DÖRT MEVSİM FOÇA PROJESİ

Transkript

1 DÖRT MEVSİM FOÇA PROJESİ SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ÇALIŞTAYI 7 Nisan 2017 Denizkent Otel - Foça İzmir

2 GİRİŞ Foça TUDER, Foça Kaymakamlığı ve Foça Belediyesi nin ortaklığında 2017 yılı içerisinde Dört Mevsim Foça Projesini yürütmektedir. Bu proje, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Anadolu Efes ortaklığıyla yürütülen Gelecek Turizmde Programı kapsamında desteklenmektedir. Dört Mevsim Foça Projesi ile; Mevcut turizm faaliyetlerinin dört mevsime yayılması ve geleneksel bağcılık, meyve-sebze yetiştiriciliği, zeytincilik, kıyı balıkçılığı gibi üretim biçimlerinin de devam ettiği Foça da sürdürülebilir turizm için doğadan yana üretim ve işletme modellerinin turizm faaliyetlerine kazandırılmasını hedeflenmektedir. Bu proje aynı zamanda Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı nın; Foça da alternatif gelir kaynaklarını geliştirmek, Foça da agro-turizmi etkin hale getirmek, Alana ziyarete gelen konuklar için yeterli kapasitede ve kalitede kentsel dokuya uygun hizmet sunmak, Alternatif turizm çeşitlerini geliştirmek faaliyetlerine direk katkı sunmakla birlikte, biyolojik çeşitlilik üzerindeki baskının azaltılmasına yönelik faaliyetlere de dolaylı katkı sağlamaktadır. Bu kapsamda; Foça da sürdürülebilir turizmin gelişmesi ve desteklenmesi için fırsatlar, ihtiyaçlar ve sorunların belirlenmesi, turizmi dört mevsime yayabilmek için tur rotası ve tur planının oluşturulması ve sürdürülebilir turizm eğitim ihtiyaçlarının tespit edilmesi amacıyla; 7 Nisan 2017 tarihinde kamu kurumları, üniversite ve sivil toplum kuruluşlarının katılımı ile EK 1 de sunulan program çerçevesinde Sürdürülebilir Turizm Çalıştayı düzenlenmiştir.

3 YÖNETİCİ ÖZETİ Foça, İzmir in kuzeyinde yer alan ve günümüze değin kitle turizminin olumsuz etkilerinden kendini koruyabilmiş bir turizm bölgesi ve balıkçı kasabasıdır. Bu özelliği koruması günümüzde gelişen sürdürülebilir turizm pazarında onu ön plana çıkarmaktadır. Yakın zamanda metro ile ulaşım, insanların yeni destinasyonlar arayışında olma gayesi Foça yı kitle turizmi için yeni hedef haline getirmiştir. Bu durum gerek Foçalıları ve sivil toplum kuruluşlarını gerek turizm profesyonellerini de, Foça yı kitle turizminin yıkıcı olabilecek etkilerine karşı korumak yönünde harekete geçirmektedir. Bu kapsamda Foça nın yöneticileri, yöre halkı ve sivil toplum kuruluşları gibi birçok hareket ve proje son yıllarda Foça da görünür olmaya başlamıştır. Bununla birlikte her geçen gün artan ziyaretçi sayısı Foça nın cazibe merkezleri ve gündelik hayatı üzerinde baskı oluşturmaya başlamıştır. Bu kapsamda geliştirilen Dört Mevsim Foça Projesi, tur rotalarının oluşturulması, tur planının hazırlanması, özgün ürünlerin çıkarılması ve turizm profesyonellerinin sürdürülebilir turizm prensipleri çerçevesinde kapasitelerinin geliştirilmesini hedeflemiştir. Proje kapsamında gerçekleştirilen ilk faaliyetlerden biri olan Sürdürülebilir Turizm Çalıştayı, tüm paydaşların gerek proje gerekse sürdürülebilir turizm hakkındaki farkındalıklarını arttırmayı hedeflemiştir. Çalıştay kapsamındaki diğer önemli amaç; ilgili paydaşların Foça ve proje hakkında tüm deneyim ve bilgilerini proje ekibi ile paylaşarak kapasitelerinin arttırılmasını sağlamaktır. Bu kapsamda gerçekleştirilen SWOT analizi ile bilgi ve deneyimler kayıt altına alınmıştır. Çalıştay kapsamında sürdürülebilir turizm prensipleri, ulusal ve uluslararası ölçekte başarılı ve başarısız örnekler, Foça nın sürdürülebilir turizmdeki konumu gibi konular hakkında sunumlar gerçekleştirilmiştir. Her sunum öncesinde katılımcıların görüşleri alınarak interaktif bir çalışma yürütülmüştür. Böylece katılımcıların konu hakkında kendini ve genel durumu değerlendirmesine katkı sunulmuştur. Programın son bölümünde proje kapsamında belirlenecek ürün, görsel ve tasarımlarına yönelik bilgilendirmeler gerçekleştirilmiştir. Bu bölümde tasarım uzmanının sunum ve görüşleri akabinde, katılımcıların görüş ve önerileri alınmıştır. Çalıştay sunum aralarında idareci, kamu çalışanları ve diğer tüm katılımcılarla yapılan görüşmelerde, projenin varlığı ve sorumluluk alma konusundaki motivasyonları hakkında olumlu yönde izlenimler edinilmiştir. Çalıştay programının yoğun olması, çalıştay hakkında belirtilen olumsuz yorumlardan biri olmuştur. Buna ek olarak, bazı katılımcılar çalıştaya daha hazırlıklı gelmelerinin gerektiği ve istedikleri kadar faydalı olamadıkları yönünde görüş belirtmiştir. Çalıştay programının detayları ve uygulamaları

