TÜRKİYE DE GELİR DAĞILIMININ KENTSEL VE KIRSAL ALANDA TÜKETİM HARCAMALARINA ETKİSİ: EKONOMETRİK BİR İNCELEME

Transkript

1 TÜRKİYE DE GELİR DAĞILIMININ KENTSEL VE KIRSAL ALANDA TÜKETİM HARCAMALARINA ETKİSİ: EKONOMETRİK BİR İNCELEME Halil İbrahim YILMAZ 1 Cuma AKBAY 2 1 Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi, Aydın 2 Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi, Kahramanmaraş ÖZET Tüketim harcamalarının bütçe paylaşımı ve bu harcamalarının gelir etkisi ekonomi biliminin ilk araştırma konularından biri olarak günümüze kadar önemini sürdürmüştür. Gelir dağılımı ölçme araçlarından Gini katsayısı yalnızca gelir dağılımını ölçmek için değil aynı zamanda harcamalarının dağılımını da ölçmek için kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı gelir dağılımındaki eşitsizliğin tüketim harcamalarının dağılımına nasıl etki ettiğini ortaya koymaktır. Araştırmanın ana materyalini Türkiye İstatistik Kurumu 2008 yılı hanehalkı bütçe tüketim harcamaları anketinden elde edilen veriler oluşturmaktadır.13 harcama grubu için Gini katsayıları hesaplanmış, belirli tüketim harcama gruplarında, harcamanın eşitsizliği ortaya konulmuştur. Yatay kesit verilerinde ekonometrik problemlerle karşılaşmamak için modelin fonksiyonel şekli working-leser olarak oluşturulmuştur. Bağımlı değişkenlerde sıfır değeri yer almayan modeller kantil regresyon yardımıyla, bağımlı değişkende sıfır değeri yer alan modeller tobit regresyon yardımıyla tahmin edilmiştir. Gini katsayıları hesapları sonucunda göreceli olarak eşitlikten uzak olan harcamaların gelir esnekliklerinin 1 den büyük olduğu ya da 1 e çok yakın olduğu görülmüştür. Tüketim harcamalarında bütçe ve gelir esnekliklerinin yüksek çıkmasındaki en önemli etken harcamaların belirli harcama gruplarında olmaması ve harcamalarının dağılımının eşitsiz olmasından kaynaklanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Gelir esnekliği, tobit model, kantil regresyon, gini katsayısı IMPACT OF INCOME DISTRIBUTION ON CONSUMPTION EXPENDITURES IN URBAN AND RURAL AREAS OF TURKEY: AN ECONOMETRIC STUDY ABSTRACT Budget distribution of consumption expenditures and income impact of those expenditures are continuing their importance as one of the first research issues of economics until today. Despite the fact that the Gini coefficient that is one of the measurement tools for income distribution 1095

2 can be used not only measuring income distribution but also consumption distribution. The aim of the study is to define how reflected inequality in income distribution on expenditure distribution. Gini coefficients are calculated for 13 expenditure groups within the surveys obtained from the data set of the Household Budget Survey, Consumption Expenditures of Turkish Statistical Institute, Functional form of the models is constituted as Working- Leser due to the fact that there is no heteroscedasticity and the other cross-section data problems. The models which has no zero observation in dependent variable are estimated by quantile regression and the models are estimated by tobit models in the other dependent variables because of including zero observation values. It is seen that income elasticity of the expenditures that Gini coefficients are relatively far