Sulakalanların Para Değeri Dünyanın tüm doğal ekosistemlerinin toplam yıllık değeri 30 trilyon $ ORM 424 SULAK ALAN EKOLOJİSİ 7.

Transkript

1 SULAK ALAN DEĞERLERİ ORM 424 SULAK ALAN EKOLOJİSİ 7. Hafta SULAK ALAN DEĞERLERİ Dr. Öğr. Ü. Arda Özen 1 DOĞRUDAN KULLANIM DEĞERLERİ Su temini Sulak alan ürünleri Hayvancılık Sazcılık Odun üretimi Turizm, eğlence, Ekoturizm Ulaşım KULLANIM DEĞERLERİ DOLAYLI KULLANIM DEĞERLERİ Yeraltı sularının beslenmesi Taşkın kontrolü Su arıtımı İklim değişikliğinin kontrolü Kıyı çizgisinin korunması Biyolojik çeşitlilik Sediment ve besin depolama KULLANIM DIŞI DEĞERLERİ VAROLUŞ DEĞERLERİ MİRAS DEĞERİ Sulakalanların Para Değeri Dünyanın tüm doğal ekosistemlerinin toplam yıllık değeri 30 trilyon $ Tüm dünya ekonomisinin GSMH 10 trilyon $ Tüm sulakalanların değeri 25% (7.5 trilyon $) Tatlısu sulakalanların değeri 10% (3 trilyon $) (Costanza ve arka. 1997, Nature, 387: ABD de 45 Milyon amatör balıkçı 24 milyar dolar yıllık harcama Florida daki sulakalanların yıllık turizm geliri Dolar Kuzey Amerika da (Kanada, Amerika ve Meksika) 60 milyondan fazla insan kuş gözlemciliği yapmakta, 3.2 milyon insan ise avcılık yapmaktadır. Bu iki etkinliğin getirisi 20 milyar ABD Dolarıdır. İngiltere de ise 2 milyondan fazla insan kuş gözlemciliği yapmaktadır. İspanya daki Donana Sulak Alanındaki ziyaretçi sayısı o kadar günde 250 kişi ile sınırlandırılmıştır. Tunus taki Ichkeul Sulak Alanını ziyaret eden insan sayısı yıllar bir milyonu bulmaktadır. DOĞRUDAN KULLANIM DEĞERLERİ Sulak alanlar, içme, kullanma ve sulama suyu kaynağıdır. Sanayi Şehirler Köyler Tarım alanları 1

2 Bir akarsu havzasının çeşitli su kullanımlarına göre sistem olarak tanımlanması. Su Kaynaklarının Kullanımı Kaynak: (Harmancıoğlu vd., 2002 : 11) Su Kaynaklarının Kullanımı Yeraltı Sularının Kullanımı İçmesuyu % Yılı 2023 Yılı Sanayi % arasında su kullanım değişimi Sulama % 73 İçmesuyu % 16 Sanayi % 20 Sulama % 64 Sulama suyunun azaldığı görülmekte, sanayi suyunun arttığı görülmektedir. Bunun sebebi tarım sektöründeki çalışan sayısının azalması bu çalışanların sanayi ya da hizmet sektörüne geçmesinden dolayı olduğu görülmektedir. Aşağıda verilen kent-kır nüfusunun yıllara göre değişim tablosunda da tarımdaki suyun üzerindeki baskının azaldığı görülebilmektedir. Türkiye deki kent-kır nüfusunun yıllara göre değişimi Sulama : 32 milyar m 3 (%73) Sulama : 72 milyar m 3 (%64) İçmesuyu : 7 milyar m 3 (%16) İçmesuyu : 18 milyar m 3 (%16) Sanayi : 5 milyar m 3 (%11) Sanayi : 22 milyar m 3 (%20) TOPLAM : 44 milyar m 3 TOPLAM : 112 milyar m 3 Kaynak: 2Fgenel-mudur-konusmalar%2Fuluslararas%25C4%25B1-su-tahsis-%25C3%25A7al%25C4%25B1%25C5%259Ftay%25C4%25B1-genelm%25C3%25BCd%25C3%25BCr%25C3%25BCm%25C3%25BCz%25C3%25BCnsunumu.pptx%3Fsfvrsn%3D2&ei=Q5kBVfreIsKuygO28YHAAQ&usg=AFQjCNEBWVUaLfV_2H6_vR6_7R_IOh30Zg&sig2=dfu7pk4oAu_XMrN56yyU HA&bvm=bv ,d.bGQ&cad=rja YIL DSİ Tarafından İnşa Edilerek İşletmeye Açılmış Sulama Sahasında Kullanılan Sulama Suyu Miktarı (milyon m³) Diğer Kurumlarca İşletmeye Açılmış Sulama Sahasında Kullanılan (Tahmini) Sulama Suyu Miktarı (milyon m³) Toplam Sulama Suyu Miktarı (milyon m³) ,839 14,398 27, ,964 12,477 23, ,214 14,707 26, ,442 14,029 27, ,487 16,543 31, ,231 17,491 30, ,847 15,567 29, ,756 13,420 25, ,182 14,814 26, ,566 16,306 29, ,396 16,553 30, ,764 18,335 33, ,831 18,172 34, ,373 19,326 34,699 2

