El Nusra Cephesi. Aytekin TERKAN 1 Vedat ZAYIF 2 İsmail YAŞAR 3

Transkript

1 Savunma Bilimleri Dergisi The Journal of Defense Sciences Mayıs/May 2015, Cilt/Volume 14, Sayı/Issue 1, ISSN (Basılı) : ISSN (Online): El Nusra Cephesi Aytekin TERKAN 1 Vedat ZAYIF 2 İsmail YAŞAR 3 Öz Suriye de 2011 Mart ayında halk hareketleri şeklinde başlayan olaylar kısa sürede şiddetlenerek iç savaşa doğru evrilmiş ve komşu Irak taki istikrarsızlığında etkisiyle çok boyutlu, çok aktörlü bir sorun haline gelmiştir. Ülkedeki aktörlerden bir tanesi de El Kaide nin Suriye kolu olarak faaliyet gösteren El Nusra Cephesi dir. Varlığını 24 Ocak 2012 de resmen ilan eden örgüt, sonrasında en etkili muhalif gruplardan biri haline gelmiştir. El Nusra Cephesi, yaptığı El Kaide tarzı eylemlerle ılımlı muhalifler e zemin kaybettirmiş ve teröristlerle savaşıyorum diyen Beşşar Esad ın elini güçlendirip rejime zaman kazandırmıştır. El Nusra Cephesi, ironik bir biçimde düşmanıyla savaştıkça düşmanını güçlendirmiştir. Bunun tersi olarak, mevcut rejim kaldığı sürece, kendi sosyal tabanını genişletmiştir. ABD özelinde Batı toplumu tarafından en büyük tehlike olarak görülen El Kaide nin kolu olan örgüt, bu şekilde, ilk başlarda zayıflayan Suriye rejimine IŞİD ile birlikte adeta koltuk değneği olmuştur. IŞİD in ilerleyişine karşın ABD öncülüğünde kurulan koalisyon güçlerinin düzenlediği bombardımanlarda, El Nusra Cephesi de farklı zamanlarda hedef alınmıştır. Söz konusu koalisyon müdahaleleriyle birlikte Suriye deki durum farklılaşmış ve ılımlı muhalifler in görece olarak zayıflamasıyla mevcut rejim daha mâkul hale gelmiştir. Zeminin son derece kaygan olduğu Ortadoğu coğrafyasında bölge ülkelerinin ve uluslararası toplumun tavrı Suriye nin geleceğinde etkili olacak, bu durum da El Nusra Cephesi nin geleceğinde belirleyici olacaktır. Anahtar Kelimeler: Suriye, El Nusra Cephesi, El Kaide, IŞİD. 1 Yazışma adresi: Kara Harp Okulu, Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara, a.terkan@hotmail.com. 2 Kara Harp Okulu, Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara, vedatzayif@hotmail.com. 3 Kara Harp Okulu, Dekanlık, Ankara, ysrisml@gmail.com. Makalenin geliş tarihi: Kabul tarihi:

2 40 Terkan vd. Al-Nusra Front Abstract The events that have started as civilian protests in Syria during March 2011 quickly intensified and violently turned into a multidimensional and multiactor civil war with the marked influence of instability in neighboring Iraq. Al-Nusra Front is one of those actors which operate as the Syrian branch of Al Qaeda. Upon publicly declaring their existence in January 24, 2012, the organization became one of the most effective opposition groups. Al-Qaeda style terrorist attacks carried out by the Al-Nusra Front caused the moderate opposition to lose ground, and strengthened Assad's hand who argued that he was fighting to protect the country against terrorists. Ironically, as Al-Nusra fought the enemy it set to destroy, the more it actually strengthened it. While The Al-Nusra Front fights with its enemy, it ironically makes its enemy stronger. Moreover, the longer the current regime stayed in power, its social base has broadened. This branch of Al-Qaeda which is viewed as the most dangerous threat by the US and the West turned into a vital support for the initially weakened Syrian Regime. Bombings of coalition forces led by the US as a response to ISIS terrorist attacks, Al- Nusra front have also been targeted and affected at times. The coalition's intervention have changed the situation in Syria and the weakening of moderate opposition groups have rendered the current regime more acceptable compared to other alternatives. International community and regional powers' attitude will determine the future of Syria in the ever changing Middle Eastern political system. Keywords: Syria, Al-Nusra Front, Al-Qaeda, ISIS. Giriş 2010 yılı sonlarında Tunus ta başlayan ve 2011 yılı Mart ayında Suriye ye sirayet eden Arap Baharı sürecinin doğurduğu çatışma ortamında şiddet ve sivil ölümlerin sayısı her geçen gün artmış ve siyasi istikrarsızlık derinleşmiştir. Suriye deki gelişmeler neticesinde ABD, Avrupa ve Arap dünyasından Suriye ye yönelik tepkiler gelmesine rağmen Esad rejimine karşı bir dış müdahaleden yana olanların sayısı azınlıktadır. Bazı Ortadoğu ülkelerinin Suriye ye müdahaleye olumlu bakmasına rağmen, dış müdahalenin Suriye ye istikrar getireceğinin garantisi verilememektedir. Mevcut rejimden rahatsız olanlar bile Irak, Libya gibi örneklerden dolayı dış müdahaleden yana görünmemektedir (Kıran, 2014: 104). Esad yönetiminin

3 Savunma Bilimleri Dergisi, Mayıs 2015, 14 (1), devrilmesine sıcak bakmayan ABD nin tutunduğu tavır da rejime yönelik bir müdahalenin henüz gerçekleşmeyeceğine işaret etmektedir. Suriye de, Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) ile birlikte El Nusra Cephesi, IŞİD (Irak Şam İslam Devleti), Ahrar al-sham (Büyük Suriye Özgürlüğü), Büyük Suriye için Yabancılar Tugayı gibi kendilerini Selefi 1 olarak tanımlayan radikal örgütlerin de rejim aleyhine bir mücadele içerisinde oldukları bilinmektedir (Kıran, 2014: 104). Bununla beraber, Suriye deki farklı örgütlerin birbirleriyle çatıştıkları da bilinmektedir. Bu çatışma alanları ise şunlardır; Muhalifler-Rejim, Muhalifler-IŞİD, Muhalifler- Hizbullah, IŞİD-Rejim, IŞİD-Kürtler, Nusra-IŞİD, Suriye nin doğusundaki aşiretler-işid ve Nusra-Rejim (Lister, 2014a: 4). Suriye de mezhep farklılıkların fazlaca dillendirilmesinin nedeni, bazı bölge ülkelerinin bu sayede Suriye üzerinden nemalanmak istemeleridir. Bölgede etkisini artırmak isteyen ülkeler, destekledikleri mezhepsel unsurların Suriye nin yönetimine geçmesini arzulamaktadırlar. Soruna, Şii yönetimin karşısında duran Sünni halk penceresinden bakan bazı ülkeler ise Suriye deki Sünni-İslâmcı unsurların yanında yer almıştır. Dünyanın dört bir tarafından bu bölgeye giden yabancı savaşçılar, buradaki radikal unsurlara katılmışlardır. Bu belirsizlik ortamını fırsat bilerek etkinlik kazanan gruplardan birisi de, rejime karşı en fazla mücadele eden Irak El Kaidesi ile bağlantılı El Nusra Cephesi dir (Orhan, 2013: 90-91). Türkiye nin hemen yanı başında yer almasına rağmen, El Nusra Cephesi ne dair Türkiye de hazırlanmış nitelikli bir çalışma mevcut değildir. Bu eksikliği gidermek için hazırlanan çalışma, güncelliğini yitirme riskinin yanında bünyesinde farklı kısıtlamaları da barındırmaktadır. Bunlar; Hassas dengelerin üzerinde hayatını devam ettirmeye çalışan Esad Rejimi nin kırılganlığı, Bölge ülkelerinin alacağı tavrın kestirilememesi veya aldıkları tavrı ilkesel olarak almadıkları için değiştirme ihtimalleri, El Nusra Cephesi ve diğer uluslararası/küresel terör örgütlerinin farklı istihbarat servislerinin manipülasyonuna açık halde olması, Hilafet ilan edip devlet kurmak gibi yeni terör dalgasına uluslararası toplumun vere(bile)ceği tepkinin belirsizliği olarak sayılabilir. Tüm bu kısıtlamalara rağmen, Türkçe yazındaki eksiklik göz önünde bulundurularak hazırlanan bu çalışmada, mevcut durumun fotoğrafı

