Öğr. Gör. Niyazi KANSU

Transkript

1 Öğr. Gör. Niyazi KANSU

2 2

3 3

4 Grafik Tasarımın Tanımı Bir mesajı görsel yolla belirli bir hedef kitleye ulaştırmak amacıyla logo, afiş, ambalaj, kitap, dergi gibi materyalleri yazılı ve görsel elemanlarla sanatsal ölçütler içinde yapmaktır. Tasarım Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler Bir projeye başlamadan önce müşteriyi iyi analiz etmeli ve ne tür tasarımları beğeniyor bunları öğrenmeliyiz. Bu şekilde müşterinin tarzını yakalayabiliriz. Çünkü; tasarım o kadar geniştir ki, siz mükemmel bir tasarım yapsanız bile müşterinin tarzına hitap etmediyseniz, olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilir. Tasarımın nasıl yapılması gerektiği ne konuda ve ne için olduğuna göre değişiklik gösterir. Bu yüzden tasarım ne için yapılacaksa o konuda yeterli araştırma yapılıp bilgi toplanmalıdır. Basım endüstrisinde logo, kurumsal kimlik, dergi, kitap, katalog, gazete, bülten, afiş, ambalaj gibi hemen her konuda tasarımlar yapılabilir. 4

5 Tasarımda renk uyumuna dikkat edilmeli, renkler ve şekiller birbirine uymalıdır. Tasarımların şekil ya da yazıları çok büyük veya çok küçük olmamalıdır. Şekil ve yazılar tasarıma uygun olmalıdır. Örneğin çocuk dergilerinde yazılar büyük punto, büyükler için hazırlanan dergide ise yazılar daha küçük puntoda olur. Afişlerde ise, iç mekan afişlerinde daha çok yazı, dış mekan afişlerinde daha az yazı olması gibi İç mekan afişi Dış mekan afişi (billboard) 5

6 Tasarımda güncel konu ve görseller kullanılmalıdır. Görsellerin sade ve anlaşılır, konuyla alakalı olmasına dikkat edilmelidir. Kişiler tasarımı incelerken önce görsellere sonra görsel içindeki yazıya bakarlar. Bu konular dikkate alınarak yapılan tasarımlar daha başarılı ve ilgi çekici olabilir. Yapmış olduğunuz tasarım özgün olmalıdır. Bilindik bir markayı çağrıştırmamalıdır. Taklitten ve kopyadan kaçınılmalıdır. Tasarımlarda en önemli özellik, firmanın kurumsallığını yansıtması. Logo, kartvizit, antetli kağıt vs grafik çalışmaları bunların başında gelir. 6

7 Hazırlanan tasarımın, matbaada basılabilir, mücellitler tarafından da uygulanabilir olması gerekir. Grafiker, tasarımın standart kağıtlardan fire vermeyecek şekilde çıkmasına dikkat etmelidir. Son olarak, tasarım çalışması yaparken mutlaka müşteri onayı alarak devam edilmeli aksi halde sizin için bitti dediğiniz tasarım müşteri için yeni yapmaya başlayan bir çalışma haline gelebilir. Tasarımlar standart tabaka kağıtlarına göre ilişkilendirilmesi gerekir. A1: 59,4 x 84 cm. B1: 70,7 x 100 cm. C1: 64 x 90 cm. E1: 57 x 82 cm. 43x63 cm Afiş 48x69 cm Afiş 7

8 Montaj; sayfaların baskı yapılacak kağıt üzerine sığacak şekilde bilgisayar ekranında veya ışıklı masada bir araya getirilmesine denir. Kitap, dergi, broşür gibi çok sayfalı çalışmaların montajı formalar halinde yapılır. Ambalaj, etiket, antetli kağıt, davetiye, kartvizit, el ilanı gibi ebadı küçük parçalı işlerin montajları ise baskı yapacak makinanın ve kağıdın ebadına göre çoğaltılarak yapılır. Kitap forma montajı 50x70 cm. Davetiye montajı 35x50 cm 8

