COPYRIGHT AYMİR YAYINEVİ

Transkript

1

2 Genel Yayın Yönetmeni Savaş DOĞAN Genel Yayın Yönetmen Yardımcısı Arzu ALAN Yazar Komisyon ISBN Redaksiyon Merve YAVUZYILMAZ İrem BAYIN Devrim ÇOBAN Tuğba ÜNLÜER Dizgi Kezban YANIK Grafik-Tasarım Berk DERİŞ 1. Baskı Ankara, 2018 Baskı Sistem Ofset Basım Yayım Tic. LTD. ŞTİ Strazburg Caddesi No:31/17 Sıhhıye-Çankaya/Ankara Tel: İletişim Adresi Serhat Mah. Mehmet Akif Ersoy Cad. No: 33 Yenimahalle / ANKARA Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: (0312) (0532) (0549) oneri@liderplus.com.tr COPYRIGHT AYMİR YAYINEVİ Yayım Hakkı Bu kitabın her türlü yayım hakkı Aymir Yayın Basım Dağıtım Ltd. Şti. ye aittir. Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası hükümleri gereğince kaynak gösterilerek bile olsa alıntı yapılamaz, herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, genel ağ ve diğer elektronik ortamlarda yayımlanamaz. BU KİTAP T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI BANDROLÜ İLE SATILMAKTADIR.

3 Değerli öğrenciler, LİDER PLUS yayınları olarak değişime, gelişmeye son derece açık bir vizyonla ve özellikle son yıllardaki soru formatındaki değişiklikleri çok iyi okuyabilen bir kadroyla, sizler için birbirinden değerli yayınlar hazırlamaya devam ediyoruz. 8. Sınıf için hazırlanan LİDER PLUS yayınlarımızda, Her testin önüne ilgili konuya ait anahtar bilgiler konarak sizlere, konuya ait bilgileri hızlıca hatırlama olanağı sunulmuştur. Ayrıca QR ÇÖZÜMLERİNİ sadece birer çözüm dosyası olmaktan çıkardık. Lider Plus Yayınları na ait her kitabın kendi web sayfasını oluşturduk. Bu sayfalar sayesinde ilgili derse ya da sınava ait yayınlarımız güncelliğini her an koruyabilecek ve sizlerle aktif iletişimde olabileceğiz. Kitaplarınıza özel hazırlanan web sayfalarından ilgili branşa yönelik sizlere rehberlik hizmeti de sunmaktan memnuniyet duyacağız. Ayrıca kitaplarımızın tamamı yine Akıllı Tahta Uyumlu olarak hazırlanmış olup sınıf içi ders akışında sizlere kolaylık sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Değerli öğrenciler, LİDER PLUS yayınlarıyla hedeflerinize ulaşacağınıza inanıyor; önce sağlıklı ve sonra da başarılı bir yıl geçirmenizi diliyoruz. LİDER PLUS YAYINLARI Bu kitabın web sayfasına ulaşmak için QR Kodu okutunuz Akıllı Tahta Uyumlu Qr Kod Çözümlü

4 ÜNİTE 1: Kader İnancı Kader ve Kaza İnancı Kader ve Kaza İnancı (Fiziksel, Biyolojik ve Toplumsal Yasalar) İnsan İradesi ve Kader Kaderle İlgili Kavramlar (Emek, Rızık, Başarı, Başarısızlık) Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Musa (a.s.) Bir Ayet Tanıyorum: Ayet el- Kürsi ve Anlamı Unutmadan Çöz ÜNİTE 2: Zekât ve Sadaka İslam ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem Zekât ve Sadaka İbadeti Zekât ve Sadakanın Bireysel ve Toplumsal Faydaları Sadaka (Fitre, Sadaka-i Câriye) Sadaka (Yardım Kuruluşları) - Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Şuayp (a.s.) Bir Sure Tanıyorum: Maun Suresi ve Anlamı Unutmadan Çöz ÜNİTE 3: Din ve Hayat Din, Birey ve Toplum Dinin Temel Gayesi Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Yusuf (a.s.) Bir Sure Tanıyorum: Asr Suresi ve Anlamı Unutmadan Çöz ÜNİTE 4: Hz. Muhammed in Örnekliği Hz. Muhammed in Hayatından Örnek Davranışlar Hz. Muhammed in Hayatından Örnek Davranışlar Bir Sure Tanıyorum: Kureyş ve Anlamı Unutmadan Çöz ÜNİTE 5: Kur an-ı Kerim ve Özellikleri İslam Dini nin Temel Kaynakları Kur an-ı Kerim in Ana Konuları Kur an-ı Kerim in Temel Özellikleri Kur an-ı Kerim in Temel Özellikleri 2 Bir Peygamber Tanıyorum: Hz. Nuh (a.s.) Unutmadan Çöz Tarama Testi Cevap Anahtarı

5 Kader ve Kaza İnancı TE 1 Allah, evrendeki tüm canlıları, bir düzen, uyum ve ahenk içerisinde yaratmıştır. Öyle ki denizler, yıldızlar, bitkiler, hayvanlar ve diğer tüm canlılar O nun koyduğu bu düzene göre hareket eder ve hiçbir zaman şaşmazlar. Allah her şeyi bir ölçüye göre yaratmıştır. Burada ölçü kelimesi Allah ın yarattığı varlıklarda güzellik, uyum, ahenk ve denge olduğu anlamındadır. Bu da Allah ın sonsuz ilim ve kudretini gösterir. Örneğin, denizlerdeki tuz oranı canlılar için uygun seviyededir. Bu sayede canlılar denge içerisinde yaşamlarını sürdürürler. Nehir yataklarının taşması hayatımızı olumsuz etkiler. Karların erimesi ve güçlü yağmurlar sele neden olabilir. Ayrıca bu duruma genel önlem olarak akarsu yataklarına da setler çekilmelidir. Allah ın koyduğu kurallara ve doğa olaylarına karşı önlem almak son derece önemlidir. Hayvanlar arasındaki besin zinciri ibretlik bir döngüdür. Tilki-yılan-kurbağa-sinek besin zincirine bir örnektir. Hayvanlar arasındaki bu besin zinciri kırılırsa döngü içerisindeki bütün hayvanlar etkilenecektir. Zincirler arasında kopukluk oluştuğunda da insanın yaşam alanı tehlikeye girecektir. Bunun için Allah ın evrene koyduğu düzene insanlar müdahale ederek zarar vermemelidir. 1. Çevremizdeki varlıklara dikkat ettiğimizde her şeyin belirli bir ahenk ve düzen içerisinde hareket ettiğini görürüz. Çünkü Allah ın yarattığı hiçbir şeyde düzensizlik ve dengesizlik görülmez. Aşağıdaki ayetlerden hangisi konu açısından diğerlerinden farklıdır? A) Onlar, ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken (her vakit) Allah ı anarlar, göklerin ve yerin yaratılışı hakkında derin derin düşünürler (ve şöyle derler): Rabb imiz! Sen bunu boşuna yaratmadın. Sen Yücesin. Bizi cehennem azabından koru! (Al-i İmran Suresi, 191. ayet) B) Biz her şeyi bir ölçüye (bir düzene, plana) göre yarattık. (Kamer Suresi, 49. ayet) C) Gökleri yedi kat yaratan O dur. Rahman ın yaratmasında bir düzensizlik göremezsin. Gözünü çevir de bir bak bir bozukluk görüyor musun? (Mülk Suresi, 3. Ayet) D) And olsun ki, sizin için ve Allah a ve ahiret gününe (Allah a ulaşma gününe) ulaşmayı dileyen ve Allah ı çok zikredenler için, Allah ın Resûl ünde güzel bir örnek vardır. (Ahzab Suresi, 21. ayet) 2. Gökleri yedi kat yaratan O dur. Rahman ın yaratmasında bir düzensizlik göremezsin. Gözünü çevir de bir bak bir bozukluk görüyor musun? (Mülk Suresi, 3. ayet) ayetinde anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Sorumluluk ve güven B) Allah ın her şeyi bir ölçüye göre yaratması C) Her şeyi Allah ın yaratması D) Allah ın dünyayı yaratıp kendi işleyişine bırakması Şüphesiz Biz her şeyi bir ölçüye göre yaratmışızdır (Kamer Suresi, 49. ayet) Her şeyi Büyük-küçük her şeyi Konuşan ve konuşmayan her şeyi Hareket eden ve duran her şeyi Geçen ve hazır olan her şeyi Her bilineni, her bilinmeyeni Kısacası her şeyi Bir ölçüye göre yaratmışızdır 3. Aşağıdakilerden hangisi Allah ın her şeyi bir ölçüye göre yaratmasına örnek değildir? A) Denizlerdeki tuz, orada yaşayan canlılar için en uygun seviyededir. B) Yıldızların arasındaki mesafe dengeyi sarsmayacak şekildedir. C) Güneş ve Ay belirli bir yörüngede dönmektedir. D) Bitkiler kendi başlarına kendi düzenlerini oluşturur. 1