4 42 Terkan vd. çekilmeye çalışılmış ve aynı zamanda orta/uzun vadedeki muhtemel gelişmelere de ışık tutulması amaçlamıştır. Çalışmada, El Nusra Cephesi nin kimliği, mevcut durumu, özellikleri, güçlü ve zayıf tarafları gibi hususlara ışık tutulmaya çalışılacaktır. Bu kapsamda; örgütün neden ve nasıl kurulduğu, nasıl teşkilatlandığı, Suriye de ulaşmak istediği amacın ne olduğu, finansmanını nasıl sağladığı, insan gücünü nereden aldığı, diğer örgütlerle ve devletlerle ilişkisi, kuvvetli ve zayıf yanları gibi hususlar incelenecektir. Örgütün Tarihsel Gelişimi ve Kimliği Suriye deki Selefi düşünce akımının kökleri 19. yüzyılın sonlarına kadar gitmekle birlikte, 1990 lı yıllarda Filistin deki İslami Cihat Hareketi, Lübnan daki Hizbullah, Hamas ve Çeçen savaşı, Suriye de yaşayan bir kısım gençlerin arasında cihatçı düşünceyi yeniden canlandırmış, bu hareketlerden etkilenen küçük selefi gruplar, aralarında örgütsel bir bağ olmamasına rağmen kendiliğinden şekillenmeye başlamıştır (Al-Hajj, 2013: 45) lara kadar Suriye de, cihatçı terör faaliyetlerine şahit olunmamıştır. Bu küçük gruplar, halk tabanını etkileyememiş ve sosyal açıdan kabul görmemiştir. Özellikle 1998 de Yahudi ve Haçlılarla Mücadele için Global İslami Cephe nin kurulmasının ardından, bu grupların üyelerinin çoğu Suriye yi terk ederek, Bosna ve Çeçenistan gibi dünyanın çeşitli bölgelerinde cihat ettiklerini iddia eden cephelere katılmışlardır (Zaytuna, 2011: 388) li yılların başında, Irak El Kaide sinin eski liderlerinden Ebu Musab el Zerkavi, Afganistan da kendisiyle beraber mücadele eden birçok militanı Suriye ve Lübnan a göndererek örgüt için gerekli altyapının oluşturulmasını sağlamıştır. Suriye ye gelen bu militanlar, Irak a savaşmaya gelen yabancılar için misafir evler kurmuştur. Böylece Suriye, 2003 te Amerika nın Irak a müdahalesinin ardından, ABD ye karşı savaşan yabancı militanların Irak a geçmek için kullandığı bir geçiş noktası olmuştur (Benotman ve Blake, 2013). Bu aşamada Suriye hükümetinin bu militanlara destek sağladığı bilinmektedir (Arango vd., 2012: 3). Hatta Suriyeli müftü Şeyh Ahmet Kaftari, Amerikan saldırılarına karşı tüm Müslümanları cihada çağırarak bu saldırıları önlemek için canlı bomba eylemleri dâhil her türlü yola başvurulabileceğini belirtmiştir (Zaytuna, 2011: 340) yılları arasında cihatçı gruplar, Suriye nin birçok yerinde destek ve lojistik sağlayabilme imkânına ulaşmış ve Irak Destek

5 Savunma Bilimleri Dergisi, Mayıs 2015, 14 (1), Komiteleri adı altında Suriyeli savaşçıları bünyelerine katarak bağış toplamaya başlamışlardır (Baorut, 2006: ). Suriye rejimi, yılları arasında maruz kaldığı uluslararası izolasyona karşı El Kaide yi ve cihatçıları kullanmıştır. Bu tarihten sonra ise cihatçıların hareketlerini kısıtlayarak, sınırları kontrol altında tutarak ve istihbarat birimleri arasında iş birliği sağlayarak Amerika nın kendi üzerindeki baskısını azaltmış ve El Kaide ile yollarını ayırmıştır. Suriye rejimi böylece El Kaide nin düşmanı haline gelmiştir (ACRPS Policy Analysis Unit [web], 2012). Irak ta yaşanan tecrübelerin, Suriye deki cihat hareketine yeni katılımların da olmasıyla birlikte, önemli yansımaları olmuştur. Bu zaman zarfında birçok cihatçı grup ortaya çıkmıştır. Bu gruplar, El Kaide nin Irak yapılanması olan Irak İslâm Devleti çatısı altında toplanmıştır (Mohammad [web], 2005) istatistiklerine göre Irak ta, Suriye li savaşçılar ikinci büyük grubu oluşturmuştur. Bu savaşçıların büyük çoğunluğu, Irak taki cihat faaliyetleri azalmaya başlayınca Suriye ye dönerek, Suriye devriminde önemli roller üstlenmişlerdir (Al-Shishani, 2011: 53). Bu gelişmeler ışığında, Irak İslâm Devleti çatısı altında bulunan Suriyeli militanlar, Suriye de özgürlük hareketlerinin başlanmasının ardından 2011 de, Ebu Muhammed Julani liderliğinde Suriye ye geçerek El Nusra Cephesi adlı örgütü kurmuşlardır (Jones, 2013: 55-59). Bu örgüt, varlığını 24 Ocak 2012 de resmen ilan etmiş ve rejime karşı verilen mücadelede önemli bir aktör haline gelmiştir (Dursunoğlu ve Eren, 2014: 943). Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari, Temmuz 2012 de, Irak tan bir kısım teröristin Suriye ye geçiş yaparak Suriye rejimine karşı mücadeleye giriştiğini açıklamış ve böyle bir örgütün varlığını doğrulamıştır (Ntvmsnbc [web], 2012). El Nusra, özellikle başta Ebu Bekir el-bağdadi olmak üzere Irak El Kaidesi nin üyeleri tarafından kurulmuştur. Bu yüzden IŞİD ile aynı kökten gelmektedir. Örgüt, Suriye rejimine ve azınlıkları içeren sivil hedeflere karşı bir dizi terör saldırısı gerçekleştirmiştir. Örgütün merkezî liderleri çoğunlukla Suriyeli, savaşçıların büyük kısmı ise yaş aralığındadır (United Nations Report [web], 2014). IŞİD ve El Nusra, liderlik ve hedef öncelikleri noktasında anlaşmazlığa düşmüşlerdir. El Nusra, Suriye deki hükümet güçleri ile