9 Manuel ve bilgisayarla olmak üzere iki yöntemle yapılır. Manuel montaj: Tek renk ve tire şeklinde resimsiz roman gibi kitap sayfalarından aydingere ters çıktı alınarak, ışıklı masa üzerinde, monaj planına uygun olarak, astrolon üzerine yapıştırma işlemidir. Aydıngere alınmasının sebebi filmden çok daha ucuza olmasıdır. Bilgisayarlı montaj: Renkli veya tek renkli kitap, dergi, broşür gibi sayfa çalışmalarının bilgisayarda, özel montaj programları veya sayfa düzenleme programları kullanılarak sayfaların, traseye göre bir araya yerleştirilmesidir. Trase Montaj 9

10 Tabaka kağıdın geniş tarafı bize bakacak şekilde masaya konur. Kağıdın sol tarafı, sağ tarafına uc uca gelecek şekilde katlanır (1. katlama). Saat yönüne çevrilip sağdan sola yine katlanır (2. katlama). Saat yönüne tekrar çevrilip aynı şekilde yine katlanır (3. katlama). En üstteki açık olan sayfadan başlamak üzere 1 den 16 ya kadar sayfa numaraları yazılır. Bu yapılan işe Forma kırımı, numaralandırılmış makete ise forma maketi denir. Forma maketine göre montaj yapılır. Baskısı biten formalar yine forma kırımına uygun şekilde kırımları yapılır. Basılı formalarda da, formanın en küçük rakamı sol alta gelecek şekilde masaya konur, yukarıda anlatıldığı şekilde 1.2. ve 3. kırımları yapılır. 10

11 Montajda sayfa dağılımı Montaja yeni başlayanlar için yapacağı montajın maketini hazırlayıp, makete göre montajda sayfaları yerleştirmesi en doğru yoldur. Montajcılığı meslek olarak yapan kişiler maket yapmadan da aşağıda şekilde ki sisteme göre sayfa atımını kafadan yapabilir. İster maketli montaj, ister maket hazırlamadan montaj yapılsın, montajdan sonra mutlaka dijital kağıt çıktısı (prova) alınıp tasarıma göre katlanıp kesilmesi gerekir. Bu prova, montajın hatalı olup olmadığının kontrolü için ve aynı zamanda müşteri onayı için şarttır. 1. Forma ön yüzü 1. Forma arka yüzü 11

12 Baskı yapılacak makinanın ebadı: Montajı yapabilmek için makinanın, maksimum ve minimum baskı yapabileceği ebatların bilinmesi gerekir. Örneğin; 52x74 cm Tabaka Ofsetin, basabileceği en büyük ebat 50x70 cm iken, basabileceği en küçük kağıt ebadı 21x28 cm dir. Web ofsetlerde ise silindir çevresi ve kağıt genişliği olarak ifade edilir. Örneğin; Kağıt genişliği 96,5 cm x kesim 63 cm. veya kağıt genişliği 96,5 cm x kesim 57,8 cm. gibi. Web silindir ölçüleri 52x74 cm. Tabaka ofset 2 renkli 12

13 Kağıt ebadı: Çalışma tasarlanırken standart kağıttan fire vermeyecek şekilde ayarlanmalıdır. Montajda da safyalar kağıda firesiz veya en az fire olacak şekilde yerleştirilmelidir. Standart kağıt ebatları Standart kağıt ebatlardan çıkan kitap, dergi ebatları ve sayfa sayıları 13

14 Cilt durumu: Montajdan önce, baskısı yapılacak işin hangi ciltleme tekniğinin (İplik dikişli, tutkallı, spiralli cilt) kullanılacağı bilinmeli ve kitabın özellikle de sırt traş payları buna göre verilmelidir. Dikişli cilt Spiralli cilt Tutkallı cilt 14