3 bin m 3 /yıl - thousand m 3 /year DSİ, Kamu Kuruluşları ve Sulamaya Tahsis İçme, Kullanma ve Toplam Tahsis Münferit ve Özel Sulama Kooperatiflerine Ait edilen Toplam Sanayi Suyuna ait Edilen Yıl Sulamalara ait Yeraltısuyu Tahsisi Yeraltısuyu Miktarı Yeraltısuyu Tahsisi Yeraltısuyu Yeraltısuyu Tahsisi (km 3 ) (km 3 ) (km 3 ) (km 3 ) Miktarı (km 3 ) Çekilen su miktarı - Amount of water abstracted (r) Şehir şebekesi - Municipal water supply network Kaynak - Spring Deniz - Sea Göl - Lake Akarsu - River Baraj - Dam Kuyu - Well (r) Tanker - Tanker OSB şebekesi - Organized industrial zone water supply network Diğer (1) - Others (1) Tüketilen su miktarı - Amount of water used (r) Proses suyu - Process water (r) Takviye kazan suyu - Boiler water Takviye soğutma suyu - Cooling water Evsel su - Domestic water (r) Diğer (2) - Others (2) Günlük Su Kullanım Oranları Üretim Değerleri Su Besin Odun Medikal kaynaklar Genetik Kaynaklar İnşaat ve endüstriyel üretim amaçlı hammadde Yaşam hala sulak alanlara bağlı devam etmektedir 1 milyar kişinin balık temel protein kaynağıdır 2/3 yaşam evrelerininin bir döneminde kıyı sulakalanları kullanır 3 Milyar kişi beslenmesinde pirinç temelini oluşturur Ereğli sazlıkları Akgöl, 2000 Ekonomik Değerler Sulama Balıkçılık Tarım ve hayvancılık Sazcılık Ulaşım Enerji üretimi Turizm ve rekreasyon 3

4 Avcılık, balıkçılık gibi faaliyetlerle sağlanan ürünlerle, kereste ve turba gibi çoğu sulak alandan doğal olarak sağlanan ürünler birçok ülkenin ekonomisinde önemli yer tutmaktadır. Çoğu sulak alanda, çayırlar ve sazlar otlatma alanı olarak kullanıldıkları gibi, yem üretimi ve farklı amaçlarla kesilmektedir. ABD de ticari olarak değerlendirilen deniz ürünlerinin % 95 ten fazlası sulak alanlara bağımlıdır. Bununla birlikte sulak alanlar, önemli bir turba yakıtı kaynağıdır (Mitsch ve Gosselink, 2000). Sulak Alanlar ve Balıkçılık Sulak alandan Elde edilen turba Sulak alanda balıkçılık 20 Deniz Ürünleri Yetiştiricilik Üretimi Tatlısu Ürünleri Medikal Kaynaklar Sea Products Aquaculture Production Freshwater Products (Ton - Tons) (Ton - Tons) (Ton - Tons) Medikal Kaynaklar Sazcılık ve hasır üretimi

5 Enerji Üretimi HES Alg Biyoyakıt Tesisi Sulak Alanlar ve Ekoturizm Balıkçılık, kuş gözlemciliği, su kayağı, kayıkla gezinti, kampçılık, avcılık, fotoğrafçılık, konaklama vb. aktiviteler sulak alanlarda sıkça yapılan rekreasyonel faaliyetler arasındadır. Sulak alanlar, güzel manzarası ve barındırdığı yaban hayatı ile kuş gözleme, fotoğraf çekme, balık tutma, avcılık, yürüyüş ve su sporları için ideal ortamlardır. Sulak Alanda Kayıkla Gezinti Sulak Alanda fotoğraf çeken kuş gözlemcileri 5

