7 DEN 70 E GÖKBİLİM. Prof. Dr. Ethem Derman. Emekli Öğretim Üyesi

Transkript

1 7 DEN 70 E GÖKBİLİM Prof. Dr. Ethem Derman Emekli Öğretim Üyesi

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20 GÖKYÜZÜ Çok Güzeldir...

21

22

23

24

25 Spiral Görünüşlü bir Gökada

26 Galileo

27 Gökyüzü

28 Gökyüzü

29 Gökyüzü

30 Gökyüzü

31 Gökyüzü

32 Gökyüzü

33

34 Gökyüzü

35 Atbaşı Bulutsusu AtBaşı Bulutsusu

36 Kedi Pençesi Bulutsusu

37 Kalp Bulutsusu

38 Sevgililer Günü İçin Gül Bulutsusu

39 Maymun Bulutsusu

40 Yılan Bulutsusu

41 Cadı Başı Bulutsusu

42 Cadı Başı Bulutsusu Cadı Başı Bulutsusu

43 Cadı Başı Bulutsusu

44 Cadılar Bayramı

45 Canavar Bulutsusu

46 Cassiopeia Radyo

47 Anahtar Meselesi

48 Karınca Bulutsusu

49 Kedi Gözü Bulutsusu Kedi Gözü Bulutsusu

50 Kumsaati Bulutsusu

51 Kelebek Bulutsusu Kelebek Bulutsusu

52 Bumerang Bulutsusu Bumerang Bulutsusu

53 Yüzük Bulutsusu

54 Yüzük Bulutsusu

55 Baykuş Bulutsusu

56 Bulutsular Gaz ve Toz Bulutları. Neden Önemli?

57

58

59

60 Andromeda Gökadası

61

62 Fötr Şapka Gökadası

63 Hoag Cismi

64 Galaksi Gülü ARP 273

65 Hayalet Gökadası

66 Hoca

67 Arp 277

68 Kozmik Kuş

69 Anten Gökadası

70 Kırmızı maskeden fırlayan gök mavisi gözler Gömavisi Gözler Bulutsusu Çarpışan Galaksiler

71

72 Türk Astronot

73 Uzaya Gideceğiz...

74 Astronota Ne Diyelim? Türkiye nin uzay programı açıklandığında çok sevindik, coştuk ve uzaya gidecek Türk astronotun adı ne olsun diye gökbilim listelerinde tartışmaya başladık. Asuman Gökhan Uçman Astrotürk Uzaygezer Evrenot Göktürk Uzaygezgini Kozmotürk Türkonot Uzaycı Uzayadamı Semazen Semaver Gökmen Gökdenizci

75 Güneş Sisteminde Yerimiz

76 Güneş Sisteminde Yerimiz ve Gezegenlerin Göreli Büyüklükleri

77 Güneş Siteminde Yerimiz ve Gezegenlerin Göreli Büyüklükleri

78 Ötegezegen Nasıl Bulunur

79

80 Trappist-1 Ressamın Hayali

81 Trappist-1 Gezegenleri

82 Trappist-1 Gezegenleri

83 Trappist-1 Gezegen Özellikleri

84

85

86 Şimdi O Dünyalarda Yaşasaydık!!!

87 Uyduların Göreli Büyüklükleri

88 Satürn-Cassini

89 Satürn Cassini

90

91 Türk Hava Yolları

92 Holms Kuyrukluyıldızı

93 ISON Kuyrukluyıldızı

94 Oukaimeden Kuyrukluyıldızı

95 Jacques Kuyrukluyıldızı

96 LovejoyQ2 Kuyrukluyıldızı McNaught-2

97 Catalina

98 McNaught

99 Ölmek Var Dönmek Yok

100 Ölmek Var Dönmek Yok

101 Göktaşı

102 Yanlış Resim

103 Ağacın Yaşı Bulunabilir

104 Ay Tutulması-3

105 Çizgi Ne tarafa Hareket Eder?