4 hakkında daha geniş bilgi, raporun ilerleyen bölümlerinde ve eklerde belirtilmiştir. UYGULAMA Çalıştay programı, sırasıyla Foça TUDER Yönetim Kurulu Başkanı Umut Tutar, Foça Belediye Başkanı Gökhan Demirağ, Anadolu Efes Kurumsal İletişim Yöneticisi Zümre Yıldırım ve UNDP Türkiye Proje Yöneticisi Aslı Çakın Dağlı nın açılış konuşmaları ile başlamıştır. Kapasite Geliştirme Uzmanı Esra Kartal ın Dört Mevsim Foça Projesi ne ilişkin sunumunun ardından, Sürdürülebilir Turizm Uzmanı Ferdi Akarsu nun sürdürülebilir turizm hakkında sunumları ile devam etmiştir. Sürdürülebilir turizmin, kitle turizminden farkı ve Foça gibi korunan alanlar için kalkınma ve koruma yaklaşımlarına sağladığı destekler üzerinde durulmuştur. Dünya da ve Türkiye de başarılı ve başarısız turizm örnekleri yine bu sunumlarda ele alınmıştır. Foça da sürdürülebilir turizmin sağlanması için sorun, ihtiyaç, fırsat ve tehditler katılımcılar tarafından oluşturulan SWOT Analizi tablosu (EK2: SWOT Analizi) ile ortaya konmuştur. Foça da faaliyetlerin dört mevsim gerçekleştirilmesi hedefine ulaşabilmek için var olan durumun ve potansiyelin ortaya

5 konabilmesi için; mevsimlik faaliyet planı yine katılımcılar tarafından oluşturulmuştur (EK 3: Mevsimsel Faaliyet Planı). Dört Mevsim Foça Projesi nin çalışma konularından olan Foça ya özgü hediyelik ürünler ve marka oluşturma konusu ele alınmıştır. Bu konu altında Foça da halihazırda yapılan çalışmalar ve Dört Mevsim Foça markasının oluşturulabilmesi için yapılabilecek çalışmalar projenin Tasarım ve Ürün Geliştirme Uzmanı Güler Sarıgöl Köymen tarafından sunulmuştur. Sürdürülebilir turizmin sağlanması için ortaya konan temel ihtiyaçlardan olan kapasite geliştirme için hangi konularda eğitim ve desteğe ihtiyaç olduğu da çalıştayda listelenmiştir (EK 4: Eğitim Konuları). KATILIMCI ANALİZİ Çalıştaya çoğunluk Foça dan olmakla birlikte İzmir, İstanbul ve Ankara dan 30 kişi katılmıştır. Katılımcıların %43 ü kadınlardan ve %57 si erkeklerden oluşmaktadır (EK 5: Katılımcı Listesi).