6 TE 1 Kader ve Kaza İnancı 4. I. Yeryüzünde bulunan her canlı sonludur. Sadece kerem sahibi, Yüce Rabb inin varlığı süreklidir. (Rahman Suresi, ayetler) II. Allah, her şeyi yaratmış, ona bir ölçü, biçim ve düzen vermiştir. (Furkan Suresi, 2.ayet) III. Biz her şeyi bir ölçüye (Bir düzene, bir plana) göre yarattık. (Kamer Suresi, 49.ayet) IV. Geceyi ve gündüzü, Güneşi ve Ayı yaratan O dur. Her biri bir yörüngede hareket etmektedir. (Enbiya Suresi, 33.ayet) Yukarıda verilen ayetlerden hangisi konusu bakımından diğerlerinden farklıdır? A) I B) II C) III D) IV 5. Öğretmen öğrencilerine Allah ın her şeyi bir ölçüye göre yaratması ile ilgili ödev konusu bulmalarını istemiştir. Aşağıdaki konulardan hangisi bu ödev için kullanılamaz? A) Dünya kendi ekseni etrafında saatte bin mil hız yapar. Eğer saatte yüz mil hızda dönseydi, gece ve gündüz şimdi olduğundan daha uzun olurdu. B) Dünya saatte yüz mil hızda dönseydi, bitkiler gündüz yanar, hatta bazıları da donardı. C) Ay, Dünyamıza şimdiki noktasından 50 bin mil ötede olsaydı, yeryüzünde med-cezir (gelgit) olayları sonucunda bütün kıtalar günde iki defa su altında kalırdı. D) İnsan, sarf ettiği sözlerde ve sergilediği davranışlarda sorumluluk bilinciyle hareket etmelidir. 6. Aşağıdakilerden hangisi Allah ın her şeyi bir ölçü ve düzen üzerine yaratmasına örnek değildir? A) Hayvanlar arasındaki besin zinciri B) Doğadaki su döngüsü C) İnsanın doğması, büyümesi, vücudundaki mükemmel yapı D) Aşırı yağan yağmurun sele dönüşmesi 7. I. Baykuş ve delice kuşu gibi parçalayıcı kuşlar, etleri ezebilmek için kuvvetli gagalara sahiptir. II. Kaz ve ördeklerin geniş, enli ve kepçe gibi yaygın gagaları, kuru otları kesmeye yarayacak dişleri vardır. III. Tavuk, güvercin ve yerden tane toplayan diğer kuşların gagaları kısadır. Derste bu bilgileri anlatan din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmeni, öğrencilerinden aşağıdakilerden hangisini fark etmelerini istemiştir? A) Allah ın her şeyi bir düzen, ölçü ve şekil ile yaratmasını B) Öğrencilerine hayvanları tanıtmak istediğini C) Hayvanların da bir kaderinin olduğunu D) Kuşların kendilerini yenilediklerini 8. Güneş ve Ay bir hesaba göre (hareket etmekte) dir. Yıldızlar ve ağaçlar Allah a secde ederler. (Allah ın koyduğu ölçülere göre hareket ederler). Göğü Allah yükseltti ve dengeyi O koydu. Sakın dengeyi bozmayın. (Rahman, 5-8) Aşağıdaki ayetlerden hangisi bu ayeti doğrular nitelikte değildir? A) Güneş e, Ay a ulaşmak düşmez. Gece de gündüzü geçecek değildir. Her birisi bir yörüngede yüzerler. (Yasin, 40) B) Sabahı yarıp çıkarandır. Geceyi bir sükûn, Güneş i ve Ay ı da vakit ölçüsü kılmıştır. İşte bu; Aziz, Âlim olanın takdiridir. (En am, 96) C) Geceyi ve gündüzü, Güneş i ve Ay ı yaratan O dur. Her biri bir yörüngede hareket etmektedir. (Enbiya, 33) D) Biliyoruz, onların dedikleri seni üzüyor, gerçekte onlar seni yalanlamıyorlar. Fakat o zalimler, bile bile Allah ın ayetlerini inkâr ediyorlar. (En am, 33) 9. Gökten bir ölçüye göre suyu indiren O dur. Biz onunla (kupkuru), ölü bir memlekete hayat veririz (Zuhruf, 11) Bu ayette anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisinde en iyi açıklanmıştır? A) Yeryüzündeki sular buharlaşıp atmosferin soğuk katmanlarına doğru çıkarken su taneciklerine dönüşür. Bulutlar oluşur ve yağmur yağar. B) Allah, özellikle dağların denize uzandığı kıyı kesimlerinde yeşil bitki örtüsü yaratmıştır. Bu yeşil alan yağmurun yağması ile oluşur. C) Su, insan için hayat kaynağıdır. Hayat kaynağının vericisi de Allah tır. D) Her şeyin ölçüsünü, dengesini, birimini ve şeklini belirleyen Allah tır. 2

7 Kader ve Kaza İnancı TE İnsanlar, Allah ın koyduğu tabii kanunları ve düzeni bozacak şekilde tabiata müdahale ederlerse dengeyi bozdukları için zarara uğramaktadırlar. Buna göre; Allah ın her şeyi bir düzen ve denge içinde yaratması, evrende aşağıdaki ilkelerden hangisini işlediğini gösterir? A) Adalet B) Muhabbet C) Şükür D) İbadet 14. Canlılar yaşadıkları çevrenin şartlarına uygun yaratılmışlardır. cümlesi dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisi farklı bir durumu anlatmaktadır? A) Kutup ayılarının ayakları kar ayakkabıları gibi geniş ve tüylüdür. B) Bitkiler karbondioksit kullanıp oksijen üretirler. C) Balıkların suyun içinde yaşayabilmeleri için solungaçları vardır. D) Çöl bitkisi olan kaktüslerde su kaybını önlemek için yaprak yerine dikenler gelişmiştir. 11. Bütün sular tuzlu, geceler sürekli olsaydı ve yer çekimi kuvveti de olmasaydı neler olabileceği sırayla aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Tatlı su balıkları olmazdı, bitkiler fotosentez yapamazdı, atmosfer olmazdı. B) Bitkiler fotosentez yapamazdı, tatlı su balıkları olmazdı, atmosfer olmazdı. C) Atmosfer olmazdı, bitkiler fotosentez yapamazdı, tatlı su balıkları olmazdı. D) Tatlı su balıkları olmazdı, atmosfer olmazdı, bitkiler fotosentez yapamazdı. 15. Allah, evreni yaratırken bazı yasalar koymuştur. Buna göre aşağıdakilerden hangisi Allah ın koyduğu evrensel yasalara örnek sayılamaz? A) Suyun 0 C de donması B) Dünya nın kendi ekseni etrafında dönmesi C) Isıtılan metallerin genleşmesi D) Kavga eden insanların birbirlerine zarar vermesi 16. Güneş ve Ay bir hesaba göre hareket eder. (Rahman, 5) 12. Güneşin düzenli olarak doğup batması Mevsimlerin düzenli ve peş peşe gelmesi Gece ve gündüzün birbirini takip etmesi Yukarıdaki bilgiler aşağıdaki konu başlıklarından hangisiyle ilgilidir? A) Evrendeki zıtlık B) Evrendeki düzen C) Evrendeki tesadüf D) Evrendeki karışıklık 13. Gökleri yedi kat yaratan O dur. Rahman ın yaratmasında bir düzensizlik göremezsin. Gözünü çevir de bir bak! Bir bozukluk görüyor musun? (Mülk, 3) Verilen ayette vurgulanan konu aşağıdakilerden hangisidir? A) Evrende var olan düzen B) Evrendeki devamlılık C) Evrendeki karmaşıklık D) Evrenin sonsuzluğu O nun katında her şey bir ölçü iledir. (Ra d, 8) Bu ayetlerden hareketle aşağıdaki sonuçlardan hangisi çıkarılabilir? A) Herkes çalıştığının karşılığını alacaktır. B) Evren Allah tarafından yaratılmıştır. C) Her şeyin bir sonu vardır. D) Allah her şeyi bir düzen ve plana göre yaratmıştır. 17. Beyza sunumunda atmosferde bulunan oksijen oranının %21 olduğunu söyler. Oksijen oranının %21 den fazla olması hâlinde canlıların zarar görebileceğini, onlar için büyük bir tehlike yaratabileceğini belirtir. Daha az olması hâlinde de gıdaların enerjiye dönüştürülemeyeceğinden bahsederek ---- hakkında bilgi verir. Beyza sunumunu yaparken hangi konudan bahsetmiş olabilir, noktalı yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Gezegenler B) Canlılarda hayat C) Fizik kanunları D) Evrendeki düzen 3

