T. C. MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ BUCAK HİKMET TOLUNAY MESLEK YÜKSEKOKULU

Transkript

1 T. C. MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ BUCAK HİKMET TOLUNAY MESLEK YÜKSEKOKULU BURDUR İLİNİN TURİZM POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE REKABET ANALİZİ PROJESİ SONUÇ RAPORU Burdur, Haziran 2012

2 T. C. MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ BUCAK HİKMET TOLUNAY MESLEK YÜKSEKOKULU BURDUR İLİNİN TURİZM POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE REKABET ANALİZİ PROJESİ SONUÇ RAPORU Burdur, Haziran 2012 Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı 2011 Yılı Doğrudan Faaliyet Destek Programı kapsamında hazırlanan bu yayının içeriği Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı ve/veya Kalkınma Bakanlığı nın görüşlerini yansıtmamakta olup, içerik ile ilgili tek sorumluluk Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bucak Hikmet Tolunay Meslek Yüksekokulu na aittir.

3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... 1 Şekiller Dizini... 4 Tablolar Dizini... 4 PROJE EKİBİ... 5 YÖNETİCİ ÖZETİ Giriş Araştırma Metodolojisi Araştırmanın Amacı ve Kapsamı Araştırmanın Veri Toplama Yöntemleri Araştırmada Kullanılan Birincil Veri Toplama Yöntemleri Görüşme Saha Gözlemleri Katılımlı Gözlem Odak Grup Toplantıları Anket Tekniği Araştırmada Kullanılan İkincil Veri Toplama Yöntemleri Araştırma Sahasının Tanımlayıcı Bilgileri Burdur İli Coğrafi Konum İlin Tarihsel Gelişimi Burdur un İlçeleri Ağlasun Altınyayla Bucak Çavdır Çeltikçi

4 Gölhisar Karamanlı Kemer Tefenni Yeşilova Burdur İli Turizm Potansiyelinin Genel Olarak Değerlendirilmesi Burdur İlinde Gerçekleştirilebilecek Eko Turizm Türlerine Yönelik Bulgular Av Turizmi Kuş Gözlemciliği (Ornitoloji) Dağ Turizmi Yayla Turizmi Mağara Turizmi İpek Yolu Turizmi Tarım ve Çiftlik Turizmi Doğa yürüyüşleri (Trekking) Kış Turizmi Yamaç Paraşütü Kültür Turizmi Sportif Olta Balıkçılığı Sualtı Dalış Turizmi Bisiklet Turizmi Kamp ve Karavan Turizmi Gençlik Turizmi Oryantiring (Orienteering) Turizmi Belirlenen Eko Turizm Türlerine Yönelik Mevcut Durum Turizm İşletmelerine ve İnsan Kaynaklarına Yönelik Mevcut Durum

5 4.4. Bölgede Yaşayanların Tutumlarına İlişkin Bulgular Araştırmanın Amacı, Yöntemi ve Örneklemi Katılımcıların Demografik Özelliklerine İlişkin Bulgular Katılımcıların Tutum Ortalamalarına İlişkin Tanımlayıcı Bulgular Katılımcıların Turizmin Gelişmesi Yönündeki Engellere İlişkin Tutum Ortalamaları Katılımcıların Turizme ve Turizmin Gelişmesine İlişkin Tutum Ortalamaları Burdur İli Turizm Sektörü SWOT (GZFT) Analizi Sonuç ve Öneriler EKLER

6 Şekiller Dizini Şekil 1. Burdur İli'nin Coğrafi Konumu Şekil 2. Burdur İli Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası Şekil 3. Burdur İli Turizm Haritası Tablolar Dizini Tablo 1. Burdur İli Eko Turizm Türlerine Yönelik Mevcut Durum Tablosu Tablo 2. Eko Turizm Çerçevesinden Burdur İli Turizm Değerleri Tablo 3. Katılımcıların Turizmin Gelişmesi Yönündeki Engellere İlişkin Tutum Ortalamaları Tablo 4. Katılımcıların Turizme ve Turizmin Gelişmesine İlişkin Tutum Ortalamaları

7 PROJE EKİBİ Proje İdari ve Destek Ekibi Yrd. Doç. Dr. Selahattin KANTEN (Proje Koordinatörü) Yrd. Doç. Dr. Yıldırım ATAYETER (Proje Koordinatör Yardımcısı) Arş. Gör. Osman KOYUNCU Öğr. Gör. Pelin KANTEN Öğr. Gör. Kahraman KÖKTÜRK Proje Teknik Ekibi Doç. Dr. Zafer GÖLEN Yrd. Doç. Dr. Mustafa ŞEVİK Seyit Gazi KARABAĞ 5

8 YÖNETİCİ ÖZETİ Türk Turizmi, küresel rekabet ortamında Avrupalı rakiplerine yönelik yeni rekabet stratejileri geliştirme uğraşı içerisindedir. Son çeyrek yüzyılda, denizgüneş-kum turizmine yönelik uluslar arası kitlesel hareketlerin Akdeniz çanağındaki en önemli destinasyonlarından biri haline gelen Türkiye, yakın gelecekte rekabet gücünü daha da artırmak için proaktif adımlar atmak durumundadır. Türkiye nin bu yöndeki çabalarından bir tanesi; atıl halde bekleyen mevcut potansiyel kaynaklarının pazarlanabilir hale getirilmesidir. Bu bağlamda, çekim öğelerine sahip bölge ve yörelerin alternatif turizm potansiyelleri ile rekabet durumlarının ortaya konularak turizm planlamalarının gerçekleştirilmesi önem taşımaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı nın; Türkiye Turizm Stratejisi 2023 çalışmasına göre Burdur ili, VI. Göller Bölgesi Eko Turizm Gelişim Bölgesi içerisinde yer almaktadır. Bu çerçevede; Burdur ilinin sahip olduğu turizm potansiyelinin belirlenmesi ve rekabet durumunun analiz edilmesi amacıyla gerçekleştirilen çalışmanın sonucunda kanımızca önemli bulgular elde edilmiştir. Burdur ili bölge sınırları içerisinde kalan araştırma sahası genelinde; turizme konu olabilecek doğal, kültürel, arkeolojik, iktisadi, beşeri, altyapı vb. kaynaklar, stratejik bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Buna göre, Burdur ili genelinde 17 eko turizm türünün gerçekleşmesine yönelik önemli düzeyde potansiyelin bulunduğu belirlenmiştir. Gerçekleşme potansiyeli bulunan turizm türlerine yönelik mevcut durum ise söz konusu potansiyelin etkili bir biçimde kullanılmadığı yönündedir. İlin mevcut turizm potansiyeline, turizm hareketlerine ve ileriye yönelik stratejilerin belirlenmesine uygunluğu açısından, rekabet analizinin gerçekleştirilmesinde SWOT (GZFT) tekniği kullanılmıştır. Proje sonuçlarının, tüm paydaşlara stratejik açılımlar sunması proje ekibindeki araştırmacıların en önemli temennisidir. Saygılarımla, Yrd. Doç. Dr. Selahattin KANTEN Proje Koordinatörü 6

9 1. Giriş Türkiye, 1980 lerin başında 2 milyon turist ağırlayan bir ülke konumunda iken başlatılan turizm seferberliği ve planlamalar neticesinde altyapısını hızlı bir şekilde oluşturmaya başlamış; kitle turizmine geçişle birlikte dünya turizm 1. ligindeki ilk 10 ülkeden birisi olacağının sinyalleri vermeye başlamıştır. Günümüze gelindiğinde, Türkiye 31.5 milyon gelen turist sayısı (2011 verilerine göre) ile Akdeniz Çanağında Fransa, İspanya ve İtalya dan sonra 4. sıradadır. Dünya 1. turizm liginde gelen turist sayısı bakımından 7. sırada iken; turizm gelirleri bakımından ise 11. sıradadır. Bununla birlikte, teknolojik, sosyal, politik, demografik, kültürel faktörlerin yarattığı hızlı değişimler, tüketicilerin tercihlerinde önemli dönüşümleri beraberinde getirmektedir. Tüketicilerin günden güne daha bilgili, deneyimli, sosyal ve sofistike hale gelmeleri yoğun rekabeti daha da arttırmaktadır. Türkiye nin özellikle Akdeniz çanağındaki rakipleriyle olan rekabeti her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Türk Turizminin kitle turizmi temelinde şekillenen ve her şey dahil sistem dahilinde Avrupa ya göre daha ucuz fiyat politikası izleyerek rekabet ettiği rakiplerinden farklılaşması, önümüzdeki yıllar için stratejik önem taşımaktadır. Çünkü, Türkiye dünyada turizm kapasitesini artıran ülkelerden birisi olmasına rağmen, mevcut durumu potansiyelinin oldukça altında olduğunu göstermektedir. Bunun sağlanabilmesi elbette, Türkiye nin tüm kaynaklarının etkili bir biçimde değerlendirilmesine ve alternatif turizm ürünlerinin başarılı bir biçimde uluslar arası pazara sunulmasına bağlıdır. Bu noktada, Türkiye nin turizm açısından önemli kaynaklara ve zenginliklere sahip bölgelerinin potansiyellerinin değerlendirilmesi ve stratejik planlamaların gerçekleştirilmesi önem arz etmektedir. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının 2011 yılı doğrudan faaliyet programı çerçevesinde desteklenen bu proje, Teke Yöresi olarak adlandırılan; Batı Akdeniz Bölgesi nin kültür başkenti olan Burdur ilinin, turizm potansiyelini stratejik bir bakış açısıyla değerlendirmeyi ve rekabet analizini gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. 7

