Cumhuriyet Dönemi Eğitimine Yön Veren Yerli ve Yabancı Uzman Raporları

Transkript

1 Cumhuriyet Dönemi Eğitimine Yön Veren Yerli ve Yabancı Uzman Raporları ( ) Dr. Öğr. Üyes Savaş KARAGÖZ

2 Dr. Öğr. Üyesi Savaş KARAGÖZ CUMHURİYET DÖNEMİ EĞİTİMİNE YÖN VEREN YERLİ VE YABANCI UZMAN RAPORLARI ( ) ISBN DOI / Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2018, PEGEM AKADEMİ Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ'ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yükseköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye de kurulan Turcademy.com ve Pegemindeks.net tarafından yayınları taranmaktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000 in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere adresinden ulaşılabilmektedir. 1. Baskı: Nisan 2018, Ankara Yayın-Proje: Ayşe Açıkgöz Dizgi-Grafik Tasarım: Ayşe Nur Yıldırım Kapak Tasarım: Pegem Akademi Baskı: Ay-bay Kırtasiye İnşaat Gıda Pazarlama ve Ticaret Limited Şirketi Çetinemeç Bulvarı 1314.Cadde No:37A-B Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 Işıl'a

4 Dr. Öğr. Üyesi Savaş KARAGÖZ Kayseri-Develi doğumlu olan Savaş Karagöz, lisans eğitimini 1999 yılında Erciyes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Eğitim Programları ve Öğretim Bölümünde, yüksek lisans eğitimini Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde, doktora eğitimini ise Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü nde tamamladı. Yazar yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda sınıf öğretmenliği, yılları arasında Rehberlik ve Psikolojik Danışman olarak görev yapmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Daire Başkanlığı ders programları geliştirme ve ders kitabı yazımı komisyonlarında yer almıştır yılında Aksaray Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümünde öğretim üyesi olarak göreve başlamıştır. Yazarın uluslararası kongrelerde bildirileri, birçok kitapta bölüm yazarlığı, ulusal ve uluslararası dergilerde de makaleleri bulunmaktadır.

5

6 ÖN SÖZ Tarihsel süreç içerisinde değişim, gelişim ve kalkınmanın temeli olan eğitimin önemi özellikle Osmanlı İmparatorluğunun toprak kaybetmeye başlamasıyla daha anlaşılır hale gelmiştir. Bu amaçla modern anlamda açılan kara ve deniz harp okullarının açılmasıyla birlikte yabancı uzman görüş ve önerilerinin yanında, açılan bu okullarda uygulamalı olarak yabancı uzmanlar görevlendirilerek tecrübelerinden yararlanma yoluna gidildiği görülmüştür. Osmanlı İmparatorluğundan devir alınan ve yeni kurulacak olan eğitim kurumlarının yapısı, ders programları, sistem ve ilerleyişi konusunda Türkiye Cumhuriyeti Devleti uluslararası alanda ün yapmış ünlü eğitimcileri Türkiye ye davet ederek görüş ve önerilerinden yararlanmak istemiştir. Daha sonraki dönemlerde yabancı uzmanlardan yararlanma geleneği devam etmiş bunun yanı sıra yabancı ülkelere öğrenci gönderme yoluna gidilerek edinilen tecrübelerin Türk eğitim sistemine aktarılmasına çalışılmıştır. Bu kitapta yılları arası yerli ve yabancı uzman raporlarının Osmanlıcadan günümüz Türkçesine aktarılması yapılmıştır. Birinci bölümde yerli uzmanların Almanya, Macaristan, Danimarka, İsveç ve Rusya gibi ülkelerdeki eğitim yapıları ile ilgili rapor ve gözlemler yer alırken, İkinci bölümde Ülkemize davet edilen özellikle yılları arasını kapsayan yabancı uzman raporlarına yer verilmiştir. Dr. Öğr. Üyesi Savaş KARAGÖZ Nisan 2018