8 TE 2 Kader ve Kaza İnancı 1. Aşağıdakilerden hangisi Kader kelimesinin sözlük anlamlarından biridir? Kader sözlükte ölçü, miktar, bir şeyi belirli ölçüye göre yapmak ve belirlemek anlamlarına gelir. Terim olarak yüce Allah ın, ezelden ebede kadar olacak bütün şeylerin zaman ve yerini özellik ve niteliklerini, ezelî ilmiyle bilip takdir etmesi demektir. Kaza sözlükte emir, hüküm, bitirme ve yaratma anlamlarına gelir. Cenab-ı Hakk ın ezelde irade ettiği ve takdir buyurduğu şeylerin zamanı gelince, her birisini ezelî ilim, irade ve takdirine uygun biçimde meydana getirmesi ve yaratmasıdır. Kaza ve kadere inanmanın insan yaşamına olumlu etkileri vardır. Mesela kadere iman eden kimse sabırlı olur. Kendi hatası yüzünden başına gelenlerden ders çıkarır. Bu kişinin kendini geliştirmesine olanak sağlar. Bela ve musibetler karşısında Allah a sığınır, O ndan yardım ister ve ümitsizliğe düşmez. A) Yazgı B) Kötü talih C) Ölçü D) İnsanın iradesinin olmaması 2. Allah ın her şeyi belli bir ölçü, düzen ve uyum içerisinde programlamasına kader denir. Zamanı geldiğinde olayların bu programa uygun olarak gerçekleşmesine kaza denir. I. Yer çekimi kanununun Allah tarafından programlanması II. Buharlaşan havanın yağmur ve kar taneleri oluşturması için bir araya gelmesi III. Yüksekten bırakılan bir cismin düşmesi IV. Yağmur ve kar tanelerinin yere inmesi Bu örnekler kaza ve kader olarak değerlendirildiğinde aşağıdaki sıralamalardan hangisi doğru olur? Olmuş ve yaşanmış olaylara kader açısından bakmak insanı rahatlatır. Oldu bir kere, elden ne gelir, demek ki kaderde bu varmış! anlayışı, kötü şeyler yaşayan insanı, olası ağır travma ve bunalımlardan korur. Gelecek ve yaşanacak istikballe ilgili işlerde ise kadere inanan kimse irade açısından geleceğe bakar. Bu da onu çalışmaya ve sorumluluk almaya mecbur bırakır. Çalışmak ve sorumluluk almak, insanın beden ve ruh sağlığı için son derece faydalıdır. I II III IV A) Kader Kader Kaza Kaza B) Kaza Kaza Kader Kader C) Kader Kaza Kader Kaza D) Kaza Kader Kaza Kader 3. Aşağıdakilerden hangisi kaza kavramının kelime anlamıdır? A) Emir, hüküm, bitirme ve yaratma B) Ölçü C) Miktar D) Bir şeyi belirli bir ölçüye göre yapmak ve belirlemek 4

9 Kader ve Kaza İnancı TE 2 4. Bir astronomi uzmanı, yaptığı hesap sonucu Güneş in ne zaman tutulacağını tespit ederek önceden haber veriyor. Günü gelince de Güneş tutulması gerçekleşiyor. Şimdi Güneş, bu uzman haber verdiği için mi tutuluyor? Yoksa Güneş tutulacağı için mi uzman bunu önceden tespit edip bildiriyor? Bu parçadaki sorunun cevabı aşağıdakilerden hangisidir? A) Güneş in tutulacağı, bir hesap ve plana bağlı olduğundan uzmanın bunu tespit edip önceden haber vermesine olanak sağlamıştır. Yani uzman bunu haber verdiği için Güneş tutulmuş değildir. B) Güneş in tutulacağını uzman tespit etmiş ve uzman tespit ettiği için Güneş tutulmuştur. C) Güneş in tutulacağını uzman tespit etmemiştir, sadece Güneş e bakarak bu durumu yorumlamıştır. D) Uzman Güneş in tutulacağını tespit etmiştir fakat Güneş tutulmamıştır. 5. Kaza ve kadere inanmanın insan yaşamına olumlu etkileri vardır. Aşağıdakilerden hangisi bu olumlu etkilerden biri değildir? A) Kader e iman eden kimse sabırlı olur. B) Kendi hatası yüzünden başına gelenlerden pişman olur. C) Allah a sığınır, O ndan yardım ister ve ümitsizliğe düşmez. D) Başına gelenlere isyan eder ve Allah ın kaderini böyle yazdığını düşünür. 7. Aşağıdakilerden hangisi kader kavramına örnektir? A) Yağmurun yağması B) Güneş tutulması C) Yüksekten bırakılan bir cismin düşmesi D) Yer çekimi kanunun Allah tarafından programlanması 8. Aşağıdaki ayetlerden hangisi, Allah ın kullarına ikramlarını anlattığı, dolaylı olarak kaza ve kadere de değinir bir ayet değildir? A) Ve gökten suyu bir yasaya bağlı olarak Biz indirmekteyiz ve yeryüzünde onu tutmaktayız; şu da var ki Biz, onu gidermeye elbette Kadiriz. (Mü minun, 18) B) Ve nihayet onunla sizin için hurma bahçeleri ve üzüm bağları yeşertmekteyiz; orada sizin için birçok meyve bulunmakta ve onunla beslenmektesiniz. (Mü minun, 19) C) Yine Sina Dağı (havalisinde) yetişen, ürünü sayesinde yağ elde edilen ve yiyenler için hoş bir katık sağlayan (zeytin) ağacından da (Mü minun, 20) D) Hayat, bu dünyada yaşadığımızdan ibarettir: ölürüz ve (bir kez) yaşamış oluruz ve bir daha da diriltilmeyiz. (Mü minun, 37) 6. Evler tünek olmuş, ötüyor bir sürü baykuş Sesler de: Vatan tehlikedeymiş Batıyormuş! Lakin hani, milyonları örten şu yığından, Tek kol da Yapışsam demiyor bir tarafından! Mehmet Akif Ersoy Yukarıdaki mısralarda anlatılan kaza ve kader anlayışı aşağıdakilerden hangisi ile bağdaşmaz? A) Sahipsiz olan memleketin batması haktır; Sen sahip olursan bu vatan batmayacaktır. B) Feryadı bırak, kendine gel, çünkü zaman dar Uğraş ki: Telafi edecek bunca zarar C) Bir yeşil kan, bir yeşil can yağdırıp, kudret, yere: Yemyeşil olmuş feza; gömgök kesilmiş dağ, dere. D) İş bitti Sebatın sonu yoktur! deme; yılma Ey millet-i merhume, sakın ye se kapılma 9. Kaza ve kadere imanın, insan hayatı üzerinde önemli etkileri vardır. Kadere iman eden kimse sabırlı olur Bu, Allah ın takdiridir der ve sabreder. Kendi hatası yüzünden başına gelenlerden ise pişman olur, yanlış tutum ve davranışlarından vazgeçerek Allah a sığınır ve O ndan yardım ister, ümitsizliğe düşmez. Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Elinde olmayan sebeplerle karşılaştığı felaket ve musibetler karşısında bunalıma düşmez. B) Başına gelen musibetlere sabretmez ve sıkıntıya düşer. C) Hiçbir eylemde bulunmadan bekler. D) Yetiş ya Hızır! diye dua ederler. 5