10 2. Araştırma Metodolojisi 2.1. Araştırmanın Amacı ve Kapsamı Araştırmanın temel amacı; Burdur ilinin turizm potansiyelinin değerlendirilmesi ve rekabet analizinin gerçekleştirilmesidir. Proje sonucunun Burdur ilinin stratejik plan çalışmaları için rehber niteliği oluşturması amaçlanmıştır. Genel amaç doğrultusunda hedeflenen özel amaçlar aşağıdaki gibidir: Burdur İlinin turizme konu olacak doğal ve kültürel kaynaklarının değerlendirilmesi Kültür ve Turizm Bakanlığı nın Türkiye Turizm Stratejisi (2023) doğrultusunda Burdur ili Eko-Turizm faaliyetleri kapsamına giren alternatif turizm türlerini belirlenmesi. Burdur ilinin turizm çeşitlendirmesini ve turistik ürünlerini tanımlamak ve geliştirilmesi için öneriler sunmak. Burdur ilinin turizm makro stratejik planını geliştirecek olan ilgili kurumlara (valilik, belediye vb.) bilimsel veri üretmek. Burdur ilinin uluslar arası turizm hareketlerine etkili bir şekilde katılabilmesi için gerekli olan statik ve dinamik unsurları belirlemek ve öneriler sunmak. Araştırmanın temel ve özel amaçları doğrultusunda, Burdur ili bölge sınırları içerisinde kalan araştırma sahası genelinde; turizme konu olabilecek doğal, kültürel, arkeolojik, iktisadi, beşeri vb. kaynakların stratejik bakış açısıyla değerlendirilmesi ve bölgenin rekabet analizinin gerçekleştirilmesi araştırmanın kapsamını oluşturmaktadır. Araştırma kapsamı çerçevesinde, öncelikle il genelinde gerçekleşme potansiyeli bulunan turizm türleri belirlenmiş ve bunlara ilişkin mevcut durum çeşitli faktörler ışığında değerlendirilmiştir. Sonrasında, ilin mevcut turizm potansiyeli ve yapısı açısından ve de ilerideki çalışmalar için stratejik seçeneklerin belirlenmesine uygunluğu açısından, rekabet analizinin gerçekleştirilmesine yönelik SWOT (GZFT) tekniği kullanılmıştır. 8

11 2.2. Araştırmanın Veri Toplama Yöntemleri Araştırmanın amaçları ve kapsamı, proje çalışması süresince farklı araştırma tekniklerinin uygulanmasını zorunlu kılmıştır. Araştırmada çeşitli niteliksel (kalitatif) ve niceliksel (kantitatif) yöntemler kullanılarak geçerli ve güvenilir verilerin elde edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ihtiyaç duyulan veriler ikincil ve birincil kaynaklardan elde edilmiştir. Araştırma verilerinin elde edilmesinde kullanılan araştırma teknikleri aşağıda verilmiştir Araştırmada Kullanılan Birincil Veri Toplama Yöntemleri Görüşme Görüşme, önceden belirlenmiş amaçlara yönelik gerçekleştirilen ve karşıdakine/lerine soru/sorular sorma yoluyla yanıtlar alınan, karşılıklı bilgi paylaşımına ve etkileşime dayanan bir iletişim sürecidir. Görüşme sürecini, sohbet olmaktan farklı kılan; önceden belirlenmiş amaçlar doğrultusunda planlı bir veri toplama çabası olmasıdır. Görüşmede amaç planlanan somut verileri (istatistiksel dokümanlar, raporlar, kataloglar, planlar vb.) elde etmektir. Bu doğrultuda, Proje süresince gerekli bilgi ve verilerin elde edilmesi amacıyla proje koordinatörünün belirlediği görüşme takvimine göre Burdur il ve ilçe merkezlerinde kamu kurum ve kuruluşlarının idarecileri, bölgede yaşayanlar, sektör temsilcileri, sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri vb. paydaşlarla yüzyüze yarı-yapılandırılmış ve yapılandırılmamış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerde proje kapsamındaki birçok sürecin (planlama, yürütme, veri toplama vb.) detaylarına ilişkin belirli veriler elde edilmiş ve bilgi alış verişinde bulunulmuştur. 9

12 Saha Gözlemleri Araştırmada saha gözlem çalışmaları, ziyaret edilecek il ve ilçe merkezlerinin idari amirleri ile birlikte planlanmıştır. Saha gözlemleri proje ekibindeki araştırmacıların yanı sıra ilgili yörenin yerel temsilcilerinin katılımları ile gerçekleştirilmiştir. Saha gözlem çalışmaları kapsamında, Burdur ili ve ilçelerinin turizm potansiyelinin değerlendirilebilmesi açısından önem arz eden; doğal, kültürel, arkeolojik zenginlikler ile mevcut turizm altyapı unsurları da (konaklama işletmeleri, yiyecek-içecek işletmeleri, ulaşım imkanları, rekreasyon imkanları vb. ) yerinde incelenmiştir. 10

13 Katılımlı Gözlem Katılımlı gözlem çalışmaları kapsamında proje ekibinden araştırmacılar il ve ilçe merkezlerindeki belirli otellerde ve lokantalarda bir müşteri gibi turistik hizmetleri kullanmışlar; kendilerine sunulan hizmetin kalitesini farklı kriterler çerçevesinde değerlendirmişlerdir. 11

14 Odak Grup Toplantıları Odak grup görüşmeleri, rahat bir ortamda katılımcıların belirli bir konuya ilişkin düşüncelerini, algılarını ve tepkilerini öğrenmek amacıyla planlanmış tartışmalar olarak tanımlanabilir. Odak grup toplantıları, toplam 90 gün olan proje takvimi süresinin ilk 40 günü içerisinden tamamlanmıştır. Burdur il ve ilçe merkezlerinde gerçekleştirilen odak grup toplantılarına her kesimden üst düzeyde (kaymakamlar, il özel idaresi üyeleri, belediye başkanları, sanayi ve ticaret odaları, esnaf odaları ve sivil toplum kuruluşları yöneticileri, iş adamları, akademisyenler, gazeteciler, araştırmacılar vb.) katılım gerçekleşmiştir Anket Tekniği Turizme konu olan kaynaklarda; bölgede yaşayan yerel halkın, o bölgenin turistik ürününün anahtar unsuru olduğu kabul edilmektedir. Bununla birlikte turizmin yerel halk üzerinde olumlu ve olumsuz etkilerinin bulunduğu da bir gerçektir. Yerel halkın turizm algılamasının ve tutumunun bölgenin turizm 12

15 gelişimini desteklemediği durumlarda, bölge turizminin gelişimine yönelik gerçekleştirilen planlama ve çalışmaların uygulamada başarısız veya etkisiz olacağını söylemek hatalı olmayacaktır. Araştırmada, Burdur il merkezinde ve 4 ilçede (Ağlasun, Bucak, Gölhisar, Yeşilova) yaşayan halkın Burdur turizmine yönelik sahip oldukları algıları ve tutumları belirlemek amacıyla anket tekniği kullanılmıştır. Bu doğrultuda, geliştirilen anket formunda 29 ifadeye yer verilmiştir. İfadelerin yanıtları için beş aralıklı Likert tipi metrik ifade (1-kesinlikle katılmıyorum,..., 5- kesinlikle katılıyorum) kullanılmıştır. Anket formunda ayrıca, katılımcıların demografik özelliklerini belirlemeye yönelik 6 adet soru bulunmaktadır Araştırmada Kullanılan İkincil Veri Toplama Yöntemleri Araştırmada ikincil veri toplama tekniği kapsamında; Burdur ilinin turizm kaynakları ve değerleri ile ilgili ikincil kaynaklar (dergiler, raporlar, bilimsel yayınlar, kitaplar, broşürler vb.) ile Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu, Burdur İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi verileri incelenmiştir. 3. Araştırma Sahasının Tanımlayıcı Bilgileri 3.1. Burdur İli Coğrafi Konum Burdur ili, Akdeniz Bölgesi nin göller yöresi adı verilen, Akdeniz Bölgesi nden Ege ve Orta Anadolu Bölgelerine geçiş alanında yer almaktadır. Burdur, güneyde Antalya, batıda Denizli, güneybatıda Muğla, doğu ve kuzeyde Isparta ve Afyon illeri ile çevrilidir. İl topraklarının büyüklüğü 6887 km² dir. İlde, merkez ilçe ile birlikte 11 ilçe vardır. Merkez ilçeden sonra gelen en büyük ilçe merkezi Bucak tır. Burdur ili bütünü ile engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Değişik rakımlı dağ ve tepeler yanında, ova ve vadi karakteristiğindeki düzlükler, çeşitli büyüklükteki göller ilin doğa yapısını belirlemektedir. 13