15 Kağıdın cinsi: Bazı kağıtların ön ve arkası aynı (kitap kağıtları, 1. hamur kağıtlar, kuşe kağıtlar gibi) bazı kağıtların ön ve arka yüzleri farklı olabilir (bristol kartonlar, krome kartonlar gibi. Kağıdın cinsi montaj şeklini (düz veya revoltalı) belirleyen unsurdur. İki yüzü farklı olan kağıtlara revoltalı montaj yapılamaz. 15

16 Kağıdın gramajı: Baskının yapılacağı kağıdın gramajı kağıdın kaç kere katlanabileceğini belirler. Her gramaj için önerilen kırım sayısı vardır. Önerilenden fazla sayıda katlamaya çalışmak, kağıtta deformasyona ve çarpık katlamalara neden olur. Örneğin; 80 gr/m 2 ye kadar olan kağıtlar 4 kırım yapılabilir gr/m 2 kağıtlar 3 kırım, 170 gr/m 2 kağıtlar ise 2 kırım yapmaya müsaittir. Kağıt top veya paket ağırlığının hesabı Örnek: 64 x 90 cm ebadında, 90 gr/m 2 gramajında 1 top kağıdın ağırlığını hesaplayınız? 64 cm x 90 cm = 0,64 m x 0,90 m = 0,576 m 2 (1 tabakanın alanı) 0,576 m 2 x 90 gr/m2 = 51,84 gr (1 tabakanın ağırlığı) 51,84 gr/tb x 500 tb = gr. = 25,92 kg. (1 topun ağırlığı) 16

17 Kağıt maliyeti hesabı Örnek: 70 x 100 cm ebadında, 115 gr/m 2 gramajında 1 paket kuşe kağıdın fiyatını bulunuz? Kuşe kağıdın fiyatı: 3,50 tl/kg. 70 cm x 100 cm = 0,70 m x 1,00 m = 0,70 m 2 (1 tabakanın alanı) 0,70 m 2 x 115 gr/m 2 = 80,50 gr (1 tabakanın ağırlığı) 80,50 gr/tb x 250 tb = gr. = 20,12 kg (1 paketin ağırlığı) 20,12 kg x 3,50 tl/kg = 70,42 tl. (1 paketin fiyatı) Top veya paket nedir? Piyasada, içinde 500 tabaka olan kapalı paketlere top, 250 tabaka olanlarına paket denilmektedir. 17

18 Baskısı yapılacak kitap veya derginin sayfa sayısı: İşin sayfa sayısı, montajın kaç forma halinde yapılacağının bulunması için gereklidir. Forma: Çok sayfalı kitap, dergi türü çalışmalar forma düzeninde montajı yapılır ve bu düzende basılır. 16 sayfalık her bölüme bir forma denir. Forma bir tabaka kağıdın üç kez katlanmasıyla oluştuğunu daha önce görmüştük. 8 sayfaya yarım forma, 4 sayfaya çeyrek forma denir. Forma hesabı Örnek: İçi 136 sayfa olan bir dergi kaç formadır? 136 sayfa / 16 sayfa = 8,5 forma. Örnek: 48 sayfa olan bir dergi kaç formadır? 48 sayfa / 16 sayfa = 3 forma. 18

19 Ön ve arka yüz montajları: Basılacak işin ön ve arka yüzleri aynı kalıba sığacak şekilde değilse, kağıdın ön ve arkası birbirinden farklı ise ön yüzün montajı ayrı arka yüzün montajı ayrı yapılır. 19

20 Çevirmeli (Revoltalı) montajlar: Basılacak işin ön yüzü ile arka yüzü yan yana kalıba sığıyorsa, kağıdın ön ve arkası aynı ise, işin ön yüzü ile arka yüzendeki renkler ortak ise montaj revoltalı yapılır. Revoltalı montaj kalıptan ve baskıdan %50 tasarruf sağlar. İki çeşit çevirmeli montaj vardır. Yanı üzeri çevirmeli montajlar Etek-Makas çevirmeli montajlar Revoltalı baskı; kağıdın ön yüzüne baskı yapıldıktan sonra kalıp çıkarılmadan aynı kalıpla, bu sefer kağıdın arka yüzüne baskı yapılır. Kağıt çevirme şekli montajın durumuna göre ya yanı üzeri çevrilir veya etek-makas şeklinde çevrilir. 20