10 TE 2 Kader ve Kaza İnancı 10. Kaza ve kader kavramını doğru özümsemiş bir kimseden aşağıdaki tutumlardan hangisi beklenir? A) Kaderin sadece alın yazısı olduğunu düşünür. B) Sıkıntıların hep kendi hataları yüzünden olduğunu düşünür. C) Dünya nın yaratılışının sadece bir patlama sonucu oluştuğunu düşünür. D) Hayatın sorumluluklarını bilerek ve çaba göstererek yaşanacağını düşünür. 15. Ayça: İlim Merve: Basar Tarık: İrade Veli: Kudret Kaderle ilgili olan ve Allah ın her şeyi bilen anlamındaki sıfatını hangi öğrenci doğru söylemiştir? A) Merve B) Tarık C) Ayça D) Veli 11. I. Bu saatte yatarsan sabah kalkamayacaksın! II. Ev için koltuklara uygun yeni perde yaptırdık. III. Sinema saat da başlayacak. IV. Geçen hafta o dersin sınavına girdim. Kaza ve kader kavramları düşünüldüğünde yukarıdakilerden hangileri kaza kapsamında değerlendirilir? A) I. ve II. B) II. ve IV. C) III. ve IV. D) II. ve III. 16. Yerde ve gökte gizli hiçbir şey yoktur ki, Kitab-ı Mübin de (açık veya beyan edici bir kitapta) olmasın. (Neml, 75) ayeti hangi iman esasıyla ilgilidir sorusuna; Nil: Allah a İman Mustafa: Meleklere İman İpek: Kadere İman Akif: Ahirete İman, diye cevap vermiştir. Hangi öğrencinin verdiği cevap doğrudur? A) İpek B) Akif C) Nil D) Mustafa 12. Allah ın önceden bildiği ve planladığı olayların zamanı geldiğinde yaşanmasıdır. Bu cümlede tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) Kaza B) Kader C) Ecel D) Tevekkül 13. Allah ın evrendeki her şeyi bir ölçü ve düzen içerisinde programlamasıdır. Burada tanımı verilen kavram aşağıdakilerden hangisidir? A) İrade B) Kaza C) Tevekkül D) Kader 14. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi kader kavramını özlü bir şekilde tanımlar? A) Allah ın insanlara alın yazılarını yazmasıdır. B) Allah ın koyduğu kanunların sürekli değişmesidir. C) Allah ın sonsuz ilmiyle her şeyi bilip takdir etmesidir. D) Allah ın insanların ömürlerini kendi iradesiyle sınırlandırmasıdır. 17. I. Murat ın Türkiye nin başkenti Ankara da dünyaya gelmesi II. Murat ın 18 Haziran saat 14:00 da doğması III. Murat ın annesinin adının Sibel, babasının adının Yücel olması IV. Murat ın futbol oynarken düşüp kolunu kırması Yukarıda verilen önermeler gruplandırıldığında hangisi dışta kalır? A) I B) II C) III D) IV 18. Aşağıda Yüce Allah ın sıfatlarından bazıları verilmiştir. Tekvin: Yaratmak İlim: Bilmek Beka: Sonsuz olmak Vahdaniyet: Bir olmak Bunlardan hangisi doğrudan kaza kavramı ile ilgilidir? A) Tekvin B) İlim C) Beka D) Vahdaniyet 6

11 Kader ve Kaza İnancı (Fiziksel, Biyolojik ve Toplumsal Yasalar) TE 3 1. Fiziksel yasalar madde ve enerjinin oluşumu, değişimi, yapısı, hareketi ve maddeler arası ilişkilerle ilgili prensiplerdir. Sünnetullah: Kur an-ı Kerim de toplumsal yasaları ifade etmek için sünnetullah kavramı kullanılır. Allah, evrenin düzeni ve işleyişini birtakım yasalara bağlamıştır. Bu yasaların başında Fiziksel Yasalar gelir. Fiziksel yasalar, madde ve enerjinin oluşumu, değişimi, yapısı hareketi ve maddeler arası ilişkilerle ilgili prensiplerdir. Dünya nın etrafını saran atmosfer, yer çekiminin etkisiyle dünyanın çevresinde yer almaktadır. Ay dünyamıza daha yakın olsaydı gelgit olayları daha çok olur ve bu durumda canlılar zarar görebilirdi. Dünya, kendi ekseni etrafında belirli bir hızla dönmekte, gece ve gündüz oluşmaktadır. Dünya nın uydusu olan Ay, Dünya ya yaklaşık 384 bin km. uzaklıktadır. Biyolojik yasalar; canlıların yapısı, beslenmesi, korunması, gelişmesi ve üremesiyle ilgili yasalardır. Her şeyi bir sebebe bağlayan Allah; bitki, insan ve hayvanların oluşumunu biyolojik yasalara bağlı kılmıştır. Kur an da Allah ın koyduğu yasaları ifade etmek için Sünnetullah kavramı kullanılmıştır. Fiziksel yasalar, biyolojik yasalar ve toplumsal yasaları kapsadığı gibi sadece toplumsal yasaları da kapsamaktadır. Aşağıdakilerden hangisi fiziksel yasalara örnek gösterilemez? A) Evrendeki cisimlerin birbirini itmesi ve çekmesi B) Güneş in tüm gezegenleri etrafında toplaması C) Su deniz seviyesinde ve belli bir basınç altında 100ºC derecede kaynaması D) Canlıların suya bağımlı olarak yaşaması 2. Aşağıda verilen, dünyamıza ilişkin cümlelerden hangisi yanlıştır? A) Dünya nın etrafını saran atmosfer, yer çekiminin etkisiyle dünyanın çevresinde yer almaktadır. B) Ay Dünyamıza daha yakın olsaydı gelgit olayları daha çok olur ve bu durumda canlılar zarar görebilirdi. C) Dünya, kendi ekseni etrafında belirli bir hızla dönmekte, gece ve gündüz oluşmaktadır. D) Dünya nın uydusu olan Ay, Dünya ya yaklaşık 400 bin km. uzaklıktadır. Allah, toplumsal olaylar arasında var olan sebep sonuç ilişkisini gösteren yasalar koymuştur. Bunlara toplumsal yasalar denir. Örneğin, gelir dağılımının âdil olduğu toplumlarda yoksulluk azalır, adaletin olmadığı toplumlarda barış bozulur. Eşitlik ve adalet yoksa toplumda bunalım ve kargaşa ortaya çıkar. Kuraklık sonucu insanlar açlık ya da susuzluk tehlikesiyle karşı karşıya kalabilirler. Bu durumda açlık ve susuzluklarını giderebilecekleri başka yerler arayıp bularak varlıklarını sürdürebilecekleri yeni yerlere göç ederler. Bu durum da toplumsal yasalara örnek oluşturur. 3. Dünya nın etrafını saran atmosfer, yer çekiminin etkisiyle Dünya nın çevresinde yer almaktadır. Buna göre, atmosfer tabakası daha ince olsaydı aşağıdaki olaylardan hangisi yaşanırdı? A) Atmosferde yanarak parçalanan meteorlar, büyük kütleler hâlinde dünyamıza düşer ve bize zarar verirdi. B) Gezegenler birbirine çarpar, parçalanır, düzen bozulurdu. C) Gece gündüz süreleri uzardı. D) Gelgit olayları sıklaşırdı. 7

