YÖNLENDİRİLMİŞ ÇALIŞMA I DERS NOTLARI

Transkript

1 KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ BEŞİKDÜZÜ MESLEK YÜKSEKOKULU YÖNLENDİRİLMİŞ ÇALIŞMA I DERS NOTLARI ÖĞR. GÖR. COŞKUN ALİYAZICIOĞLU EYLÜL TRABZON SLAYT 1

2 Çalışmanın Temel Amacı Bu çalışmanın temel amacı, bilimsel araştırma ilkeleri doğrultusunda veri toplama, verilerin analizini yapabilme, bunları rapor şeklinde hazırlayabilme ve bunları etkin bir şekilde sunabilmektir. 2

3 Öğrenci Kazanımları Öğrenci Kazanımları; iş hayatı ile tanışabilme, iş ve iş yapma yöntemleri konusundaki gelişmeleri takip etme, topluluk içinde kendini ifade ederek kendine güven duygusunu geliştirebilme 3

4 Giriş Farklı iletişim biçimleri vardır. Bunlar; Sözlü, Sözsüz veya Yazılı olmak gibi genel ayrımlara tabi tutulabilir. İletişimin türü ne olursa olsun, iletişim kurmanın zorunlu unsuru her zaman Dil dir. Dil; duygu, düşünce ve inançları anlatmak için kullandığımız sesli ve uyumlu işaretler bütünüdür. 4

5 Giriş Konuşma veya yazma şeklinde iletişim kurarken, yapmamız gereken mesajın Etkin biçimde İletilmesini sağlamaktır. Bunun anlamı, mesaja verdiğimiz anlamın, bizim duygu ve düşüncelerimizin, hedef tarafından da paylaşılmasını sağlamaktır. Dilin, dolayısıyla iletişimin etkin kullanımının kendine özgü kuralları vardır ve ancak bu kurallara uyulması durumunda sözlü ve yazılı iletişimden beklenen yarar sağlanabilir. 5

6 Giriş Etkili Yazı Yazmak İçin, ana dilin imla ve gramer kurallarının bilinmesi ve yazışma kurallarının şekil ve içerik koşullarının yerine getirilmesi gerekmektedir. 6

7 Giriş Düşünce Veya Duyguyu Anlatmanın Üç Yolu Vardır: 1. Konuşma, 2. Yazma ve 3. Vücut Dilini Kullanma 7

8 Giriş Yazma da Yazının Etkinliği, seçilen sözcüklere ve bunların cümle içindeki anlatım gücüne, onlara yüklenen sembolik ve imgesel anlamlara bağlıdır. Yazılı anlatımın gücü, kullanılan sözcüklerin canlılığı, coşkusu ve rengi, sözlü anlatıma kavuştuğu oranda artar. 8

9 Birinci Bölüm Bilgi Kavramı, Kaynakları Ve Yararlanma Yöntemleri I. Veri Ve Bilgi Kavramları Veri (datum), işlenmemiş bilgi, ya da sistemlerin kendi dışından elde ettikleri, gerçek olaylar ve durumlar ile ortaya çıkan değerler olarak düşünülebilir. Bilgi (information) ise, sistem dışından elde edilen verilerin sistemin işine yarayacak şekilde işlenmesi, analiz edilmesi, sıralanması, diğer veri ve bilgilerle birleştirilmesi, özetlenmesi, raporlanması gibi faaliyetlerin ortaya çıkardığı bir veri bütünü olarak görülmektedir. 9

10 I. Veri Ve Bilgi Kavramları Bilgi kelimesinin temelinde, bilginin paylaşımına dair ufak belirtiler bulunmaktadır. Bilginin sadece o sistem içinde kalmadığını, diğer sistemlerle de paylaşılarak farklı bilgi çeşitlerine dönüştüğünü bilmek, aslında bilginin iletişim özelliklerini ön plana çıkararak, bir bilişim kavramının ortaya çıkmasına yardımcı olmaktadır. 10