16 Şekil 1. Burdur İli'nin Coğrafi Konumu 3.2. İlin Tarihsel Gelişimi Anadolu nun Akdeniz bölgesinin güneybatısında yer alan Burdur, Ön Asya nın Prehistorik çağlardan bu yana önemli bir yerleşim alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Burdur un Neolitik Çağa kadar inen (M.Ö Seramiksiz Neolitik), zengin tarihi içinde birçok eski yerleşimler bulunmaktadır. Bugüne kadar yapılan arkeolojik kazılar ve araştırmalar bu uzun süren zaman dilimi içindeki çeşitli uygarlıklara ait kalıntıları tespit etmişlerdir. Akdeniz Bölgesinin güneybatısında bulunan Burdur ili antik dönemlerde Pisidia coğrafi bölgesi içinde yer almıştır. Bu antik coğrafya doğuda İkonia ve İsauria, batıda Karia ve Lykia güneyde Pamphylia ve kuzeyde Frygia ile çevrili büyükçe bir bölgedir. Bugünkü Burdur merkez ilçenin yerleştiği yer itibariyle Prehistorik çağlardan günümüze gelen İstasyon Höyük ( Burdur Höyük) yakınlarındaki yerleşim yerinin antik çağlarda Polidoreion yerleşmesinin adı olduğu bilinmektedir. 14

17 Burdur ili Neolitik çağa kadar inen tarihi ile çeşitli yerleşimlere sahne olmuş bir kültür şehridir. Hacılar köyünde yapılan kazılardaki bulgular, M.Ö yıllarına ait Neolitik kültürün bütün ayrıntılarını ortaya çıkarmıştır. Hacılar, Konya Çatalhöyük ile birlikte Anadolu da bugüne kadar araştırılan yerleşim yerlerinden en eski kültürü ihtiva edenleridir. M.Ö Yıllarını kapsayan Kalkolitik çağa ait Burdur daki yerleşimin izleri Hacılar, Kuruçay, Gebrem ve Burdur höyüklerinde bulunmuştur. Hacılar, çağdaşlarının çok ötesinde bir teknikle ve güzellikle yaptığı çanak-çömleği ile dünya arkeoloji literatüründe haklı bir şöhrete sahiptir. M.Ö yılları arasındaki Eski Tunç Çağına ait yerleşim yerleri arasında ise Yazı ve Yarıköy, Çamur Höyük, Hasanpaşa, Harmankaya höyükleri sayılabilir. Burdur, antik çağlarda bugünkü sınırları ile Isparta ve Antalya illerini de içine alan antik Pisidia bölgesinde kalmaktadır. Bölge M.Ö yıllarında Arzava Konfederasyonunun siyasi merkezi olmuştur. M.Ö. 8. yüzyıldan itibaren bölge, sırasıyla Friglerin, Lidyalıların, Perslerin ve M.Ö. 333 te Büyük İskender in egemenliğine geçer. Kısa bir süre sonra ise Bergama Krallığına ve sonra da Roma İmparatorluğu na bağlanır. M.S. 395 yılında Doğu Roma Bizans idaresine giren Burdur yöresinde, 11. yüzyıl sonlarından itibaren Türk hakimiyeti başlar Burdur un İlçeleri Ağlasun Ağlasun, Akdeniz Bölgesi'nin Göller yöresindeki Batı Torosların iç kısımları üzerinde bulunan 2276 metre yüksekliğindeki Akdağ'ın güney yamaçlarına kurulmuştur. Adını Sagalassos tan alan Ağlasun, antik Pisidia nın ortasında tarihsel yerini alır. Batısında Burdur, kuzeyinde Isparta illeri ile çevrilidir. son 20 yıldır yapılan araştırmalar ve kazılar sonucunda önemli bir konum kazanan Sagalassos gün geçtikçe ilgi ile izlenmektedir yılından buyan Burdur İli, Ağlasun İlçesinin 7 km. kuzeyinde Torasların bir kolu olan 1950 metre yüksekliğindeki Ağlasun Dağlarının 1450 ile 1700 metreleri arasında bulunan Sagalassos Antik Kentinde arkeolojik çalışmalar devam etmektedir. Sagalassos un yakın çevresinde insanlığın ilk yerleşim izleri yıl öncesine kadar varmaktadır. İlk tarımsal faaliyetlerin zamanımızdan 8 bin yıl önce 15

18 başladığı bilinmektedir. Bölge adını 4 bin yıl önce buraya yerleşen Pisidia lılardan almaktadır Altınyayla Altınyayla (Dirmil) ilçesi, uzun yıllar Gölhisar ilçesine bağlı bir bucak merkezi iken 1990 yılında ilçe merkezi olmuştur. Fethiye Denizli yolu üzerinde şirin bir ilçedir. İlçenin 6 km. güney batısında önemli bir Likya kenti olan Balboura antik kenti bulunur. Balboura en yüksek yerde kurulmuş Likya kentidir. Kırkpınar yağlı güreşlerinden sonra yapılan Dirmil yağlı güreşleri geleneksel bir hale gelmiştir Bucak Akdeniz Bölgesinin Antalya bölümünde yer alan Bucak, Burdur iline bağlı çevresinin en büyük ve gelişmiş ilçesidir. Burdur Antalya karayolu üzerinde yer alan ilçe merkezinin Burdur a uzaklığı 44 km, Antalya ya olan uzaklığı ise 80 km. dir. İlçenin Çamlık Beldesi sınırları içerisinde Aksu (KESTOS) vadisinde etrafı uçurum olan hakim bir tepe üzerinde Pisidialıların kurduğu antik bir kent olan Kremna bulunmaktadır. Günümüzde Kremna daki varlıklar, Roma dönemine aittir. Bucak ilçesinde ayrıca Roma şehirleri olan Kodrula (Kestel köyü), Sia (Karaot köyü), Milias (Kocaaliler köyü) antik kentleri bulunmaktadır. Bucak ta ayrıca, Türk-İslam devrine ait önemli kültür varlıkları bulunmaktadır. Anadolu Selçuklu Devleti döneminde, Antalya-Isparta-Konya kervanlarının durak noktaları olan Susuz han ve İncir han kervansarayları Bucak ilçesindedir Çavdır Çavdır ilçesi uzun yıllar Gölhisar ilçesine bağlı bir bucak merkez iken 1990 yılında ilçe merkezi olmuştur. İlçenin doğusunda Antalya; Batısında Gölhisar ve Altınyayla; kuzeyinde Tefenni; güneyinde Muğla bulunmaktadır. Çavdır ilçesi, Antalya-Fethiye ve Denizli yol kavşağında bulunmaktadır. Çavdır ilçesinde Kozağaç Yaylası yayla turizmi açısından önemli bir potansiyele sahiptir. 16

19 Çeltikçi Çeltikçi, Burdur-Antalya karayolu üzerinde kurulu olan küçük ve şirin bir ilçedir. İlçe, Burdur ilinin en önemli sebze ve meyve yetiştiren ilçesidir. Bunun dışında süt besiciliği de önemli bir yer tutmaktadır. Halk arasında Çeltikçi ovasının Sultan II. Abdülhamit Han ın çiftliği olduğu söylenmektedir Gölhisar Gölhisar ilçesi, Bucak tan sonra Burdur ilinin önde gelen ilçelerinden birisidir. Kuzeydoğuda Tefenni, doğuda Çavdır, güneyde Altınyayla, güneybatıda Fethiye, batıda Çameli ve kuzeybatıda Acıpayam ilçeleri ile çevrilidir. Gölhisar' ın içinde bulunduğu bölge "Arzava" adıyla Hitit tabletlerinde yer alır. Arzava sözcüğü ormanlık ülke anlamındadır. İlçe merkezine yakın noktadaki Kibrya antik kenti ile İbecik kasabasındaki Bubon antik kenti ilçenin sahip olduğu önemli kültür varlıklarıdır Karamanlı 1988 Yılında ilçe olan Karamanlı, bulunduğu yerin özelliği bakımından Burdur- Fethiye, Denizli-Antalya ulaşımının kavşak noktasında bulunmaktadır. Bu özelliği ile önemli bir ulaşım etkinliği vardır Kemer Kemer, Burdur ilinin küçük ilçelerinden bir tanesidir. İlçede tarım ve hayvancılık gelişmiştir. İlçenin bir kısmı dağlık olup, büyük kısmı ise ovada kalmaktadır. Kaynak suları ve ferah havası ile ünlenen Akpınar yaylası nda her yıl binlerce kişinin katıldığı şenlikler düzenlenmektedir Tefenni Tefenni, Burdur ilinin en eski ilçesidir. İlk yerleşim, M.Ö yıllara uzanmaktadır. Bizans çağında, istefani adlı köyü üzerine kurulduğu ve adını buradan aldığı söylenmektedir. Tefenni ilçesi, böbrek taşını düşürmesiyle ünlenmiş barutlusu içmesi ile tanınmıştır. 17

