAL OSHA SEK HSE (ÇSGB) TARİH SSO {(0,5+1+2)/3} >25dB {(2+3+4)/3}>10 db önceki odyo ( ) Uyar/Sevk Tablo 1'e göre HIZLI İK (3+4+6)>30 db önceki odyo TEK TARAFLI İK ( )>40 db önceki odyo../../... SAĞ SOL SAĞ SOL SAĞ SOL SAĞ SOL SAĞ SOL../../...../../...../../...../../...../../...

30 İşitme İzlem Formu örneği

31 İşitme İzlem Formu örneği

32 Kayıt & Raporlama

33 Kayıt & Raporlama 1966 Erkek İşe giriş : 2003 İGO: SSO & YFO / Genel İşitme Normal sınırlarda Solda 6-8kHz de duyma eşiği 50dB TAKİP CETVELİ NE DİYOR?

34 TARİH Takip Cetveli SGK OSHA SEK HSE (ÇSGB) SSO {(0,5+1+2)/3 } >35dB {(2+3+4)/3}>10 db önceki odyo GENEL ( ) Uyar/Sevk Tablo 1'e göre HIZLI İK (3+4+6)>30 db önceki odyo TEK TARAFLI İK ( )>40 db diğer kulak SAĞ SOL SAĞ FARK SOL FARK SAĞ SOL UYAR SEVK SAĞ FARK SOL FARK SAĞ SOL FARK Bulgularımızın özeti: SSO Normal, SEK yok, sol kulakta 6-8 khz de duyma eşiği 50 db.

35 1000/2000/3000/4000/6000 Hz lerde Her Bir Kulağın İşitme Eşiklerinin Toplamına Göre Uyar/Sevk Düzeyleri

36 Kayıt & Raporlama

37 Öneriler (tavsiye & iş kısıtları) Öneri 1: Gerekli korunma önlemlerine uyarak gürültü şiddetinin 80 db i geçtiği işlerde ve ortamlarda çalışabilir. Öneri 2: Mevcut sağlık durumu nedeniyle gürültü şiddetinin 85 db'i geçtiği ortamlarda asgari sürelerle bulunması için idari önlemlerin alınması, gerekli KKD ile kulaklarının gürültüye maruz kalmamasının garanti altına alınması, sağlık birimi tarafından yürütülecek daha yakın sağlık gözetimi sonuçlarına göre çalışma şartlarının düzenlenmesi önerilir. Öneri 3: Mevcut sağlık durumu nedeniyle gürültü şiddetinin 85 db i geçtiği ortamlarda çalışmaması önerilir. Bu ortamlarda çalışması zorunlu olduğunda ise, asgari sürelerle bulunması için idari önlemlerin alınması, gerekli KKD ile kulaklarının gürültüye maruz kalmamasının garanti altına alınması, sağlık birimi tarafından yürütülecek daha yakın sağlık gözetimi sonuçlarına göre çalışma şartlarının düzenlenmesi önerilir. Öneri 4: Gürültü şiddetinin 80 db i geçtiği işlerde ve ortamlarda çalışamaz.

38 Eğitim & Bilgilendirme =/>80 db işe başlamadan önce ve belirlenen sıklıkta İK & MH tanısı konanlara işe dönüşlerinde Her periyodik muayenede yüzyüze, bire-bir, kaydını al

39 Gürültülü Mevzuat & Rehberler İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk Eğit. Hk.Yön. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği Çalışanların İSG Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hk. Yön. Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şart. Yön. Günde 7,5 saatten Az Çalışılacak İşler Yönetmeliği SSK Sağlık İşlemleri Tüzüğü Çalışanların gürültü ile ilgili risklerden korunmalarına dair yönetmelik MH Rehberi /ÇSGB Çalışma Yaşamında Sağlık Gözetimi Rehberi / ÇSGB İş te Sağlık Gözetimi / İYHD Çalışma Yaşamında Gürültü ve İşitmenin Korunması/TTB

40 Dr. İlkay Cemioğlu