6 44 Terkan vd. savaşa konsantre olurken, IŞİD ise hedefini daha geniş tutarak hem Irak hem de Suriye de etkili olmaya çalışmaktadır. Aralarındaki farklılıklara rağmen her iki grup da El Kaide merkezî yönetiminin hedeflerini desteklemeye devam etmektedir (United Nations Report [web], 2014). IŞİD in giderek güç kazanması, El Nusra yı zor durumda bırakmıştır. El Kaide nin merkezî yönetimi tarafından da bir problem olarak algılanan IŞİD, Suriye topraklarına yöneldikçe, El Kaide, El Nusra nın önem kazanması için desteklemek amacıyla üst düzey yetkilililerini Suriye ye göndermiştir (Lister, 2014a: 2-4). Ancak bölgede koalisyon güçlerinin etkin hava saldırıları neticesinde, zaman geçtikçe bu iki örgütün ilişkilerinde değişim yaşanmıştır. Kasım 2014 ortalarında, bir resmi üst düzey muhalif liderin aktardığına göre; El Nusra ve IŞİD in askerî liderleri, Suriye nin kuzeyinde bir çiftlik evinde biraraya gelmiş ve son bir yıldır aralarında devam eden çatışmaya son vererek düşmanlarına karşı beraber savaşma konusunda anlaşmaya varmışlardır (Menasource [web], 2014). Aynı zamanda, ABD hava saldırılarının yalnızca IŞİD i değil, Nusra yı da hedef alması, bu iki örgütün aralarındaki bağın güçlenmesine katkı sağlamıştır. IŞİD ve El Nusra nın kullandığı taktikler farklılık gösterse de söylemleri birbirine paraleldir. El Nusra ya bağlı bazı teröristler, başta ABD olmak üzere koaiisyon güçlerinin IŞİD e karşı düzenlediği hava saldırılarını İslâm a karşı bir Haçlı Savaşı şeklinde değerlendirmektedir. Bu nedenle zaman zaman IŞİD ile olan görüş ayrılıklarının bir kenara bırakılarak iki örgütün bu ortak düşmana karşı birleşmesi düşüncesi her iki örgüte de yakın kaynaklar tarafından dile getirilmektedir. Suriye iç savaşını başından bu yana izleyen ve muhaliflere yakın olarak bilinen İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları İzleme Örgütü ne göre, Halep civarında 200 den fazla Nusra savaşçısı IŞİD e katılmıştır. El Nusra nın komutanlarından birinin; Aramızda ne olursa olsun onlar bizim kardeşimiz ve aramızdaki ideolojik bağ her şeyden güçlüdür. Onların safında savaşmaya hazırız. Onların kanı bizim kanımızdır. şeklindeki ifadesi aslında her iki örgütün de birbirine ne kadar yakın olduğunu göstermektedir. Diğer yandan, bir takım El Nusra kaynakları ise El Nusra liderinin, IŞİD lideri Bağdadi ye ve takip ettiği politikalara güvenmediği için, El Kaide lideri Zevahiri nin aksi bir talimatı olmadığı sürece, IŞİD ile asla birlikte hareket etmeyeceği kanısındadır (Dönmez [web], 2014). Bu iki örgütün birleşmesi durumunda El Nusra nın, IŞİD in bünyesi içerisinde eriyerek kaybolması ihtimalinden dolayı, özellikle El Nusra nın böyle bir birleşmeyi kabul etmeyeceği değerlendirilmektedir. Dolayısıyla bu iki örgütün birleşmeden ziyade, ittifak oluşturması ihtimali daha kuvvetlidir.

7 Savunma Bilimleri Dergisi, Mayıs 2015, 14 (1), El Nusra, özellikle Suriye nin kuzeybatı ve güneybatı bölgelerinde daha aktiftir. Halep, Hama, Humus, Deraa ve İdlip in bazı kesimleri ile Şam ın kenar mahalleleri hâkim olduğu bölgelerdir. El Nusra, bu vilayetlerde insani yardım faaliyetleri yürüterek dinî mahkemeler ve okullar açmıştır. Bununla birlikte Deraa vilayetinde, Ürdün sınırında ve Şam da da benzer uygulamalarına rastlanmaktadır (Cafarella, 2014: 20). Teşkilatı Örgütün Yapılanması El Nusra; askerî kanat, dinî kanat ve politik kanat olmak üzere hepsi Ebu Muhammed Julani nin liderliği altında olan üç ayrı kanattan oluşmaktadır (United Nations Report [web], 2014). Ayrıca, Nusra nın, stratejik politika oluşturmak ve dinî rehberlik yapmak gibi görevleri olan, kendi kontrolündeki yerel bölgelerin temsilcilerinden oluşan, sözde bir Şûra Meclisi vardır (United Nations Report [web], 2014). Ayrıca askerî operasyonlar, finans sağlama, silah tedariği, dinî işlemler, iletişim ve halkla ilişkileri yürüten üst düzey yöneticiler de örgüt bünyesinde bulunmaktadır (The Meir Amit Intelegence and Terorism Information Center, 2013: 3). Başlangıçta düşük yoğunluklu çatışmalar icra eden küçük hücre yapılanmaları, Suriye nin bazı bölgelerinde askerî düzendeki birliklere dönüşecek kadar büyümüştür. Sahadaki birliklerin yapısı, coğrafî bölgelerin özelliklerine göre değişiklik arz etmektedir. Şam daki birlikler tespit edilmekten kaçınırken, Halep te ise yarı konvansiyonel askerî birlikler (takım, alay, tugay) teşkil edilmektedir (United Nations Report [web], 2014). Sözde hükümet kanadı ise Genel Hizmetler Bölümü olarak adlandırılmaktadır. Görevi, El Nusra nın kontrolü altında bulunan eyaletlerdeki halka su, elektrik ve yiyecek sağlama gibi sosyal yardımları yürütmektir (United Nations Report [web], 2014). Lider Kadrosu Ebu Muhammed Julani, örgütün lideridir. Kritik seviyedeki liderlerin çoğu Irak veya Suriye dendir (Jones, 2013: 55-59). Gizliliğe son derece önem veren El Nusra Cephesi nin kurucu lideri hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır. Julani nin kırk yaşlarında olduğu, Golan Tepeleri civarında doğduğu, katıldığı toplantılarda ve temaslarında yüzünü kapatarak kimliğini gizli tutmaya çalıştığı bilinmektedir. Bu tedbir, Afganistan ve

