BOŞUNA TEDAVİ ÖTANAZİ

Transkript

1 BOŞUNA TEDAVİ ÖTANAZİ

2 NE TARTIŞALIM? Hasta tedaviyi reddederse hekim ne yapmalı? Bir tedavinin gerekli olduğuna kim karar verir? Tedaviye hiç başlanmayabilir mi? Boşuna Tedavi Başlanan tedavi durdurulabilir mi? Canlandırmama (DNR, DNI) Ötanazi yapılabilir mi?

3 24 yaşında erkek hasta bir arabayla çarpışmasının ardından motorsikletinden düşmüş ve boynundan aşağısı felç olmuştur. Sağ elinin parmaklarını ancak elektrikli bir tekerlekli sandalyeyi hareket ettirebilecek kadar kullanabilmektedir. Hasta, kazanın ardından bir süre, içinde bulunduğu duruma uyum sağlama çabası içine girmiş, aktif sporcu, bir eş ve bir baba olmaktan 35 kilogram ağırlığında bir quadriplejik olmaya geçişini içine sindirmeye çalışmıştır. Bu dönemde en iyi hastanelerde tedavi görmüş, kaliteli bakım almış, yoğun psikolojik danışmanlıkla desteklenmiştir. Kaza sigortası bütün sağlık giderlerini karşıladığı gibi, yaşamını sürdürmesine yetecek parayı da vermiştir. Ancak hasta durumunu bir türlü kabul edememiştir. Eşinin karşı çıkmasına karşın ondan boşanmış, iki kez ciddi özkıyım girişiminde bulunmuştur. Bunlardan ilkinde tekerlekli sandalyesini bir akarsuya doğru sürmüş, ancak sulara kapılmadan önce çamura saplanmıştır. İkincisinde, bir arkadaşından kendisini öldürecek dozda ilaç sağlamasını istemiş, arkadaşı da bunu kabul etmiştir. Ancak sonradan fikir değiştiren bu arkadaş kararlaştırdıkları randevuya gelmemiştir. Bugün ciddi bir solunum yolu enfeksiyonu nedeniyle hastaneye getirilen hasta kendisine uygulanacak tedaviyi reddettiği gibi, hekimden de ötanazi istemiştir. Hekimin tutumu nasıl olmalıdır? Oğuz NY, Felsefi Yaklaşımların Işığında Klinik Etiğe Giriş, Tarihsiz.

4 ÖTANAZİ?

5

6

7

8 Hastalık Yok Hasta Var Tedavi Yok, Hekim Var Hekim, temsilcinin izin vermemesinin kötü niyete dayandığını düşünüyor ve bu durum hastanın yaşamını tehdit ediyorsa; durum adli mercilere bildirilerek izin alınmalıdır başka bir meslektaşına danışmaya çalışır yalnızca yaşamı kurtarmaya yönelik girişimlerde bulunur. Civaner M, Toraks Bülteni, 2011.

9

10 SON DÖNEM KARARLARI Gelişmiş Sağlık Direktifleri Çok ciddi bir hastalık durumunda kişinin kendisine verilecek olan sağlık hizmeti taleplerini içerir Kişinin kendi kararlarını alamayacak duruma geldiğinde yerine karar alacak kişiyi tayin eder Yaşam Vasiyeti Yasal Sağlık Yetkilisi Kahveci R, Turkiye Klinikleri J Med Ethics, 2007.

11 Onur Altıntaş, hastanede tedavi olmak istemedi. Sağa sola saldırıp tedaviyi kabul etmediği ileri sürülen Onur Altıntaş, İlyasköy Polis Merkezi'ne götürüldü. Polis tarafından ambulansla yeniden XXXXX Eğitim ve Araştırma Hastanesi'ne kaldırılan Onur Altıntaş, tedavi olmak istememesine rağmen bu kez sedyeye bağlanarak zorla tedavi altına alındı.