from equality are higher than 1 or intimate to 1. The most important reasons for high budget and income elasticities in consumption expenditures are the expenditures high zero expenditure rate in certain expenditure groups and inequality distribution of the expenditures. Keywords: Income elasticity, tobit model, quantile regression, gini coefficient 1. GİRİŞ İktisadın temel problemlerinden olan sınırsız ihtiyaçları karşılayacak mal ve hizmetler, ihtiyaçlara göre yetersiz sayıda veya miktardadır. Bu yüzden insanoğlunun refahı için en önemli nokta sonsuz sayıdaki ihtiyaçların kısıtlı mal ve hizmetler ile mümkün olduğu kadar fazla karşılanmasıdır. Ekonomi biliminin; yüzyıllar boyunca yoğun bir şekilde çalışmak zorunda kaldığı konular arasında, tüketim ve tüketim ile ilgili konular önemli bir yer edinmiştir. Tüketici, sonsuz sayıdaki mal ve hizmetler içinden kendisine en fazla fayda sağlayacak mal ve hizmet bileşimlerini seçmekte serbest olmakla birlikte, bu serbestliği, elde ettiği geliri ile sınırlıdır. Tüketici gelir kısıtı altında, en fazla ihtiyaç duyduğu malı ilk önce; en az ihtiyaç duyduğu malı ise, en son satın alarak faydasını maksimum etme çabası içindedir. Gelir düzeyi, ihtiyaçların önceliğini belirlerken aynı zamanda sınırlı olan bu gelirin harcama grupları arasındaki dağılımını da etkilemektedir (Tarı ve Pehlivanoğlu, 2007). Gelir dağılımındaki eşitsizlik, tüketimi ve tüketim harcamasında da eşitsizliğe yol açacaktır. Bu alandaki çalışmalar genel olarak gelir gruplarını ve hanehalklarını bölgeler için ayırarak hesaplanmaktadır. Gelir ile harcama grupları arasındaki ilişkiyi açıklamak için iktisat tarihi boyunca birçok çalışma yapılmıştır. Fakat Alman istatistikçisi Ernst Engel in 1857 yılında yapmış olduğu çalışma, bu konuda dönüm noktası olmuştur. Engel in Belçikalı işçiler üzerine yapmış olduğu ampirik çalışma neticesinde fiyatlar sabitken gelir ve hanedeki birey sayısı arttıkça gıda harcamalarının arttığı ancak bütçeden aldıkları payın azaldığını ortaya koymuştur (Engel,1857; Engel,1895). Bu çalışmalar daha sonraki dönemlerde Engel Kanunu olarak bilinmektedir. Engel çalışmalarında gıda harcamaları için harcama miktarlarının arttığını ve harcama oranlarının azaldığını test etmiştir ancak diğer ürün grupları için de bu sınamaların yapılabileceği sonraki çalışmalarda ortaya konmuştur. GSMH nin büyük bir kısmını oluşturan tüketim harcaması için pek çok tanım yapılmış ve yapılmaktadır. En basit tanımıyla tüketim harcaması, bireylerin belirli bir zaman diliminde çeşitli ihtiyaçlarını tatmin etmek amacıyla mal ve hizmetleri kullanmalarıdır. Bu tanım mikro ekonomik açıdan önem taşır. Başka bir tanıma göre tüketim harcaması, yerli ve yabancı mal ve hizmetlerin hanehalkı tarafından satın alınmasıdır. Bir diğer tanıma göre ise tüketim, bireylerin faydalarını tatmin etmek amacıyla kullandıkları mal ve hizmetler karşılığında yapmış oldukları 1096