21 Yanı üzeri çevirmeli revolta: Çok yaygın kullanılan bu çevirme şeklinde, basılacak kağıt dikey olarak ortadan ikiye ayrılır. Bir bölümüne işin ön yüzü, diğer bölümüne işin arka yüzü yerleştirilir. Kağıdın bir yüzüne baskı yapıldıktan sonra kalıp değiştirilmeden aynı kalıpla, kağıt yatay olarak çevrilerek arka yüzüne baskı yapılır. 21

22 Etek-Makas revolta: Bu çevirme şeklinde ise basılacak kağıt yatay olarak ortadan ikiye ayrılır. Bir bölümüne işin ön yüzü, diğer bölümüne işin arka yüzü yerleştirilir. Kağıdın bir yüzüne baskı yapıldıktan sonra kalıp değiştirilmeden aynı kalıpla, kağıt etek-makas yönüne çevrilerek kağıdın arka yüzüne baskı yapılır. Bu revolta şeklinde kağıdın hem etek tarafına hem de makas tarafına makas payı bırakılır. 22

23 Kitap, defter, ajanda, dergi, broşür kağıtları; 1. hamurlar; 60, 70, 80, 90, 110 gr/m 2 3. hamur kağıtlar; 54, 60 gr/m 2 Kitap kağıtları; 55, 60, 70 gr/m 2 Kuşe kağıtlar; 90, 115, 135, 170 gr/m 2 Kraft kağıtlar; 70, 90, 130 gr/m 2 Kapak, çanta, karton ambalaj ve takvim aynalığında kullanılan kartonlar; Bristol kartonlar; 220, 240, 270, 300 gr/m 2 Krome kartonlar; 225, 250, 300, 350 gr/m 2 Kuşe kartonlar; 200, 250, 300, 350 gr/m 2 Kraft kartonlar; 210, 300, 400 gr/m 2 Özel kağıtlar Çıkartma kağıt ebatları; 50x70 cm, 70x100 cm. Çeşitleri; 1. hamur, metalize, kromelüks, Tyvek. Tyvek yırtılmaz kağıtlar; 42, 55, 60, 75 gr/m 2 Kendinden karbonlu (Otocopy) kağıt ebatları: 59x84 cm, 64x90, 70x100 cm. Gramajı: 53, 57, 60 gr/m 2. Kimliklerde kullanılan PVC kağıtlar Fantezi kağıt ve kartonlar: 50 x 70 cm, 70 x 100 cm. 23

24 Kağıtlar ebatlarına göre tabaka ve bobin kağıtlar olmak üzere ikiye ayrılır. Tabaka kağıtlar tabaka ofsetlerde, bobin kağıtlar web ofsetlerde baskı yapılır. Tabaka kağıt ebatları: A1: 59,4x84 cm. B1: 70,7x100 cm. C1: 64x90 cm. 57x82 cm. Bobin Kağıt ebatları: En: 66,6 cm. gazete kağıdı 4 renk+lak tabaka ofset Ticari web ofset (Alprinta, 74 cm) 24

25 Bir tasarıma başlamada önce yeni bir klasör oluşturarak tüm belgeler bu klasöre kaydedilmelidir. Çalışmalar CMYK renk modunda yapılmalıdır. RGB renk modunda olan tüm fotoğraflar CMYK renk moduna çevrilmelidir. CMYK nın baskı renkleri, RGB nin ışık renkleri olduğu unutulmamalıdır. Kağıt çıktılarda veya kalıp pozlamalarında dizgiler font hatası vermemesi için yazılar, convert (çizime) edilmelidir. Yapılan çalışmanın kağıt çıkışı alınacak ise çalışma az yer kaplaması için sıkıştırma uygulanmamalıdır. Montaj yapıldıktan sonra kesim ve ayar kroslarında registration renk kullanılmalıdır. Registration renginin içinde CMYK nın tüm renkleri vardır. 25