6 SONUÇ ve ÖNERİLER Foça ulusal ve Akdeniz Havzası ölçeğinde gerek doğal gerekse kültürel değerler açısından son derece büyük önem ve potansiyele sahip bir kasabadır. Taşıdığı bu potansiyel ve değerleri günümüze taşımayı başarabilmiş olan Foça, dünyada hızla gelişen sürdürülebilir turizm konsepti kapsamında gözde bir destinasyon olma potansiyeliyle ön olana çıkmaktadır. Çalıştay kapsamında sıklıkla belirtilen bu hususun Foça yı hem olumlu hem de olumsuz anlamda etkileme potansiyeli taşıdığı belirtilmiştir. Bu potansiyelin SWOT analizi esnasında olumsuz yöndeki etkileri hususunda ilçeye metro ile ulaşımın kolay hale gelmesi, ilçenin dokusuna ve taşıma kapasitesine uygun olmayan yapılaşma gibi olgular belirtilmiştir. Foça nın sürdürülebilir turizm pazarında olumlu yönde ayrışması konusunda, çalıştay esnasında belirtilen mimari doku, balıkçı kasabası kültürünü barındırmasının avantajları ve doğasının taşıdığı Özel Çevre Koruma Bölgesi gibi cazibe değerleri sıklıkla vurgulanmıştır. Gelişen sürdürülebilir turizm pazarında önemli bir aktör haline gelen Foça nın bu süreçte sürdürülebilirlik ve sosyal eşitlik gibi konularda kat etmesi gereken yollar olduğu hususu, çalıştay esnasında ön plana çıkmıştır. Foça nın günümüzde kazandığı bu ivmeden, olumlu yönde ve diğer destinasyonlardan ayrışarak çıkabilmesi için Dört Mevsim Foça projesi gibi çok sayıda proje ve sivil toplum bazlı hareketin gerekliliği hususu sıklıkla vurgulanmıştır. Çalıştayın ulaşmak istediği amaçlar ve çalıştay sonucunda elde edilen çıktı ve gözlemler, ilgili faaliyetin başarılı olduğu, bununla birlikte çok daha fazla bu şekilde faaliyetin gerekliliğini göstermiştir. Özellikle ilçedeki turizm aktörleri, kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşlarının sürdürülebilir turizm ve Foça hakkında, birikmiş olumlu yönde bir enerjileri olduğu ve bu gibi çalıştay vb. aktivitelerin bu enerji, fikir ve deneyimlerin aktarılması ve paylaşılması için önem arz ettiği, çalıştay sonuçları arasında dikkat çekmektedir. Çalıştay esnasında katılımcıların taşımış oldukları bu yüksek enerji ve motivasyon yüksek bir verimliliği beraberinde getirmiş olup, bunun sonucunda bir çok önerinin oluşmasına öncülük etmiştir. Bu kapsamda oluşan önerileri SWOT Analizi, Mevsimsel Aktivite Planı ve Eğitim İhtiyaçları eklerinde ve bunlar dışında görüşülen önerileri aşağıda görebilirsiniz; - Yurt dışında örnekleri olduğu gibi bir hikaye üzerinden tanıtım çalışmalarının yapılması - Karataş, Aşıklar Yolu gibi Foça ya özgü yerel hikayelerin turizm ürünü olarak ele alınması

7 - Dört Mevsim Foça Projesi kapsamında oluşturulacak tur rotalarının, Foça Kent Konseyi nin çalışması ile eş zamanlı ve uyumlu yürütülmesi - Kültür ve Turizm Bakanlığı nın Avrupa Birliği ortaklı fonlarından özellikle tarihi eserlerin restorasyonu için yararlanılması EK 1: Program 7 Nisan 2017, Cuma 10:00 10:30 Açılış Konuşmaları - Foça TUDER

8 - Foça Belediyesi - Foça Kaymakamlığı - Anadolu Efes - UNDP 10:30-10:45 Dört Mevsim Foça Projesi 10:45-11:15 - Kısa tanışma - Çalıştayın amacı, kapsamı ve gündem 11:15-11:30 Ara 11:30 12:30 - Sürdürülebilir Turizm Nedir? - Foça da sürdürülebilir turizmin gelişmesi ve desteklenmesi için fırsatlar, ihtiyaçlar ve sorunlar nelerdir? SWOT Analizi - Foça da turizmle ilgili mevcut durum 12:30 13:30 Öğle Yemeği 13:30 15:30 - Turizmin dört mevsime yayılması için çeşitli faaliyetlerin tartışılması, - Mevsim-faaliyet eşleştirmesi yapılması - Foça Tur Rotalarının tartışılması 15:30-15:45 Ara 15:45 16:45 - Sürdürülebilir turizm ihtiyaçlarının belirlenmesi - Foça ya özgü hediyelik eşya fikrinin tartışılması 16:45 17:00 Değerlendirme ve Kapanış EK 2: SWOT Analizi