7 İÇİNDEKİLER Ön Söz...vii Giriş BÖLÜM CUMHURİYET DÖNEMİ EĞİTİMİNE YÖN VEREN YERLİ UZMAN RAPORLARI ( ) Cumhuriyet Dönemi Eğitimine Yön Veren Yerli Uzman Raporları...3 Macaristan da Ev Kadınlığı ve Ziraat Tahsili...3 Tarihçe...3 Mekteplerin Vazifeleri (Okulların Görevleri)...4 Çiftçi Nasıl Zevce (Eş) İster...5 Ziraat ve Ev Kadınlığı Mektepleri...5 Muallim ve Muallimeler...5 Belkıs İclal in, Çiftçi Hanımlar İçin Belçika Kız Ziraat ve Ev Kadınlığı Mektepleri Hakkındaki İzlenimleri...6 İsmail Hakkı Bey in Avrupa Meslek Mekteplerine Dair Raporu...8 Almanya Meslek Mektepleri...9 Münih Mesleki İkmal Mektepleri ve Sanayi Mektepleri...10 Çırak ve Ustalara Mahsus Pazar Günü ve Gece İhtisas Meslek Mektepleri...12 Çalışma Günlerine Mahsus İhtisas Meslek Mektepleri...12 İngiltere de Sana-i Mektepleri ve Sana-i Terbiye...12 Çekoslovakya Maarif Teşkilatı Meslek Mektepleri...14 Ticaret Mektepleri...14 Küçük Sanat ve Ticaret Sahibi Gençlere Mahsus Kurlar Yüksek Tedrisat...16 Sanayi Nefise Encümeni Hakkında...18 Rusya Maarifi Hakkında, Moskova Büyükelçisi Zekai Bey Tarafından Verilen Rapor...21 Müsteşar Nafi Atuf ve Teftiş Heyeti Reisi Rıdvan Nafiz Beylerin Vekâlete Rusya Maarifi Hakkında Takdim Ettikleri Rapor...23 Merkezi ve Merkeze Bağlı Teşkilat...24 Teftişat...26 Vilayetlerde Maarif Teşkilatı...26 Bütçe...27 Mektep Teşkilatı...27

8 x Cumhuriyet Dönemi Eğitimine Yön Veren Yerli ve Yabancı Uzman Raporları ( ) Mektepten Evvelki Terbiye (Okul Öncesi Eğitim)...28 Mektep Tahsili...28 İlk Meslek Mektepleri...29 Orta Meslek Mektepleri...29 Amele Fakülteleri...30 Yüksek Meslek Mektepleri...31 Diğer Çocuk Müesseseleri...32 Muallimlerin Yetiştirilmesi...32 Pedaloji Enstitüsü...34 Maarif Vekâleti Talebe Müfettişi Ahmet Hilmi Bey in Almanya Orman Mektebi -Açık Hava Mektebi Hakkındaki Raporu...35 Yardım Mektebi Teşkilatı...38 İsveç te Maarif Vekâleti Hesabına Terbiye-i Bedeniye Tahsil Etmekte Bulunan Vildan Aşir ve Nizamettin Bey in Danimarka, İsveç ve Rusya Memleketlerindeki Terbiye Müesseseleri Hakkındaki Tetkikat Raporları...43 Danimarka da Jimnastiğin Tarihçesi...43 Danimarka da Terbiye-i Bedeniye Tedrisatı...45 Şimal Memleketleri Terbiye-i Bedeniye ve Mektep Hıfzıssıhhası Kongresi...46 Danimarka Yüksek Halk Mektepleri...48 Berlin de Bulunan Maarif Müfettişi Umumisi Ahmet Hilmi Bey Tarafından Gönderilen Rapordur...49 Almanya da Mesleki Tahsil...49 Yüksek Meslek Mektepleri...50 Tarihçe...51 Meslek Kursları...51 Sadrettin Celal Antel in Maarif İçin 10 Yıllık İnkişaf Programı...53 Maarif İçin On Senelik Bir İnkişaf (Gelişim) Programı...53 Vekâletin Yapacağı Müspet Terbiyevi Faaliyetler...58 Mektep Sistemi...65 Pedagojik Kusurlar...68 İlk Tahsil...75 Politeknik Bir Tahsilin Gereği...77 İlk Istıfa (Seçme)- İlk ayrılış...78 Pratik Sanat Mektepleri...79 Politeknik Bir Eğitimin Zarureti (Gereği)...80 İkinci Istıfa (Seçme)- İkinci Ayrılış...81

