Mahalli İdarelerin Hurda İşlemleri Ve Hurdaların Satışı

Transkript

1 Mahalli İdarelerin Hurda İşlemleri Ve Hurdaların Satışı 1. GİRİŞ Bilindiği üzere hurda, ekonomik ömrünü tamamlamış olan veya tamamlamadığı halde teknik ve fiziki nedenlerle alınış amaçları doğrultusunda kullanılması imkânı kalmayan veya tamiri mümkün veya ekonomik olmayan arızalar nedeniyle kullanılmasında yarar görülmeyerek hizmet dışı bırakılan taşınırlar ile üretim sırasında elde edilen kırpıntı, döküntü ve artık parçaları ifade etmektedir. Taşınır Mal Yönetmeliğinin 28'inci maddesi hükmü gereğince, ekonomik ömrünü tamamlamış olan veya tamamlamadığı halde teknik ve fiziki nedenlerle kullanılmasında yarar görülmeyerek hizmet dışı bırakılması gerektiği ilgililer veya özel mevzuatı çerçevesinde oluşturulan komisyon tarafından bildirilen taşınırlar, biri işin uzmanı olmak kaydıyla harcama yetkilisinin belirleyeceği en az üç kişiden oluşan komisyon tarafından değerlendirilip, harcama yetkilisi veya üst yöneticinin onayı ile hurdaya ayrılma işleminin tamamlanması gerekmektedir. Komisyonun yapacağı değerlendirme sonucunda hurdaya ayrılan taşınırın, ekonomik değer taşıyıp taşımamasına bağlı olarak imha edilmesi veya satılması mümkündür. Mevzuat gereği oluşturulması gereken ikinci bir komisyon daha vardır. Bu komisyonun görevi; ekonomik ömrünü tamamlamadan teknik ve fiziki nedenlerle hizmet dışı bırakılması gereken taşınırlarla ilgili olarak, sorumluların tespit edilmesi ve taşınırların değerinin belirlenmesidir Mevzuata göre hurdaya ayrılarak satışına karar verilen taşınırların satışı konusunda uygulamada farklılıklar olduğu görülmektedir. Makalemizde mahalli idarelerin hurdaya ayırma işlemleri ile hurdalarının satışına ilişkin hangi yolları kullanabilecekleri üzerinde durulacaktır. 2. HURDAYA AYIRMA İŞLEMLERİ Harcama yetkilisi hurdaya ayrılması gereken taşınır mallar konusundaki öneri ve görüşleri değerlendirmek üzere bir komisyon kurar. Komisyon biri taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi olmak üzere en az 3 kişiden oluşur. Komisyonca yapılan değerlendirmede hurdaya ayrılması uygun görülmeyen taşınırlar hakkındaki gerekçeli kararı harcama yetkilisine bildirir.

2 Komisyonca hurdaya ayrılmasına karar verilenler için ise Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağı düzenlenir. Tutanak, Maliye Bakanlığınca belirlenen (Parasal Sınırlar ve Oranlar Tebliğiyle belirlenir) yetkilere uygun olarak harcama yetkilisi veya üst yönetici tarafından onaylandıktan sonra, TİF (Taşınır İşlem Fişi) düzenlenir ve söz konusu taşınır envanter kayıtlarından çıkarılır. 20/03/1971 tarih ve 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre MKE (Makine Kimya Enstitüsü Kurumu) Hurda İşletmesi Müdürlüğüne satış yoluyla devredilecek hurda malzemenin Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 28/05/1971 tarih ve sayılı yazısında hurdaya ilişkin olarak yapılan açıklamaya göre hurdaya ayrılacak malzemeler şu şekilde tespit edilir. I- İmal sırasında tashihi yapılamayacak şekilde bozulan ve başka maksatla kullanma imkânı olmayan iktisadi kıymetler, II- İmal sırasında elde edilen kırpıntı, arayiş, döküntü gibi esas gayesinde kullanılması imkânı kalmayan malzeme atık ve parçaları, III- Tedarik maksat ve gayesine uygun şekilde gayesinde kullanılması imkânı kalmayan her çeşit malzeme, parça, makine, tezgah, aparat, tesisat, muharrik ve müteharrik araç ve gereçlerden; a- Giderilmesi mümkün veya iktisadi olmayan arızalar dolayısıyla kullanma kabiliyetleri kalmayanlar, b- Normal çalışma süresini doldurması nedeniyle kullanılması imkânı kalmayan veya kullanılması ekonomik bulunmayan veya kullanılmasında tehlike olanlar, c- Teknik ve teknolojinin gelişmesi karşısında tip, kapasite ve mahiyetleri itibariyle kullanılışından ekonomik fayda temin edilmesi mümkün olmayanlar, d- Muhafaza süresinin sona ermesi ve miadını doldurması veya muhafaza şartlarının aksaması hesabıyla kullanma imkânı kalmayan veya kullanılışından iktisadi fayda elde edilmesi mümkün olmayanlar, e- Kullanılması men olup ta imhası cihetine gidilecek olanlar. IV-Maden Hurdası: Bunlardan bir veya birden ziyade maden veya madeni halitalardan mamul olanlar veya yapılışları itibariyle madeni aksamı galip bulunanlar maden hurdasıdır.