26 Çalışmada kullanılan resimlerin çözünürlüğü 300 piksel/inc. olmalıdır. 300 den yüksek olursa dosyada fazla yer kaplar, az olursa resimde detay kaybına yol açar. Baskı yapılacak kağıda göre tram seçimi yapılmalıdır. CtP kalıba işi gönderirken tram değeri yazılmalı veya basılacak kağıt türü belirtilmelidir. Kuşe kağıtlarda nokta/cm, Gazete kağıtlarında nokta/cm, 1. hamur kağıtlarda nokta/cm lik tram önerilir. 26

27 Yarıton orijinalleri tek tona indirmeye yarayan noktalar topluluğudur. Baskı sistemlerinde kalıp yoluyla resim basmaya yarayan noktacıklardır. Bu noktacıklar koyu baskı yapması gereken yerlerde, noktalar büyür, açık baskı alınması gereken yerlerde noktalar küçülür. Tram büyüklükleri 1 cm de ki nokta sayısıdır. Örneğin 60 lık nokta dendiği zaman 1 cm de 60 adet nokta var demektir. Birimi 70 nokta/cm dir, veya LPCM dir. 1 inç deki nokta sayısı ise LPI (Lines Per Inch) i olarak verilir. 27

28 Tramların detaya etkisi Tramlar büyüdükce resimde detay kaybolur, tramlar küçüldükce resimdeki detaylar daha iyi görünür. Tram büyüklüğünü kağıdın cinsi belirler. Gazete kağıtlarında lik, 1. hamur kağıtlarda lık, kuşe kağıtlarda ise lik tramlar verildiğini daha önce belirtmiştik. 10 LPI 133 LPI 28

29 Tram açıları: Tram nokta dizilişinin yatayla yaptığı açıdır. Renkli baskılarda tramlar farklı açılardadır. Trikromi baskılarda cyan, magenta ve siyah dominant (baskın) renklerdir. Filmdeki dominant renklerin tram açıları 30 fark yapacak şekilde verilir. Örneğin; Sarı 0, Cyan 15, Magenta 75, Siyah 45 ile verilebilir. RENKLİ BASKI 29

30 Film, işin montajı bilgisayarda yapıldıktan sonra gerçekleşen bir süreçtir. Trikromi baskı 4 rengin (cmyk) birleşiminden oluşur. Renkli baskının gerçekleşebilmesi için cmyk renkler her biri ayrı filmelere pozlanır. Bu filmlerin üretilmesinde RIP ünitesi, pozlama ve banyo makinasından oluşan film çıkış cihazları kullanılmaktadır. RIP (Tramlama) Ünitesi Film pozlama ve banyo makinası 30

31 KALIPLAR FİLMLER TRİKROMİ BASKI Pozitif filmler, pozitif ozasol kalıplara, filmin emüsyonu kalıbın emüsyonuyla çakışacak şekilde yerleştir, kalıp kontakt şasede pozlandırılır. Pozlamadan sonra elle veya otomatik kalıp banyo makinasında kalıbın banyosu (açması) yapılır. Banyo işleminden sonra kalıp kurutulur, oksitlenmemesi için zamklanır. Yapımı biten kalıplar baskı yapılmak üzere baskı birimine verilir. 31

32 Kalıp pozlama şasesi Dijital baskı tekniği hariç, tüm baskı işlemleri için kalıp hazırlanması gerekir. Ofset baskı sisteminde, konvansiyonel ve CtP kalıplar en yaygın kullanılan kalıplardır. Konvansiyonel yöntemde, ışığa duyarlı emülsyonlarla kaplanmış, alüminyum metal plakalar kullanılır. Bunlar ozasol kalıplar olarak bilinir. Filimle kalıp, kalıp kontakt şasesinde pozlandırılır, elle veya otomatik banyo makinasında banyosu yapılır. Pozlanan kalıp, banyo makinasında açılır, yıkanır, zamklanır ve kurutulur. Kalıp banyo makinası 32