20 Yeşilova Burdur un eski yerleşim yerlerinden biridir. İlçe sınırları içindeki Dereköy ve Gençali de yapılan yüzey araştırmalarında Kalkolitik Dönemin (M.Ö.5000) çanak-çömlekleri elde edilmiştir. İlçe merkezine 6 km. uzaklıkta bulunan Salda gölü, Türkiye nin görülmeye değer göllerinden ve doğa harikalarından bir tanesidir. Kışın Eşeler dağındaki tesislerde kayak yapmak; yazın ise Salda gölündeki kamping alanlarında sakin bir tatil geçirmek mümkündür. 4. Burdur İli Turizm Potansiyelinin Genel Olarak Değerlendirilmesi Burdur ili, Kültür ve Turizm Bakanlığının Türkiye Turizm Stratejisi 2023 çalışmasında belirlenen 9 tematik gelişim bölgesinden birisi olan; VI. Göller Bölgesi Eko Turizm Gelişim Bölgesi içerisindedir. Eko turizm ilk olarak, turizmde sürdürülebilirlik yaklaşımı ile birlikte gündeme gelmiştir. Uluslar arası Eko turizm Topluluğu eko turizmi; çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını gözeten, doğal alanlara karsı duyarlı seyahat olarak tanımlamaktadır. Zaman içerisinde eko turizm farklı şekillerde ifade edilmeye başlanmıştır. Bunlardan bazıları; doğaya dayalı turizm, yeşil turizm, alternatif turizm, sorumlu turizm, yumuşak turizm, özel ilgi turizmi şeklindedir. Günümüzde en yaygın olarak kullanılan ve kabul edilen ise eko turizm terimidir. Eko turizm, doğaya ve ekolojiye saygılı olduğu kadar aynı zamanda çekim bölgesindeki (destinasyondaki) kültürel dokuya saygılı olan bir turizm anlayışını ifade etmektedir. Eko turizm, doğa temellidir; yerel halkın refahını destekler. Turistik hizmetler, bölgedeki küçük ve orta ölçekli işletmeler tarafından sunulur. Turizm yönetimine yerel düzeyde katılım önemsenir, istihdam ve tüm girdiler bölgeden sağlanmaya çalışılarak ekonominin dışa sızması engellenir. Yerel halk için iş olanakları ve girişimcilik alanları yaratılır. Eko turizmden elde edilen gelir yerel halka doğrudan ulaşır. Oysa kitle turizminde talep ve gelirler, büyük ölçekli işletmelere, bölge dışından aktörlere yönlenmektedir. 18

21 Bilindiği üzere, kitle turizmi (mass tourism) ya da geleneksel deniz-güneşkum turizmi dışında kalan turizm türleri genellikle alternatif turizm, sürdürebilir turizm, eko turizm adları gibi isimlerle anılmaktadır. Alternatif turizm türleri ve eko turizm türleri, çoğu zaman birbirlerinin yerine de kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Burdur ilinin turizm potansiyeli eko turizm alt başlıkları çerçevesinde değerlendirilecektir Burdur İlinde Gerçekleştirilebilecek Eko Turizm Türlerine Yönelik Bulgular Burdur ili geneli için tespit edilen 17 eko turizm türü aşağıda verilmektedir: Av Turizmi Türkiye, av turizmi açısından önemli kaynaklara sahip olsa da, uluslar arası pazardan yeterli düzeyde pay alamamaktadır. Ülkemiz yasal mevzuatına göre av turizmine katılmak isteyen turistler A grubu seyahat acentesi aracılığıyla; Orman Bakanlığı Milli Parklar, Av ve Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü tarafından izin verilen alanlarda avlanabilirler. Burdur ili av turizmi açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Bununla birlikte, yeni av alanlarının tespiti ve hayvan türlerinin yetiştirilmesi gerekmektedir. Av turizminin kendine özgü bir turist kitlesi bulunmaktadır. Gelir düzeyi yüksek turist grupları, av için düzenlenen uluslar arası turlara katılmakta ve yüksek düzeyde ücretler ödemektedirler. Bu gruplar genellikle, dağ oteli (oberj) tarzı doğayla baş başa tesislerde konaklamaktadır. Burdur ili av turizmi yönünden güçlü bir potansiyele sahip olmakla birlikte hâlihazırdaki durumu açısından sıradan bir görüntü çizmektedir. Oysa ki uluslar arası Antalya havaalanına olan yakınlığı ve hâlihazırda Antalya bölgesindeki destinasyonlarda konaklayan turist gruplarının varlığı, av turizmini Burdur için önemli hale getirmektedir. 19

22 Şekil 2. Burdur İli Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası Kaynak: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ( Erişim: ) Kuş Gözlemciliği (Ornitoloji) Kuşlar, her türlü yaşam ortamında bulundukları için kuş gözlemciliği hemen hemen her yerde yapılabilmektedir. Türkiye kuşların göç yolları üzerinde olmakla birlikte önemli sulak arazilere sahiptir. Göller ve çevresinde çok sayıda farklı kuş türleri kuluçkaya yatmaktadır. Burdur gölü, çok sayıda su kuşu açısından önem taşımaktadır. Nesli dünya çapında tehlike altında olan dik kuyruk kuşunun dünyadaki en önemli kışlama alanı Burdur göldür. Burdur gölünde sayılan önemli türler arasında, kara boyunlu batağan, angıt, macar ördeği, elmabaş pakta, tepeli pakta ve sakarmeke bulunmaktadır. Ayrıca göl, mahmuzlu kızkuşunun üreme alanı olarak bilinmektedir. Burdur gölü dışındaki 20

23 kuş gözlemciliği yapılabilecek göller; Çorak gölü, Salda gölü, Karataş gölü ve Yarışlı gölü olarak sıralanabilir Dağ Turizmi Dağ turizmi, dağların temiz havasından faydalanmak isteyen insanların dağlara yönelik gerçekleştirdikleri bir turizm türüdür. Dağcılık, yürüyüş ve kamp kurmanın yanında tırmanma sporunu da kapsayan bir doğa sporudur. Dağ turizmi ve dağ sporları son yıllarda gelişme içerisindedir. Dağlar, macera ve değişiklik arayanlara doğa yürüyüşleri, tırmanma, yön tayini (orienteering), geziler vb. olanaklar sunmaktadır. Burdur ilinin tümünün ortalama genel yüksekliği 1000 m dir. Burdur, Batı Torosların kuzeye bakan yamaçlarında çok sayıda özelliği olan dağlar ve vadilerle çevrilidir. Yamaçlarından pınarlar, kaynak suları fışkıran dağlar, çok sayıda doğa ve dağ sporuna uygun özelliğe sahiptir. Türkiye de, üniversitelerin dağcılık kulüplerinin önderliğinde gelişen dağcılık, son yıllarda seyahat acentelerinin de rağbet ettiği önemli bir turizm türü haline gelmiştir. Burdur un dağ turizmine yönelik sahip olduğu potansiyeli etkili bir biçimde kullanabilmesi gerekmektedir. 21

24 Yayla Turizmi Eko turizm türleri arasında en önemlilerinden bir tanesi yayla turizmidir. Yaylalar geleneksel kullanış biçimiyle, hayvanların otlatıldığı, kış için otların toplandığı, insanların yazın daha serin iklim koşullarında yasamak için belirli dönemlerde gidilip yaşanılan yerlerdir. Burdur ilinde, yayla görünümü veren bir çok yer bulunmaktadır. Burdur ili yöresindeki yaylalar, Karadeniz bölgesindeki yaylaların özelliklerini taşımamakla birlikte, yöre halkının yaz aylarında hayvanları ile beraber göçtükleri ve kış aylarına doğru döndükleri yerlerdir. Burdur ilindeki önemli yaylalar arasında; Kemer de Akpınar yaylası Burdur merkez, Aziziye yaylası Bucak ta Kumar yaylası Çavdır, Kozağaç yaylası Gölhisar da Böğrüdelik ve Kocayayla Tefenni de Eşeler Dağı ve çevresi Yeşilova da Eşeler dağı ve Salda Tınaztepe sayılabilir. Anılan yayla bölgelerinden Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından sadece Salda-Tınaztepe, turizm merkezi olarak ilan edilmiş durumdadır. Kemer ilçesindeki Akpınar yaylasında her yaz yüzlerce yerli turistin kamp kurduğu ve sıcaklığı 4 derece olan ve şifalı olduğuna inanılan kaynak suyu dolu havuzlarda haftalarca kendi imkanları dahilinde kür tedavisi uyguladıkları bilinmektedir. Akpınar yaylasında, Kozağaç yaylasında ve Aziziye yaylasından her yıl binlerce 22

25 kişinin katıldığı yayla şenlikleri gerçekleştirilmektedir. Yine Gölhisar ilçesindeki doğa harikası Böğrüdelik ve Kocayayla dan çok sayıda ziyaretçinin gündelik ya da süreli kamp şeklinde istifade ettikleri bilinmektedir. Söz konusu yaylaların turizm merkezi ilan edilmesi önem taşımaktadır Mağara Turizmi Rakiplerine göre mağara cenneti ülke durumunda olan Türkiye de yaklaşık adet mağara bulunmaktadır. Bununla birlikte mağaraların turizme açılması için belirli kıstaslar ve çalışmalar gerekmektedir. Türkiye de, turizm amaçlı kullanılan ve ziyarete açılan ilk mağara; Burdur a 15 km. uzaklıktaki bulunan İnsuyu mağarasıdır. İnsuyu mağarası dışında, Bucak ilçesi, İncirdere köyü-incirhan kervansarayı yakınlarında henüz turizme açılmamış olan Sefer Yitiği mağarası bulunmaktadır. Turizme açılması planlanan mağaraların, turizmin yoğun olduğu yerleşim merkezlerine yakın olması ve günübirlik ulaşımın sağlanabilmesi gerekmektedir. Sefer Yitiği mağarası Bucak ilçe merkezine 15 km. uzaklıkta olup ulaşımı oldukça kolaydır. Bunun dışında, mağara içinde ve dışında belirli altyapı çalışmalarının ve yatırımlarının gerçekleşmesi mağaranın 23