9 İçindekiler xi Yapılacak Pedagojik Islahat...91 Decroli Sisteminin Tekniği...92 Öğretmen Yetiştirme Meselesi Terbiye Müzesi Türkiye İçin Hususi Bir Kısım Yüksek Terbiye Enstitüsü BÖLÜM CUMHURİYET DÖNEMİ EĞİTİMİNE YÖN VEREN YABANCI UZMAN RAPORLARI Cumhuriyet Dönemi Eğitimine Yön Veren Yabancı Uzman Raporları Mösyö Rihart, (Haydar Paşa Alman Mektebi Müdürü ), Çocuk Kitapları Hakkındaki Raporu Dr. Grossman ın Bugünkü Türk Kadını ve İstanbul Kız Muallim Mektebi Hakkındaki Düşünceleri Profesör John Dewey in 16 Ağustos 1340 (1924) Tarihli Demeci Profesör John Dewey in Raporları Bütçeye Konulması Muktezi (gerekli) Tahsisat Hakkında Muhtıra İptidaî (İlk) Rapor Profesör John Dewey in Raporları, Esas Rapor Medhal (Önsöz) Program Maarif Vekâleti Teşkilâtı Muallimlerin Yetiştirilmesi ve Terfihi (Maddi Açıdan Rahat ve Bolluk İçinde Yaşaması) John Dewey in Beyanatı Dr. Alfred Kühne Türk İlk Mekteplerinde Terakkiyat (İlerlemeler) Maarif Vekâletince Açılan İş Prensiplerine Dayalı Tedrisat Kursu Hakkında Temmuz -26 Ağustos 1926 Tarihleri Arası Ankara da Açılan El İşleri Kursu İle İlgili Almanya dan Davet Edilen Profesör Fraye nin Raporu Profesör Fraye nin İş Mektebi Tedrisatı Hakkında Verdiği Rapor El İşleri Resim Kursu İçin Almanya dan Davet Edilen Profesör George Stiehler in Sanat Terbiyesi Hakkındaki Raporu George Stiehler in 30 Ağustos 1926 Tarihinde Maarif Vekaletine Sanat Terbiyesi Hakkında Sunmuş Olduğu Rapor Rus Şuralar Cumhuriyetinde Terbiye Meselesi Lunaçarsky Tarafından Merkezi Komiserler Şurasına Sunulan Rapor Metni...172

10 xii Cumhuriyet Dönemi Eğitimine Yön Veren Yerli ve Yabancı Uzman Raporları ( ) İngiltere de Leeds Şehri Terbiye Müdürü James Graham ın Fenni (Teknik) ve Ticaret Mektepleri Hakkındaki Raporu Ananevi Sanat Ehliyetinin Yeni Metotları Mizaç ve Terkibi Tali (Orta) Mektepler İngiltere de Leeds Şehri Terbiye Müdür James Graham ın Fenni (Teknik) ve Ticaret Mektepleri Hakkındaki Raporu Malul Çocuk Mektepleri Alfred Kühne nin Türkiyede Mesleki Terbiyenin İnkişafına Dair Raporu Türkiye de Mesleki Eğitimin Gelişimine Dair Rapor Umumi (Genel) Tahsil Veren Mektepler Mesleki Tahsil ve Terbiye Tesisatı Omer Buyse nin Teknik Öğretim Hakkındaki Rapor İçeriği Ankara İş Üniversitesi İçin Teklif Edilen Program Projesi Bir Mesai Programı Teklifi ve Esasların Tayini İsmet İnönü Kız Enstitüsü Ankara da Açılacak Meslek ve Ev İşleri Kursları Meslek ve Ev İşleri Kursları Nizamnamesi Sonuç ve Değerlendirme Kaynaklar...221

11 KAYNAKLAR Akkutay, Ü. (1996). Milli eğitimde yabancı uzman raporları. Ankara: Avni Akyol Ümit Kültür ve Eğitim Vakfı. Altunya, N. (2015). Maarif teşkilatı hakkında bir layiha. Ankara: Eğitim-İş Yayınları. Antel, Sadrettin Celal (1926), Maarif Teşkilatı Hakkında Bir Layiha. Maarif İçin On Senelik İnkişaf Programı, Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 7 1 Mayıs, s Apaydın, Zekai (1925). Rusya Maarifi Hakkında, Moskova Büyükelçiliği Tarafından Verilen Rapor. Maarif Vekâleti Mecmuası. Sayı 8, s Apaydın, E. (1984). Türkiye Cumhuriyeti nin Bakan ve Büyükelçilerinden Zekâi Apaydın ın Albümünden. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Kasım 1984, Cilt: I, Sayı: 1 s Berkol, B. (2013). M. Ü. 44 üncü İlkokul. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. Sayı 12, s Buyse, Omer (1927). Teknik Öğretim Hakkındaki Rapor İçeriği. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 13, Eylül 1927, s Buyse, Omer (1927). Orduda Mesleki Tedrisata Dair Rapor. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 14, Ekim 1927, s Dewey, John. (1925). İktibaslar John Dewey in Beyanatı. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 4-1 Eylül 1341(1925), s Dewey, John. (1925). Esas Rapor Methal. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 2, 1 Mayıs ; s Hilmi, Ahmet (1927). Almanya da Mesleki Tahsil- Raporlar ve Tetkikler. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 11, Mayıs 1927, s Hilmi, Ahmet (1927). Bir Müddetten Beri Almanya da Orman Mekteplerinde Tetkikat İcra Etmekte Olan Talebe Vekâlet Talebe Müfettişi Ahmet Hilmi Bey Tarafından Gönderilen Rapordur. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 10, s Frayer (1926). Geçen Senenin Tatilinde Ankara da Açılan El İşleri Kursuna Almanya dan Muallim Sıfatıyla Celb Edilen Profesör Fraye nin Raporudur. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 9, Ağustos 1926, s Frayer (1926). İş Mektebi Tedrisatı Hakkında Verdiği Raporudur. Maarif Vekâleti Mecmuası, 20 Ağustos 1926, Sayı 9, s