11 I. Veri Ve Bilgi Kavramları İnsanoğlunun teknik, ekonomik ve toplumsal alandaki iletişiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin, özellikle elektronik makineler aracılığıyla, düzenli ve ussal biçimde işlenmesi yönetim bilişim sisteminin temelini oluşturmaktadır. 11

12 I. Veri Ve Bilgi Kavramları Etkin bir araştırma yapabilmek için yeterince bilgiye sahip olmak gerekir; daha doğru bir ifadeyle yeterince verinin toplanıp, bilgiye dönüştürülmesi gerekir. Bu çerçevede birbirlerinin yerine kullanılmış olsalar da veri ve bilgi kavramları farklı anlam içeriğine sahip kavramlardır. Kullanımlarında çoğu kez kaşıklık yapılan bu iki kavram arasındaki farkı anlayabilmek önemlidir; zira karar verme düzeyindeki kişilere veri değil, bilgi gerekmektedir. 12

13 I. Veri Ve Bilgi Kavramları Yönetim için gerekli olan bilgi, karar sürecindeki belirsizliği azalttığı oranda değerli olacaktır. 13

14 I. Veri Ve Bilgi Kavramları Bilginin Özellikleri Doğruluk, bilginin en önemli özelliklerinden biridir ve belirli bir zaman içerisinde doğru bilginin, üretilen ya da işlenen toplam bilgiye oranı olarak tanımlanabilir. Zamanlılık da, bilginin diğer özelliğidir. Bir yöneticiye geç gelmiş bir bilginin kalitesinin ve doğruluk derecesinin yüksek olması, karar vermede bir değer ifade etmeyecektir. 14

15 I. Veri Ve Bilgi Kavramları Tamlık ise, bilginin yöneticiye karar verebilmesi için gereksinme duyduğu tüm verileri kapsaması anlamına gelir. Kısalık, diğer bir deyimle bilginin eksiksizliği, arzulanan bir başka kaliteli bilgi özelliğidir. Yerindelik ya da ilgililik, bilginin gerekli olan organ veya yöneticiye ulaşabilme özelliğidir. Ucuzluk ya da elde edilme maliyeti, bilginin diğer bir önemli özelliğidir. 15

16 1.1. Veri Kavramı Veri, değerlenmemiş iletiler ya da işlenmemiş bilgi girdileridir; ancak veriler sınırlı ve ayrıntılı bir anlam dışında bilgi sayılmazlar. Veriler bağımsız birimlerdir ve sayılamayacak kadar çoktur, genellikle sayısal değerler olarak düşünülmelerine karşın, insanların ve makinelerin sayısal olmayan algılarını ve gözlemlerini içerecek biçimde tanımlanabilirler. 16

17 1.1. Veri Kavramı Veri, genellikle davranışı etkilemeyen, belli bir ölçüde düzenlenmiş gözlemlere dayalı simgeler topluluğudur. Veri ile bilgi arasındaki ilişki hammadde ile son ürün arasındaki ilişki gibidir. Nasıl bir üretim bölümünün son ürünü, bir başka bölüm için hammadde olabiliyor ise, bir kişi için bilgi başka biri için veri olabilir. Yine bir kullanıcı açısından belli bir anda ve durumda veri olan, aynı kullanıcı için başka bir zaman ve yerde bilgi olabilir. Data (veri) belli bir işlemden geçirilerek bilgiye dönüşür ve bilgi karar vermede kullanılarak fonksiyonel bir hal alır. 17

18 1.1. Veri Kavramı Tek başına bir anlam ifade etmeyen işlenmemiş bilgiye veri denir. Veri işlenmemiş bir hammadde konumundadır. Belli bir süreçten geçirilmek suretiyle bilgiye dönüşür. Buna göre bilgi, verilerin işlenerek kullanıcının yararlanabileceği şekle sokulmasında kullanılan bilgi unsurlarıdır. 18