6 Sulakalanlar bilimsel araştırma,inceleme ve eğitim için önemli alanlardır. Sulak alanlar, eğitim ve bilimsel amaçlı çalışmalara olanak sağlarlar. Sulakalanlar halkın ve okul çağındaki çoçukların doğal bir ortamda çevreyle ilgili konularda bilinçlenmelerini sağlayan tabiat okullarıdır. Sulak Alanlarda Ulaşım ve Taşımacılık Faaliyetleri Sulak Alanlarda Turizm Faaliyetleri Ülkemizde nehirlerimiz elverişli olmadığından taşımacılık faaliyeti ve ulaşım amaçlı kullanım yapılamamaktadır. Rafting Beyşehir Yat Turları Jet ski Van Gölü Ulaşım ve Taşımacılık 33 Su Kayağı 34 Eskişehir Porsuk Nehri Eskişehir Sazova Parkı Rekreasyon Alanı Alpsarı Göleti Çankırı

7 Ankara Eryaman Göksu Parkı Kamp İzmir Karagöl Ankara Gölbaşı Mogan Park Doğa Yürüyüşleri Doğa Eğitimleri Ankara Eymir Gölü Balık Fotoğrafçılığı Kuş Fotoğrafçılığı Alanya Dim Çayı Amerika Balıkçılık ve Yaban Hayatı Servisi tahminlerine göre 1980 yılında balık ve yaban hayatı fotoğraflamak için insanların yaklaşık 15 milyar dolar harcamışlardır (Anonim, 2002) DOLAYLI KULLANIM DEĞERLERİ Sulak alanlar, yağışı ve hızlı gelen akışları emip yavaşça çevreye bırakarak, taşkın zararlarını azaltıcı bir etkiye sahiptir. Yapılan birçok araştırma sonucu sulak alanları korumanın, taşkın ve taşkın zararlarını önlemede en etkin ve ucuz çözüm olduğunu ortaya koymuştur (Williams 1993). Ayrıca, erozyonu önleyici ve su kalitesini artırıcı etkilerinin toplumsal önemi, tartışma götürmez derecede büyüktür. 7

8 Taşkın Önleme Sulak alanlar, taşkın sularını geçici olarak depolama ve yavaşça serbest bırakma özelliklerinden dolayı, aşağı havzalarda yaşayanları taşkın piklerinden ve taşkın zararlarından koruma işlevine sahiptirler. Bu özellik günümüzde yüksek bir hızla artan kent alanlarının taşkından korunması için çok önemli bir fonksiyondur (Anonim, 2005; Kence, 2005). Sulak alanlar, taşkınların yok edici etkisini azaltır. Kurutmadan önce Kurutmadan sonra Taşkın sınırı Su yüzeyi Antalya da su taşkını 2015 Suyun derinliği Su yatağı Sulak alanlar, yeraltı suyunu besler, taban suyunu dengeler, Dalga Hızı ve Erozyonu Engelleme Doğal koşullarda sulak alanlar, kıyı erozyonunu engelleyici bir işleve sahiptir. Sulak alanlardaki bitki kökleri toprağı tutmakta, ayrıca dalga hareketini ve akış hızını yavaşlatarak kıyı erozyonunu engellemekte ve nehir kenarlarının ve kıyıların stabilizasyonuna yardım etmektedirler (Anonim, 2005). Kurutmadan önce Kurutmadan sonra Sakarya Karasu da kıyı erozyonu Kurutmadan sonra Sulak alanlar sediment depolama, azot ve fosforu sistemden uzaklaştırma ve inorganik formdaki besin elementlerini, organik forma dönüştürme gibi çok önemli birçok biyojeokimyasal özelliklere sahiptirler. Bu özelliklerinden kaynaklanan birçok işlevlerinden dolayı sulak alanlar, havza sistemi içerisinde, havza hidrolojisi ve su kalitesi üzerinde önemli rol oynamaktadır (Korkanç,2004). Su Kalitesi Üzerine Etkileri: Sulak alanların su ve karalar arasında olmasından dolayı su filtresi görevi görmektedirler. Kirletici besin maddelerini ve sediment tutma özelliğine sahiptirler. Şekil.1.5. Sulak alan gösterimi 47 8