12 TE 3 Kader ve Kaza İnancı (Fiziksel, Biyolojik ve Toplumsal Yasalar) 4. I. Kuraklık sonucu açlık ve susuzluk yaşayan insanlar, daha yaşanabilir yerlere giderler ve tarımsal üretimin azalıp sanayileşmenin artmasıyla köyden kente göç hızlanır. II. Evrendeki cisimler, birbirlerini bir kuvvetle çeker ve iterler. Güneş, bu kuvvetle gezegenleri kendine doğru çeker ve onların yörünge üzerinde kalmalarını sağlar. III. Balıklar suda solunum yapabilmek için solungaca, kuşlar uçabilmek için iki kanada ihtiyaç duyarlar. Yukarıda numaralanmış cümleler sırasıyla aşağıdaki yasalardan hangilerine aittir? I II III A) Toplumsal Fiziksel Biyolojik B) Fiziksel Biyolojik Toplumsal C) Biyolojik Fiziksel Toplumsal D) Toplumsal Biyolojik Fiziksel 7. Öğretmen derste yasalar konusunu işlerken, Ayşe den fiziksel yasalar ile ilgili örnek vermesini istemiştir. Ayşe aşağıdaki hangi örneği yanlış olarak vermiştir? A) Güneş bir kuvvetle gezegenleri kendine doğru çeker. B) Su, deniz seviyesinde ve belli bir basınç altında 100 derecede kaynar. C) Isıtılan metaller genleşir. D) Kuraklık sonucu insanlar, yaşadıkları yerlerden göç etmek zorunda kalırlar. 8. Gecede de onlar için bir ders vardır: Biz ondan gündüzün ışığını çekip alırız da, onlar aniden karanlıkta kalakalır. (Yasin, 37) Yukarıda verilen ayet, hangi evrensel yasayla ilgilidir? A) Biyolojik yasalar B) Toplumsal yasalar C) Fiziksel yasalar D) Bireysel Yasalar 5. Güneş de yörüngesinde akıp gitmektedir. Bu üstün ve bilen Allah ın kanunudur. (Yasin Suresi 38. ayet) Yukarıda verilen ayet, evrensel yasalardan hangisine örnek olabilir? A) Toplumsal Yasalar B) Fiziksel Yasalar C) Biyolojik Yasalar D) Bireysel Yasalar 6. Aşağıdakilerden hangisi fiziksel yasalar ile ilgili yanlış bir bilgidir? A) Evrendeki cisimler, birbirini bir kuvvetle çeker ve iterler. B) İnsan, aklı ve zekâsıyla icat ettiği araçları insanlığın hizmetine sunar. C) Yasalar evrenseldir, değiştirilemez. D) Yer çekimi, her canlı türünü doğrudan ilgilendirmektedir. 9. I. Onlardan önce nice nesilleri helak ettiğimizi görmezler mi? Ki onlar kendilerine dönüp gelemeyecekler ama elbet hepsi Bizim huzurumuzda toplanacaklar. (Yasin, 31-32) II. Ölü toprakta dahi onlar için bir ders vardır: Onu Biz dirilttik, beslenmeleri için ondan tohumları Biz çıkardık. (Yasin, 33) III. Ay a da sonunda kuru ve eğri bir hurma dalı hâline gelinceye kadar farklı evreler takdir ettik: (Yasin, 39) Yukarıda verilen ayetlerin evrensel yasalarla eşleşmesi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Fiziksel Biyolojik Toplumsal A) III II I B) II I III C) II III I D) III I II 10. Aşağıdakilerden hangisi en az bir evrensel yasa için doğru değildir? A) Deney, gözlem ve araştırmalar neticesinde anlaşılan bu yasalar değişmez. B) İnsanların farkedemeyeceği şekilde konulmuşlardır. C) Evrensel bir niteliğe sahiptir. D) Allah ın evrende yarattığı düzenin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olur. 8

13 TE Kader ve Kaza İnancı (Fiziksel, Biyolojik ve Toplumsal Yasalar) İnsanoğlunun yaşamını sürdürebilmesi için ilk olarak yasalardan hangisine ihtiyacı vardır? A) Toplumsal yasalar B) Fiziksel yasalar C) Biyolojik yasalar D) Bilimsel yasalar 12. Aşağıdakilerden hangisi biyolojik yasalara örnek değildir? 16. Toplumsal yasaları bilmek ve uygulamak biz insanlara aşağıdakilerden hangisini sağlamaz? A) Çevremizle uyum içerisinde yaşarız. B) Birbirimizin hak ve hukukuna özen gösteririz. C) Birbirimize karşı zarar verici davranışlardan kaçınırız. D) Ailemize karşı daha rahat ve sorumsuz davranışlar sergileriz. A) Canlıların duyu organlarına ihtiyaç duymaları B) Balıkların solungaca ihtiyaç duymaları C) Güneşe ışınlarının zarar verici etkiye sahip olması D) Kuşların uçabilmek için kanada ihtiyaç duymaları 13. Biyolojik yasalara değinen aşağıdaki ayetlerden hangisinde, daha fazla varlık grubuna vurgu yapılmıştır? A) Biz rüzgârları aşılayıcı olarak gönderdik ve gökten su indirdik de onunla su ihtiyacınızı karşıladık... (Hicr Suresi, 22) B) Yeryüzüne bakmazlar mı? Orada her güzel çiftten nice bitkiler yetiştirdik. (Şuarâ Suresi, 7) C) Allah her canlıyı sudan yarattı. İşte bunlardan kimi karın üstünde sürünür, kimi de iki ayağı üstünde yürür. Allah dilediğini yaratır.(nur Suresi, 45) D) Size tohumlar bitkiler (ağaçları) sarmaş dolaş olmuş bağlar, bahçeler yetiştirmek için üst üste yığılıp sıkışan bulutlardan şırıl şırıl akan sular indirdik (Nebe Suresi, 14-16) 14. (Ey insanlar!) Biz sizi basit bir sudan yaratmadık mı? İşte o suyu, belli bir süreye kadar sağlam bir yere yerleştirdik, sonra da ona ölçülü bir biçim verdik (Mürselat Suresi, ayetler) Bu ayette aşağıdakilerden hangisi anlatılmamaktadır? A) İnsanoğlunun bayağı bir sudan yaratıldığı B) Çocuğa güzel bir sûret verildiği C) Çocuğun annenin karnına yerleştirildiği D) Yağmurun ölçülü bir şekilde yağdığı 15. Toplumsal yasalar Kur an-ı Kerim de hangi kavramla dile getirilirler? A) Sünnetullah B) Kelamullah C) Fıtratullah D) Sıbgatullah 17. Aşağıdakilerden hangisi fiziksel yasalar a örnek gösterilebilir? A) Balıkların, solungaçlarıyla solunum yapması B) Suyun bazı cisimleri kaldırması C) Bitkilerin sulanınca büyümesi D) Toplumların adaletle ayakta durması 18. Biyolojik yasalar??? Verilen kavram haritasında soru işareti (?) ile gösterilen yerlere, aşağıdakilerden hangisi yazılamaz? A) Mantarların bir kısmının zehirli olması B) Kangurunun yavrusunu kesesinde taşıması C) Yağmurun yağması D) İnsanın soğuk algınlığı sonrası hastalanması 19. Oğuz: Isınan hava yükselir, yüksek bir dağa çarptığında yağış olarak yeryüzüne düşer. Alper: Serbest bırakılan cisimlerin düşme hızı, ağırlıkları ile doğru orantılıdır. Melis: Sporlar toprağa düştüğünde gelişirler ve yeni bitkiler oluştururlar. Canan: Suyun kaldırma kuvveti olmasaydı gemiler suyun üzerinde yüzemezdi. Mehmet öğretmen Çocuklar evrende birtakım yasalar vardır. Bu yasalar Fiziksel yasalar, biyolojik yasalar ve toplumsal yasalar olarak üç kısma ayrılmaktadır. Su deniz seviyesinde ve belli bir basınç altında 100 C derecede kaynar. cümlesi fiziksel yasalara örnektir demiş ve öğrencilerinden örnekler vermelerini istemiştir. Hangi öğrencinin verdiği örnek yanlıştır? A) Oğuz B) Alper C) Melis D) Canan 9