12 Hastanın tedavisi mümkün olmayan ileri evreye ulaşmış bir kanseri var... Doktor hastasına, tedavisi mümkün olmayan, ileri evreye ulaşmış kanseri olduğunu anlatmalı, ayrıca hastalığı aileye söyleyip söylememe kararını hastaya bırakmalıdır. Doktor, hastanın tedavisi mümkün olmayan ileri evreye ulaşmış kanseri olduğunu ailesine söylemelidir. Aynı zamanda durumun hastaya söylenip söylenmeyeceğine aile üyeleri karar vermelidir. Doktor tarafından aileye durum açıklanmış ve aile üyeleri hastaya bilgi verilmemesini istemişlerdir. Bu durumda doktor yine de hastaya bilgi vermelidir.

13 Hastanın tedavisi mümkün olmayan bir hastalığı var ve 6 haftadan fazla yaşaması beklenmiyor. Ancak eğer solunum cihazına bağlanmazsa kısa sürede ölecek, bağlanırsa ise son birkaç haftasını cihaza bağlı olarak yoğun bakım ünitesinde geçirecek... Hasta ve doktor hastanın ölümüne izin verilmesi yönünde ortak karara varıyorlar. Fakat aile hastanın solunum cihazına bağlanmasını istiyor. Doktor hastayı solunum cihazına bağlamak istiyor, fakat hasta ve ailesi yaşamın sonlandırılması için izin verilmesini talep ediyor. Hasta ölmesine izin verilmesini istiyor ama doktor ve aile hastanın cihaza bağlanmasını istiyor. Hasta, doktor ve aile hastanın ölümüne izin verilmesi konusunda hemfikirler. Hastanın içinde bulunduğu klinik tablodan dolayı zihinsel olarak olayları anlayıp karar veremeyecek durumda. Doktor hastayı solunum cihazına bağlamayı istiyor, fakat aile hastanın ölmesine izin verilmesini istiyor. Zihinsel olarak karar veremeyecek durumda olan hastanın daha önceden sağlıklı olduğu dönemde şu an içinde bulunduğu durum için ölümüne izin verilmesi yönünde ileriye yönelik bir kararı var. Ama doktor ve hastanın ailesi bu kararın aksine hastanın cihaza bağlanmasını istiyor.

14 ETİK YAKLAŞIM Tıbbi yararsızlık söz konusu olduğunda ventilatör desteği hastadan esirgenebilir ya da sonlandırılabilir Hastanın ağrı, acı çekme süresinin uzamasına, beklenen ölümün ertelenmesine yol açan yapay beslenme / sıvı desteği sonlandırılabilir Hastanın yaşam niteliği çok düşük ise ve yaşam desteği sağlandığında yaşam niteliği iyileştirilemeyecekse hasta canlandırılmayabilir TTB, TTB Etik Bildirgeleri, 2010.

15 ÇİFTE ETKİ

16 Bir kişi için iyi olan insanlık için iyi midir?

17 NE DERSİNİZ? Yaşam kutsal ve vazgeçilmez midir? Yaşam dokunulmaz mıdır? Yaşamın niteliğinin çok kötü olduğu durumlarda yaşamın sona erdirilmesi doğru mudur? Kişi, yaşamın niteliğinin katlanılmaz hale geldiğini belirleme hakkına sahip midir? İnceoğlu S, Ölme Hakkı, 1999.

18 Tıp bilgimi gücüm yettiğince hastamın yararı için kullanacağım, her türlü kötü ve zararlı davranıştan kaçınacağım. Benden zehir isteyene onu vermeyeceğim gibi, kimseye ölümün yolunu göstermeyeceğim. Bunun gibi, gebe bir kadına çocuk düşürmesi için ilaç vermeyeceğim.