8 46 Terkan vd. Irak ta üst seviye liderlerin başlarına gelenlerden önemli dersler alındığını göstermesi açısından önem arz etmektedir (The Meir Amit Intelegence and Terorism Information Center, 2013: 3). Julani, örgüt elemanlarıyla çok az temas kurmakta ve medyaya görüntü vermemeye çalışmaktadır. IŞİD in hilâfet ilanının ardından Temmuz 2014 te Halep te emirlik ilan eden Julani, Suriye de hâkim olduğu yerlerde de emirlik ilan edeceğini bildirmiş, El Nusra nın yeniden örgütlenmesini tartışmak amacıyla yapılan toplantıya Suriye deki tüm bağlı grupları çağırarak emirliğin bayrağı altında birleştirmiştir (United Nations Report [web], 2014). El Nusra nın operasyon yapısı oldukça karmaşıktır. Haseke bölgesindeki savaşçıların eğitiminden El Kaide lideri Zarkavi nin kuzeni Ürdün uyruklu Iyad Nadmi Halil Saleh sorumlu tutulmuştur. Lojistik destek bölümünün başında ise, Ebu Hamza kod adlı Anas Hasan Hattab bulunmaktadır. Politik kanada ise Tayssir Al Khatib liderlik etmektedir. Yargısal konulara, Suudi uyruklu Musab Salim İbrahim Al Kahtani bakmakta, yerel dinî mahkemelere nezaret ve teftiş görevini yerine getirmektedir. Örgütün sözcüsü ise Ebu Firas kod adlı Redouan Nemous tur (United Nations Report [web], 2014). Örgütün İdeolojisi Örgütün İdeolojisi, Politik, Askerî ve Diğer Hedefleri El Kaide nin Suriye kolu olan El Nusra Cephesi nin ideolojisinin temelinde Selefilik inancı yatmaktadır. Selefilik, Asr-ı Saadet teki arı-duru İslâmî yaşayışa, anlayışa dönmek olarak tanımlanmaktadır. Selefiliğin en önemli temsilcisinin İbn-i Teymiye olduğu kabul edilmektedir. Farklı şekilde kategorilere ayrılıp anlatılmasına rağmen genel kabul gören sınıflandırma, Cihâdi Selefilik ve Vahhabi/Suudi Selefilik şeklindedir (Büyükkara, 2004: ). Cihâdi veya Cihatçı Selefiyye, özellikle iman ve bid atler konusunda, usul ve fıkıhta geleneksel Selefiliğe sadık kalmakla beraber, siyaset ve fiili cihat konularında farklılaşan akım olarak bilinmektedir. Suudi/Vahhabi Selefilik ise 18 inci asırda Vahhabiliğin kurucusu Muhammed İbn Abdülvahhab ın Selefiliği siyasetle birleştirerek yeniden gündeme getirdiği öğretilerine dayanmaktadır. 2 İki görüş arasındaki farklılıkların ötesinde, Selefiliğin şu esasları bir nefret söylemine neden olabilmektedir:

9 Savunma Bilimleri Dergisi, Mayıs 2015, 14 (1), Selef döneminin temsil ettiği sahihlik söylemi, hakikate sahip olma duygusu, İslâm adına insanlar üzerinde hak iddia etme, Bugünden, mevcut durumdan hoşnutsuzluk, Dışlamacı din dili, Tek kimlik kodu olarak İslâm ı görme (Büyükkara, 2004: ). El Nusra nın bazı uygulamaları, bu örgütün kimliği ve ideolojisi hakkında önemli ipuçları vermektedir. Bunlar (Mahalli, 2014: ): İçki satmak ve içmenin cezası 40 kırbaç, Nargile ve sigara içmenin cezası 20 kırbaç, Namaz saatinde camiye gitmeyene kırbaç cezası, Kadınların erkek doktora gitmelerinin yasak olması, Mağazalarda kadın iç çamaşırlarının sergilenmesinin yasak olması, Lokantalarda kadın ve erkeklerin aynı bölümde yemek yemelerinin yasak olması. Örgütün Politik, Askerî ve Diğer Hedefleri El Nusra nın politik, askerî ve diğer hedefleri: Ortadoğu da yürütülen politik düzeni, terör eylemleri vasıtasıyla değiştirerek bölgedeki dış kaynaklı ideolojik, politik ve ekonomik etkileri defetmek (United Nations Report [web], 2014), Suriye de dine dayalı, İslâmî bir devlet kurmak, Büyük Suriye halifeliğini kurmak şeklindedir (Benotman ve Blake, 2013). Eylül 2012 de, El-Nusra nın başını çektiği Suriye deki 13 silahlı grubun; Suriye Ulusal Koalisyonu ve önerdikleri Ahmet Tomeh liderliğindeki hükûmet, hiçbir şekilde bizi temsil etmiyor ve onları tanımıyoruz. İmza koyan güçler olarak tüm askerî ve sivil güçleri yasamanın tek kaynağı olacak şeriata dayanan açık bir İslâmi çatı altında birleşmeye çağırıyoruz! şeklindeki ortak açıklaması (Zaman, 2013), Suriye deki cihatçıların hedeflerini açıkça ortaya koymaktadır. Uzun dönem hedefi olarak, Suriye de dine dayalı İslâmî bir devlet kurmayı amaçlayan El Nusra, bu amacını gerçekleştirmek için zemin hazırlamaktadır. IŞİD den daha zekice ve sinsi bir şekilde hareket etmesi ve

10 48 Terkan vd. halkın ihtiyaçlarına cevap verecek faaliyetlere önem vermesi, IŞİD sonrası dönemde bu hedefin gerçekleşmesine ve rejimin zayıf olduğu bölgelerde özerk bir yönetim kurulmasına katkı sağlayacak olan faktörler olabilir. Örgütün lideri Julani, halka yapılan bu yardımlarla; günlük ihtiyaçların, güvenlikle ilgili beklentilerin ve sağlık ihtiyaçlarının karşılanmasının hedeflendiğini belirtmiştir. Elektrik ve su ihtiyacının karşılanması, yol yapımı, un değirmenlerinin işletilmesi, hastanelerin işlerliğinin temini gibi faaliyetler, günlük ihtiyaçların karşılanması yönündeki faaliyetlerdir. El Nusra bu tür faaliyetlerin yanında sivillerle, yerel liderlerle ve bazı muhalif gruplarla iş ilişkileri de kurmaktadır. IŞİD sonrası dönemde devletleşmesinin önünü açacak olan bu tür zemin hazırlayıcı insani faaliyetler ve iş ilişkileri aynı zamanda, ileride El Nusra nın geniş bir Suriyeli kesim tarafından da kabul görmesini mümkün kılabilir. Örgüt, bu kabulün kolaylaşması için yaptığı yardım faaliyetlerinin medya yoluyla duyurulması yönünde faaliyetlerde de bulunarak propaganda yapmaktadır. El Nusra nın muhalif gruplar içerisindeki önemli konumu ve geniş etki alanı, amacına ulaşma yolunda örgüte katkı sağlayacak olan bir diğer önemli faktördür (Cafarella, 2014: 8-15). Örgütün Gerçekleştirdiği Terör Eylemleri El Nusra, Suriye de devam eden iç savaşın sürmesinde önemli bir faktör olmakla birlikte, kendisine bölgesel ve politik bir boşluk sağlama avantajını yaratmak için, buradaki çatışma ortamını körüklemektedir. Örgüt, milyon dolarlarca finansal kaynak sağlayacak uluslararası yardımların ve binlerce yabancı terörist savaşçıdan oluşan gönüllülerin bölgeye akması için Suriye deki çatışmayı bir bahane olarak kullanmaktadır (United Nations Report [web], 2014). Suriye deki sürece radikal dinci terör örgütlerinin de müdahil olmasıyla birlikte şiddet tırmanmıştır. Bu örgütlerin en önde gelenlerinden olan El Nusra, yalnızca rejim kuvvetlerine değil aynı zamanda din dışı gördüğü Hristiyanlar, Nusayriler ve diğer azınlıklara karşı da çeşitli eylemlerde bulunmaktadır (Abascal, 2013: 125) yılının sonlarında, Şam yakınlarında bulunan ve Hristiyanların yaşadığı Malule kasabasına yönelik düzenlediği saldırı, azınlıklara karşı gerçekleştirdiği eylemlere örnek teşkil etmektedir (Mahalli, 2014: 291). El Nusra, düşmanla mümkün olduğu kadar az temasa geçmek ve bu temaslarda büyük zayiatlar verdirmek şeklinde etkili bir eylem yöntemi geliştirmiştir. Şehir merkezlerinde bombalı intihar saldırıları düzenlerken, kırsal alanlarda koordineli saldırılarla yerleşim yerlerine hâkim olmaya çalışmaktadır. Örgütün kullandığı yöntemler genellikle; bomba yüklü araç