33 CtP sistemi, bilgisayardan direkt kalıba pozlama yöntemidir. Bilgisayarda montajı yapılmış çalışmanın, film çıkış almaya gerek kalmaksızın kalıba aktarılmasını sağlar. Bu yöntemle, baskı öncesi işlemler kısalmış ve nokta kaybının en az olması nedeniyle de kalıpta kalite artmış, maliyet ucuzlamıştır. Bilgisayarda montajı yapılan iş PDF çevrildikten sonra RIP RIP (Raster Image Processor) ünitesinde renklerine (cmyk) ayrılır ve tramlanır. Tramlanan montaj pozlama makinasında pozlandırılır, banyo ünitesinde açması yapılıp kurutulur. Kalıplar baskıya verilir. CtP makinalarında pozlama ve banyo makinaları ayrı ayrı olabildiği gibi kasetten otomatik kalıp yükleyen pozlama ve banyo işlemlerini entegre yapan bilgisayardan kalıba sistemleride vardır. 33

34 34

35 CtP makinaları tasarımlarına göre üçe ayrılır; Dış tamburlu, İç tamburlu ve Düz yataklı pozlama makinaları. CtP Kalıplarına göre üçe ayrılır; Termal kalıplar Violet kalıplar (Fotopolimer ve Gümüş Halojenür kalıplar) Konvansiyonel kalıplar (CtcP) CtP Pozlandırıcı lazerlerine göre üçe ayrılır; Termal lazerler (Termal kalıpları pozlar) Violet lazerler (Violet kalıpları pozlar) UV lazerler (Konvansiyonel ozasol kalıpları pozlar) 35

36 İç Tamburlu (Internal Drum) Baskı kalıbı bir silindir içine yerleştirilerek pozlandırılır. İç tamburun ekseni üzerinde dönerek ilerleyen bir ayna vardır. Lazer ışını tamburun ekseni doğrultusunda yayılır. Fakat spinner motoru yardımı ile dönen ayna tarafından yansıtılarak kalıbın pozlanması sağlanır. Işık kaynağının kalıba uzaklığı nedeniyle genellikle termal kalıplarda bu yöntem tercih edilmez ama violet kalıplar için uygundur. Büyük format iç tamburlu termal kalıp pozlama ünitesi. Resülasyon: 2400 dpi. Maksimum kalıp ebadı: 2060x1600 mm 830 nm IR lazer pozlama Üzerinde 32 veya 64 diyot bulunur. 36

37 Dış Tamburlu (External Drum) Kalıp tıpkı ofset baskı makinesindeki gibi bir tamburun üzerine sabitlenir. Kalıbın emüsyon yüzü dışa gelecek şekilde tambura sarılır. Bu yöntemde diyotlar ısı verecek şekilde yeteri kadar yanaştırılabilir. Termal Kalıplara uygun bir sistemdir. Pozlandırma kafası kalıp üzerine odaklar. Kalıp bir eksen etrafında dönerken pozlandırıcı kafa eksen boyunca tek yöne doğru ilerler. Dış tamburlu ctp kalıp ünitesi 37

38 Tam otomatik Dış tamburlu CtP kalıp pozlama ve banyo makinası Şeması 38

39 Flatbed (Düz Yataklı) Sistemler Küçük ebatlı ve kaliteden ödün verilebilecek gazete matbaalarında kullanılan bir sistemdir. Baskı kalıbı pozlandırma esnasında bir düzlem üzerinde sabit durmaktadır. Bu sistemde döner ayna vasıtasıyla lazer, kalıbı satır satır tarar ve pozlama gerçekleşir. Bu sistemin dezavantajı, kalıbın ortasına lazerin dik gelmesi ile noktaların daire, kalıbın kenarlarında lazerin açılı olmasından dolayı noktaların hafif elipse dönmesidir. Bu yöntemin en önemli avantajı kalıbı düz olarak kolayca makineye yerleştirilebilmesi ve pozlandırmanın hızlı olmasıdır. Gazete sayfa ebatları 365 x 510 mm 315 x 470 mm 400 x 570 mm Gazete ctp kalıp ünitesi 39