9 Tuzluluğu önler.kıyı çizgisinin korunmasını sağlar, Tuzlu deniz suyunun iç kesimlere girişini önler. 49 Küresel Döngüler ve Mikroklima Üzerindeki Etkileri Yeryüzündeki sulak alanlar organik topraklarda ve turbalarda önemli miktarda karbon biriktiren ve toplayan rezervuarlardır. Sulak alanların hidrolojik ve enerji transfer etme nitelikleri, özellikle yağış miktarı ve sıcaklık olmak üzere, mikroklimatik koşulları dengelemektedir. Bu ise, doğal kaynaklara ve tarıma bağlı aktiviteleri etkilemekte ve ekosistemler arasındaki dengeyi sağlamaktadır (Kence, 2005). Sulakalanlar, bulundukları yörenin iklimini yumuşatırlar (Bulut oluşumu, yağış, solar radyasyon ve buharlaşma üzerinde etkilidirler. Ocak ayı ortalamaları; Erzurum da - 8 Kars ta - 11 Ağrı da -10 Van da -3 Sulakalanlar küresel boyutta iklim değişikliğini kontrol ederler. Dünyadaki karbonun %40 ını sulakalanlar tarafından depolanmaktadır. Özellikle turbalık ve ormanlık sulakalanlar karbon emicileri olarak çok büyük öneme sahiptir. Yeryüzünün %3 lük bölümünü oluşturmalarına rağmen, topraktaki karbonun %25 lik bölümünü muhafaza ederler. Sulakalanların kurutulmasıyla depolanan karbon açığa çıkmakta ve atmosfere karışmaktadır. Sulakalanlar tarafından depolanan karbondioksitin açığa çıkması küresel ısınmayı %60 oranında artıracaktır. Gözcü İklim değişikliği ve sulakalanlar Düzenleyici

10 Yutak girdi>> çıktı Kaynak girdi<<çıktı Değiştirici 55 Sediment Depolama Akarsularla taşınan sediment genellikle besin maddeleri, pestisid ve ağır metalleri de beraberinde taşıdığı için, sulak alanların korunmasıyla içme sularının kirlenmesi önlenir (Anonim, 2005). Sulakalanlar, Tropikal ormanlarla birlikte yeryüzünün en fazla biyolojik üretim yapan ekosistemleridir. Biyolojik ve genetik çeşitliliği arttırırlar. Sulak alanların sediment depolama işlevi Vjejetasyon topluluğu Kuru madde olarak fotosentezle bağlanan organik madde miktarı (gr/m²/gün) Tropikal ormanlar 20 Sulakalanlar 20 Ilıman kuşak ormanları 12,9 Tarım alanları 6,5 Çayırlar 6 Kaynak: Korkanç (2004 : 10) Çöller 0,001 Sulak alanların önemli bir rolü de, gelişme mevsiminde suların yavaş aktığı dönemde besinlerin toplanmasını sağlamasıdır. Bu besin maddeleri, su içi canlılarının büyümesini sağladığı gibi, çevredeki yaban hayatının ve tarımsal ürünlerin gelişimine katkıda bulunmaktadır. Suyun hızlı aktığı dönemlerde ise sulak alanlar bir kaynak görevi görmektedir. Bu döngü alglerin büyümesi, balık üretimi, suyun kalitesi ve aşağı havza kesimlerindeki ekosistemlerin yenilenme süreci açısından oldukça önemlidir. Sulak alanlar, fazla miktardaki besinin ötrifikasyona neden olabileceği zamanlarda, besin miktarını azaltmakta, ötrifikasyonun gerçekleşme şansının az olduğu mevsimlerde ise besinlerin serbest bırakılmasını sağlamaktadır (Dugan, 1990). Sulakalanlar, tortu ve zehirli maddeleri alıkoyarak; cıva, bakır, kalsiyum, kalay ve manganez, iyonlarını bünyelerinde depolayarak; organik maddeleri tüketerek ve ayrıştırarak zararsız hale getirirler. Newyork ta yapay sulakalanlarla sağlanan arıtmanın bedeli 3.8 milyar Dolarlık (arıtma tesisi) yatırımıdır. ENDÜSTRİYEL ATIKLAR EVSEL ATIKLAR TARIMSAL ATIKLAR BİTKİ TARAFINDAN KULLANILMA-EMİLME ÇÖKELME VE TUTULMA ARITILMIŞ SU Çorum Arpacık da alabalık çiftliği ve yaban hayvanı 10