106 Dünya nın Gece Görüntüsü

107 Uzay Mekiği

108 Güzel bir Atasözü Dünyada üç grup insan var: 1.Bir şeyi yapan ve yaratan küçük bir seçilmiş grup 2.Bir şeyin yapılmasını seyreden büyükçe bir grup 3.Ne olup bittiğini bilmeden yaşayan muazzam bir kalabalık

109 Bir Şeyin Yapılmasını Seyreden Büyükçe Bir Grup

110 Basma Oralara

111 ALO NASA!...

112 Evrendeki Adresinizi Biliyor musunuz?

113 Güneşe Komşu Yıldızlar

114 Burada Samanyoluna çok benzeyen M100 gökadasını görmektesiniz. Bu tür gökadalara sarmal gökada diyoruz.

115 Güneşin Samanyolundaki Yeri? Samanyolunun içinde bulunduğumuz için fotoğrafını dışarıdan çekemeyiz. Ancak şekil olarak benzer bir gökadada yerimizi gösterebiliriz NGC2997 isimli gökada Samanyoluna çok benzediği için orada yeirimizin neresi olduğunu öğrenebiliriz.

116 Yerel Grupdaki Gökadalar

117 Evrendeki adresinizi Biliyor musunuz? Evrendeki Adresimiz-1

118 Evren de Dünya nın Yeri? Benim Adresim: Sn. Ethem Derman Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü, 06100, Tandoğan, Ankara, Türkiye Dünya, Güneş Sistemi, Samanyolu Gökadası, Yerel gökada kümesi, Yerel Süperküme EVREN

119 Gökyüzünün Geçmişi

120 Rakamların Dili Var Mı? Evet, mecazi anlamda sayıların dili var deriz... Niçin? Somut kavram içerdiğinden dolayı... Örnekliyelim...

121 Rakamların Dili Var Mı? Fenerbahçe nin taraftarı var... Kişi başına yıllık gelir $... Fizik sınavında bir kişi 100 aldı... Ahmet Altan ın kitabı sattı... Spor-Loto bu hafta 1 trilyon TL veriyor... Meryem Uzelli en güzel artistdir!...

122 Rakamların Dili Var Mı? Konu Gökbilim olunca maalesef sayıların dili kalmıyor, rakamlar konuşamaz oluyor... AHRAZ Sağır ve dilsizler için eskiden bu terim kullanılırdı..

123 Rakamların Dili Var Mı? Bize yaşam olanağı veren Güneşimizi ne kadar tanıyoruz?? İyi biliriz... Nesini biliyorsunuz? Uzaklığını... Çapını...

124 Rakamların Dili Var Mı? Güneş ile Dünyamız arasındaki ortalama uzaklık KiloMetre dir. Güneşin çapı ise KiloMetre dir Bu sayılar size ne ifade ediyor?

125 Rakamların Dili Var Mı? Bana bir şey ifade etmiyor? Doğal olarak size de bir şey ifade etmiyor. Yani bu sayı konuşmuyor... Bu sayıyı nasıl konuştururuz? Sorusunu sorduğumuzda beynimiz devreye girer ve bildiği bir takım bilgilerle karşılaştırmaya başlar.

126 Rakamların Dili Var Mı? Biraz basit matematik yapalım. Otobüs ile Güneş e gitmeye karar verelim. Yolda herhangibir ihtiyaç molası vermeyelim. Yemeyelim, içmeyelim ve tuvalete gitmeyelim. Sürücü uyumasın, sürekli sürsün ve otobüs hiç durmasın. Ne kadar zamanda Güneş e varırız?

127 Rakamların Dili Var Mı? Biraz daha daha matematik / 100 = saat / 24 = gün / 365 = 171 yıl Şimdi iyi bir karşılaştırma yapabiliriz. Sayıyı biraz daha iyi anlayabiliriz.

128 Mevleviler...

129 Rakamların Dili Var Mı? Beynimiz bu tür kavramları kolayca algılasın diye genellikle model, maket yaparız. Bunlardan en basiti haritalardır. Örneğin kez küçültülmüş yeryüzünün haritasını çıkarırız ve 1/20000 ölçeklidir deriz. Ev planları ve maketleri de aynı kategoriye girer. Model veya maket yaparken en önemli kavram ÖLÇEK tir

130 Rakamların Dili Var Mı? Gelin hep beraber Evrenimizin modelini yapalım. Bunu yapmadan önce gökbilimde uzaklıkların ve cisimlerin boyutlarının ne denli büyük olduğunu unutmayalım. Astronomik bir rakam terimini hep biliriz...

131 Rakamların Dili Var Mı? Biraz daha 2 matematik yapalım... Güneşimizin çapı = km dir. Bunu 10 cm çaplı bir portakal büyüklüğüne getirmek için kaç kez küçültmeliyiz? Önce km yi cm ye çevirelim km= m = cm. Sonra 10 cm e bölelim / 10 = Kısaca 14 milyar kez küçülmemiz gerekiyor.