3 parasal harcamalardır (O sullivan ve Sheffrin, 2003). Ülkemizde konuya ilişkin yapılmış güncel çalışmalardan bazıları: Akbay ve Bilgiç (2011), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) kesit verilerini kullanılarak Türkiye'de hanehalkları tarafından yapılan genel tüketim ve gıda harcamaları ile gıda alt kategorilerinin gelir esnekliklerinin tahmin etmişlerdir. Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye genelinde konut ve kira harcamaları toplam tüketim harcamaları içerisinde %29.1 ile en yüksek orana sahipken, gıda tüketim harcamaları %22.6 ile ikinci sıradadır. Çalışmalarında, ayrıca 11 gıda alt ana kategorisine ait gelir esnekliklerini tahmin etmek amacıyla Working- Leser modelini en küçük kareler yöntemi ile tahmin etmişlerdir. Tahmin sonuçlarına göre yıllar itibariyle gıda alt tüketim grubu esneklikleri et ve et ürünleri hariç zorunlu mal olduğunu tespit edilmiştir. Et ve et ürünlerinin gelir esneklikleri itibariyle lüks mal olarak gruplandırmışlardır. Çağlayan ve Astar (2012), TÜİK 2009 Hanehalkı Bütçe Araştırması anketi verilerini kullanarak yaptıkları çalışmada toplam harcama için kırsal, kentsel alan ve genel alan olmak üzere esneklikleri hesaplanmış toplam tüketim harcamalarının durumu kantil regresyon yardımıyla araştırılmıştır. Kullanılan modelin fonsiyonel şeklinin doğrusal logaritmik, kırsal ve kentsel alanda tüketim harcamalarında etkili olan sosyo-demografik değişkenleri ortaya koymuşlarıdır. Şengül, Sigeze (2013), çalışmalarında TÜİK Hanehalkı bütçe anketi mikro verilerinden, Türkiye geneli için harcama gruplarına göre tüketim modellerini QAIDS fonksiyonu yardımıyla tahmin etmişlerdir. Türkiye Geneli için bir bütün olarak bakıldığında, 2005 ve 2009 yıllarında gıda ve alkolsüz içecekler, giyim ve ayakkabı, konut, su, elektrik, yakıt, mobilya ve ev aletleri, haberleşme, alkollü içecek, sigara ve tütün gruplarının harcama esneklikleri 1 den küçük olduğu hesaplanmıştır. Sağlık, ulaştırma, eğitim hizmetleri, kültür ve eğlence, lokanta, otel ve pastane mal gruplarının harcama esneklikleri 1 den büyük çıktığından bu mal gruplarının da lüks mallar sınıfına girdiğini tespit etmişlerdir. Yereli ve Orkunoğlu (2014), yılları arası TÜİK hanehalkı tüketim harcamasından elde edilen 12 harcama grubuna ait bütçe payları gelir ve fiyat esnekliklerini Genişletilmiş Doğrusal Harcama Sistemi ile tahmin etmişlerdir. Çalışma iletişim ve haberleşme harcamasında yoğunlaşmıştır. Çalışmanın sonucuna göre iletişim harcamasının Türkiye için ihtiyaç malı olduğunu bulmuşlardır. Gelir dağılımındaki eşitsizlik tüketime de yansıyacaktır. Bu yansıma gelir eşitsizliğinden daha yüksek ya da daha düşük olabilmektedir. Yıllar itibariyle tüketim harcamalarındaki eşitsizlik gelir eşitsizliğinden daha az olmaktadır ( Meyer and Sullivan, 2009). Gelir seviyesinde artış meydana geldikçe, tüketimde öncelikli harcamalar değişecektir bununla birlikte tüketimin yanında tasarruf da artışa geçecektir. Alt gelir grupları gıda, barınma gibi temel fizyolojik ihtiyaçları için harcamalarını yaparken, daha üst gelir gruplarının sağlık, kültür gibi harcama kalemlerine bütçeden daha fazla pay ayıracaklardır (Tarı ve Pehlivanoğlu, 2007). 2. MATERYAL ve YÖNTEM Çalışmanın ana materyali Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan 2008 yılı Hanehalkı Bütçe Anketi veri seti oluşturmaktadır (TÜİK, 2008) Hanehalkı Bütçe Anketi'nden elde edilen veriler hanehalkının sosyo-ekonomik durumu, hanehalkı bileşimi, fertlerin istihdam durumu ile elde ettikleri aylık ve yıllık gelirler ile hanehalkının bir ay boyunca yaptığı alt gruplar bazındaki tüketim harcamalarına ilişkin mikro verileri kapsamaktadır. Toplam 8640 anketten 100 adet ankete tam cevap verilmemesi nedeniyle a analizlere dahil 1097