40 Termal kalıplar: Baskı tirajı 150 bindir, fırınlanırsa tiraj bir milyonu geçebilir. Gün ışığında çalışılabilir. UV mürekkeplere uygundur. Piyasada en çok kullanılan türdür. Bu yöntemde lazer iş olan yerleri pozlandırır ve bu sayede polimer ile kalıp zemini arasında bir bağ oluşur. Pozlama rezülasyonu 2400 dpi dır. Pozlama ışık yerine IR ısıl işlemle oluşur. Daha sonra kalıp soğutulur ve alkali (potasyum hidroksit) banyosuna gönderilir. Bu banyo poz görmeyen bölgeleri kalıp üzerinden çözülmesini sağlar, daha sonra fırçayla son kalıntılar da temizlenir. Kalıp banyosu maliyeti oldukça azdır. 40

41 Violet kalıplar: Violet lazer sistemi, Termal pozlama sisteminden daha ucuz bir sistemdir. Violet kalıpların da pozlama çözünürlüğü 2400 dpi dır. Kalıp ışığa çok hassas olduğundan kalıp paketlerinin açılması ve pozlama makinesine takılması sarı ışık altında yapılmalıdır. Kalıp banyo makinesi ve banyo kimyasalları Termal kalıbın banyosundan çok daha pahalıdır. Bu da birim maliyetini artırmaktadır. Violet kalıpların iki çeşidi vardır bunlar; Gümüş halojenür yüzeyli violet kalıplar Fotopolimer yüzeyli violet kalıplar 41

42 Gümüş Halojenür violet kalıplar Bu kalıplarla 350 bine varan tirajlarda baskı yapılır. Fırınlama işlemi uygulanmaz. UV mürekkeplere uygundur. Emülsiyonları gümüş halojenür olduğu için 5 mili watt gibi düşük lazerler ile pozlandırılabilirler. Gümüş - halojenür jelatin tabakanın içinde asılı halde bulunur. Kalıp üzerinde banyo işleminde atılacak iş olmayan yerler lazer ile pozlandırılır. Banyo işleminde iş olan yerler kalıp yüzeyine tutunur, sonra kalıp sıcak su ile yıkanır, böylece iş olan yerlerdeki jelatin de atılmış olur. Bu tür kalıplar orta ve yüksek tirajlı işler için uygundurlar. 42

43 Fotopolimer violet kalıplar Fotopolimer (photopolymer) kalıplar, gazeteler için uygundur. Tirajı 400 bindir. Fırınlama işlemi uygulanırsa tirajı 1 milyona kadar çıkabilir. UV mürekkebe uygun değildir. Bu tip kalıplarda elektrokimyasal ve anodize grenlenmiş alüminyum plakalar üzerinde foto polimer tabaka ve en üstte de koruyucu tabaka bulunur. Pozlama işlemi tamamlandıktan sonra polimerizasyonu hızlandırmak için kalıp yaklaşık C ye kadar ısıtılır. Banyo makinesinde koruyucu tabaka yıkanıp kaldırıldıktan sonara alkali bir banyoda banyo edilerek iş olmayan yerler kalıp üzerinden atılır. Sonra kalıp su bazlı bir solüsyon ile fırçalanır, zamklanır ve kurutulur. 43

44 Ozasol kalıbın kesiti Konvansiyonel kalıplar (CtcP): Ozasol kalıpların, CtP teknolojisiyle çekilmesidir. Ucuz ve bol olması nedeniyle sektörde en çok tercih edilen kalıplardır. Baskı tirajı 300 bin kadardır. Kalıplar UV ışığa duyarlı olduğu için UV lazerle pozlama yapılmaktadır. En büyük avantajı CTcP (Computer to conventional plate) makinelerinin maliyetinin yüksek olmasına rağmen kalıp ve banyo maliyetlerinin düşük olmasıdır. Ozasollarda poz alan bölgelerin emülsyonu banyoda çözünür gider, poz görmeyen yerler ise kalır ve baskı yapan bölümdür. 44