132 Rakamların Dili Var Mı? Evrenin modelini yapmak için ölçeğimizi saptadık. Her cismi ve her uzaklığı 14 milyar kez küçülteceğiz. Örneğin Güneş-Dünya uzaklığı modelimizde nedir km / = km km = 10.7 metre.

133 Rakamların Dili Var Mı? Dünya mızın çapı km km = m = cm / = 0.09 cm. Bir başka deyişle 0.9 milimetre. İri bir kum tanesi diyebiliriz. Şimdi sadece Dünya için değil güneş sistemimizde bulunan tüm gezegenler için benzer hesapları Yaparsak ve bir çizelgede bunları gösterirsek...

134 Rakamların Dili Var Mı? Gezegenler Uzaklıkları Büyüklükleri Merkür 4.07 m 0.3 mm Venüs 7.72 m 0.8 mm Dünya 10.7 m 0.9 mm Mars 16.3 m 0.5 mm Jüpiter 55.6 m 10 mm Satürn 102 m 9 mm Uranüs 205 m 4 mm Neptün 322 m 3.4 mm Pluto 421 m 0.2 mm

135 Rakamların Dili Var Mı? Büyüklük ve uzaklıkları daha iyi kavramak için Modelimizi bir harita üzerine yerleştirelim. Bir çok açıdan bu harita işimize yarayacak. Portakalımızı (pardon güneşimizi) Ankara da Kızılay meydanının ortasına koyalım. Dünya iri bir kum tanesi büyüklüğünde Gima nın yanındaki meşhur büyük postahanenin önündedir.

136 Rakamların Dili Var Mı?

137 Rakamların Dili Var Mı?

138 Astroloji

139 Astroloji Bilinen tüm bilimlerden önce var olan Astroloji nin konusu insandır. Gök cisimlerinin, dünyada yaşayan canlı ve cansız varlıklar üzerindeki etkilerini araştırır. Astroloji; burçlar, gezegenler, ışıklar (Güneş ve Ay) ve evler arasındaki ilişkilerin temeli üzerine kurulmuştur. İnsan yaşamındaki olaylar, gökcisimlerinin değişen hareketleri ile doğum anındaki pozisyonlarının karşılaştırılmasına göre şekillenir.

140 Benim Burcum Bana Ne Söylüyor? Canlarının istediğine sahip olmak, akıllarına esen her şeyi hemen yapmak isterler. Beklemeye tahammülleri yoktur. Kendilerini çok beğenirler, özgüvenleri fazladır ve daima çevrelerine hükmetmek isterler. Dünyanın kendi eksenleri etrafında döndüğüne inanırlar. Başkalarının onlara gıpta ettiğini düşünürler. Daima zirveye taliptirler ikinci adam olmak istemezler. Yaratıcı, cömert, sıcak ve çekicidirler. Hayatı dolu dolu yaşamak, sevgiyi hissetmek isterler. Yalnız kalırlar ve terk edilirlerse dünyaları başlarına yıkılır, çok mutsuz olurlar Haziran 2009

141 En Yakın Yıldız Nerede? Güneş sistemimizin modelini yaptığımıza göre artık bu modele yıldızları da koymamız gerekir. (Gökyüzünde yalnız gezen yıldızlar...) En yakın yıldız Proxima Centauri Üçlü bir sistemin en sönük üyesi Uzaklığı 4.24 Işık yılı Bu yıldız bizim modelimizde acaba nerede?

142 En Yakın Yıldız Nerede? Ankara dan Antalya ya gelirken Genel Kurmay, Milli Kütüphane, ODTÜ, Bilkent, Hacettepe... Acaba Nerede?

143 Rakamların Dili Var Mı? Bu soruya herkes yanıt verebilir... Vereceğiniz yanıtlar sadece sizin beklentilerinizdir Işık yılı çok küçük bir rakam ama uzaklık da gerçekten çok mu küçük? Rakamların dili var mı? Bu sorunun yanıtı da yine biraz Matematikle ilgili...