11 Savunma Bilimleri Dergisi, Mayıs 2015, 14 (1), patlatma, motosikletli canlı bomba ve el yapımı patlayıcılar kullanmaktır (The Meir Amit Intelegence and Terorism Information Center, 2013: ). Politik Durum Örgütün Politik Durumu ve Kaynakları El Nusra Cephesi nin ABD ve Batı ülkeleri hakkındaki son derece olumsuz değerlendirmeleri, örgütün Batı ya olan düşmanlığını açıkça ortaya koymaktadır (The Meir Amit Intelegence and Terorism Information Center, 2013: 44-45). Düşmanlığı körükleyen bu tür söylemlerin muhatabı olan ABD ise, Suriye deki Nusra ve IŞİD gibi El-Kaide bağlantılı grupları temel tehdit unsuru olarak görmektedir (Okur [web], 2013). IŞİD e karşı ABD öncülüğünde oluşturulan koalisyonun bugüne kadar düzenlediği hava saldırıları, bu tehdit algısının ne boyutta olduğunun en önemli göstergesidir. Kürt nüfusun yoğun olarak yaşadığı Suriye nin kuzey bölgesi, ABD açısından İran ı kontrol altında tutabilmek ve Irak ın kuzeyinden Akdeniz e bir koridor açmak için kritik öneme sahiptir (Doster, 2013: 72-79). Dolayısıyla, ABD nin Suriyeli Kürtlere verdiği desteğin ileri dönemde daha fazla artacağı değerlendirilmektedir. Bu kapsamda ABD nin, ilerleyen dönemlerde PYD yi bölgedeki radikal örgütlere karşı destekleyeceği öne sürülebilir. Radikal örgütleri kendisine tehdit olarak gören ABD, PYD yi bu örgütlere karşı kullanılabilecek ve iş birliği yapılabilecek bir aktör olarak görmektedir (Akdemir, 2014: 199). Nitekim IŞİD ile mücadelesinde bu destek gerçekleşmiştir. ABD nin, Suriye nin kuzey bölgesinde PYD ye olan desteğinin artması, El Nusra nın bu bölgedeki hâkimiyetinin azalmasına yol açabilir. El Nusra Cephesi ile ilgili her türlü gelişmenin, Suriye nin mevcut ve gelecekteki durumunu doğrudan etkileme olasılığı söz konusudur. Dolayısıyla örgüt ile ilgili gelişmelerin Türkiye tarafından dikkatle takip edilmesi gerekmektedir. Bu açıdan bakıldığında Türkiye nin El Nusra ya bakışı ve yaklaşımı ile El Nusra nın Türkiye hakkında düşündükleri önem arz etmektedir. Kuruluşunu ilan ettiği bir videoda El Nusra, Suriye de dine dayalı bir devlet kuruluncaya kadar mücadelesini sürdüreceğini iddia ederek Türkiye yi, İslam dinini düzgün yaşamamakla ve ABD nin bölgedeki destekçisi olmakla itham etmiştir (Karabat, 2013: 216). Türkiye nin, kendi çıkarları doğrultusunda, Suriye nin kuzeyinde PYD ile ve farklı bölgelerde Esad rejimi ile mücadele halinde olması

12 50 Terkan vd. dolayısıyla El Nusra yı desteklediği, sınır geçişlerini kolaylaştırdığı yönünde iddialar bulunsa da (Burweila, 2014: 6), El Nusra Cephesi 3 Haziran 2014 tarihinde Türkiye tarafından terör örgütleri listesine dâhil edilmiştir (Hürriyet [web], 2014). Dolayısıyla El Nusra Cephesi, Türkiye açısından resmi olarak terör örgütü olarak kabul edilmektedir. El Nusra Cephesi ile ilgili olarak Türkiye nin gündemini işgal eden bir diğer önemli konu ise, Türkiye sınırından yasa dışı yollarla Suriye ye geçerek bu örgüte katılan yabancı savaşçılar konusudur. Türk yetkililer, diğer radikal örgütlerle birlikte El Nusra nın eleman teminine katkı sağlayan bu duruma son verebilmek için önceliğin, bu tür savaşçıların ülkeye ilk giriş noktalarında durdurulması olduğunu ifade etmektedirler (Yalçınkaya, 2015: 3). El Nusra Cephesi nin İran hakkındaki düşüncesi de olumlu değildir. El Nusra, İran ın, İslam ı Şiilik üzerinden teslim alarak Sünnileri radikalleştirmeye çalıştığını düşünmektedir (The Meir Amit Intelegence and Terorism Information Center, 2013: 53). İran ise Suriye rejimine destek vermektedir. Suriye de, muhaliflere karşı rejimle beraber savaşan yabancı savaşçıların arasında, Hizbullah mensupları, İranlılar ve İran Devrim Muhafızları nın da mevcudiyeti bilinmektedir (The Meir Amit Intelegence and Terorism Information Center, 2013: 85). El-Nusra ve Şiiler arasında yaşanan çatışmaların temelinde, mezhepsel farklılıkların yanı sıra El Nusra nın Şiiler tarafından kutsal görülen yerlerde yaptığı eylemler yatmaktadır (The Meir Amit Intelegence and Terorism Information Center, 2013: 53). 3 El Nusra Cephesi, Suriye ye yapılacak uluslararası boyutta bir müdahalenin karşısında durmaktadır. Çünkü bu tarz bir müdahale, örgütün hedeflerine ulaşmasına engel olabilecektir (Benotman ve Blake, 2013). Bu yüzden örgüt, bir yandan rejimle çatışırken bir yandan da yerel halkın sempatisini kazanmak için birtakım faaliyetler sürdürmektedir (Totten, 2013: 28-30). İnsan Gücü Esad rejimine karşı verilen mücadelede El Nusra ya destek veren yabancı savaşçıların, yakın bölge ülkelerinden olan Libya, Tunus ve Suudi Arabistan dan geldikleri bilinmektedir (Byman, 2013: ). Bunların yanı sıra Afganistan, Kafkasya ve diğer Arap ülkelerinden de bu örgüte katılımların olduğu değerlendirilmektedir (Soyalan, 2013: 275). Avrupa ülkelerinden başta Almanya olmak üzere İngiltere, Belçika ve Hollanda dan çok sayıda yabancı savaşçı, rejime karşı savaşmak üzere El