3 3. MEVZUATIN MKEK YE VERMİŞ OLDUĞU GÖREV VE YETKİLER Kamu Kurum ve Kuruluşlarında bulunan hurdaların değerlendirilmesi amacıyla, tarih ve 3792 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 3284 sayılı "Bazı Maden Hurdalarının Dışarı Çıkarılmasının Yasak Edilmesi ve Satın Alınması Hakkında Kanun" çıkarılarak maden hurdalarının askeri fabrikalara devri kararlaştırılmıştır. Kurum Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğünün külli halefi olup buna ilişkin tarih ve 7457 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5591 sayılı Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu Kanunu`nun ilgili 18 inci maddesinde "Aşağıda yazılı fabrika ve tesislerle Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğü ve Grup Müdürlüklerinin bütün menkul ve gayrimenkul mevcutları alacak ve borçlar ve çeşitli kanun ve tüzüklerle Askeri Fabrikalara tanınmış olan bütün hakları ve yetkileri bu Kuruma (MKE Kurumu) intikal eder." denilmektedir. 233 sayılı KHK`ye dayanılarak çıkarılan, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan MKE Kurumu Ana Statüsünün, Teşekkül ün Amaç ve Faaliyet Konuları başlıklı 4 üncü maddesinin 7 nci fıkrasında; "Resmi daire ve idareler, iktisadi devlet teşebbüsleri, müesseseler ve bağlı ortaklıklar, uluslararası ikili anlaşmalara giren kuruluş ve teşekkürlerin hurdaya ayırdıkları her türlü maden, malzeme, araç ve gereçleri toplamak, değerlendirmek ve kullanmak" ibaresi yer almaktadır tarihinde çıkarılan 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile "Resmi Daire ve İdareler ve İktisadi Devlet Teşekkülleri ile bunlara ait müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda halindeki halitalarının ve kullanılmayacak bir hale gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının kendi ihtiyaçlarından fazlalarının, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu tarafından altı ayda bir piyasa etütlerine dayanılarak yapacağı tespit ve teklif ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca kabul edilecek fiyatlarla Kuruma satış suretiyle devirleri" kararlaştırılmıştır tarih ve 2001/15 sayılı Başbakanlık Genelgesinde, 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı hükümleri çerçevesinde "her türlü hurda malzemenin kamu kurum ve kuruluşlarınca Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Hurda Sanayi İşletmeleri (Hurdasan) A.Ş.`ye satış suretiyle devri" öngörülmüştür.

4 tarih 2010/1 sayılı Milli Savunma Bakanlığı Genelgesinde 3824 sayılı Kanun, 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve 2001/15sayılı Başbakanlık Genelgesi hükümleri çerçevesinde "İl Özel İdarelerinde bulunan ve oluşacak olan her türlü malzemenin MKE Kurumu Hurda İşletmesi Müdürlüğüne satış suretiyle devrinin temini hususunda gereği" öngörülmüştür tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Özelleştirme programında bulunan kuruluşların. Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Maden Hurdalarının Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumuna Satış Yoluyla Devri Hakkındaki 7/2156 sayılı Kararname kapsamı dışına çıkarılmasına ilişkin" 14 Aralık 2004 tarih ve 2004/8256 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı aleyhine 2006/385 Esasına kayden MKE Kurumu tarafından açılan davanın Danıştay 10. Hukuk Dairesi tarafından kabulüne karar verilerek, Kararname iptal edilmiştir tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2006/10783 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğünün sahip olduğu hurda ray, travers ve diğer metal hurdalarının satışının, kamu kurum ve kuruluşlarının her türlü hurda malzemelerini Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumunun bağlı ortaklığı olan Hurdasan A.Ş.`ye satış suretiyle devri hakkındaki 7/2156 sayılı Kararname kapsamı dışına çıkarılmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararının İptali için açılan 2006/5526 Esaslı davada Danıştay 10.Hukuk Dairesi tarafından davanın kabulüne karar verilerek Kararname iptal edilmiştir. Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünüzün; İl Özel İdarelerinin 5535 sayılı kanunun İl Özel İdarelerine bedelsiz teslimini öngördüğü araçları doğrudan ihale yoluyla satabileceğine ilişkin tarihli görüşünün iptaline ilişkin Kurum tarafından açılan dava Ankara13.İdare Mahkemesinin 2006/540 Esas ve tarihli Kararı ile kabul edilerek işlem iptal edilmiş olup, karar Danıştay 10. Dairesi tarafından onanmıştır. 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve 2001/15 sayılı Başbakanlık Genelgesine istinaden Türkiye Elektrik İletim A.Ş. ile Kurum arasında tarihinde imzalanan hurda malzeme devir protokolünün tek taraflı olarak adı geçen kurum tarafından yürürlükten kaldırılmasına ilişkin tarih ve 1301 sayılı işlem hukuka aykırı bulunarak Ankara 1.İdareMahkemesinin 2011/1329 Esas ve tarihli Kararı ile iptal edilmiştir. Akhisar Kaymakamlığının Akhisar Köylere Hizmet Götürme Birliğine ait demirbaş eşya ve malzemelerin satışının MKE Kurumuna yapılması isteminin reddine ilişkin Akhisar Köylere Hizmet Götürme Birliğinin tarih ve 2010/175 sayılı işleminin iptaline