14 TE 4 İnsan İradesi ve Kader İrade iki kısma ayrılır: Yüce Allah ın ve insanın iradesi. Külli İrade: Allah ın mutlak iradesi demektir. Allah ın subuti sıfatlarından biri de irade sıfatıdır. O bir şeyin olmasını dilediği zaman ona ol der, o da hemen oluverir. (Yasin Suresi, 82.ayet) Cüzî irade: Allah ın kula verdiği, seçme yeteneği ve özelliğidir. İnsanı sorumlu kılan da budur. İnsan iradesi, seçmek, istemek, yönelmek, tercih etmek ve karar vermektir. Diğer bir ifadeyle irade; insanı iki şeyden birini yapmayı tercih etmeye ve tercin ettiği şeyi yapmaya yönlendiren güçtür. Allah, insana seçme ve seçtiğin yapma gücü vermiştir. İrade insanın özgür bir şekilde hareket etmesini sağlar. İnsan, aklı ile iyiyi kötüden ayırt eder; iradesi ile de herhangi bir iş yapmaya ya da yapmamaya serbestçe karar verir. Kader, Allah ın, ezelden ebede kadar olmuş ve olacak her şeyin, her şeyini ve her hâlini, zamanını ve mekânını, sıfatlarını ve özelliklerini ezelî ilmiyle bilip, ona göre, takdir etmesidir. İnsanın aklı ve iradesi vardır. Ve insan yaptığı davranışlardan ve sonuçlarından sorumlu tutulur. İyi bir eylemde bulunursa mükâfat, kötü bir eylemde bulunursa ceza alır. Bu durum hem bu dünya için hem de ahiret hayatımız için geçerlidir. Fakat insanın iradesinin kontrolünde olmayan bazı durumlar vardır. Bu durumlar sadece Allah ın belirlediği ve biz kulların hiç bir şekilde müdahale edemediğimiz, Allah ın külli iradesi sebebiyle bize nasip ettiği kaderdir. Bu kader anlayışı, doğduğumuz yer, anne ve babamız, doğduğumuz tarih, öleceğimiz tarih, göz, kaş rengimiz... vb. şeyler Allah ın külli iradesi ile nasip ettiği durumlardır. İnsanlar bu durumlara karışamaz ve irade kullanamazlar. Ama tabii ki bu durumların dışında Allah ın insana vermiş olduğu akıl ile birlikte insan, yaptığı eylemlerden sorumludur. İnsanın doğması kendi iradesi dışındadır. Doğduktan sonraki aile seçimi de iradesi dahilindedir. Fakat insan, büyürken bilgi becerisi artarak aklını kullanmaya başlar. Fakat diğer canlılarda bu durum farklıdır. Örneğin, hayvanlar doğar doğmaz yürüyüp koşmaya başlarken ve bunu içgüdüsel olarak yaparken, insan yavaş yavaş yetişir ve aklı ile birçok olayı çözümler. Bu sebepledir ki insan yaptıklarından sorumludur. Aklı ona özgürlük alanı verir fakat iradesinin yönlendirdiği kadar özgürdür. 1. Üç balık güzel ve şirin bir gölde tatlı tatlı yüzüyor ve şakalaşıyordu. Birden uzaktan bir balıkçı teknesinin motor sesi duyuldu. I. Birinci balık arkadaşlarıyla kısa bir vedalaşmadan sonra hemen gölün derinliklerine dalarak tehlike bölgesinden hızla uzaklaştı. II. İkinci balık, benim kaderim bir insanın midesine gıda olmaksa eninde sonunda bu son gelip çatacaktır. Beni yaratan belki de beni korur ve kurtulurum kaderden kaçılır mı hiç? diyerek göl sularının serinliğinin tadını çıkarmaya ve gününü gün etmeye devam etti. Tedbir de neymiş dedi içinden O dilerse benim yerime tedbir de alır taktiri de değiştirir diye düşünüyor yüzmeye devam ediyordu. III. Üçüncü balık ise balıkçının motor sesini duydu ama hiç kıpırdamadan ve istifini bozmadan gölün serin sularında yüzmeye devam etti ve usta balıkçının ağlarına takılarak balıkçıya yem oldu. Bu hikâyede vurgulanan irade ve kader ilişkisi bakımından numaralanmış cümlelerin hangisi ya da hangileri doğrudur? A) I ve II B) II ve III C) Yalnızca I D) I, II ve III 2. (I) İnsanın özgürlüğü, zorlama ve baskı olmadan kendi iradesiyle karar vermesidir. (II) Sorumluluk ise verdiği karar sonrasında doğan sonuçları kabul etmesidir. (III) İslam dini, söz ve davranışlardan sorumlu tutulmayı akla ve özgür iradeye bağlı kılmamıştır.(iv) Akıl ve irade sahibi olmayan diğer tüm canlılar, yaptıkları davranışlardan sorumlu tutulmazlar. Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerden hangisi insan özgürlüğü ve sorumluluğuna aykırı bir cümledir? A) Yalnız I B) III ve IV C) I ve II D) Yalnız III 10

15 İnsan İradesi ve Kader TE 4 3. İnsanın akıl ve irade sahibi olması ile özgür ve sorumluluğunun olması arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde yanlış verilmiştir? A) İnsan aklı ve iradesi ile doğru olanı seçer, bu insanın özgürlüğüdür ve bu seçtiğinin sorumluğunu da yüklenir. B) İnsan, sarf ettiği sözlerde ve sergilediği davranışlarda sorumluluk bilinciyle hareket etmelidir. C) İnsan akıl ve hür iradeye sahip olmasından dolayı sorumlu bir varlıktır. D) İnsanın akıl ve iradesi olmasa da özgür olarak hareket edebilmesi ona sorumluluk getirir. 4. Öğretmen derste kader ve irade konusu ile ilgili Şimdi Müşrikler diyecekler ki: Eğer Allah dileseydi ne biz şirk koşardık ne de atalarımız şirk koşardı. (En am, 148) ayetini işlerken Ahmet, öğretmenine Müşriklerin kaderinde bu vardı o zaman öğretmenim! der. Öğretmen de Ahmet e cevap olarak ---- ayetini okur ve Ahmet söylediği şeyin doğru olmadığını anlar. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki ayetlerden hangisi getirilmelidir? A) Şüphesiz biz ona doğru yolu gösterdik. İster şükredici olsun ister nankör. (İnsan Suresi - 3. Ayet) B) O insanı alaktan (embriyodan) yarattı. (Alak Suresi, 2. ayet) C) Biz her şeyi bir ölçüye (bir düzene, plana) göre yarattık. (Kamer Suresi, 49.ayet) D) Ölümsüz ve daima diri olan Allah a güvenip dayan (Furkan Suresi, 58.ayet) 5. Biz her insanın kaderini kendi çabasına bağlı kıldık. (İsra Suresi, 17:13) Yukarıdaki ayetten aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) İradeyi insana kader kılan Allah tır. B) Allah, insanın dilemesini istemese, insan dileyemezdi. C) Allah, insanın dilemesini istemiş, bunu istediğini de irade vererek göstermiştir. D) Allah, insanın seçmesini istemeseydi yine de insan kaderini belirleyebilirdi. 6. Aşağıdaki örneklerden hangisi insanın iradesi ile daha çok ilgilidir? A) Kalbimizin çalışması B) Nefes alıp vermemiz C) Sindirim sistemimizin çalışması D) Yüksek hızda araç kullanmak 7. Bizim irademiz dışında olan ne zaman doğacağımız, ne zaman öleceğimiz gibi olaylar aşağıdakilerden hangisi ile ilişkilendirilir? A) Anne babamızın hangi kişiler olduğuna bağlı olarak gerçekleşir. B) Allah ın yarattığı fiziksel, biyolojik ve toplumsal yasalar çerçevesinde gerçekleşir. C) Allah ın bizim için belirlediği kadere göre gerçekleşir. D) Anne babanın yaşadığı yere göre gerçekleşir. 8. Aşağıdakilerden hangisi insanların yaptığı eylemlerden öncelikle sorumlu olmalarının nedenidir? A) İrademiz B) Özgürlüğümüz C) Kaderimiz D) Sorumluluğumuz 9. Kim doğru yolu seçerse bunu ancak kendi iyiliği için seçmiş olur, kim de doğruluktan saparsa kendi zararına sapmış olur. Hiçbir günahkâr, başkasının günah yükünü üstlenmez (İsra Suresi, 15. ayet) Bu ayette anlatılmak istenilen aşağıdakilerden hangisidir? A) İnsanlara doğruyu yanlışı anlatmakla görevli peygamberlerin gönderildiği B) İnsan iradesinin zayıf olduğu C) İnsanın tercih özgürlüğünün olduğu D) İnsanın sorumluluklarının neticelerine katlanmasının gerekmediği 10. İnsan, sarf ettiği sözlerde ve sergilediği davranışlarda sorumluluk bilinciyle hareket etmelidir. Bu bakımdan akıl ve iradesini, iyi ve doğru olanı tercih yönünde kullanmalıdır diyerek sorumluluktan kurtulmanın mümkün olamayacağı gerçeğini bilmelidir. Çünkü insan özgür iradesiyle işlediklerinden sorumludur. Yukarıda cümlenin akışına göre boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Bilerek yaptım! B) Kaderim böyle! C) Sorumlu değilim! D) Suç anne ve babamda! 11