4 edilmemiştir. Geriye kalan 8541 anketin 5953 ü kentsel, 2588 i kırsal yerleşimde bulunan aileleri kapsamaktadır. Veri toplam harcama kalemlerinden oluşmaktadır. Gini katsayıları aşağıdaki formül ile hesaplanmıştır (Subramanian, 2002): n n 1 2 G ( ) ( ) ( n 1 i) X n 1 n( n 1) X i 1 Burada G, gini katsayısını n, örnek birim sayısını, X i. Gözleme ait hesaplanan harcama veya geliri i ise değişkene ait rankı yani küçükten büyüğe doğru sıralamada aldığı değeri göstermektedir. Burada en küçük değer n en büyük değer ise 1 sırasını almaktadır. Tüketim harcamasını gelirin ve tüketim harcamasından oluşan bütçenin bir fonksiyonu sayan working-lesser model çalışmada kullanılmıştır. Modelin genel fonksiyonel formu aşağıdaki gibidir. W ln X ln p D i 0 1 h ij j ij j i j 1 Burada W i N i, mal veya hizmet grubunun bütçe payını (örneğin toplam harcamalarda gıda harcamaların payı), X h. hanehalkının toplam tüketim harcamalarını, D j, kukla değişkenleri ifade edilen demografik özellikler vektörüdür. P ise modelde kullanılan diğer açıklayıcı değişkenler eğer kukla değillerse modele logaritmik form ile alınan değişkenlerdir. Toplam harcamaya ilişkin modelde ise toplam harcamanın gelire oranı dikkate alınarak açıklayıcı değişkende kullanılabilir gelir kullanılmıştır. Working-Leser modelinden gelir harcama esneklikleri aşağıdaki formül ile hesaplanmıştır: i ni 1. Hanehalkı genişliğinin esneklikleri; modelde kullanılan demografik değişkenler W i logaritmik yapıda ise formülüyle hesaplanır: i W i (Tansel, 1986). Talep modelleri, toplam harcama ve gıda harcamaları kantil regresyon yardımıyla incelenmiştir. Ekonometride yaygın olarak kullanılan kantil regresyon modelleri koşullu ortalama fonksiyonları ve koşullu kantil fonksiyonları için tahmin yapılmasında kullanılmaktadır. Kantil Regresyon, Medyan Regresyon un belirlenen kantiller için genelleştirilmiş halidir. Bu regresyon modelleri uç değerlere ve eğikliğe En Küçük Kareler yönteminden daha az hassastır. Kantil regresyon, ilk olarak regresyondaki klasik varsayımlardan hata terimlerinin normal dağılması varsayımını ihmal eden robust (sağlam) bir regresyon tekniği olarak ortaya çıkmıştır (Koenker, 2005). 1 ifadesinin min k Yi Xi Yi Xi R iy : i X i iy : i X i minimizasyonu ile elde edilmektedir. Bağımlı değişkenin sıfır ve negatif değer almadığı durumlarda yöntemi kullanmak daha doğru sonuçlar doğurmaktadır. Bağımlı değişkenin küçükten büyüğe doğru sıralanmasından sonra modeller tahmin edilmektedir. En Küçük Kareler (EKK) regresyon modelinde hata teriminin değişkenlerin değerinden bağımsız olduğu (varyanslar homojen) varsayılmaktadır. Kantil regresyon modelinde ise, hata terimlerinin değişkenliğine izin verilmekte ve varyans yapısına ilişkin herhangi bir varsayımı bulunmamaktadır (Baura vd., 2004). 1098