13 Savunma Bilimleri Dergisi, Mayıs 2015, 14 (1), Nusra ya katılarak mücadele etmektedir (Karagiannis, 2013: ). Bu yabancı savaşçıların örgüt içindeki oranının % 7-11 civarında olduğu düşünülmektedir (İbrahim, 2014: 29). El Nusra nın arasında savaşçısı olduğu ileri sürülmektedir (Australian National Security [web], 2013). Örgütün gücü hakkında, BM üyesi devletler arasında yapılan tahminler farklılık göstermektedir. Örgüt üyeleri farklı sosyal altyapılara sahiptir. Çok az bir kısmı iyi eğitim almış üniversite mezunları, teknoloji uzmanları, mühendisler ve doktorlardan oluşmaktadır. Örgüt bünyesinde, az sayıda kadın savaşçı da bulunmaktadır (United Nations Report [web], 2014) Silah Gücü Çatışma bölgelerinde konvansiyonel silahlar kullanan El Nusra, iyi silahlanmış bir terör örgütüdür lı yıllardan kalan depolanmış silah ve mühimmatın örgütçe kullanıldığı bilinmektedir. Desteğin büyük çoğunluğu, Irak Silahlı Kuvvetleri nden ve az bir oranda da Suriye den ele geçirilen silah ve mühimmatlarla sağlanmaktadır (United Nations Report [web], 2014). Örgütün silah tedarik sistemi; bölgede örgüte destek veren ülkelerin silah satın alması, kaçakçılık vasıtasıyla bu silahların Suriye ye girmesi ve örgüte ulaşması şeklindedir. Yabancı savaşçıların yanlarında silah ve teçhizatlarıyla birlikte gelmeleri de örgütün silah gücünü desteklemektedir. Buna ilave olarak, Batı ülkelerinin muhalif grupları desteklemek için bölgeye gönderdikleri silah ve mühimmatlar da örgüt tarafından ele geçirilebilmektedir. Örneğin, Suudi Arabistan ın, Dera vilayetindeki muhalif gruplara teslim ettiği anti-tank silahları ve roketatarlar, önce El Nusra, bir süre sonra da IŞİD tarafına geçmiştir (Lister, 2014b: 10). Nusra Cephesi, rejimle mücadele esnasında, rejim kuvvetlerinden de yüklü miktarda silah elde edebilmektedir. Hatta bu yolla ele geçirilen silahların, diğer yöntemlere nispeten daha fazla olduğu ifade edilmektedir (The Meir Amit Intelegence and Terorism Information Center, 2013: 77). El Nusra sosyal medya aracılığıyla, her geçen gün kapasitesi genişleyen bir silah fabrikası kurduğunu duyurmuştur. Örgütün ayrıca bazı portatif hava savunma silah sistemlerini Suriye rejiminden ele geçirdiği de bilinmektedir. Hafif Silahlar Araştırması nın son analizine göre bu silah sistemleri 40 yıllık birinci nesil sistemlerden, üçüncü nesil sistemlere kadar çeşitlilik göstermektedir. Bunlardan bazılarının metre mesafeden

14 52 Terkan vd. hedefleri ateş altına alabilecek şekilde tasarlandığı rapor edilmiştir. Bunun yanı sıra örgüt, bombalı araç eylemlerinde savaştan kalan patlayıcıları da kullanmaktadır. El Nusra nın, dış destek ağlarına bağımlı olmasından dolayı ileride silah tedariği konusunda sıkıntıya düşebileceği, bu durumu aşmak için IŞİD ile temas kurabileceği değerlendirilmektedir (United Nations Report [web], 2014). Ekonomik Gücü El Nusra nın finansman desteği, büyük ölçüde aynı idelojiyi paylaşan dış kaynaklar tarafından sağlanmaktadır (Arango vd., 2012: 1). Selefiliğe gönül vermiş topluluklar ve din adamları ile Kuveyt, Katar, Suudi Arabistan ve muhtemelen Mısır daki El-Kaide nin zengin taraftarları, finans konusunda desteklerini esirgememektedir. Söz konusu destekçiler, IŞİD ve El Nusra ya finans desteğini kesmeleri durumunda, uluslararası kamuoyunda isimlerinin açıklanarak teröre destek veren kişiler olarak yaftalanmak istememeleri dolayısıyla, bu yardımlara devam etmek durumundadır (The Meir Amit Intelegence and Terorism Information Center, 2013: 71-72). El Nusra nın gelir kaynakları günümüzde hâlâ şeffaf değildir. Finans sağlama konusunda IŞİD e nazaran çeşitli ve kapsamlı eksiklikler yaşamaktadır. Fidye için adam kaçırmaktan ve tarihi eser kaçakçılığından önemli ölçüde gelir sağladığı bilinmektedir (United Nations Report [web], 2014). Nusra Cephesinin finans sağlama adına izlediği bir diğer strateji ise özellikle ekonomik değere sahip bölgeleri ve sahaları ele geçirme üzerinedir. El Cezire bölgesinde petrol kuyuları, işlenmiş pamuk ve sanayi bölgelerini Nusra nın ele geçirmesi ve ÖSO ya bağlı güçleri bu alanlardan uzak tutmaya çalışması dikkat çekicidir (Kırboğa [web], 2013). El Nusra, Suriye deki diğer muhalif gruplara silah satarak finansal gelir kaynağı oluşturmuş, ancak son birkaç ayda buradan elde edilen gelir azalmıştır (United Nations Report [web], 2014). Teknoloji ve İletişim Gücü El Nusra, sanal ortamda medya kolu olan Beyaz Minare Grubu ile propaganda yapmakta, Facebook, Twitter ve Youtube vasıtasıyla faaliyetlerini tüm dünyaya duyurmaktadır. Sosyal medya forumlarını kullanarak; binalar, askerî bölgeler ve havaalanları gibi hedefler hakkında bilgi toplamak, sanal vakıflar kurarak para toplamak, yeni savaşçılar

15 Savunma Bilimleri Dergisi, Mayıs 2015, 14 (1), kazanmakve taktik bigileri paylaşmak gibi sayısız aktivitede bulunmaktadır (Jones, 2013: 61). Kuvvetli Tarafları Örgütün Kuvvetli ve Zayıf Tarafları Suriye rejimi karşısındaki muhalif gruplardan biri olan El Nusra Cephesi, mevcudu olmasına rağmen bir takım özellikleri dolayısıyla rejime karşı etkin bir mücadele yürütmektedir. Örgütün söz konusu güçlü yanları şunlardır: Diğer muhaliflere nazaran ideolojik bağlılıkları daha güçlüdür. Eğitim seviyeleri iyi düzeydedir ve örgüt nispeten iyi askerî kaynaklara sahiptir (Orhan, 2013: 90-91). Örgüt liderlerinden El Emir Gazi El-Haj verdiği bir ropörtajda örgütün etkinliğini şu şekilde açıklamıştır: Biz, herkesi kabul etmiyoruz, sadece iyilerin en iyisini örgüte kabul ediyoruz. Bu açıklama, örgüt elemanlarının nitelikli olduğunu göstermektedir (İbrahim, 2014: 28, 29). Özgür Suriye Ordusu çatısı altında rejime karşı savaşmak amacıyla Suriye ye gelenlerin birçoğu, daha iyi imkânlar (fazla maaş, iyi ekipman, geniş kaynaklar) sağlayan El Nusra tarafına geçmektedir. Bu nedenle örgüt, eleman temininde zorluk yaşamamaktadır (İbrahim, 2014: 28, 29). Örgüt, başta lideri Julani olmak üzere, lider konumundaki kişilerin gizliliğine son derece önem vermektedir. Julani, korunmak maksadıyla son derece katı bir operasyonel gizlilik sürdürmektedir (United Nations Report [web], 2014). Bu gizlilik, örgüt elebaşlarına karşı düzenlenecek bir operasyonu güçleştirmektedir. Gizlilik prensibi, örgütün güçlü yanlarından birini teşkil etmektedir. El Nusra, IŞİD in ve El Kaide nin Irak ta yaptığı hatalardan ders almaktadır. Özellikle yerel halka karşı daha ılımlı bir söylem ve eylem tarzını benimsemiştir. Bu kapsamda kontrolü altında bulunan bölgelerdeki halka su, elektrik ve yiyecek sağlama gibi sosyal yardımları yürütmektir (United Nations Report [web], 2014). Bu faktörler, halkın örgüte bakış açısını örgüt açısından olumlu yönde etkilemektedir.

