BLM206 HAFTA 1 INTRODUCTION (GİRİŞ), DATA TYPES, LITERALS AND VARIABLES (VERİ TİPLERİ, KALIP DEYİMLER VE DEĞİŞKENLER)

Transkript

1 1 BLM206 HAFTA 1 INTRODUCTION (GİRİŞ), DATA TYPES, LITERALS AND VARIABLES (VERİ TİPLERİ, KALIP DEYİMLER VE DEĞİŞKENLER) 1. THE CREATION OF C# (C# IN ORTAYA ÇIKIŞI) C# Microsoft s premier language for.net development (.NET geliştirme için Microsoft un temel dili) C# is closely related to C, C++ and Java (C#; C, C++ ve Java ile yakından ilişkilidir). C (1970s) structured-programming approach (yapısal-programlama yaklaşımı) o well-defined control statements (iyi tanımlanmış control deyimleri) o subroutines (altprogramlar) o local variables (yerel değişkenler) OOP (Object-oriented Programming) and C++ (Nesne yönelimli programlama ve C++) Java C# o C with classes (sınıflarla C) C++ o Most widely used programming language by the end of 90s 90 ların sonu itibariyle en çok kullanılan programlama dili o structured and object-oriented, with syntax and philosophy derived from C++ sözdizimi ve felsefesi C++ tan türeyen, yapısal ve nesne-yönelimli o changes in the computing environment and the emerging of Internet hesaplama ortamlarındaki değişim ve Internet in genişlemesi o the need for portability among platforms (platformlar arası taşınabilirlik ihtiyacı) o translates a program s source code into an intermediate language called bytecode program kaynak kodunu bytecode denen bir ara dile çevirir o bytecode executed by JVM (Java Virtual Machine) bytecode JVM (Java sanal makinesi) ile koşulur o JVM was easy to implement and readily available for many platforms. JVM gerçeklenmesi kolay ve bir çok platform için elde edilirdi. o syntax of C, OOP model of C++ C nin sözdizimi, C++ nın nesne-yönelimli modeli o Java lacking cross-language interoperability (mixed-language programming) diller-arası çalışabilirlik (karışık-dil programlama) özelliği yok lack of full integration with (direct support for) Windows Windows ile tam bütünleşme (doğrudan destekleme) yok

2 2 o C# created late in the 1990s by Microsoft (90 ların sonunda Microsoft C# ı yarattı) directly related to C, C++ and Java (C, C++ ve Java ile doğrudan ilişkili) o C# is component oriented (bileşen-yönelimli). integral support for writing software components yazılım bileşenlerini yazmak için bütünleşik destek features that support constituents of components bileşenlerin yapıtaşlarını destekleyen olanaklar o properties (özellikler) o methods (yöntemler) o events (olaylar) o C# 3.0 features (olanakları) Generics (jenerikler) Partial types (kısmi tipler) Anonymous methods (isimsiz yöntemler) Anonymous types (isimsiz tipler) Auto-implemented properties (Otomatik gerçeklenen özellikler) Extension methods (genişletme yöntemleri) Implicitly typed variables (dolaylı tipli değişkenler) Lambda expressions (Lambda ifadeleri) Language-integrated query (LINQ) (Dille-bütünleşik sorgu (LINQ)) Object and collection initializers (nesne ve kolleksiyonlara ilk değer atayıcılar) Partial methods (kısmi yöntemler)

3 3.NET framework Runtime environment of C# (.NET çatısı C# ın çalışma zamanı ortamı) o C# initially designed to create code for the.net framework C# ilk olarak.net çatısı için kod yazmak amaçlı tasarlandı o Libraries used by C# are defined by the.net framework C# ın yazılım kitaplığı.net çatısında tanımlanmıştır o Environment that supports the development and execution of highly distributed, component-based applications Çok dağınık ve bileşen-tabanlı uygulamaların geliştirilip çalıştırılmasını destekleyen ortam Differing computer languages work together (Farklı diller beraber çalışabilir) o Provides for security (Güvenlik için şunları sağlar): Program portability (program taşınabilirliği) A common programming model for the Windows platform Windows platform için ortak bir programlama modeli o As it relates to C#, two important entities (C# la ilgili iki önemli unsur) Common Language Runtime (CLR) (Ortak dil çalışma zamanı) o manages execution of programs (programların çalışmasını yönetir) o enables programs to be portable (programların taşınabilirliğini sağlar) o supports mixed-language programming karışık-dil programlamayı destekler o provides secure execution (güvenli çalışmayı sağlar).net class library (.NET sınıf kitaplığı) o gives programs access to runtime environment o programlara çalışma zamanı ortamına erişim sağlar o How CLR works (CLR ın çalışması) Compile a C# program Not an executable code C# programını derleyince koşabilir program oluşmaz Microsoft Intermediate Language (MSIL) file is output Microsoft aradil (MSIL) dosyası oluşur MS IL a set of portable instructions independent of any specific CPU MSIL Herhangi bir CPU dan bağımsız taşınabilir komutlar kümesi MSIL in essence, a portable assembly language MSIL özünde, taşınabilir bir çevirici dili CLR translates intermediate code to executable code CLR aradil kodunu çalışabilir koda dönüştürür MSIL turns into executable via a JIT (Just-in-time) compiler MSIL bir JIT (tam zamanında) derleyici ile çalışabilir koda dönüştürülür