16 TE 4 İnsan İradesi ve Kader 11. Dinde zorlama yoktur. (Bakara Suresi, 256. ayet) Bu ayette insanla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır? A) İnsanın yaratılışının mükemmelliği B) İnsanın seçimlerinde özgür ve sorumlu olduğu C) İnsanın hangi dinden olacağının önceden belirlendiği D) İnsanın Allah a sonsuz bir inanç ile bağlandığı 14. Bir şeyi yapma ya da yapmamaya karar verme gücü, İki seçenekten birisini tercih etme gücü, İnsanı sorumlu yapan yeti. Yukarıda özellikleri verilen kavram hangisidir? A) İrade B) Ecel C) Kader D) Rızık 12. Oğuz bey; İstanbul da doğan, işçilerine adaletli I II davranan, beyaz arabası ve bir kız çocuğu olan, III IV insanlar tarafından da taktir edilen bir mühendistir. Bu cümlede altı çizili bölümlerden hangileri, Oğuz un iradesine bağlı hususlardır? A) Yalnız I B) II ve III C) Yalnız III D) I ve IV 15. Hiç bir günahkâr başkasının günah yükünü üstlenmez. (İsra 15.ayet) Yaptıklarınızdan mutlaka sorumlu tutulacaksınız. (Nahl 93.ayet) Allah kimseye gücünün üstünde bir yük yüklemez. (Bakara 286.ayet) Verilen ayetler insanın özellikle hangi yönüne işaret etmektedir? A) Düşünebilen bir varlık olduğuna B) İrade sahibi olduğuna C) Akıllı bir varlık olduğuna D) Sorumlu bir varlık olduğuna 13. Dilek, yolda yürürken önünde yürüyen yaşlı bir amcanın cüzdanını düşürdüğünü görmüştür. Yapması gereken en doğru şeyi yaparak cüzdanı sahibine teslim etmiş ve yaşlı amcadan dua almıştır. Yukarıdaki hikâyede altı çizili kısım öncelikle aşağıdaki hangi ayetle ilişkilendirilir? A) Dinde zorlama yoktur (Bakara Suresi, 256. ayet) B) Hiçbir kimse başkasının günahını yüklenmez. (Zümer Suresi, 7. ayet) C) Şüphesiz biz ona (doğru) yolu gösterdik. İster şükredici olsun ister nankör. (İnsan Suresi, 3.ayet) D) Allah, hiç kimseye gücünün üstünde bir şey yüklemez. (Bakara Suresi, 286.ayet) 16. Allah tarafından insana verilen dilediği gibi hareket edebilme yeteneği ve seçme serbestliğidir. tanımı aşağıdaki kavramlardan hangisine aittir? A) Külli irade B) Tekvin C) Cüzî irade D) Kıyam bi nefsihî 17. Aşağıdakilerden hangisi kaza ve kaderle ilgili bir kavram değildir? A) Kültür B) Sorumluluk C) Özgürlük D) Tevekkül 12

17 Kaderle İlgili Kavramlar (Emek, Rızık, Başarı, Başarısızlık) TE 5 1. Allah ın verdiği rızık insanoğlunun hangi davranışına bağlıdır? Emek; insanların bir amaca ulaşması, bir şeyi gerçekleştirmesi için bedenen ya da zihinsel olarak çabalaması, çalışması, gayret göstermesidir. Rızık; canlıların ihtiyaç duyduğu tüm şeylerin Allah tarafından sağlanması, verilen nimetlerdir. Tüm canlılara rızık veren Allah, bizleri de rızıklandırır. Bize düşen, rızkımızı temin etmek için çaba sarf etmektir. Nitekim kuşlar, karıncalar ve arılara baktığımızda onların da rızıklarını temin için gayret ettiklerini görmekteyiz İnsan helal yoldan kazandığı gibi, yine helal olan yerlerde kazancını harcamalı, Allah ın uygun görmediği yerlerde kazancını harcamamalıdır. Allah ın verdiği nimetlerden israf etmeden faydalanmalıdır. Rızık denilen Allah ın bize nasip ettiği nimetler aslında maddi ve manevi nimetler olarak ayrılabilir. Maddi nimetler, daha çok ev, araba vb. şeyler olurken, manevi nimetler yoksula yardım etmek, teşekkür, kariyer, başarı vb. şeylerden oluşabilir. A) Dilenmesine B) Çabasına C) Beklemesine D) Sabretmesine 2. Derslerine günü gününe çalışmayıp sınava bir gün kala biriken tüm üniteleri çalışmak zorunda kalan ve üniteleri yetiştiremeyen bir öğrencinin sınavdan yüksek puan beklemesi durumu aşağıdakilerden hangisine örnektir? A) İnsanın çabasına göre rızkı vardır. B) İnsan özgür iradesi ile çalışmamayı tercih edebilir fakat sonuçlarına katlanmaz. C) İnsan, aklıyla çalışmadan da istediği sonuçları alabilir. D) İnsan, dilenerek de rızık sahibi olabilir. 3. (I) Hz. Adem (II) Hz. Musa (III) Hz. İdris (IV) Hz. Davut (V) Hz. Muhammed Allah ın insanlara örnek olarak gönderdiği peygamberler, emekleriyle geçimlerini sağlamışlar ve çalışmanın karşılıksız kalmayacağı bilinciyle hareket etmişlerdir. İslam Dininde çalışmadan kazanmak ve üretmeden tüketmek, olumlu bir tavır değildir. Bundan dolayı kumar oynamak, şans oyunları ve tefecilik yapmak yasaklanmıştır. Müslüman kişi Rızkı veren Allah tır düşüncesiyle tembellik edemez, dilenemez. Yukarıda isimleri verilen peygamberlerin rızık kazanmak için emek sarf ettikleri meslekler aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? Hz. Adem Hz. Musa Hz. İdris Hz. Davut Hz. Muhammed A) Demirci Terzi Çoban Çiftçi Tüccar B) Çoban Çiftçi Demirci Tüccar Terzi C) Çiftçi Çoban Terzi Demirci Tüccar D) Çiftçi Demirci Tüccar Terzi Çoban 13

18 TE 5 Kaderle İlgili Kavramlar (Emek, Rızık, Başarı, Başarısızlık) 4. Aşağıdaki ayet ve hadislerden hangisi öncelikli olarak emek ve rızıktan bahsetmemektedir? A) Kimse, kendi kazancından daha hayırlı bir rızık yememiştir. (Buhâri) B) Gerçekten insan için kendi çalışmasının karşılığından başka bir şey yoktur. (Necm, 39) C) Sizden herhangi birinizin sırtına bir bağ odun yüklenip satması, dilenmesinden hayırlıdır. (Buhâri) D) Allah ın sana verdiğinden (onun yolunda harcayarak) ahiret yurdunu iste ama dünyadan da nasibini unutma. Allah ın sana iyilik yaptığı gibi sen de insanlara iyilik et (Kasas, 77) 5. Emek kelimesinin sözlük anlamı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Bedenen ve zihnen çabalamak B) Verilen nimetler C) Allah ın nasip ettiği şeyler D) İnsanın rızkını beklemesi 6. Rızık kelimesinin sözlük anlamı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Verilen nimetler B) Bedenen çabalamak C) Zihinsel olarak çalışmak D) Gayret göstermek 7. Kimse, kendi kazancından daha hayırlı bir rızık yememiştir. (Buhâri, Büyü, 15.) Hadiste vurgu yapılan konuların içinde aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Helal kazanç B) Önce çalışmak C) Herkes için geçerli olması D) Rızkı beklemek 8. İnsan, gücü nispetinde kendisine, ailesine ve topluma faydalı olmaya çalışır. Hayatında mutlu, huzurlu ve başarılı olmak için çaba gösterir. Dinimiz ---- övmekte, insanın, ---- isteklerine ulaşmasının mümkün olamayacağını ifade etmektedir. Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdaki hangi iki kelime getirilirse cümle anlamlı olur? A) çalışkanlığı - çalışmadan B) insanları - gereksiz C) başarıyı - sınırsız D) çabayı - dünyalık 9. İslam dini, insanın her alanda çaba göstermesini istemiştir. Yüce Allah bir ayetinde çalışmanın gereğini şöyle vurgulamıştır: ---- Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki ayetlerden hangisi getirilmelidir? A) Birbirinizin mallarını haksız yollarla yemeyin. (Bakara Suresi, 188.ayet) B) Gerçekten insan için kendi çalışmasının karşılığından başka bir şey yoktur. (Necm Suresi, 39. ayet) C) İnananlar yalnız Allah a dayanıp güvensinler. (İbrahim Suresi, 11.ayet) D) Hiçbir kimse başkasının günahını yüklenmez. (Zümer Suresi, 7.ayet) 10. Aşağıdakilerden hangisi Allah ın sevmediği şekilde kazanılan rızıktır? A) Sınava çalışıp yüksek not almak B) Damlama sistemi ile az su tüketerek ürün almak C) Dükkânları gezerek para istemek D) Erken rezervasyon ile tatile daha ucuz gitmek 11. Aşağıdakilerden hangisi Allah ın ve peygamberinin sevdiği şekilde kazanılan rızıktır? A) Ali nin kumarda kazandığı para B) Emre nin babasından izinsiz aldığı parayla satın aldığı telefon C) Ece nin sabaha kadar uğraşıp tasarladığı kolye D) Samet in iddiada kazandığı takım elbise 12. Allah, rızkı sadece insanlara değil, tüm canlılara vermiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu duruma örnek gösterilemez? A) Arıların çiçeklerden bal yapması B) Karıncaların gıda atıklarını yuvaya taşımaları C) Aslanların sürekli av peşinde koşması D) Koalanın sürekli ağaçlarda olması 13. İnsan dünyada yaşamını sürdürebilmek için bazı temel ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır. Bu ihtiyaçlarını karşılayabilmek için de çaba göstermesi ve rızkı bu şekilde elde etmesi gerekmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bu temel ihtiyaçlarımızdan değildir? A) Yemek B) Barınma C) Giyinme D) Gezinme 14