5 Toplam harcama, gıda ve konut harcaması dışındaki diğer alt harcama gruplarında bağımlı değişkenlerde sıfır değeri yer almasından dolayı ilgili değişkenlere ait modeller tobit model yardımıyla tahmin edilmiştir. Bağımlı değişkene ait bilginin sadece bazı gözlemler için söz konusu olduğu örneklem sansürlü örneklem olarak bilinir. Bu nedenle Tobit Modeli aynı zamanda sansürlü ya da kesikli regresyon modeli olarak da adlandırılır (Gujarati,1999). Çalışmada modeller Türkiye için ve ayrıca kırsal, kentsel olmak üzere üç ayrı model olarak tahmin edilmiştir. 3. BULGULAR Harcamaların dağılımı incelendiğinde bütçeden en büyük payı alan sırasıyla Türkiye geneli ve kentsel alanda konut harcaması, kırsal alanda ise gıda harcamasıdır. Harcamaların bütçeden en pay aldığı harcamalar eğitim ve eğlence harcamalarıdır. Toplam harcamanın bütçe payı, harcamanın gelire oranını göstermektedir. Harcamanın gelirden büyük çıkması ise bireylerin borçlanma eğiliminde olduğunun göstergesidir. Harcama Türleri Çizelge 1. Harcamaların dağılımı Türkiye Kentsel Kırsal Harcama Miktarı Bütçe Payı Harcama Miktarı Bütçe Payı Harcama Miktarı Bütçe Payı Konut Gıda ve Alkolsüz İçecek Ulaşım Ev Eşyası Giyim ve Ayakkabı , İletişim Sigara ve Tütün Ev Dışı Gıda Eğlence ve Kültür Sağlık Eğitim Alkollü İçecekler Toplam Harcama Ortalama Gelir

6 13 ana harcama grubu, toplam harcama ve gelir için hesaplanan gini değerleri çizelge 1 deki gibidir. Harcamalar karşılaştırıldığında eşitsizliğin en yüksek olduğu harcama grubu sağlıktır. Ulaşım, eğlence ve eğitim diğer eşitlikten uzak harcama gruplarıdır. En eşit harcama gıda ve konut harcamalarıdır. Çizelge 2. Gini katsayıları Değişkenler Kırsal Kentsel Türkiye Gelir Toplam Harcama Gıda Alkol Tütün Giyim Konut Dayanıklı Sağlık Ulaşım İletişim Eğitim Eğlence Ev Dışı Gıda

7 Çizelge 3. Ekonometrik modellerde kullanılan değişkenler Değişkenler Değişkenlerin Açıklamaları Ortalama Standart Sapma mulkiyet Hanenin mülkiyet türü (ev sahibi olması durumunda 1, diğer 0) kırkent Hanenin yaşadığı yer (kent,1; kır, 0) krcinsiyet Reisinin Cinsiyeti (erkek 1, kadın 0) edu2 Hanehalkı reisinin Eğitim durumu (Orta 1, diğer 0) edu3 Reisinin Eğitim durumu (Yüksek 1, diğer 0) mdurum Reisin Medeni Durumu (Evli 1, diğer 0) cdurumu Reisin Çalışma Durumu (düzenli işi var 1, diğer 0) lnhhb OECD birey sayısına skalasına göre hesaplanan birey sayısının doğal logaritması lnyas Hane reisinin yaşının doğal logaritması konuttipi Hanenin yaşadığı konutun tipi (Müstakil 1, apartman ve diğer konut tipleri 0) hht Hanenin tipi (Çekirdek 1,diğer 0) w1 Hanenin yaptığı toplam harcamanın gelire oranı w2 Hanenin yaptığı gıda harcamasının bütçeye oranı w3 Hanenin yaptığı alkol harcamasının bütçeye oranı w4 Hanenin yaptığı tütün harcamasının bütçeye oranı w5 Hanenin yaptığı giyim harcamasının bütçeye oranı w6 Hanenin yaptığı konut harcamasının bütçeye oranı w7 w8 w9 Hanenin yaptığı dayanıklı ev eşyası harcamasının bütçeye oranı Hanenin yaptığı sağlık harcamasının bütçeye oranı Hanenin yaptığı ulaşım harcamasının bütçeye oranı w10 Hanenin yaptığı iletişim harcamasının bütçeye oranı w11 w12 w13 Hanenin yaptığı kültür ve eğlence harcamasının bütçeye oranı Hanenin yaptığı eğitim harcamasının bütçeye oranı Hanenin yaptığı ev dışı gıda harcamasının bütçeye oranı Lngelir Hanenin toplam kullanılabilir gelirin doğal logaritması