4 4 Executing a.net program (Bir.NET programını koşma) o CLR activates the JIT compiler (CLR, JIT derleyicisini aktifleştirir) o JIT compiler converts MSIL into native code in demand JIT derleyicisi MSIL kodunu isteğe bağlı yerli koda çevirir o As fast as code that is compiled to native code at the beginning En başta yerli koda derlenmiş kadar hızlı Compiling a C# program MSIL and metadata (as part of MSIL file) C# programı derlenince MSIL ve metadata (üstveri) (MSIL dosyasında) o metadata data used by the program (programın kullandığı veri) o metadata enables code interact easily with other code kodun başka kodlarla kolay etkileşmesini sağlar o Managed code (Yönetilen kod) Executed under the control of CLR (CLR kontrolünde çalıştırılır) Constraint: Compiler must produce an MSIL file and use.net class library Kısıt: Derleyici bir MSIL dosyası üretip.net sınıf kitaplığını kullanmalıdır Benefits (faydalar): Modern memory management (modern bellek yönetimi) The ability to mix languages (Dilleri karıştırabilme yeteneği) Better security (daha iyi güvenlik) Support for version control (Sürüm kontrolü desteği) Clean way for software components to interact Yazılım bileşenlerinin etkileşmesi için temiz bir yol o Unmanaged code (Yönetilmeyen kod) Does not execute under CLR (CLR kontrolü altında çalışmaz) All Windows programs prior to.net framework use unmanaged code.net çatısı öncesi tüm Windows programları yönetilmeyen kod kullanır Managed and unmanaged code may work together Yönetilen ve yönetilmeyen kod beraber çalışabilir o Common Language Specification (CLS) (Ortak dil şartnamesi) Describes a set of features that different.net languages have in common Farklı.NET dillerinin ortak sahip olduğu özellikleri tarif eder Important for software components that will be used by other languages Diğer dillerce kullanılacak yazılım bileşenleri için önemli Includes a subset of Common Type System (CTS) Ortak Tip Sistemi nin bir alt kümesini içerir CTS rules concerning data types (veri tipleriyle ilgili kurallar) C# supports both CLS and CTS (C# hem CLS I hem de CTS I destekler)

5 2. AN OVERVIEW OF C# (C# PROGRAMLAMAYA GİRİŞ) Object Oriented Programming (Nesne-yönelimli programlama) All C# programs are object-oriented at least to some extent. Bütün C# programları en az biraz nesne yönelimlidir. Pure structured-programming code acting on data Yalnız yapısal programlama veri üzerinde çalışan kod Object-oriented programming data controlling access to code Nesne yönelimli programlama koda erişimi control eden veri 5 o Encapsulation: a programming mechanism that binds together code and the data it manipulates, and that keeps both safe from outside interference and misuse Sarmalama: Kullandığı kod ve veriyibirbirine bağlı tutan ve dış müdahaleler ile yamlış kullanımdan koruyan bir programlama mekanizması Self-contained blackbox An object Kendi-içindekileri barındıran kara kutu Nesne private code, data or both only accessible by another part of the object private (özel) kod, veri veya ikisi de yalnız nesnenin başka bir bölümü tarafından erişilebilir public code, data or both accessible by other parts outside the object public (kamuya, herkese açık) kod, veri veya ikisi de nesne dışında programın diğer parçalarınca da erişilebilir class (sınıf) basic unit of encapsulation (sarmalamanın temel birimi) class (sınıf) the form of an object (bir nesnenin tanımı, biçimi) class defines data and code that operates on it class (sınıf) veriyi ve veri üstünde işleyen kodu tanımlar Collectively, code and data that constitute a class are its members. Ortak olarak, bir sınıfı oluşturan kod ve veri o sınıfın üyeleridir (member). Data defined by a class fields (member variables, instance variables) Bir sınıfla tanımlanan veri alanlar (üye değişkenler, örnek değişkenleri) The code that operates on data function members Veri üstünde işleyen kod işlev üyeleri o method (yöntem, subroutine (altprogram)) most common (en yaygın) o properties (özellikler) o events (olaylar) o constructors (inşa ediciler, nesne yaratıcılar)