26 turizme kazandırılması için zorunludur. İnsuyu mağarası ve gerekli çalışmaların tamamlanması ile Sefer Yitiği mağarasının bölge turizmine önemli katkıları olduğu/olacağı aşikardır İpek Yolu Turizmi Kültür ve Turizm Bakanlığı nın yürüttüğü çalışmalardan birisi olan İpek Yolu Projesi, kültürel mirasımızın en önemli unsurlarından olan ve çoğu doğaya ve çevresel etkenlere yenik düşmüş bulunan hanların (kervansarayların) korunması, bir koruma -kullanma dengesi içinde yaşatılarak Tarihi İpek Yolu nun canlandırılmasını hedeflemektedir. Bu kapsamda yapılan ön çalışmalarda, ana tur güzergahları ile çakışan İpek Yolları üzerinde yer alan 11 kervansaray belirlenmiştir. Bunlar; 1. Sultan Hanı (Aksaray) 2. Sarı Han (Nevşehir) 3. Şarapsa Han (Antalya) 4. Ak Han (Denizli) 5. Ağzıkara Han (Aksaray) 6. Alara Han (Antalya) 7. Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı (Malatya) 8. Çardak Han (Denizli) 9. Susuz Han (Burdur - Bucak) 10. İncir Han (Burdur - Bucak) 11. Alay Han (Aksaray) dır. İncir Han ya da İncir Kervansarayı, Bucak ilçesinin batısında İncirdere köyü yakınlarında bulunmaktadır. Susuz Han ya da Susuz Kervansarayı ise yine Bucak ilçesi Susuz köyündedir. Söz konusu kervansarayların İpek yolu turizm projesi kapsamında bulunması çok önemli bir potansiyel arz etmektedir. 24

27 Tarım ve Çiftlik Turizmi Kırsal turizm veya turistlerin bir çiftlikte konaklamasını içeren çiftlik turizmi benzer olmakla birlikte birbirinden farklı aktivitelerdir. Bu farklılık, tarım turizminin günübirlik yapılması, çiftlik turizminin ise geceleme ile birlikte olması gerektiği yolundadır. Çiftliklerde turistlere, inek-koyun-keçi sağma, yün kırpma, ata binme, çobanlık yapma, tarlada çapalama hasat yapma, hayvanlara yem verme, meyve-sebze toplama vb. faaliyetler yaptırılmaktadır. Burdur ili genelinde tarım ve hayvancılık önem taşımaktadır. İl genelinde çok sayıda çiftlik bulunmakla beraber, turizme açılmış çiftlikler de bulunmaktadır. Ağlasun ilçesinde ta tu ta projesine katılan 7 adet çiftlik, tarım ve çiftlik turizmine yönelik faaliyet göstermektedir. Ağlasun ilçesi dışında diğer ilçelerdeki belirli çiftliklerin de turizme dahil edilmesinin sağlanması Burdur ilinde tarım ve çiftlik turizminin gelişimi açısından önem taşımaktadır. 25

28 Doğa yürüyüşleri (Trekking) Türkiye de doğa yürüyüşleri batılı turistlere yönelik organizasyonlarla başlamıştır. Son yıllarda ise, farklı bir tatil yapmak isteyen her kesimden yerli turistler doğa yürüyüşlerine giderek daha fazla ilgi göstermektedir. Türkiye de özellikle trekking etkinliği başlıca eko turizm türü arasındadır. Burdur ili doğal güzellikleri ve coğrafi özellikleriyle çok sayıda trekking parkuruna sahiptir. Burdur merkez Aziziye, Ağlasun, Bucak, Gölhisar, Kemer, Altınyayla ve Yeşilova ilçeleri doğa yürüyüşleri için önemli potansiyele sahiptir Kış Turizmi Kış turizminin temelini kayak sporları oluşturmaktadır. Bu doğrultuda kış turizmi; karla kaplı eğimli bölgelere yapılan seyahatleri ve bu bölgelerdeki konaklama ve diğer hizmetlerin kullanımına yönelik faaliyetler ve ilişkiler bütünü olarak tanımlanabilir. Kayak sporları her geçen yıl kış mevsiminin cazip bir turizm unsuru haline gelmekle birlikte; kış turizmine paralel olarak kayak merkezlerinin nitelik ve niceliğinde de önemli gelişmeler görünmektedir. Türkiye de bulunan kış turizmi merkezleri arasında en yenisi; Burdur ili, Yeşilova İlçesi, Eşeler Yaylası Tınaz Tepe Mevkiindeki Salda Kayak Merkezidir Yılı başında kullanıma açılan Salda Kayak Merkezi Salda Gölüne hakim Tınaz Tepe Mevkiinde bulunmaktadır. Salda Kayak Merkezi Burdur ili kış turizmi için önemli düzeyde potansiyele sahiptir. Ancak, kış turizm destinasyonu olma yolunda belirli alt yapı eksikliklerine sahiptir. İvedilikle, başta ulaşım güzergahının düzenlenmesi olmak üzere, konaklama tesislerinin tamamlanması ve etkili tanıtım faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 26

29 Yamaç Paraşütü Türkiye nin sahip olduğu coğrafi özellikleri ve dağlarla çevrili bulunması sebebiyle hemen her bölgede yamaç paraşütüyle uçuş yapmak mümkündür. Yamaç Paraşütü, ilk bakışta serbest atlama paraşütüne benzeyen bir paraşüt ile uçak yerine, yüksek bir tepeden koşulmak suretiyle havalanmaktır. Eğimli ve yüksek bir tepeye açık olarak serilen paraşüt, pilotun koşmaya başlaması ile hava ile dolar ve pilotla birlikte havalanır. Tek kişi olabileceği gibi iki kişilik (tandem ) kanatları da vardır. Burdur ili, Karamanlı ilçesinde yamaç paraşütü eğitim ve atlama sahası bulunmaktadır. Bunun dışında Ağlasun-Akdağ, Yeşilova-Salda, Bucak-Kestel, Kemer gibi ilçelerde yamaç paraşütü atlama sahalarının tespiti önem taşımaktadır Kültür Turizmi Hiç şüphesiz, turizmin doğasında kültürel bir etkileşim bulunmaktadır. Kültür turizmi, akademisyenler tarafından başlangıçta klasik deniz-güneş-kum turizmine alternatif bir turizm şekli olarak tanıtılmış ve bu yönde alternatif politikalar çerçevesinde tartışılmıştır. Günümüze gelindiğinde kültür turizminin Türkiye ve Türk Turizmi açısından taşıdığı stratejik önem daha da anlaşılmış; Kültür turizmi önemine paralel bir biçimde tüm çevreler tarafından hassasiyetle ele alınmaya başlanmıştır. Kültür turizmi; sahip olunan kültürel varlıkları, kültürel mirası, kültürel etkinlikleri ve sanat eserlerini bir turistik ürün olarak turistlerin hizmetine sunmak olarak tanımlanabilir. Burdur ili, paydaşlar tarafından kültür 27

30 turizmiyle anılan ve düşülen bir ildir. Burdur ili sınırları içinde kalan bölgede Sagalassos (Ağlasun), Kibrya ve Bubon (Gölhisar), Kremna, Milias, Sia ve Kodrula (Bucak), Balboura (Altınyayla) antik kentleri bulunmaktadır. Özellikle Ağlasun ilçesindeki Sagalassos antik kenti ile Gölhisar ilçesindeki Kibrya antik kenti, Burdur un Roma dönemine ait büyük önemli iki kentidir. Burdur şehir merkezinde bulunan Burdur Müzesi nde, Neolitik çağdan günümüze kadar olan dönemlere ait olan ve bölgedeki höyüklerden ve antik kentlerden elde edilen eserlerin örneklerini görmek mümkündür. Antik kentler dışında Burdur ili Kültür turizmine konu olabilecek; Türk-İslam kültürünün maddi ve manevi kültür öğelerine sahiptir. Burdur ilinde kültür turizmi ayrı bir önem ve anlam kazanmaktadır. Burdur ili neolitik çağdan günümüze kadar gelen süreçte farklı kültürlere ait izler ve varlıklar barındırmaktadır. Bununla beraber Burdur ilini Kültür turizminde ulusal ve uluslar arası pazarlar açısından özgün kılan farklı bir yön ve özellik bulunmaktadır: Burdur Batı Akdeniz Bölgesinin tarihsel adı olan Teke Yöresi nin manevi başkenti konumundadır. Teke yöresi kültürü; mimari özellikleri, konakları, camileri, hamamları, çeşmeleri, kervansarayları, el sanatları, giysi ve kıyafetleri, sosyal yaşamdaki gelenek ve görenekleri, türküleri, oyunları, çalgıları, kıvrak ezgileri ve yöre mutfağı ile oldukça yoğun bir potansiyel arz etmektedir. Bu doğrultuda, ilin stratejik turizm planlamasında kültür turizmine ait detayların ilin sahip olduğu maddi ve manevi kültür öğelerinin tüm dönemleri kapsayacak bütünleşik bir yaklaşım dahilinde ele alınması ve stratejik bakış açısıyla teke yöresi destinasyonu imaj çalışmalarına başlanması gerekmektedir. 28