144 Rakamların Dili Var Mı? Biraz daha 5 matematik yapalım... Bir ışık yılı, ışığın bir yılda aldığı yol... Işık bir yılda ne kadar yol alır? Işığın hızı saniyede km olduğunu doğduğumuzda(!!!) öğreniyoruz Bir yılda aldığı yolu bulabilir miyiz? EVET

145 Bir Işık Yılı Ne Kadardır? Işığın Hızı Saniyede km O zaman bir dakikada ne kadar yol alır? 1 Dakikada * 60 = km O zaman bir saatde ne kadar yol alır? 1 Saatde * 60 = km O zaman günde ne kadar yol alır? 1 Günde * 24 = km O Zaman bir yılda ne kadar yol alır? 1 Yılda * 365 = km Demek ki yaklaşık 9.5 trilyon km

146 En Yakın Yıldızın Uzaklığı Proxima Centauri 4.24 IY uzaklıktaydı * 4.24 = km En yakın Yıldız Yaklaşık 40 Trilyon km. Bu uzaklığı modelimize koymak için daha önce Yaptığımız gibi belirli bir ölçeğe indirgememiz gerekiyor, yani 14 milyara bölmemiz gerekiyor / =???? km

147 En Yakın Yıldızın Uzaklığı Proxima Centauri 4.24 IY uzaklıktaydı * 4.24 = km En yakın Yıldız Yaklaşık 40 Trilyon km. Bu uzaklığı modelimize koymak için daha önce Yaptığımız gibi belirli bir ölçeğe indirgememiz gerekiyor, yani 14 milyara bölmemiz gerekiyor / = km

148 En Yakın Portakal Nerede? Bizim Kızılay meydanındaki portakaldan Ne kadar uzak olduğunu anlamamıza yaradı mı? Bizim portakalımıza en yakın portakal biraz dolaşa dolaşa gittiğimizi varsayarsak Barcelona da oluyor Samanyolu sisteminde bu portakallardan çok var mı? Ne kadar?

149 Uçan Daireler...

150 Uçan Daireler...

151 EvrendeAkıllı Yaşam Yaşam Arayışları Arayışları...

152 Röntgenci?

153 Kim Röntgenci?

154 Rakamların Dili Var Mı? tane portakal Aralarındaki ortalama uzaklık biraz önce bulduğumuz uzaklık düzeyinde. Şimdi Samanyolu nu hayal ediyor musunuz? Modelini yapabir miyiz? Maalesef ölçeğimiz yetmedi. Evrende kaç tane gökada var?

155 Gökada Kümeleri

156 Gökada Kümeleri

157 Gökada Kümeleri

158 Rakamların Dili Var Mı? 200 milyar tane gökada sistemi var. Evrende kaç tane portakal var? Biraz matematik * = Dünyamızdaki toplam kum sayısından 50 kat daha fazla olduğunu biliyor musunuz? Gelelim işin felsefesine...

159 Sönük Mavi Nokta Sönük Mavi Nokta

160 Sönük Mavi Nokta Sönük Mavi Nokta Bu Nokta Nedir? Biliyor musunuz?

161 Sönük Mavi Nokta Bu Nokta Nedir? Sönük Mavi Nokta Biliyor musunuz? 14 Şubat 1990 tarihinde Güneş sisteminin kenarına ulaşmış olan Voyager-1 (Gezgin-1) uzay aracının geriye dönerek görüntülediği bu fotoğraftaki Sönük Mavi Nokta dünyamızdı. Carl Sagan ın 1994 yılında yayınladığı kitabın adı da aynı. Carl Sagan diyor ki...

162

163

164 Teşekkürler... Kaynak: Mail Adresim:

165

166 Gökten Düşen Yeşil Buz

167 Gökten Düşen Yeşil Buz

168 Gökten Düşen Yeşil Buz

169 Gökten Düşen Yeşil Buz

170 Gökten Düşen Yeşil Buz

171 Sabah Gazetesi Gökten bir yeşil buz düştü... Gölbaşı'nda uzaydan geldiği sanılan yeşil buz, uçak tuvaleti atığı çıktı Ankara'nın Gölbaşı İlçesi'ne bağlı Yavrucak Köyü'nde hafta başından bu yana büyük bir heyecan yaşanıyordu. Gökyüzünden yemyeşil bir buz parçası düşmüştü ve kimse bu buzun ne olabileceği hakkında bir fikre sahip değildi. Hemen Maden Tetkik Arama Enstitüsü'ne haber verildi. Uzmanların biri gelip biri gidiyordu. Ankara Üniversitesi'nden de Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ethem Derman buz üzerinde araştırmalarına başladı. Köylülerin uzaydan geldiğini iddia ettiği, buzdolabında saklayıp tadına bile baktığı yeşil renkli buz parçası enine boyuna incelendi. Ve dün araştırmalar ilk sonuçlarını verdi.