19 PASİF ÖTANAZİ İşte Asklepios bu gerçeği biliyordu. Onun için de hekimliği yalnız bedenleri doğuştan sağlam olup da, geçici bir hastalığa tutulmuş insanlar için kullandı. Bu hastaları ilaçla, bıçakla iyi ederken, onları gündelik işlerden, yaşayışlarından ayırmıyordu. İçini hastalık sarmış olan bedenleri kan alma, kusturma, içini temizleme gibi yollarla iyi edeceğim diye, kötü bir hayatı uzatmaya uğraşmazdı. Böylelerinin kendilerine benzeyecek çocuklar yapmalarını doğru bulmazdı. Tabiatın verdiği ömrü yaşamaya gücü yetmeyen adamı, iyileştirmenin, ne o adama, ne de topluma fayda vermeyeceğine inanıyordu. Sokrates (Devlet) İnceoğlu S, Ölme Hakkı, 1999.

20 ÖLÜMÜN GİRMESİ YASAK

21 CİNAYET / ÖZKIYIM / ÖTANAZİ Cinayet Katil, yaşama üstün bir değer biçmekte Özkıyım / Ötanazi Yaşamın değeri yadsınır toplumsal red ve nefreti içerdiği için özkıyım kabul edilmez Özkıyımda önlenebilir bir öldürme eylemine izin verilir ki hekimlikle bağdaşmaz Tek felsefi sorun intihardır Albert Camus Dinsel Açıklama; İnsan yaşamının insan için neden değerli olduğunu değil, yaratıcı için neden değerli olması gerektiğini temellendirir Ahlaken yanlış der ama akıldışı diyemez Oğuz NY, Turkiye Klinikleri J Med Ethics, 2005.

22 Ötanazi, kişinin ruhsal bozukluğunun bir belirtisi midir? Psikiyatrik ötanazi yapılabilir mi? Depresif duygu durumlu uyum bozukluğu tanısı konulan Mrs. Bosscher e Dr. Chabaot tarafından öldürücü dozda ilaç verilmesi Oğuz NY, Turkiye Klinikleri J Med Ethics, 2005.

23 Doğal Ölüm : Tıbbi bakım altındayken, sağlığımız iyi iken, yaşımız epey ilerlemişken, bir anda bizi yakalayan ölüm

24 Doktorlar Öldürmemelidir

25 Amerikalıların, yüksek maliyet nedeniyle ötanaziye başvurmayı düşündükleri gösterilmiştir.

26 Kişinin kendi sağlığı üzerine vereceği kararların özerk olabilmesi için Kişinin bilinci açık, koopere ve oryante olmalıdır. Kişide anlama ve isteme yeteneği bulunmalıdır. Karar yeterince bilgi sahibi olarak verilmeli, eksik bilgiye dayanmamalıdır. Kişi herhangi bir baskı altında olmamalı, kararını özgür iradesi ile verebilmelidir. Kişi kararını, yasal temsilcisi ya da bir tanık eşliğinde yazılı olarak beyan etmelidir.

27 bulunur. Acil girişim gerektiren ancak karar verme yeterliği bulunmayan bir hasta Karar verme yeterliği varken açıklanan istek / irade beyanı ile tıbbi girişime onam verilmiş: Girişimde bulunulur. Hastanın yasal temsilcisi aydınlatıldıktan sonra tıbbi girişimi kabul etmiş: Girişimde bulunulur. Karar verme yeterliği varken açıklanan istek / irade beyanı ile tıbbi girişim reddedilmiş: Girişimde bulunulmaz. Karar verme yeterliği varken açıklanan bir istek / irade beyanı yok + Yanında yasal temsilcisi yok: Girişimde bulunulmaz. Karar verme yeterliği varken açıklanan bir istek / irade beyanı yok + Yasal temsilci onam vermiyor + Hekim bu reddin hasta yararını dikkate alan bir karar olduğuna kani değil: Mahkemeye başvurur, zaman yoksa meslektaşına danışır, zaman yoksa girişimde