11 Evsel Atık Su Yapay Sulak Alanı Doğal Arıtma Tesisi KULLANIM DIŞI DEĞERLERİ Varoluş değeri Sulak alanlar, verimlilik bakımından tropikal ormanlara rakip konumundadırlar (Anonim, 2005). Sulak alanlar, birçok bitki ve hayvan habitatı için uygundurlar. Sulak alanların işlev ve değerlerinin anlaşılmasında etkili olan etmenlerin başında fazla sayıda hayvan ve bitki türüne yaşama ve üreme ortamı sağlaması gelmektedir

12 Sulak alanlar, pek çok kuş türünün yanı sıra, çok sayıda tatlı ve tuzlu su balığının da yaşam döngüsünde önemli bir yer tutmaktadır. Birçok kuş türü, hem göçleri sırasında dinlenme ve barınma yeri olarak hem de yırtıcılardan korunmak için sulak alanlardan faydalanmaktadır. Çoğu sulak alan balıklar için yumurtlama, barınma ve avlanmadan korunma ortamı olarak hizmet etmektedir (Koohafkan, 2005). 67 Miras değeri Sulakalanlar ulusal ve uluslararası bakımdan arkeolojik,kültürel, dini, tarihi ve sosyal açıdan da önemlidir. Yapılan önçalışmalarda elde edilen sonuçlara göre 603 Ramsar alanının %30 u arkeolojik, tarihi, dini, mitolojik ve kültürel olarak ulusal yada uluslararası öneme sahiptir. Stavns Fjord Ramsar alanı (Danimarka) bronz çağından kalma arkeolojik kalıntılara rastlanmıştır. Titicaca gölünde tarih öncesi dönemlere ait bir İnka tapınağı bulunmuştur. Eflatunpınar, Konya ilinin Beyşehir ilçesi sınırları içerisinde, iki doğal su kaynağının yeryüzüne çıktığı bir alana yerleşmiş, Beyşehir Gölü'ne yaklaşık on kilometre mesafede, MÖ 1300 yıllarına tarihlendirilen Geç Hitit kalıntılarının ve orijinal halini muhafaza eden üç anıtın bulunduğu bir höyüktür. Tarihi Antik Yunan filozofu Eflatun'dan 1000 yıl öncesine dayanmakla birlikte, halk arasında bu şekilde adlandırılagelmiştir. Eflatunpınar Anıtı, Beyşehir, Konya

13 Kullanıcılar Tarım The users and uses of river Su alımı basins Endüstri Kullanım Taşkınları önler Su depolama Bu Yüzden. Sulak alan kaynaklarımızı akılcı kullanmalıyız. Rekreasyon Ulaşım Sulak alan yönetim planları yapmalıyız!!! Evsel Turizm amaçlı Sucul ekosistemler Kaynaklar 1-Anonim, Discover Wetlands-A Curriculum Guide, Part B, Publication Number:88-16b. 2-Anonim, Tip of the Mitt Watershed Council, Wetland Functions. ( tarihli tarama sonucu). 3-DPT, Su Havzalari ve Yonetimi Ozel komisyon Raporu. DPT Sekizinci Bes Yillik Kalkinma Plani ( ). Ankara. 4-Harmancığlu vd., (2002: 11). Entegre Su Kaynakları Yönetimi. Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi, (419): Kence, M., The Conservation of Wetlands, 6-Koohafkan, P.,2005. Use of Agro-ecological Zones and Resource Management Domains For Sustainable Management of African Wetlands, Resource Papers Presented at the Consultation, 7- Mitsch, W.J., Gosselink, J.G., Wetlands, Third ed. Wiley, New York. 8-Özkaldı, A. (2013). Su Kaynaklarının sektörel ve münferit kullanımlara tahsisi [Elektronik Sürüm]. Ankara: Orman ve Su İşleri Bakanlığı. %2Fwww.dsi.gov.tr%2Fdocs%2Fgenel-mudur-konusmalar%2Fuluslararas%25C4%25B1-su-tahsis- %25C3%25A7al%25C4%25B1%25C5%259Ftay%25C4%25B1-genelm%25C3%25BCd%25C3%25BCr%25C3%25BCm%25C3%25BCz%25C3%25BCnsunumu.pptx%3Fsfvrsn%3D2&ei=E6IBVZKOCsSfyAPCt4K4DA&usg=AFQjCNEBWVUaLfV_2H6_vR6_7R_IOh30Zg&sig2=s gnahfc-bw2ogzf0azapgg&bvm=bv ,d.bgq&cad=rja 9-Williams, M., Understanding Wetlands, In: M.Williams (Ed), Wetlands a Threatened Landscape, The Intitute of British Geographers, Blackwell Publishers, Oxford, UK. Tarihte sulakalan toplumları Sanat ve inançta sulakalan Tarihte sulakalanlar İnsanlık tarihi sulakalanlarla yakından ilişkilidir İnsanın evrimi Afrika da gölller yakın ilişkilidir Rift Vadisinde Turkana Gölü kenarında yerleştiği bilinmektedir 13