172

173

174 Teşekkürler... Kaynak:

175 Neden Kavga?

176 Neden Kompleks?

177 Yıldızın Adı En Yakın Yıldızlar Uzaklık (Işık Yılı) Görünen Parlaklığı Sun Alpha Centauri A Alpha Centauri B Işınım Gücü (Güneşe göre) Alpha Centauri C Barnard s star Wolf HD Luyten 726-8A Luyten 726-8B Sirius A Sirius B Ross Ross

178 En Parlak Yıldızlar (Dünyadan Bakıldığında) Yıldızın Adı Uzaklığı (Işık Yılı) Görünen Parlaklığı Sun Işınım Gücü (Güneşe göre) Sirius A Canopus ,000 Arcturus Alpha Centauri A Vega Capella Rigel ,000 Procyon Betelgeuse Achernar Hadar (Beta Cen) ,000

179 Sönük Mavi Nokta Bu Nokta Nedir? Biliyor musunuz? Uzayın derinliğinden bu resmi çekmeyi başardık. Eğer bu resme dikkatlice bakarsanız, orada bir nokta göreceksiniz. O noktaya tekrar bakın. İşte o nokta burasıdır. Evimizdir. O nokta biziz. Sevdiğiniz herkes, tüm tanıdıklarınız, adını duyduklarınız, gelmiş geçmiş tüm insanlar hayatlarını o noktanın üzerinde geçirdiler. Türümüzün tarihindeki tüm sevinçlerimiz ve acılarımız, kendinden emin bin çeşit inancımız, ideolojimiz ve ekonomik öğretimiz;

180 Sönük Mavi Nokta Bu Nokta Nedir? Biliyor musunuz? her avcı ve her yağmacı, her kahraman ve her korkak, uygarlığımızın mimarları ve tahripçileri, her kral ve her köylü, birbirine aşık olan her genç çift, her anne ve her baba, umutları olan her çocuk, her mucit ve her kâşif, ahlak değerlerini öğreten her öğretmen, yozlaşmış her politikacı, her bir "yıldız", her bir "yüce önder", her aziz ve her günâhkar işte orada yaşadı; bir güneş ışınında asılı duran o toz zerreciğinde.

181 Dünya, dev bir evrensel arenada yer alan çok küçük bir sahnedir. Bütün o komutan ve imparatorların akıttıkları kan göllerini düşünün... Şan ve şöhret içerisinde, bu noktanın küçük bir parçasında kısa bir süre için efendi olabildiler. Bu noktanın bir köşesinde yaşayanların, başka bir köşesinde yaşayan ve kendilerinden zar zor ayırt edilebilen diğerleri üzerinde uyguladıkları zulmü düşünün... Anlaşmazlıkları ne kadar sık, birbirlerini öldürmeye ne kadar istekliler, nefretleri ne kadar yoğun! Sönük Mavi Nokta Bu Nokta Nedir? Biliyor musunuz?

182 Sönük Mavi Nokta Bu Nokta Nedir? Biliyor musunuz? Bu soluk ışık noktası, bütün o kasılmalarımıza, kendi kendimize atfettiğimiz öneme ve evrende öncelikli bir konuma sahip olduğumuz yolundaki yanlış inancımıza meydan okuyor. Gezegenimiz, çevremizi saran o büyük evrensel karanlığın içerisinde yalnız başına duran bir toz zerreciğidir. İçinde yaşadığımız bilinmezlik ve bütün bu enginliğin içerisinde, başka bir yerden bir yardımın gelip bizi bizden kurtaracağına dair hiçbir ipucu yoktur.

183 Sönük Mavi Nokta Bu Nokta Nedir? Biliyor musunuz? Dünya... Şu ana kadar, yaşam barındırdığı bilinen tek gezegen. En azından yakın gelecekte, türümüzün göçebileceği başka hiçbir yer yok. Evet, ziyaret ediyoruz. Ama henüz yerleşemiyoruz. Beğensek de beğenmesek de, Dünya şu an için yaşadığımız yegâne yer.

184 Sönük Mavi Nokta Bu Nokta Nedir? Biliyor musunuz? Gökbiliminin alçakgönüllü ve kişiliği geliştiren bir uğraşı olduğu söyleniyor. Bana kalırsa, insan kibrinin akıl dışılığını, küçük Dünyamızın uzaktan çekilmiş bu görüntüsünden daha iyi gösterebilecek bir şey yoktur. Bu görüntü, bildiğimiz tek evimiz olan bu soluk mavi noktayı daha içten paylaşmamız ve koruyup şefkat göstermemiz gerektiği konusundaki sorumluluğumuzun altını çiziyor.