31 Sportif Olta Balıkçılığı Spor ve rekreasyon faaliyetleri, turistlerin bu yöndeki ihtiyaçları tatmin eden; onların konaklama süresini uzatan ve bölgenin turizm gelirlerini arttıran önemli etkenlerdir. Sportif olta balıkçılığı, tıpkı av turizmi gibi Burdur genelinde önemli düzeyde potansiyele sahip bir eko turizm şekli olarak karşımıza çıkmaktadır. Gölhisar, Salda, Karataş gölleri ile Karacaören ve Yapraklı barajları, sportif olta balıkçılığının gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır. 29

32 Sualtı Dalış Turizmi Su altı dalış turizmi her yıl binlerce turistin katıldığı rekreasyon amaçlı bir turizm faaliyetidir. Su altı dalış turizmi eğlence ya da spor amacıyla yapılmaktadır. Burdur gölü ve Salda gölü Burdur a bu amaçla gelecek turistlere ve yörede yaşayan ziyaretçilere nefesle serbest dalış ya da tüplü dalış imkanı sağlamaktadır Bisiklet Turizmi Eko turizm anlayışına paralel olarak ülkemizde de bisiklet turları son yıllarda doğal güzelliklere sahip kırsal alanlarda düzenlenmektedir. Bisiklet, performans geliştirmenin yanı sıra doğayı tanıma ve keşfetmenin verdiği mutluluk ile bütünleşmektedir. Burdur gölü, Salda gölü, Karacaören Barajı, Yapraklı Barajı gibi alanlardaki doğal parkur ve yollar, turistlere bisiklet turizmine yönelik doğayla bütünleşik fırsatlar sunmaktadır. Ayrıca söz konusu alanların triatlon 30

33 sporu ve müsabakaları için önemli potansiyelinin bulunduğu görülmüştür. Triatlon sporuna duyulan ilgi gün geçtikçe artmaktadır. Triatlon, 3 branş bir arada yapılan bir spor demektir. Bu branşlar sırasıyla yüzme, bisiklet ve koşunun peşi sıra yapılmasıdır Kamp ve Karavan Turizmi Kamp ve karavan turizmi, Türkiye nin bir çok bölgesinde gerçekleştirilen bir turizm türüdür. Türkiye, doğal güzellikleri ve iklimi ile kamp ve karavan turizmi açısından adeta bir cennettir. Burdur ili gölleri ve yaylaları ile kamp ve karavan turizmi açısından uygun özellikler taşımaktadır. Salda ve Burdur gölleri; Yapraklı ve Karacaören barajları ile Böğrüdelik, Kocayayla ve Akpınar yaylaları, bölgenin kamp ve karavan turizmine yönelik önemli bir potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. Kemer ilçesindeki Akpınar yaylasında her yaz kamp kuran önemli sayıda ziyaretçi bulunmaktadır. Bununla birlikte Akpınar yaylası ve diğer yaylalarla ilgili önemli altyapı ve planlama eksiklikleri bulunmaktadır. 31

34 Gençlik Turizmi Genç bireylerin seyahat etmeleri ve turizm faaliyetlerine katılmaları, kişiliklerini ve sosyal yeteneklerini geliştirmelerinde, doğal ve kültürel zenginlikleri öğrenmelerinde etkili araçlardan birisidir. Gençler için güvenilir, kaliteli ve uygun turizm hizmetlerinin oluşturulması ve böylelikle gençlerin turizm faaliyetlerine katılımlarının teşvik edilmesi, önem verilmesi gereken bir husustur. Burdur ilinin doğal ve kültürel kaynakları ile rekreasyon alanları, ilin gençlik turizmi açısından ideal bir bölge olduğunu göstermektedir. Salda ve Burdur gölleri başta olmak üzere; Salda kayak merkezi, Karacaören barajı, Yapraklı barajı, Böğrüdelik yaylası, Kocayayla, Akpınar yaylası, Eşeler yaylası, Aziziye yaylası gibi alanlarda spor ve rekreasyon aktivitelerine (gençlik kampları, kürek, yelken, dağcılık, kayak, yamaç paraşütü, trekking, oryantiring, okçuluk, bisiklet, triatlon, izcilik vb.) yönelik planlama ve alt yapı çalışmaların yapılması önem taşımaktadır Oryantiring (Orienteering) Turizmi Oryantiring, her türlü arazi ve iklim şartlarında sporcuların kendilerine verilen yarışma bölgesinin haritasında belirtilmiş hedeflere en kısa sürede ulaşmaya çalıştıkları bir doğa sporudur. Oryantiring, bireylerin fizik gücünü geliştiren, doğru ve çabuk karar verebilme yeteneğini olgunlaştıran, bireysel veya takım olarak yapılan ormanlık ve açık alanlarda yapılan bir spordur. Oryantiring; koşarak yürüyerek, bisiklet ile, kayak ile ve engelli olmak üzere 4 dalda yapılamaktadır. Ülkemizin iklim koşulları elverişli olduğu için farklı ülkelerin oryantiring ekipleri Türkiye ye gelmeye başlamışlardır. Burdur ili coğrafi 32

35 özellikleri itibariyle, oryantiring turizminin yılın büyük bölümünde gerçekleşmesi yönünde potansiyele sahiptir Belirlenen Eko Turizm Türlerine Yönelik Mevcut Durum Burdur ilinin, sahip olduğu doğal ve kültürel değerleri ile bölgede turizmin gelişimini ve sürdürülebilir olmasını sağlayan belirli unsurlar (coğrafi konum, bölgenin sosyal ve kültürel yapısı, ulaşım olanakları, kapalı turizm bölgesine yakınlık, demografik yapı vb.) açısından yapılan değerlendirmeler neticesinde Burdur ilinin, 17 eko turizm türü için önemli düzeyde potansiyele sahip olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, bölge genelinde söz konusu turizm türleri kapsamında sınırlı düzeyde turizm hareketinin ve faaliyetinin gerçekleştiği ya da hiç gerçekleşmediği görülmüştür. Tablo 1 ve Tablo 2, Burdur ili için belirlenen eko turizm türlerine yönelik mevcut durumu ve turizm değerlerini göstermektedir. 33

36 Tablo 1. Burdur İli Eko Turizm Türlerine Yönelik Mevcut Durum Tablosu Turizm Türü Potansiyel Faaliyet 1.Av Turizmi Yüksek Zayıf 2.Kuş Gözlemciliği Yüksek Orta 3.Dağ Turizmi Yüksek Zayıf 4.Yayla Turizmi Yüksek Orta 5.Mağara Turizmi Yüksek Orta 6.İpek Yolu Turizmi Yüksek Zayıf 7.Tarım ve Çiftlik Turizmi Yüksek Zayıf 8.Doğa Yürüyüşleri (Trekking) Yüksek Zayıf 9.Kış Turizmi Yüksek Zayıf 10.Yamaç Paraşütü Orta Zayıf 11.Kültür Turizmi Yüksek Orta 12.Sportif Olta Balıkçılığı Orta Zayıf 13.Sualtı Dalış Turizmi Orta Zayıf 14.Bisiklet Turizmi Orta Zayıf 15.Kamp ve Karavan Turizmi Orta Zayıf 16.Gençlik Turizmi Yüksek Zayıf 17.Oryantiring Turizmi Yüksek Zayıf Söz konusu turizm türlerine yönelik planlama ve çalışmaların, ilin stratejik turizm planlaması kapsamında bütüncül bir yaklaşım dahilinde ele alınması önem taşımaktadır. Anılan turizm türleri ve faaliyetlerinin bir çoğu birbiriyle ilişkili ve tamamlayıcı unsurları içermektedir. Bölge genelinde gerçekleştirilen odak grup toplantıları ve sektör temsilcileri ile yapılan bire-bir görüşmelerde her ilçenin turizme, kendi açısından ve mevcut değerleri çerçevesinden baktığı görülmüştür. Burdur ili turizm planlaması vasıtasıyla; bölge turizmine yönelik politika ve stratejilerin belirlenmesi ve pazarlama karmasına yönelik (bütünleşik paket turlar, tanıtım, imaj oluşturma, acenteler, ulaştırma araçları vb.) çalışmaların gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 34