9 GÜÇLÜ YÖNLER - Doğal, kültürel, tarihi yapısının olması - Kent kimliğinin olması - Geleneksel mutfağı - Balıkçılık - Havalimanına yakınlık - Koruma statüleri - Eğitimli halkın olması - Rüzgarın varlığı - Metronun olması - Etkin STK lar - Askeri saha - Fok varlığı - Kışın yaşamın olması - Büyük otellerin az olması - Büyükşehire yakın olması - Dalış turizmine uygun olması - Göç almaması - İşletmecilerin yerelden olması - Zeytinyağı/sarı kantaron/üzüm varlığı - Olta balıkçılığı - Yerel üretimin olması - Yabani otlar varlığı - Sakin olması - Tarım-turizm ilişkinin bulunması - Tarihi yol/trekking yollarının bulunması FIRSATLAR - Doğanın korunmuşluğu - Yelken deniz turizmine ilgi olması - Sosyal medya - Sürdürülebilir turizm için alternatif - İzmir e yakınlık ZAYIF YÖNLER - Yerel yemeklerin tanıtılamaması - Aliağaya yakın olması / Sanayi bölgesine yakınlığı - Hediyelik eşya olmaması - Rota/plan olmaması - Çevresel düzenleme - Askeri bölge - Metronun olması - Halkın bilinç düzeyi - İletişim/pazarlama ve tanıtım faaliyetlerinin azlığı - İşletme kalitesinin azlığı - Yeterli ağaçlandırma olmaması - Ulaşım zorluğu (bisiklet yolu olmaması) - Ortak çalışma olmaması /kadın kooperatiflerinin bulunmaması - Otopark sorunu - Altı cam olan tekne olmaması - Balık avlama alanının dar olması - Mezat giderlerinin yüksek olması - Yönetim birliğinin olmaması - Kamu kurumlarının kıyıda olması - Termal enerjiye yönelim - İşletme kiralarının yüksek olması - Sit alanlarının varlığı TEHDİTLER - Deniz üzerindeki yoğun baskı - Yanlış avlanma - Sanayi bölgesinden gelecek kirlilik - Çevre koruma uygulamasının kısıtlamaları - Marina

10 - Engelsiz turizm için potansiyel - Ulaşımın giderek kolaylaşması - Turizme teşviklerin olması - Tarım alanlarının etkin kullanımı - Ev pansiyonculuğuna uygun altyapı - Yat sahiplerinin tercih etmesi - Karavan turizmi için uygun - Potansiyel: tarım için taban fiyatların korunması - İzmir den bağımsız marka değerinin olmaması - Metro ve günlük turizm - Askeri bölge olması - Engelsiz turizm imkanlarının azlığı - Denetim eksikliği - Yaşam alanı işgalleri - Doğa tahribatı - Yabancı yatırımlar - Çarpık yapılaşma - Koruma statülerinin kalkması (olması halinde) - Rant - İzmir e yakınlık / Ulaşım kolaylığı - Yöre halkının fazla turist beklentisi - Fiyat politikaları - Kontrolsüz imar alanları - Çöp yönetimi