8 Toplam harcamanın gelire oranlı modeline genel olarak bakıldığında değişkenlerin pek çoğu istatistiki açıdan önemlidir. Diğer değişkenler sabitken bir eve sahip haneler, kendine ait evi olmayan hanelere göre bütün gelir seviyelerinde daha az harcama yapmaktadırlar. Kentsel alandaki haneler kırsal alandaki hanelere göre tüm gelir grupları için daha fazla tüketim harcaması yapmaktadır. Orta ve yüksek eğitime sahip hane reisleri düşük eğitimli reisli hanelere göre bütün gelir grupları için daha fazla harcama yapmaktadırlar. Konut tipi müstakil olan aileler konut tipi apartman olan ailelere göre bütün gelir grupları için daha az harcama eğilimi göstermektedirler. Gelir grupları itibariyle gelirdeki artış bütün gelir gruplarında toplam harcama eğiliminde bir azalış göstermektedir. Gelirdeki %1 lik artış, harcama eğiliminde diğer bir deyişle bütçenin gelire oranında % lük azalışa neden olacaktır. Türkiye geneli toplam harcama esneklikleri bütün gelir grupları için 1 den küçük çıkmıştır. Çizelge 4. Türkiye geneli toplam harcama gelir modeli Açıklayıcı Gelir Grupları Değişkenler 1. %20 2. %20 3. %20 4. %20 5. %20 Ortalama * * * * * * mulkiyet (0.0091) (0.0065) (0.0103) (0.0138) (0.0351) ( ) kırkent * * * * * * (0.0067) (0.0127) (0.0113) (0.0148) (0.0426) (0.0148) rcinsiyet (0.0289) (0.0132) (0.0209) (0.0347) (0.0658) (0.0435) edu * * * * * * (0.0093) (0.0105) (0.0113) (0.0148) (0.0364) (0.0156) edu * * * * * * (0.0123) (0.0114) (0.0071) (0.0140) (0.0496) (0.0210) mdurum (0.0258) (0.0117) (0.0231) (0.0332) (0.0863) (0.0312) cdurumu (0.0144) (0.0088) (0.0155) (0.0111) (0.0350) (0.0186) lnhhb * * * * * * (0.0166) (0.0104) (0.0191) (0.0284) (0.0551) (0.0284) lnryas *** (0.0244) (0.0155) (0.0271) (0.0271) (0.0718) (0.0229) kntipi * * * * * * (0.0096) (0.0090) (0.0108) (0.0083) (0.0416) (0.0129) hht * * ** *** (0.0118) (0.0101) (0.0127) (0.0174) (0.0341) (0.0173) lngelir * * * * * * (0.0069) (0.0101) (0.0092) (0.0112) (0.0255) (0.0198) sabit * * * * * * (0.1179) (0.0767) (0.1214) (0.1362) (0.3298) (0.1465) R Gelir Esneklikleri (*:0,01;**;0,05;***0,10 anlamlılık düzeyini; parantez içerisindekiler std. Sapmayı gösterir) 1102

9 Diğer modeller aynı değişkenler ile tahmin edilmiştir. Diğer harcama gruplarına ait gelir esneklikleri incelendiğinde Konut (Barınma), gıda, sigara, iletişim harcamaları zorunlu harcamadır. Ev dışı gıda (FAFH), giyim, kentsel alan ve Türkiye geneli için zorunlu harcama iken, kırsal alan için lüks harcamadır. Eğlence, alkol, eğitim harcamaları ise Türkiye için lüks harcamadır. Çizelge 5. Tüketim harcamalarına ilişkin gelir esneklikleri Harcamalar Türkiye Kentsel Kırsal Konut (Barınma) Gıda Sigara ve Tütün İletişim Ev Dışı Gıda Ev Eşyası Giyim Sağlık Ulaşım Eğlence Alkollü Eğitim Toplam Harcama SONUÇLAR Çalışmada tüketim harcamalarını etkileyen temel sosyo-demografik faktörlerin Türkiye geneli, kırsal, kentsel alandaki durumu incelenmeye çalışılmıştır. Kırsal alanda ve kentsel alanda tüketim harcamalarını etkileyen temel faktör gelir ve bütçe olmakla birlikte reisin eğitim durumu, mülkiyet, konutun türü, hanedeki birey sayısı gibi faktörlerin tüketim harcamalarını nasıl etkilediği incelenmiştir. Çalışmanın bulguları ile önceki çalışmalar karşılaştırıldığında sonuçların paralellik göstermektedir. Yereli ve Şahin in 2009 hanehalkı tüketim harcamaları verileri ile yürüttükleri çalışma ve Şengül, Sigeze (2013) nin yürüttüğü çalışmaların sonuçları ile karşılaştırıldığında çalışmalarda eğlence, eğitim, ev dışı gıda harcamaları