19 TE Kaderle İlgili Kavramlar (Emek, Rızık, Başarı, Başarısızlık) İnsan, rızkını helal yollarla kazanırken, yine o kazancı helal yollarda harcamalı ve israf etmemelidir. Yukarıdaki cümleye göre aşağıdaki örneklerden hangisi doğrudur? A) Abdesti bol su ile almak B) Çalışıp kazandığı para ile kumar oynamak C) Tefecilik yapmak D) Çalışıp çocuklarını iyi okullara yazdırmak 19. Hz. Âdem çiftçilik, Hz. Musa çobanlık, Hz. İdris terzilik, Hz. Davut demircilik, Hz. Muhammed ticaret yapmıştır. Verilen bu bilgiler doğrultusunda adı geçen peygamberlerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Rızkını çalışarak kazanmak B) Allah ın emirlerini insanlara ulaştırmak C) İnsanlara adaletle davranmak D) Haksızlıklar karşısında sessiz kalmamak 15. Emeksiz yemek olmaz. cümlesi ile aşağıdaki örneklerden hangisi eşleşmez? A) Çalışarak doktor olan bir öğrenci B) Sürekli yollara asfalt atan işçiler C) Maden işçileri D) Yollardaki dilenciler 20. I. Yazın gölge kovan, kışın karın ovar. II. Yazın başı pişenin kışın aşı pişer. III. Rüzgâr eken fırtına biçer. IV. Yazın gölge hoş, kışın çuval boş. Yukarıda verilen atasözleri dikkate alındığında hangisinin vermek istediği anlam diğerlerinden farklıdır? 16. Allah ın bize nasip ettiği rızıklardan aşağıdakilerden hangisi manevi rızka örnektir? A) Araba B) Tarla C) Sevgi D) Bilgisayar 17. Aşağıdakilerden hangisi en değerli rızıktır? A) Sağlık B) Maaş C) Miras D) Yiyecekler 18. Aşağıdakilerden hangisi dinimizin rızık kazanma konusunda açıkladığı ilkelere terstir? A) Bir işte çalışarak geçimimizi kazanmalıyız. B) Helal yollardan kazanmalıyız. C) Şans oyunlarında kazanmayı denemeliyiz. D) Başkasının malını izin alarak kullanmalıyız. A) I B) II C) III D) IV 21. Doğrusu insana çalışmasından başka bir şey yoktur. (Necm, 39) Bu ayette aşağıdakilerden hangisinin önemi vurgulanmaktadır? A) Başarılı insanlar yeteneklerini doğuştan getirir. B) Çalışmadan başarılı olunamaz. C) Başarı bir şanstır. D) Başarıya dua ile ulaşılır. 22. Tefecilik ve kumar gibi kazançlar dinimizce haram sayılmıştır. Çünkü tefecilik ve kumar I. Emeğe ve alın terine dayanmaz. II. Kul hakkına girmeye sebep olur. III. Daha çok para kazanmaya vesile olur. IV. Çalışmadan kazanmayı teşvik eder. Yukarıda eksik olarak verilen cümle hangileriyle tamamlanırsa açıklama doğru olur? A) I ve IV B) II ve III C) I, II ve III D) I, II ve IV 15

20 TE 6 Kaderle İlgili Kavramlar (Ecel, Ömür, Sağlık, Hastalık, Tevekkül) 1. Aşağıdaki ayetlerden hangisi ecel ve ömür ile doğrudan ilişkili değildir? Allah her canlıya bir yaşam süresi vermiştir. Bu yaşam süresi sınırsız değildir. Belli bir zaman sonra canlılar hayatlarını tamamlarlar. Her canlı için belirlenen yaşam süresine ömür denir. Her canlı için belirlenen hayatın sona erdiği zaman dilimine ecel denir. Yaşadığımız dünyanın ve evrenin de bir sonu vardır. Dünyanın ömrünün bitmesine, evrenin yok olmasına Kıyamet denir. Tevekkül; güvenmek, dayanmak, işi başkasına havale etmek, vekil bırakmak anlamlarına gelir. Terim olarak ise hedefe ulaşmak için maddi ve manevi sebeplerin hepsine başvurduktan sonra Allaha dayanıp güvenmek ve sonucu ondan beklemek demektir. Tevekkül eden kişiye mütevekkil denir. Sözlükte güvenen, dayanan, vekil tutan demektir. Mütevekkilin zıttı müteekkil hazır yiyen demektir. İnsan, sağlığına dikkat etmeli, kendine zarar verecek şeylerden kaçınmalıdır. Nasılsa ölüm var. diyerek insanın kendine zarar vermesi doğru değildir. Tevekkül, Allah a dayanıp, güvenmek demektir. Bir iş yapılacağı zaman önce tedbir alıp sonra Allah a dayanıp güvenmek gerekir. İslam inancına göre sadece Allah a tevekkül edilmelidir. İnananlar yalnız Allah a dayanıp güvensinler. (İbrahim, 11) Allah a iman etmiş her insan, tevekkülü önemsemelidir. Eğer müminler iseniz ancak Allah a güvenin. (Maide, 23) Peygamberimiz Hz. Muhammed, karşılaştığı olaylarda mutlaka tedbir almış sonra Allah a dayanmış ve sonucu Ondan beklemiştir. A) Allah ın izni olmadan hiçbir kişi ölmez. (Ölüm) Belirli bir süreye göre yazılmıştır. (Al-i İmran Suresi, 145.ayet) B) Her canlı, ölümü tadacaktır. Sonunda bize döndürüleceksiniz. (Ankebut Suresi, 57.ayet) C) O (Allah), sizi çamurdan yaratan, sonra size bir ecel, (bir ömür süresi) tayin edendir (En am Suresi, 2.ayet) D) Allah, inanıp iyi işler yapanları ödüllendirir. Onlar için büyük bir bağışlanma ve güzel bir rızık vardır.(sebe Suresi, 4.ayet) 2. Ömür ve kıyametin tanımı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Sahip olduğumuz yaşam süresine ömür, dünya hayatının sona ermesi kıyamettir. B) Sevdiklerimizle beraber geçirdiğimiz zamana ömür, dünyanın savaş alanına dönmesine kıyamet denir. C) Evde geçirdiğimiz yaşam süresine ömür, dünya hayatının değişmesine kıyamet denir. D) Dışarılarda geçirdiğimiz zamana ömür, sevdiklerimizi kaybettiğimizde yaşadığımız duyguya kıyamet denir. 3. Ali, babası ile birlikte iç isyanı savuşturmak ve engellemek için sokaklara çıkmıştır. Ali babasına: Baba! Eğer bugün burada ölürsek ben bir daha kardeşlerimi göremeyecek miyim? diye sorar. Babası Ali ye: Oğlum hepimizin ölüm anı Allah ın belirlediği zamana göredir. Nerde nasıl öleceğimizi yalnızca O bilir. Fakat şu an bize düşen sadece vatanımızı son ana kadar savunmaktır, korumaktır. der. Yukarıda paragrafta anlatılan ölümün belli zamanının olması durumu aşağıdaki ayetlerden hangisinde öncelikli olarak verilmiştir? A) Allah ın izni olmadan hiçbir kişi ölmez. (Ölüm) Belirli bir süreye göre yazılmıştır (Al-i İmran Suresi, 145.ayet) B) (Güneş ve Ay dan) her biri, belirlenmiş bir süreye kadar hareketlerini sürdürürler (Fatır Suresi, 13. ayet) C) Kıyametin ne zaman kopacağı hakkındaki bilgi, ancak Allah ın katındadır (Lokman Suresi, 34. ayet) D) Allah, inanıp iyi şeyler yapanları ödüllendirir. Onlar için büyük bir bağışlanma ve güzel bir rızık vardır.(sebe Suresi, 4. ayet) 16