11 EK 3: Mevsimsel Aktivite Planı YAZ SONBAHAR KIŞ İLKBAHAR Dalış Dalış Dalış Dalış Sportif yelken, sörf Sportif yelken, sörf Sportif yelken, sörf Sportif yelken, sörf Tesislerde su sporları (federasyon ile) Tesislerde su sporları (federasyon ile) Gastronomi Gastronomi Trekking Bisiklet Bisiklet Bisiklet Orientering Trekking Trekking Trekking Açık atölye (seramik, satranç vb.) Orientering Orientering Fotoğraf Açık atölye (seramik, satranç vb.) Açık atölye (seramik, satranç vb.) Deniz akvaryumu müzesi Fotoğraf Fotoğraf Festival (gençlik) Deniz akvaryumu müzesi Deniz akvaryumu müzesi Kuş gözlem Edebiyat aktiviteleri (şiir, kitap günleri vb) Festival (gençlik) Tarım turizmi Arttırılmış gerçeklik uygulamaları Edebiyat aktiviteleri (şiir, kitap günleri vb) Arttırılmış gerçeklik uygulamaları Domates festivali Deneyim turizmi (eko kamp) Deniz turizmi (gezi tekneleri, yüzme) Edebiyat aktiviteleri (şiir, kitap günleri vb) Arttırılmış gerçeklik uygulamaları Bağ bozumu (Foça karası) Çocuk eğitim programları Deneyim turizmi (eko kamp, zeytin hasadı) Çocuk eğitim programları Deneyim turizmi (eko kamp, zeytin çiftlik ziyareti) Olta balıkçılığı At safari* Tesislerde su sporları (federasyon ile) Orientering Kaya tırmanışı* Kuş gözlem Tarım turizmi Açık atölye (seramik, satranç vb.) Fotoğraf Deniz akvaryumu müzesi Edebiyat aktiviteleri (şiir, kitap günleri vb) Arttırılmış gerçeklik uygulamaları Çocuk eğitim programları At safari* At safari* At safari* Deneyim turizmi (eko kamp, zeytin çiftlik ziyareti) *At safari, falez atlayışı, kaya tırmanışı önerilerinin, Foça nın koruma statüleri ve altyapı eksikliği nedeniyle yakın zamanda gerçekleştirilemeyeceği katılımcılar tarafından dile getirilmiştir.

12 EK 4: Eğitim İhtiyaçları Hizmet kalitesi Hijyen Davranış ( Esnaf Odası ve Halk Eğitim Merkezi düzenliyor) Sürdürülebilir turizm Çevre bilinci Turizm destinasyonu planlama Yöneticilik (turizm işletmeleri için) İmaj/marka geliştirme Taşıma kapasitesi Ev pansiyonculuğu (Kozbeyli köyünde devam ediyor) Butik otelcilik Bilişim ve sosyal medya Proje geliştirme

13 EK 5: Katılımcı Llistesi No Ad-Soyad Kurum Görev 1. Hülya Dinçel Foça Belediyesi Kültür Sanat Basın Danışmanı 2. Tülay Metin Foça Yelken İhtisas Kulübü FYİK Müdür 3. Ali Tekman Gezi Tekneleri Kooperatifi Başkan 4. Celal Demirkıran Foça Forum Üye 5. Şıl Dirim Kavitaş Kent Konseyi Turizm Meclisi/Ampuria Tur Başkan/İşletme Sahibi 6. Kemal Bulut Foça Halk Eğitim Merkezi Müdür 7. Sami Bilgi Foça Halim Foçalı Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Müdür 8. Samir Büyükkaya Turizm Danışma Müdür 9. Ahmet Koldaş Esnaf Odası Başkan 10. Berna Doğan İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Memur / Deniz Turizmi 11. Özgür Bozkurt İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Turizm Araştırmacısı 12. Güler Sarıgöl Serbest Tasarım ve ürün geliştirme uzmanı 13. Filiz Temiz Gecikmiş Serbest Rehber Tur Rehberi 14. Erdem Aktaş Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğü - Reha Midilli Foça Turizm Fakültesi Akademisyen 15. Ceyhan Çetin Foça Su Ürünleri Kooperatifi Başkan 16. Büşra Çelik BM Kalkınma Programı Proje Uygulama Asistanı

14 No Ad-Soyad Kurum Görev 17. Deniz Tapan BM Kalkınma Programı İletişim Yöneticisi 18. Zümre Yıldırım Anadolu Efes Kurumsal İletişim Yöneticisi 19. Gökhan Demirağ Foça Belediyesi Başkan 20. Aslı Çakın Dağlı BM Kalkınma Programı Proje Yöneticisi 21. Ertan Aksoy Foça Belediyesi Arkeolog 22. Egemen Başyiğit Fokai Restoran / Foça TUDER Müdür/ YK Üyesi 23. Aydın Aykut Foça Dalış Merkezi/Foça TUDER İşletme Sahibi/ YK Üyesi 24. Deniz Barın Kuzina Foça / Foça TUDER İşletme Sahibi/ YK Üyesi 25. Umut Tutar Foça TUDER Başkan 26. Remzi Dikbay Foça TUDER Başkan Yardımcısı 27. Esra Kartal Foça TUDER Uzman 28. Ali Çetin Foça Kaymakamlığı Kaymakam 29. Ferdi Akarsu Foça TUDER Uzman 30. Yüksel Akar Foça Milli Eğitim Müdürlüğü Müdür