14 Eski Büyük Medeniyetler ve Sulakalan Sulak alan Toplumları Mısırlılar, Sümerler, İnka ve Astekler sulakalanlarla içiçe yaşamışlardır Geçmişden günümüze çok sayıda toplum sulakalan içinde veya kenarında yaşayıp sulakalan ekosisteminin mevsimselliği ile değişim gösterir Gelişmiş su taşım sistemi kullanarak suyu etkin kullanmışlardır Sulakalanları kurutmadan tarım yapabilmişlerdir M.S 7.YY Arjantin M.Ö 3800 İngiltere Sulakalanda Sebze Bahçesi, Meksiko aztekler Tarım alanları Science, 1971, vol:174 Yükseltilmiş platformlarda yılda 4 defa ürün Fide ekimi Ürün ekimi (ÜE) Sulakalanda mevsimsel su seviyesi değişimine göre tarım ve balıkçılıkla yaşayan Güney Fransalı ortaçağ toplumu (Moss, 1998) ergin sazan ÜE Yavru sazan Toprak sürülüyor ekim hasat Su seviyesi ÜE ÜE ÜE ÜE ÜE ÜE La Dombe, Fransa 14

15 Camargue, Güney Fransa Günümüzde Sulak alan Toplumları 60,000 Çinli Weishan sulakalanında Turba çıkaran, İrlandalılar Amerikan Yerlileri, Pirinç tarımı Cajun, Luisina Nijer Deltası Flipinler deki 2000 yıllık Pirinç tarlaları Sulakalan Arapları, Irak Anadolu Sulakalanları ve insan: İgne ada inek resimler, Islak Çayırlarda ve sulakalanda hayvan otlama ve saz kesimi 15

16 Sulakalan ve Sanat 91 Sulakalan ve İnanç Donna Martin Donna Martin Kuzey Hindistan da Tanrı Krishna inancına göre Kundu denen göller kutsaldır Yağmur suyunu depolar, sel baskınını önler, sulama suyu sağlar Son zamanlarda kunduların önemsenmemesi su, sel baskını gibi problemleri beraberinde getirmiştir Arap Yarım adasında sualakalanlar ve su kutsaldır himas 11. yy dan bu yana islami yasalarla korunur Bütün canlıların tatlısuya ihtiyacı vardır bu nedenle tatlısu kaynaklarında yapılaşma ve kötü kullanım yasaktır 1660 larda çok fazla himas yok edildi fakat şimdilerde aynı yasalar tekrar aktive edilmekte Sa d abdest alırken Hz. Peygamber (SAV) çıkageldi. Onun çok su kullanarak abdest aldığını görünce: Bu israf da ne? diye müdahale etti. Sa d ın: Abdestte israf olur mu? diye sorması üzerine Resulullah (SAV) şu açıklamayı yaptı: Evet, akmakta olan bir nehir kenarında olsanız da Kaynak:Ahmed b. Hanbel, Müsned, II. Kur an ve Sünnet in suyun hayatın temeli olduğu vurgulanır. İilgili vurgular Müslümanların mevcut su kaynaklarının en güzel şekilde korunması; bu kaynakları kirletecek ve suyun temizliğini ve temel niteliklerini bozacak her tür tutum ve eylemin engellenmesi.,savurganlıktan kaçınılmasını öğütler. Müslüman toplumların tarihleri incelendiğinde, Müslümanların tabiatla ve tabiattaki canlılarla uyum içinde yaşadıkları görülür. Kaynak: Dr.İbrahim Özdemir Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 16

17 20. yy. Sulakalan sevgisi Yaşam hala sulak alanlara bağlı devam etmektedir 1 milyar kişinin balık temel protein kaynağıdır 2/3 yaşam evrelerininin bir döneminde kıyı sulakalanları kullanır 3 Milyar kişi beslenmesinde pirinç temelini oluşturur Ereğli sazlıkları Akgöl, 2000 Endüstrileşmiş Toplumlar Sulakanaları özellikle son 50 yılda hızla zarar verdiler veya tamamen kuruttular ve çevre bilincinin uyanmasıyla sulakalanlarla ilgili kurtarma ve halkı bilinçlendirme çalışmaları başlatıldı