5 ilişkin Kurum tarafından açılan dava kabul edilerek Manisa l. İdare Mahkemesinin 2016/364 Esas ve 2016/1429 Kararı ile bahse konu karar iptal edilmiştir. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı`nın "Karayolu taşımalarının ekonomik, seri, elverişli, güvenli, verimli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek şekilde düzenlenmesi çerçevesinde, ekonomik ve teknik ömrünü tamamlamış ticari motorlu karayolu taşıtlarının bir kısmının piyasadan çekilerek can ve mal güvenliğinin artırılması ve mevcut atıl kapasitenin azaltılarak sağlıklı bir taşımacılık piyasasının oluşturulabilmesine destek sağlamak" amaçlı Tebliğleri gereği teslim edilen ÖTA (ömrünü tamamlamış araçlar) ile, Tarımsal Desteklemelere İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı gereği, stokların korunması, av baskısının azaltılması ve sürdürülebilir balıkçılığın sağlanması için, on iki metre ve üzerindeki balıkçı gemilerini kendi isteği ile avcılıktan çıkaran gemi sahiplerine yapılacak desteklemeye ilişkin iş ve işlemlerle ilgili usul ve esasları belirlemek amaçlı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı`nın Tebliği; gereği kullanım dışı bırakılacak gemilerin işlemlerini yapmak hususlarında tarafımıza sorumluluk yüklenmiştir. Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumunun Mahalli İdareler Genel Müdürlüğüne göndermiş olduğu Kamu Hurdaları başlıklı tarih ve E sayılı yazısında; Mer`i mevzuat ve mahkeme kararlarına rağmen, bazı Mahalli İdarelerin (özellikle belediyeler), hurdalarını Kurumumuza satış suretiyle devretmek yerine hukuka aykırı olarak, çeşitli şekillerde kendilerince, değerlendirme yoluna gitmesi nedeniyle, haklarında hukuki süreç başlatılmaktadır. Bu bağlamda Mahalli İdarelerle yaşanan hukuki süreçler, iş ilişkimizi zedelemekte, aynı zamanda hukuk mercilerinin zaten ağır olan iş yükünü de artırmaktadır. Bu durum, ülke güvenliği ve savunmasında yer alan Kurumumuza finansman sağlayan, Hurda İşletmesi Müdürlüğünün tedarik kaynaklarını azaltması nedeniyle, Savunma Sanayine ilişkin faaliyetlerimizi olumsuz yönde etkilemektedir. Kanun, Kararname ve Genelgelerin vermiş olduğu görev ve yetkiler çerçevesinde, tüm Kamu Kurum ve Kuruluşları, Mahalli İdareler ile Askeri Birliklerin sahip olduğu hurda nitelikli malzemelerini, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı`nca her altı ayda bir belirlenen fiyatlar üzerinden satın alarak savunma ihtiyaçlarına yönelik hammadde ihtiyacının karşılanması, bu kapsamdaki Kuruluşların hurda malzemelerinin tümünü Kurumumuza devretmesi ile mümkün olabilmektedir. Denilmektedir. 4. SONUÇ

6 Taşınır Mal Yönetmeliği ve diğer mevzuata istinaden hurdaya ayrılan taşınırların yine Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği çerçevesinde muhasebeleştirilmesi gerekmektedir. Özellikle muhasebeleştirme konusu Sayıştay raporlarına sıkça konu edilmektedir. Bir başka konu da hurdaya ayrılan taşınırlar için amortisman ayrılmamasıdır. Bu nedenle mevzuat gereği hem kurulması gereken komisyonlara ilişkin hem de muhasebe işlemlerine ilişkin kontrollerin yapılması gerekmektedir. 20 Mart 1971 tarihli ve sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Resmi Daire ve İdareler ile İktisadi Devlet Teşekkülleri ile bunlara ait müessese ve iştiraklerinin her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda haldeki alaşımlarının ve kullanılmayacak hale gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının, Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu Hurdasan A.Ş. ye ya da Kimya Endüstrisi Kurumunun kendisi adına hurdayı toplamaya yetki verdiği bir işletmeye satılması; bu ikisinin mümkün olmaması halinde ise Hurdasan A.Ş. fiyatları üzerinden ihale mevzuatı hükümleri çerçevesinde satılması gerekmektedir. KAYNAKÇA sayılı "Bazı Maden Hurdalarının Dışarı Çıkarılmasının Yasak Edilmesi ve Satın Alınması Hakkında Kanun sayılı Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu Kanunu, sayılı Bakanlar Kurulu Kararı tarih ve 2001/15 sayılı Başbakanlık Genelgesi, - Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği, - Taşınır Mal Yönetmeliği, - Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumunun tarih ve E sayılı yazısı,