12 222 Cumhuriyet Dönemi Eğitimine Yön Veren Yerli ve Yabancı Uzman Raporları ( ) Graham, James. (1927). Fenni (Teknik) Ve Ticaret Mektepleri Hakkındaki Raporu. Maarif Vekâleti Mecmuası Sayı 11, Mayıs 1927, s Hakkı, İsmail. (1925), Sanayi Nefise Encümeni Hakkında. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 8, s Hakkı, İsmail. (1925). Avrupa Meslek Mekteplerine Dair. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 5, 1 Teşrinisani 1341 (1925), s İclal, Belkıs. (1911). Macaristan Ev Kadınlığı ve Ziraat Tahsili. Yeni Fikir, Yıl , Sayı 3, s İclal, Belkıs. (1912). Çiftçi Hanımlar İçin Mektebim ve Belçika Kız Ziraat ve Ev Kadınlığı Mektepleri. Yeni Fikir, Yıl Nisan 1328 Gedik Paşa 5 Mart 1328 (1912), Sayı 5, s Kansu, Nafi Atıf. & Edgüer, Rıdvan Nafiz (1926). Rusya Maarifi Hakkında Rapor. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 9, s Karacan, H. (2013). Cumhuriyet Döneminde Türkiye - SSCB Eğitim İlişkileri: Yılları Arası. International Journal Of Russian Studies Issue No. 2 (2013/2 ) Karagöz, S. (2005). Kayseri Zincidere Köy Muallim Mektebi ( ) nin Türkiye de Öğretmen Yetiştirme Tarihi İçindeki Yeri. (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erciyes Üniversitesi. Kühne, Alfred (1926). Türk İlk Mekteplerinde Terakkiyat (Mitteilungen Der Deutsch-Türkichen Vereinigung Yıl 7 No:1), Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 6; 1 Mart 1342 (1926), s Kühne, Alfred (1927). Türkiye de Mesleki Terbiyenin İnkişafına Dair Raporu- Raporlar ve Tetkikler. Maarif Vekâleti Mecmuası, Ağustos, 1927, Sayı 12, s Lunaçarsky (1927). Rus Şuralar Cumhuriyeti nde Terbiye Meselesi Lunaçarsky Tarafından Merkezi Komiserler Şurasına Takdim Edilen Raporun Metni. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 10, s Maarif Vekâleti Mecmuası (1925). Profesör John Dewey in Raporları. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 1, 1 Mart 1341, s Maarif Vekâleti Mecmuası (1926). Maarif Vekâletince Açılan İş Prensiplerine Müstenit Tedrisat Kursu Hakkında. Maarif Vekâleti Mecmuası 9, s Rihart (1917). (Haydar Paşa Alman Mektebi Müdürü) Çocuk Kitapları. Muallim Mecmuası, Yıl 1, Cilt 1, Sayı 8, 1 Mart 1333, s Stiehler, George. (1926), El İşleri Resim Kursu İçin Almanya dan Celb Edilen Profesör George Stiehler in Sanat Terbiyesi Hakkındaki Raporu. Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 9, s Savaşır, Vildan Aşir., & Kırşan, Nizamettin (1926). Danimarka, İsveç ve Rusya Memleketlerinde Terbiye Müesseseleri Hakkındaki Tetkikat Raporları, Danimarka da Jimnastiğin Tarihçesi, Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 10, s Savaşır, Vildan Aşir., & Kırşan, Nizamettin (1926). Danimarka, İsveç ve Rusya Memleketlerinde Terbiye Müesseseleri Hakkındaki Tetkikat Raporları, Danimarka da Jimnastiğin Tarihçesi, Maarif Vekâleti Mecmuası, Sayı 10, s