lüks harcama olarak bulunmuştur. Bulgular önceki çalışmalarla benzerlik gösterirken alkollü içecekler diğer çalışmalarda zorunlu harcama olarak saptanmıştır. Giyim ve Ulaşım harcamaları kırsal alan, kentsel alan ve Türkiye de gelir grupları için diğer çalışmalardan farklı olarak lüks harcama olarak hesaplanmıştır. Politika yapıcıların ve karar verme mekanizmasında görev alan yetkililerin gelir eşitsizliğine ek olarak tüketim eşitsizliğini de göz önüne alarak çalışmalarını sürdürmeleri Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için önemli bir faktördür. Gelir seviyesi, kişi başına düşen 1103

10 milli gelir gibi faktörlere ek olarak bireylerin tüketimde de eşit olması refah açısından unutulmamalıdır. Alt gelir grupları için lüks harcama olan eğitim, giyim, ulaşım, kültür ve eğlence harcamaları için planlamaların ve politikaların yeniden düzenlenmesi faydalı olacaktır. Gelir dağılımı ve tüketimin dağılımı birlikte daha önceki çalışmalarda incelenmemiştir. Yıllara itibariyle harcamaların dağılımın sonraki çalışmalarda incelenmesi gerekmektedir. KAYNAKLAR Akbay, C., Bilgiç, A., Türkiye de Dönemlerinde Tüketim Harcamaları İle Gıda Harcamalarında Meydana Gelen Değişimler. Tarım Ekonomisi Dergisi, 17(2): Baura, D., Saisanaa, M., Schulzeb, N., 2004, Modelling the effects of meteorological variables on ozone concentration a quantile regression approach, Atmospheric Environment 38: Çağlayan, E., Astar, M., A Microeconometric Analysis of Household Consumption Expenditure Deternşnants for Both Rural and Urban Areas in Turkey. American International Journal Of Contemporary Research, 2(2): Engel, E., Die Produktions- Und Consumtionsverhältnisse Des Königreichs Sachsen. Zeitschrift Des Statistischen Büreaus Des Königlich Sächischen Ministeriums Des Innern, 8 and 9. (Reprinted in Engel 1895). Appendix I:1 54. Engel, E., 1895, Die Lebenskosten Belgischer Arbeiterfamilien Früher Und Jetzt. Bulletin De Institut International De Statistique, 9: Gujaratı, D. (1999), Temel Ekonometri, (Çeviri Ümit Şenesen Ve Gülay. G., Birinci Baskı, İstanbul: Literatür Yayınları), 972s. Koenker, R., 2005, Quantile Regression. Cambridge U. Press, 349s. Meyer, B., D., Sullivan, J., Consumption And Income Inequality İn The U.S.: , December 27, Canadian Economic Association Annual Meetings, Kanada. O'Sullivan, A., Sheffrin, S., Economics, Principles And Toolsprentice Hall Series İn Economics Prentice Hall PTR, Lewis & Clark College. Subramanian S., An Elementart İnterpretation Of The Gini Inequality Index, Theory And Decision 52 s , Netherlands Şengül, S., Çiler Sigeze, Türkiye de Hanehalkı Tüketim Harcamaları: Psudo Panel Veri İle Talep Sisteminin Tahmini, Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes, Temmuz 2013, St. Petersburg, Rusya S Tansel A., An Engel Curve Analysis Of Household Expenditure İn Turkey , METU Studies İn Development, 99 (13): Tarı, R., Pehlivanoğlu, F., Kocaeli İlinde Tüketici Davranışlarının Gelir-Harcama Grupları İlişkisi Açısından Analizi (Tüketim Harcamaları Profili), Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13(1): TÜİK, 2008 Hanehalkı Bütçe Anketi Veri Seti CD si. Yereli, B.A., ve Şahin Orkunoğlu F.I., 2014, Türkiye de Haberleşme Talebinin Ampirik Analizi, Sosyo Ekonomi,