6 6 o Polymorphism: quality that allows one interface to access a general class of actions Çokbiçimlilik: bir arayüzün genel bir eylemler sınıfına erişmesini sağlayan nitelik One interface multiple methods ( Bir arayüz çok altprogram ) o Inheritance: process by which an object can acquire the properties of another object Kalıtım: Bir nesnenin başka bir nesnenin özelliklerini edinebildiği süreç FIRST PROGRAM (İLK PROGRAM) Compile using Visual Studio (Visual Studio ile derleyin).exe o details available in lab session (ayrıntılar labda anlatılacak) VEYA (OR) Use csc.exe, the C# command-line compiler (C# komut satırı derleyicisini kullanın) o Search for Developer Studio Command Prompt and start it Developer Studio Komut İstemi ni arayıp başlatın o Enter the source code using a text editor (like Notepad) Kaynak (program) kodunu bir metin düzenleyici (Notepad gibi) ile girin o Save file with.cs extension (Dosyayı.cs uzantısıyla kaydedin) o Compile the.cs file with csc.exe (csc.exe ile.cs dosyasını derleyin) o Run the.exe file that forms (Oluşan.exe dosyasını koşun) o Example (Örnek):.cs file name can be anything (.cs dosya adı herhangi bir ad olabilir)

7 7 multi-line comment (çok satırlı yorum) using the System namespace (System ad uzayı kullanılıyor) o One set of names are separate from another set of names Bir ad kümesi diğer bir ad kümesinden ayrıdır single-line comment (tek satırlı yorum) o method (yöntem altprogram o execution starts here (çalışma burada başlar) o static method can be invoked before an instance of the class is instantiated altprogram sınıfa ait nesne örneklenmeden çağrılabilir A SMALL VARIATION (KÜÇÜK BİR DEĞİŞİM)

8 8 ANOTHER SIMPLE PROGRAM (BAŞKA BİR BASİT PROGRAM) Program output (Program çıktısı) ANOTHER PROGRAM (BAŞKA BİR PROGRAM) Program output (Program çıktısı)

9 9 Computing the area of a circle (Çemberin alanını hesaplama) Output Arithmetic operators (Aritmetik işleçler) Toplama, Çıkarma, Çarpma. Bölme Relational operators (İlişkisel işleçler) Küçük, Küçük eşit, Büyük, Büyük eşit, Eşit, Eşit değil

10 10 if statement (if deyimi) Output for loop (for döngüsü)

11 11 Output - Code blocks (kod grupları) Output - Sum and product of numbers from 1 to 10 (1 den 10 a kadar sayıların toplam ve çarpımları)

12 12 Output C# keywords (C# anahtar sözcükleri) - reserved words = reserved identifiers (ayrılmış sözcükler, kimlikler) contextual keywords (bağlamsal anahtar sözcükler) Identifiers (Kimlikler, adlar) Valid identifiers (Geçerli adlar)

13 identifiers Output - 3. DATA TYPES, LITERALS, VARIABLES (VERİ TİPLERİ, KALIP DEYİMLER, DEĞİŞKENLER) VALUE TYPES Integer types (tamsayı tipleri) signed types in 2 s complement (işaretli tipler 2 nin tümleyeni) [(0 bit -) (1 bit +)] (Convert all non-sign bits and add 1 (bütün işaret olmayan bitleri ters çevir ve 1 ekle))

14 14 Floating point types (kayan nokta (reel sayı) tipleri) float, double, decimal

15 15

16 16

17 17 Character type (char) o 16-bit character type (16-bit karakter tipi) Unicode (not ASCII) bool type (true, false) (doğru, yanlış) o not necessary (gerekli değil) o if(b) sufficient (yeterli) SOME OUTPUT OPTIONS (ÇIKTI SEÇENEKLERİ)

18 18 Another form of WriteLine() (Başka biçim) EXAMPLES (ÖRNEKLER):

19 19 LITERALS (KALIP DEYİMLER) fixed values that are represented in their human-readable form insanın okuyabileceği biçimde gösterilen sabit değerler EXAMPLES (ÖRNEKLER): 100 a % Type of literals (kalıp deyimlerin tipi) o integers smallest integer type (en küçük tamsayı tipi) o floating point numbers (reel sayılar) double (default = varsayım) o Explicit type specification is possible (Doğrudan tip belirleme mümkün) 12 (int), 12L (long), 12l (long), 12u (uint), 12UL (ulong), 12.2F (float), 12.10m (decimal) o Hexadecimal literals (16 tabanında kalıp deyimler) Character escape sequences (karakter kaçış dizileri) tab quote (tek tırnak)

20 20 Character escape sequences (Karakter kaçış dizileri) String literals (Dizgi kalıp deyimleri)

21 21 o Verbatim string literals (aynen dizgi kalıp deyimleri) VARIABLES (DEĞİŞKENLER)

22 22 o Dynamic initializations (dinamik ilk değer atama) o Implicitly-typed variables (dolaylı-tipli değişkenler)

23 o Scope and lifetime of variables (değişkenlerin görüşü ve ömrü) 23

24 24 o Type conversion and casting (tip dönüşümü ve tipe zorlamak) Automatic conversions (otomatik dönüşümler)

25 25 No implicit conversions between decimal and float or double decimal ve float veya double arasında otomatik (dolaylı) dönüşüm yok Casting incompatible types (Uyumsuz tipleri zorlama) Type conversions in expressions (İfadelerde tip dönüşümleri)

26 26 Casts in expressions (İfadelerde tipe zorlama)