37 Tablo 2. Eko Turizm Çerçevesinden Burdur İli Turizm Değerleri Av Turizmi Çavdır - Yaban domuzu örnek avlağı Kuş Gözlemciliği Burdur Gölü Çorak Gölü Salda Gölü Karataş Gölü Yarışlı Gölü Dağ Turizmi Ağlasun Akdağ Altınyayla Oyuk Dağı Çavdır Rahat dağları, Çavdır Dağı, Pazar Dağı ve Koçaş Dağı Kemer Rahat Dağları Gölhisar Koçaş Dağı, Çakmak Dağı Tefenni, Eşeler Dağı Yeşilova Salda, Eşeler Dağı, Tınaztepe Yayla Turizmi Altınyayla Kirazlı, Fatmapınarı, Kırkpınar Yaylaları Bucak - Kumar Yaylası Burdur merkez - Aziziye Yaylası Çavdır Kozağaç Yaylası Gölhisar Böğrüdelik Yaylası ve Kocayayla Kemer Akpınar Yaylası Tefenni Eşeler Dağı ve Yaylası Yeşilova ve Salda Tınaztepe Eşeler Yaylası 35

38 Mağara Turizmi Burdur merkez İnsuyu Mağarası Bucak Sefer Yitiği Mağarası İpek Yolu Turizmi Bucak İncir Han/Kervansarayı Susuz Han/Kervansarayı Tarım ve Çiftlik Turizmi Ağlasun - Ta-tu-ta çiftlikleri Doğa Yürüyüşleri (Trekking) Burdur merkez Serençay Kanyonu Ağlasun Akdağ çevresi Altınyayla Oyuk Dağı, Koca Çayır, Kanyon Burdur merkez - Aziziye Bucak Kestel, Kuşbaba, Çamlık, Kocaaliler Tefenni Eşeler Dağı çevresi Yeşilova ve Salda Tınaztepe, Eşeler Dağı çevresi Kış Turizmi Yeşilova Salda Kayak Merkezi Yamaç Paraşütü Karamanlı Yamaç paraşütü eğitim ve atlama sahası Kültür Turizmi Burdur merkez Ulu Cami, Dörtayak Türbesi, Baltaoğlu Hamamı, Tabak Hamamı, Bakibey Konağı, Taşoda, Mısırlılar Evi, Çelikbaşlar Evi, 36

39 Burdur Arkeoloji müzesi, Saat Kulesi, Serençay Kanyonu (kaya evleri), Hacılar Höyüğü, Kuruçay Höyüğü, Rum Kilisesi Ağlasun Sagalassos Altınyayla, Balboura Bucak Kremna, Milias, Sia, Kodrula Çavdır Dengere Cami Gölhisar - Kibrya ve Bubon Sportif Olta Balıkçılığı Bucak Karacaören Barajı Gölhisar Gölhisar Gölü, Yapraklı Barajı Karamanlı Karataş Gölü Yeşilova ve Salda Salda Gölü Sualtı Dalış Turizmi Burdur Burdur Gölü Yeşilova ve Salda Salda Gölü Bisiklet Turizmi Burdur Burdur Gölü çevresi Bucak Çamlık, Kocaaliler ve Karacaören barajı çevresi Yeşilova ve Salda Salda Gölü çevresi Kamp ve Karavan Turizmi Burdur Burdur Gölü çevresi Bucak Karacaören barajı çevresi Yeşilova ve Salda Salda Gölü çevresi Gölhisar Yapraklı Barajı çevresi Gençlik Turizmi 37

40 Altınyayla Oyuk Dağı, Koca Çayır, Kanyon Burdur Aziziye Yaylası, Burdur Gölü çevresi Bucak Karacaören barajı çevresi Yeşilova ve Salda Eşeler Dağı, Tınaztepe, Salda Gölü çevresi Gölhisar Böğrüdelik Yaylası, Kocayayla, Yapraklı Barajı çevresi Oryantiring Turizmi Altınyayla Oyuk Dağı, Koca Çayır, Kanyon Bucak Kestel, Kuşbaba, Çamlık, Karacaören Barajı, Kocaaliler çevresi Tefenni Eşeler Dağı Yeşilova ve Salda Eşeler Dağı, Tınaztepe 38

41 Şekil 3. Burdur İli Turizm Haritası 39

42 4.3. Turizm İşletmelerine ve İnsan Kaynaklarına Yönelik Mevcut Durum İl genelinde faaliyet gösteren konaklama ve yiyecek-içecek işletmeleri büyük oranda küçük-aile işletmesi olup; İl merkezinde faaliyet gösteren 4 yıldızlı bir otel işletmesi dışında kalan tüm tesislerin özellikle hizmet kalitesi boyutları açısından vasat durumda oldukları görülmüştür. Özellikle İl merkezindeki ve tur güzergahları kapsamındaki ilçelerde faaliyet gösteren lokanta ve dinlenme tesislerinin hizmet sunumu süreçlerinde önemli noksanlıklar tespit edilmiştir. Bölge kültürü ve yöre mutfağının gastronomi bilimi açısından kapsamlı bir biçimde ele alınması gerekmektedir. Bununla beraber, özellikle turist gruplarına hizmet sunan belirli lokanta ve dinlenme tesislerindeki mutfak ve servis personelinin eğitimi ile ilgili önlemlerin acilen alınması gerekmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, Burdur ilinde turizm işletme belgesine sahip 2 adet otelde toplam 173 yatak bulunmaktadır. İl genelindeki Belediye belgeli otel sayısı ise 18 adet olup yatak kapasitesi ise 861 dir. Söz konusu veriler, bölgede önemli düzeyde turizm işletme belgeli konaklama işletmesi eksikliği ve yatak kapasitesi sorunu olduğunu ortaya koymaktadır. Konaklama işletmeleri, Turizm planlaması ve gelişimi açısından olmazsa olmaz öneme sahiptir. Bir bölgenin turizm potansiyeli; sahip olduğu doğal ve kültürel değerleri ile birlikte, şüphesiz alt yapı unsurlarının nicelik ve niteliğine bağlıdır. Konaklama işletmeleri turizmin temel statik unsurlar olduklarından; Burdur ili stratejik turizm planının oluşumunda söz konusu işletmelerin, niceliksel açıdan ve niteliksel açıdan, diğer unsurlarla birlikte ayrıntılı olarak ele alınması gerekmektedir. Örneğin; Birbirine çok yakın ve aynı yörede bulunan iki önemli merkez olan; Salda kayak merkezi ve Salda gölüne yönelik geliştirilecek rekabetçi stratejiler ve planlamalarda, konaklama tesisleri ile ilgili ayrıntıların farklı unsurlar açısından (salda destinasyonunda planlanan turizm türlerine uygun otel özellikleri, beklenen hedef kitle - turist profili, mimari, yer seçimi, teşvikler, vb.) değerlendirilmesi gerekmektedir. Özellikle eko turizm türlerine uygun ve uyumlu tesislerin bölgeye kazandırılması önemlidir. Bu sebeple, ilgili kurum ve kuruluşlarca (Valilik, il özel idaresi, belediyeler, üniversite, ticaret ve 40

43 sanayi odaları vb.) gerçekleştirilecek tüm planlama ve çalışmalarda; konaklama tesislerine yönelik olarak, teke yöresi kültürüne ve bölgedeki turizm türlerine uyumlu, bölge imajına katkı sağlayan, turiste farklılık sunan, özgün ve optimum stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanmasının sağlanması gerekmektedir Bölgede Yaşayanların Tutumlarına İlişkin Bulgular Araştırmanın Amacı, Yöntemi ve Örneklemi Bölge halkının turizm konusundaki tutumlarının ve turizmin gelişmesi ile ilgili konulara nasıl baktığının anlaşılmasının projenin amaç ve kapsamı açısından önemli olduğu düşünülmüştür. Bu doğrultuda, halkın Burdur turizmine yönelik belirli konularda sahip olduğu tutumları belirlemek amacıyla bir araştırma dizayn edilmiştir. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak anket tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın ana kütlesini Burdur il merkezi ile Ağlasun, Bucak, Gölhisar ve Yeşilova ilçe merkezlerinde yaşayanlar oluşturmaktadır. Örnekleme yöntemi olarak kolayda örnekleme metodu tercih edilmiştir. Bu tür araştırmalarda, ve üzeri ana kütlelerde, %95 güven aralığında 384 örneklem büyüklüğü, sınır olarak önerilmektedir. Araştırmanın uygulama aşaması öncesinde, 500 adet anket formu, Burdur il merkezi ve ilçe merkezi nüfuslarının oranına göre dengeli bir biçimde anketörlere dağıtılmıştır. Araştırmanın sonucunda, toplam 472 adet formu geçerli kabul edilip değerlendirme kapsamına alınmıştır. Anket formunda yer alan ölçeğin genel güvenilirlik güzeyi (Cronbach Alpha değeri =.702) sosyal bilimler için kabul edilebilir sınırlar içerisindedir Katılımcıların Demografik Özelliklerine İlişkin Bulgular Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analiz edilmesi sonucunda ulaşılan demografik bulgular şu şekilde özetlenebilir: Araştırmaya katılanların %77.5 i bay; %22.5 i ise bayanlardan oluşmaktadır. Yaş dağılımı ile ilgili bulgular; katılımcıların %12 sinin yaş grubunda; %27 sinin yaş grubunda; %25 inin yaş grubunda; %22 sinin yaş grubunda; diğerlerinin ise 56 ve üzeri yaş grubunda olduğunu göstermektedir. Araştırmaya katılanların %30 u ilköğretim; %39 u lise; %12 si ön lisans ve %18 i lisans 41