45 Kalıp densitometreleri kalıp değerlerini ölçmek için kullanılır. Montaja konan tram sahalarındaki noktalar, üzerinde yazıldığı yoğunluklarda kalıba aynen çıkması gerekir. Kalıpta ki bu değerler montajda verilen değerlerle karşılaştırılarak kalıpta nokta kaybı veya nokta şişmesi olup olmadığı belirlenir. Kalıpların standart değerlerde üretimi sağlanır. Kalıp kontrol şeridi Tram sahası Kalıp densitometresi 45

46 Trigromi baskı kelime manası bakımından üç renkli baskı demektir. Yani trikromi cyan, magenta ve sarı renklerin basımına dayanır. Teorik olarak bu üç rengin tramlı olarak basımından istenilen her renkte baskılar yapılabilir. Fakat uygulamada ise kullanılan bu üç renge ait mürekkepler istenileni vermediği için artı bir renk olan siyah renk de baskıya ilave edilir. Bu şekilde ancak orijinalin aynısı basılabilmektedir. Bu doğrultuda trikromi baskı denilince aslında dört renkli baskı yani cyan, magenta, sarı ve siyah renkten oluşan baskı akla gelmelidir. 46

47 C M C+M Y C+M+Y K C+M+C+K 47

48 Hekzakromi baskı tekniği, Pantone tarafından 1995 yılında dünya basım endüstrisine sunulan ultra yüksek kalite 6 renk baskı sistemidir. Konvansiyonel baskı sisteminde kullanılan CMYK boya formülleri yeniden güncellenerek, renklerin daha kromatik olması sağlanmış ve ayrıca Orange (Turuncu) ile Green (Yeşil) boya ilave edilerek ofset baskı renk evreni (gamutu) iki katına yükseltilmiştir. Böylece ekranda gördüğümüz fakat konvansiyonel baskı (CMYK) ile elde edemediğimiz tüm renkler Hexachrome ile basılabilmektedir. 48

49 Basım, yayıncılık ve ambalaj sektörlerinde baskı kalitesini ve renk yönetimini denetim altına almak, standart kalitede sürekli üretim yapmak, hataları baskı aşamasında teşhis etmek ve baskı kalitesini sürekli kontrol altında tutmak için baskı kontrol şeridi kullanılmalıdır. Baskı kontrolü, göz kontrolü ile başlar. Baskıda ki ayar öncelikle basılacak imajın, baskı planına uygun olarak doğru yere yapılıp yapılmadığı kontrol edilir. Daha sonra ise lup ile baskı kroslarının üst üste basılıp basılmadığının kontrolü yapılır. Lup Baskı krosu Baskının solda ayarlı, sağda ayarsız olduğu görülmektedir. Afiş baskısı (50 x 70 cm.) 49

50 Bu işlemler tamamlandıktan sonra baskı kontrol şeridi üzerinden mürekkebin kağıt üzerindeki yoğunluğu, nokta şişmesi, trapping gibi özellikleri baskı densitometresi ile ölçülür. Bazı makinaların üzerinde densitometre bulunur ve baskıyı otomatik olarak ölçer. Bazı baskı kontrollerinde gözle yapılması gerekir. Ton yapma, kayma, çiftleme ve kauçuk ezilmesi gibi problemler ancak baskının gözle kontrolü ile tespit edilebilir. Baskı kontrol şeritleri montajın etek tarafına, kazan miline paralel olacak şekilde yerleştirilmelidir. Baskı densitometresi Baskı kontrol şeridi Kros Ambalaj montajı 50

51 İlginize teşekkür ederim. Öğr. Gör. Niyazi KANSU 51