16 54 Terkan vd. El Nusra, ideolojisini dijital propaganda vasıtalarıyla değişik tarz (profesyonelce hazırlanmış videolar) ve dillerde güçlü bir şekilde tüm dünyaya duyurabilmekte, bu sayede yeni teröristler kazanabilmektedir (United Nations Report [web], 2014). El Nusra nın, patlayıcı sistemler geliştirme konusunda son derece kabiliyetli ve tecrübe sahibi olduğu bilinmektedir (Riedel [web], 2013). Irak ta elde edilen tecrübenin bu açıdan önemi büyüktür. Zayıf Tarafları El Nusra Cephesi nin hassasiyet arz eden ve istismar edilebilecek zayıf yönleri ise şunlardır: Nisan 2013 te, IŞİD in lideri Bağdadi, El-Nusra lideri Ebu Muhammed el-julani ye, kendi emir-komutasına girerek mücadeleyi birlikte sürdürmeyi önermiştir. Fakat Julani, buna itiraz etmiş ve hemen akabinde de El Kaide lideri Zevahiri ye bağlılığını yinelemiştir (Lister, 2014c: 1). Zevahiri, Bağdadi nin kendi başına buyruk olarak aldığı bu kararın hükümsüz olduğunu vurgulamıştır (Dursunoğlu ve Eren, 2014: 948). IŞİD in, Nusra üzerinde hâkimiyet sağlamak, liderlik rolünü üslenmek maksadıyla yaptığı/yapabileceği bu ve benzeri eylemlerin Nusra yı zayıflatırken, IŞİD in daha fazla büyümesine yol açabileceği değerlendirilmektedir. Bu iki örgüt arasındaki liderlik çatışması, her iki örgüt açısından istismar edilebilecek bir çatışma alanı olarak değerlendirilebilir. El Nusra örgütünün yeni eleman kazanmak maksadıyla kullandığı argümanlardan en güçlüsü olan cihat söylemi her ne kadar yabancı ülkelerden ve batıdan birçok cihatçının örgüte katılımını sağlasa da bu söylem yerel halk nezdinde desteklenen ve taban bulan bir argüman olmaktan uzak bir görünüm sergilemektedir. Örgütün eylemlerinde en çok tercih ettiği yöntemlerden biri, uzaktan komuta ile bombalı saldırılar düzenlemektir. Söz konusu saldırılarda hedef alınan kişilerin yanında masum sivillerin de ölmesi veya yaralanması, yerel halkta örgüte karşı tepki yaratmaktadır. Sonuç ve Değerlendirme Suriye de, halk tarafından masumane bir şekilde başlatılan demokrasi hareketi, zamanla bir kaosa dönüşerek tanımlanması güç bir

17 Savunma Bilimleri Dergisi, Mayıs 2015, 14 (1), duruma evrilmiştir. Suriye nin geleceğine yönelik bu belirsizlik, başta bölge halkı olmak üzere tüm dünya kamuoyunu tedirgin etmektedir. Radikal örgütler, bu çatışma ortamının mimarları arasında yerini almıştır. Suriye de radikal örgütlerin mevcudiyeti, muhalif grupların bir araya gelmesini engellemekte, bu da rejimin bekasına katkı sağlamaktadır. 4 Rusya ve İran bu terör örgütlerini öne sürerek ve kendi çıkarları doğrultusunda Esad rejimine destek olmaya devam etmektedir. Gelinen noktada, ABD nin de en azından şimdilik, Esad rejiminin sona ermesinden yana olan tavrından vazgeçtiği görülmektedir. Suriye deki radikal örgütlerin varlığını fırsata dönüştürmede başarılı olan Esad, bu örgütleri rejime karşı büyük bir tehdit unsuru olarak göstererek, bölgedeki Alevi, Şii ve Hristiyan halkların birlikteliğini pekiştirmeye çalışmaktadır. Suriye de radikal örgütlerin güç kazanması, muhalif unsurların Batı tarafından desteklenmesine ket vurmaktadır. Batılı ülkeler, özellikle muhaliflere gönderecekleri silahların, radikal örgütlerin eline geçeceği endişesini taşıdıklarından dolayı, destek konusunda yavaş davranmaktadır. Körfez ülkeleri ise bunun tam aksine, radikallere destek konusunda gayet hızlı hareket etmektedir. El Nusra Cephesi, ilk zamanlarda uyguladığı standart terör eylemlerinin (sivillerin ölümüne neden olan intihar eylemleri) halk nezdinde kabul görmediğini anlamasının ardından, IŞİD e nispeten daha ılımlı hareket etmeye başlamıştır. Yerel halkı kazanmak adına yürüttüğü faaliyetler örgütün etkinliğini artırmış, IŞİD ile ilişkilerinde temkinli davranması ise IŞİD in uygulamalarını beğenmeyen çevrelerce kabul görmesini sağlamıştır. El Nusra Cephesi, söz konusu faaliyetleri sadece Suriye halkını düşünerek değil, aynı zamanda uluslararası toplumun beklentilerinin de dikkate alarak yapmaktadır. Suriye de sürekli olarak aranan ılımlı muhalif boşluğunu göz önünde bulundurarak yapılan bu uygulamalar ile kendisine sahada alan açmaya ve göreceli olarak meşruiyet kazanmaya çalışmaktadır. El Nusra, eylemlerini planlarken sivil halka zarar vermemeyi düstur haline getirmiştir. Çünkü bölge insanına verilen zarar, rejimin elini güçlendirirken örgüte karşı da bir nefret hissi uyandıracaktır. Bu nedenle, halkın desteğine talip olduklarını göstermek için çeşitli belediyecilik faaliyetleri de yürüterek büyük ölçüde başarı sağlamaktadır. El Nusra Cephesi bugün için Türkiye açısından önemli ve ciddi bir tehdit olarak belirmektedir. 08 Ocak 2015 tarihinde 7 nci Büyükelçiler