44 düzeyinde mezuniyet derecesine sahiptir. Katılımcıların meslek grupları itibariyle dağılımı sırasıyla, %29 u esnaf/tüccar; %18 i işçi; %14 ü emekli; %12 si memur; %7 si serbest çalışan; %5 i ev hanımı; %3 ü öğrenci; %10 u diğer meslek grupları şeklindedir. Araştırmaya katılanların memleketleri itibariyle dağılımlarının, %42 sinin Burdur merkez; %22 sinin Burdur Bucak; %9 unun Burdur Yeşilova; %8 inin Burdur Gölhisar; %6 sının Burdur Ağlasun olduğu görülmüştür. Araştırmaya katılanların yaklaşık %25 inin aylık gelir düzeyinin 950 Türk Lirası ve altında olduğu; Yaklaşık %60 ının Türk Lirası arası gelir düzeyine; geriye kalan %15 lik grubun ise 2000 Türk Lirasının üstünde bir gelir düzeyine sahip oldukları görülmüştür Katılımcıların Tutum Ortalamalarına İlişkin Tanımlayıcı Bulgular Katılımcıların Turizmin Gelişmesi Yönündeki Engellere İlişkin Tutum Ortalamaları Tablo 3. Katılımcıların Turizmin Gelişmesi Yönündeki Engellere İlişkin Tutum Ortalamaları En En Standart Düşük Yüksek Ortalama Sapma Burdur da Turizmin Gelişmesi Yönündeki Engellerden Bir Tanesi; 1.Yerel Yönetimlerin Turizm Politikaları 1 5 3,86,927 Oluşturamamasıdır 2.Burdur un Yeterince Tanıtılamamasıdır 1 5 4,09,778 3.Burdur Halkının Turizm Konusunda Duyarsız Oluşudur 4.Bölgedeki Yatırımcıların Turizm Konusuna Sıcak Bakmamasıdır 1 5 3,60 1, ,94,856 5.Bölgenin Turizm Potansiyelinin Düşük Olmasıdır 1 5 3,16 1,131 6.Turistik Otel Sayısının Yetersiz olmasıdır 1 5 3,65 1,064 7.Burdur İlinin Turizm Planının Bulunmamasıdır 1 5 3,82,748 8.Burdur'un Turizm İmajının Oluşturulamamış Olmasıdır 1 5 3,99,766 42

45 Tablo 3 te verilen Burdur turizminin gelişmesi yönündeki engellere ilişkin ortalamalara bakıldığında, cevaplayıcıların, 5.bölgenin turizm potansiyelin düşük olması seçeneğine katılmadıkları görülmektedir. Katılımcıların, Burdur turizminin gelişmesi yönünde kendilerine sunulan diğer engellere ilişkin tutum ortalamalarının ise, katılıyorum metrik ifadesinin nümerik karşılığı olan 4 ve 4 e yakın düzeylerde olduğu görülmektedir. Diğer bir ifade ile, araştırmaya katılanlar kendilerine sunulan faktörlerden bir tanesi hariç, diğerlerini Burdur da turizmin gelişmesi yönünde yatan birer engel olarak görmektedir. Katılımcılar, yerel yönetimlerin politika oluşturamamış olmasını, Burdur un yeterince tanıtılamamasını, halkın turizme karşı duyarsız oluşunu, bölgedeki yatırımcıların turizme sıcak bakmamasını, turistik otel sayısının yetersiz olmasını, Burdur ilinin turizm planının bulunmamasını ve Burdur'un turizm imajının oluşturulamamış olmasını Burdur da turizmin gelişmesi yönündeki engeller olarak kabul etmektedir Katılımcıların Turizme ve Turizmin Gelişmesine İlişkin Tutum Ortalamaları Tablo 4. Katılımcıların Turizme ve Turizmin Gelişmesine İlişkin Tutum Ortalamaları En Düşük En Yüksek Ortalama Standart Sapma Burdur da Turizme ve Turizmin Gelişmesine Karşı Tutumunuz; 9.Turizm, İnsanları ve Kültürleri Kaynaştırır 1 5 4,27, Turizm, Yöre Halkının Ahlakını Bozmaz (Çevrilmiştir) 1 5 4,04, Turizmin Bölge Ekonomisine Olumlu Katkı Sağlayacağını Düşünüyorum 12.Turizm Çevreye Zarar Veren Bir Faaliyet Değildir (Ç) 13.Turizm, Bölgemizin Doğasını ve Kültürünü Bozmaz (Ç) 1 5 4,43, ,27, ,15, Turizm, Bölge İnsanı İçin İstihdam Olanakları Sağlar 1 5 4,35, Burdur da Turizm Mutlaka Olmalıdır (Ç) 1 5 3,95, Burdura Her Zaman Turist Gelir (Ç) 1 5 4,10,796 43

46 17.Burdur da Turizmin Gelişeceğini Düşünmek Gerçekçidir (Ç) 18.Burdur, Turizme Konu Olacak Doğal ve Kültürel Zenginliklere Sahiptir 19.Burdur Bölgesindeki Konaklama İşletmeleri Yeterli Sayıdadır Ç) 20.Burdur Bölgesindeki Yiyecek-İçecek İşletmeleri Yeterli Sayıdadır (Ç) 21.Bölgedeki Turistik Tesislerin Hizmet Kalitesi Geliştirilmelidir 1 5 3,93, ,02, ,51 1, ,73 1, ,22, Bölgedeki Turizm Yatırımları Artmalıdır 1 5 4,28, Bölgenin Tüm Zenginlikleri Turizme Kazandırılmalıdır 1 5 4,24, Bölgede Turizm Yatırımları Teşvik Edilmelidir 1 5 4,24, Burdur da Önemli Alternatif Turizm Zenginlikleri Bulunmaktadır 26.Burdurdaki Eserleri Yenileme ve Restorasyon çalışmaları Yeterlidir (Ç) 27.Burdurda Turizmi 12 Aya Yayacak Planlar ve Projeler Oluşturulmalıdır 28.Bölgedeki Ulaşım Olanakları ve Karayolları Geliştirilmelidir 1 5 3,81, ,74 1, ,08, ,68 1, Bölgenin Tanıtımı İçin Projeler Geliştirilmelidir 1 5 4,32,602 Tablo 4 teki ortalamalara bakıldığında; 19.Burdur Bölgesindeki Konaklama İşletmeleri Yeterli Sayıdadır, 20.Burdur Bölgesindeki Yiyecek- İçecek İşletmeleri Yeterli Sayıdadır, 26.Burdur daki Eserleri Yenileme ve Restorasyon çalışmaları Yeterlidir ifadelerine ilişkin tutum ortalamalarının katılmıyorum metrik ifadesinin karşılığı olan 2 ye yaklaştığı ve olumsuz sayılabilecek düzeylerde olduğu görülmektedir. Katılımcıların, konaklama ve yiyecek-içecek işletmelerinin sayısının ve restorasyon çalışmalarının yetersiz olduğu konusundaki tutumları dikkat çekicidir. Bunlar ve tablo 4 teki diğer bulgular, katılımcıların turizme ve turizmin gelişmesine yönelik olumlu bir tutuma ve bilinç düzeyine sahip olduğunu göstermektedir. Bu bulgular ışığında, halkın 44

47 turizme ve turizmin gelişmesine yönelik olumlu tutuma ve farkındalığa sahip olduğu söylenebilir. 5. Burdur İli Turizm Sektörü SWOT (GZFT) Analizi SWOT (GZFT) analizi, bir örgütü veya bölgeyi, çevresel faktörler açısından ele alıp, gelecek açısından önemli olan fırsatların belirlenmesine; tehdit oluşturabilecek unsurların önceden tanımlanıp önlem alınmasına; hâlihazırdaki güçlü ve zayıf yönlerin tanımlanıp önlem alınmasına yönelik stratejik yaklaşımları içeren bir yöntemdir. SWOT analizinde güçlü ve zayıf yönler iç çevresel unsurlar (varlık ve yetenekler) açısından; fırsatlar ve tehditler ise dış çevre unsurlar (yasal ve politik çevre, teknolojik, sosyokültürel çevre, müşteriler, rakipler, olası rakipler vb.) açısından ele alınmaktadır. Bu kapsamda Burdur ilinin turizm sektörü açısından mevcut olan üstünlükleri, zayıf yönleri, çevresel faktörlere göre muhtemel tehditler ve fırsatları belirlemek için proje ekibi bir toplantı yapmıştır. Proje sürecinde ilk aşamada Burdur iline ait üstün ve zayıf yönlerin belirlemesi için il merkezinde ve ilçelerde çeşitli ziyaret, gözlem ve toplantılar yapılmıştır. Ayrıca proje ekibinde yer alan uzmanlar bu üstün ve zayıf yönler ile birlikte turizm sektörünü etkilemesi muhtemel ulusal ve uluslararası gelişmeler doğrultusunda ortaya çıkabilecek fırsat ve tehditleri tanımlamıştır. Söz konusu analiz sonuçları aşağıda yer almaktadır: 45