18 56 Terkan vd. Konferansı çerçevesinde düzenlenen güvenlik toplantısında MİT Müsteşarı, IŞİD ile mücadele konusunda kapsamlı bir stratejinin gerekliliğini ve Suriye de IŞİD den önce El Nusra nın büyük tehdit olarak görüldüğünü vurgulamıştır (Radikal [web], 2015). Son dönemde IŞİD e karşı dünya genelinde artan tepki ve buna bağlı olarak düzenlenen/düzenlenecek operasyonların da etkisiyle IŞİD in zayıflaması ihtimal dâhilindedir. Böyle bir ortamda, sahip olduğu ekonomik imkânlar, insan ve silah kaynağı, köklü ideolojisi ve bu ideolojiyi yaymak adına yaptığı propaganda faaliyetleri dikkate alındığında, IŞİD den sonra El Nusra nın güçlü bir şekilde ortaya çıkması kuvvetli bir olasılıktır. Yerel halkı kazanma adına yaptığı faaliyetler ise, örgütün halk nezdinde kabul görmesini ve dolayısıyla daha da güçlenmesini sağlayan bir faktördür. Ayrıca IŞİD in zayıflamasıyla, bünyesinde bulunan yabancı savaşçıların bir kısmının El Nusra ya katılabilecekleri de göz önünde bulundurulduğunda, El Nusra Cephesi nin IŞİD den sonra uluslararası kamuoyunun gündemini daha fazla meşgul edeceği değerlendirilmektedir. Son Not 1. Selefilik, İslâmı, sahabe dönemindeki gibi arı bir şekilde, bidatlerden, geçmiş medeniyetlerin izlerinden ve daha sonra ortaya çıkan grupların/fırkaların düşüncelerinden uzak durarak yaşayan bir inanış şeklidir (Hakyemez, 2014: 10). Selefilik bir mezhep gibi görünse de esasen bir yaklaşım biçimini ve bir metodu ifade etmektedir (Sönmez, 2010: 75). İslâm dininde tekrar bir dirilişin gerçekleşmesini arzu eden bu yaklaşımın amacı, içinde bulunulan dönemi yeniden yorumlayarak bugünün şartlarına göre ihtiyaç duyulan yeniliklerin yapılması, problemlere çözüm olabilecek yaklaşım tarzlarının belirlenmesi değil, İslâm ın ilk zamanlarındaki saflığa geri dönmektir (Sönmez, 2007: 24,25). Bu anlayış ve düşünce yapısı zamanla, İslâm Dünyası nda yaşanan problemlerin kronik bir hale gelmesi dolayısıyla dini tarafı ön plana çıkan bir ideolojiye evrilmiş, yeniliğe kapalı ve politik bir kimlik kazanarak aksiyonel bir şekle bürünmüştür. Dinin esas ruhundan daha çok şekilciliğe önem vermiş, İslâm ın ilk dönemlerinden sonra edinilen kültürel ve tarihi kazanımları reddetmiştir (Yılmaz, 2014: ). 2. Cihâdi Selefilik ve Vahhabi / Suudi Selefilik arasındaki farklılıkların detayları için bkz. (Büyükkara, 2004). 3. El-Nusra tarafından düzenlenen söz konusu saldırılardan bazıları; Şubat 2013 te Şiiler açısından büyük önem arzeden, Şam yakınlarındaki bir türbenin bombalanması, Mayıs 2013 de yine Şam yakınlarında Şiilere ait başka bir türbenin havaya uçurulması, Haziran 2013 te Deir ez-zor da düzenlenen, Suriye rejimine destek veren çok sayıda Şiinin öldürüldüğü, evlerinin yakıldığı saldırı, 2013 ün ilk altı ayında Şiiler için son derece önemli olan İmam Ali nin kızı Zeynep in türbesini havaya uçurmak amacıyla yapılan saldırılar şeklindedir (The Meir Amit Intelegence and Terorism Information Center, 2013 : 53,54).

19 Savunma Bilimleri Dergisi, Mayıs 2015, 14 (1), Esad rejimi, özellikle ülkenin kuzeyinde yoğunlaşan Kürtlerin muhaliflerin safında yer almasını engellemek maksadıyla ülkenin kuzey ve kuzeydoğusunda PYD nin güç kazanmasına imkân tanımıştır. Muhaliflerin biraraya gelememesinde Suriye istihbarat teşkilatı El Muhaberat ın da etkisi vardır. El Muhaberat ile eşgüdüm sağlayan, bir anlamda anlaşan PYD, Suriye deki muhaliflere destek olan Kürt liderlere suikast düzenlemekte, talep edilen bazı şahısları ise Esad rejimine veya rejime bağlı güçlere teslim etmektedir (Ünal [web], 2012). Kaynakça Abascal, E. G. (2013). İkiz kuleler den Arap Baharı na Ortadoğu da imparatorluğun son baharı. (Çev. S. Altunoğlu ve B. Yıldırım), Ankara: NotaBene Yayınları. ACRPS Policy Analysis Unit. (2012). The recent bombings in Syria: Do they change reality on the ground? 18 Nisan 2015 te adresinden alınmıştır. Akdemir, E. (2014). Bir Arap ülkesinde bahar: Suriye de Arap Baharı ve Türkiye nin güvenliğine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kara Harp Okulu, Ankara. Al-Hajj, A.R. (2013). Salafism and Salafists in Syria: From reform to jihad, 17 Nisan 2015 te 05/ htm adresinden alınmıştır. Al-Shishani, M. B. (2011). Abu Musab al-suri and the third generation of jihadi Salafists. Dubai: al-misbar Center for Studies and Research. Arango, T., Bernard, A. ve Saad, H. (2012). Syrian rebels tied to Al Qaeda play key role in war. The New York Times, ss Australian National Security. (2013). Listed terrorist organizations, 25 Kasım 2014 te< ons/pages/jabhatal-nusra.aspx> adresinden alınmıştır. Barout, M. J. (2006). Syria: The origins and meanderings of the struggle between the traditional and radical schools. Damascus: The Arab Center for Strategic Studies. Benotman N. ve Blake, R. (2013). Jabhat al-nusra a strategic briefing. 25 Kasım 2014 te adresinden alınmıştır.

20 58 Terkan vd. Burweila A. (2014). How to lose a war: When your allies are your enemies, 18 Nisan 2015 te lose-a-war-when-your-allies-are-yourenemies adresinden alınmıştır. Büyükkara, M. A. (2004). 11 Eylül le derinleşen ayrılık: Suudi Selefiyye ve Cihadi Selefiyye. Dini Araştırmalar, 7(20), Byman, D. (2013). Outside support for insurgent movements. Studies in Conflict and Terrorism, 36(12), Cafarella, J. (2014). Jabhat Al-Nusra in Syria, an İslâmic emirate for Al- Qaeda. Middle East Security Report 25, Institute for the Study of War, Washington. Doster, B. (2013). İttifaklar, Türk dış politikası ve Suriye, Ortadoğu Analiz, 5(58), Dönmez, B. (2014). İki örgüt bir ideoloji. IŞİD ve El Nusra birleşir mi? 04 Şubat 2015 te adresinden alınmıştır. Dursunoğlu, A. ve Eren, İ. (2014). Suriye de vekalet savaşı. İstanbul: Önsöz Yayıncılık. Hakyemez, C. (2014). IŞİD in akaid/ideolojisi ve Selefi ekolü ile olan ilişkisi, 7söz, 2(18), Hürriyet. (2014). Nusra Cephesi terör örgütü listesine dâhil edildi, 18 Nisan 2015 te adresinden alınmıştır. Ibrahim, A. (2014). Strategic The resurgence of Al-Qaeda in Syria and Iraq. Studies Institute and U.S. Army War College Press. Jones, S. G. (2013). Syria s growing jihad. Survival: Global Politics and Strategy, 55(4), Karabat, A. (2013). Suriye savaşları. İstanbul: Timaş Yayınları. Karagiannis, E. (2013). Transnational İslâmist networks: Western fighters in Afghanistan, Somalia and Syria. The International Spectator: Italian Journal of International Affairs, 47(4), DOI: / Kıran, A. (2014). Arap Baharı, Suriye ve demokratik dönüşüm beklentileri. Muş Alparslan Ünı versı tesı Sosyal Bı lı mler Dergisi, 2(1), 104.