19 1.1. Veri Kavramı Bu tanımlara göre hangi tip verilerin toplanacağının belirlendiği bir işletmede, toplanan verilerin işleme tabi tutulması başka bir anlatımla bilgi haline getirilmesi gerekir. Verinin bilgi haline getirilmesine, verinin işlenmesi denir. 19

20 1.2. Veri Elde Etme Ve İşleme Gelişen teknoloji, hızlı pazar doyumu, beklenmeyen rakipler ve bütün bunlara ait çok sayıda veri veya bilgi, veri işleme sistemlerinin geçmişi; 1890 lara Herman Holerith in bu dönemde yapıları nüfus sayım sonuçlarının hesaplanmasında kullanılmak üzere delikli kart okuyan makineyi geliştirdiği döneme kadar gitmektedir. Bu makinenin icadı ile otomatik veri işlem başlamış oldu. Veri işleme, terim olarak, veriler üzerinde bilgisayarla işlem yapma anlamına gelmektedir. 20

21 21

22 1.2. Veri Elde Etme Ve İşleme Bilginin hammaddesi olan veri çeşitli kaynaklardan elde edilebilir. Elde edilen veriler elle, makineyle veya başka biçimde yazılmış ve hazırlanmış olabilirler. Veriler çok farklı kaynaklardan elde edilebilir. Verilerin işlenmek üzere veri kaynaklarından elde edilmesi, bilgi işleme sürecinin ilk evresidir. 22

23 1.2. Veri Elde Etme Ve İşleme Bir işletmede veri elde edilen kaynak belgeler; ambar çıkış fişleri, satış fişleri, faturalar, çek koçanları, işçi zaman kartları vb. belgelerdir. 23

24 1.2. Veri Elde Etme Ve İşleme Bu belgeler bir işin ya da faaliyetin doğrulanmasını sağlar ve daha sonraki bir takım eylemlerin temelini oluşturur. Bu nedenle kaynak belgeler üzerindeki veriler, bilişim sistemine girmeden önce geçerliliği ve doğruluğu açısından denetlenmeli ve bilgi işleme süreci için gerekli veri olduğu belirlendikten sonra sisteme alınmalıdır. 24

25 1.2. Veri Elde Etme Ve İşleme Bilgiyi elde etmenin bir diğer yolu da taklit (benchmark) etmektir. Rekabet avantajının giderek bilgiye dayalı hale gelmesi şirketleri, rakiplerini yakından takip etme ve onlarda gördükleri yeni bilgileri derhal elde etmek için çaba harcamaya yöneltmektedir. 25

26 1.2. Veri Elde Etme Ve İşleme Bilgiyi taklit etme, bir şirketin diğer bir şirketteki başarılı bir uygulamayı veya herhangi bir konuda üretilen yeni bilgiyi örnek alarak, kendisine uygulaması ve kullanması anlamına gelmektedir. Şirketler kıyaslama, gözlemleme, başarılı iş görenleri transfer etme veya çeşitli enformasyon kanallarını kullanmak suretiyle bilgi taklit edebilmektedir. 26

27 27

28 28

29 1.2. Veri Elde Etme Ve İşleme Dış kaynak kullanmak, özellikle son yollarda bilgi elde etmek amacıyla çokça başvurulan yöntemlerden biri olmuştur. Şirketler piyasa riskini bir ölçüde azaltmak, maliyetleri düşürmek, daha esnek ve çevik hareket edebilmek amacıyla giderek artan oranda kendi temel yetenekleri konusunda uzmanlaşmakta yatırımlarını bu dar alana yoğunlaştırarak geri kalan faaliyetlerinde dış kaynak kullanmaya yönelmektedirler. 29

30 1.2. Veri Elde Etme Ve İşleme Veri elde etmenin diğer yolları; 1. türetme (replication), 2. yedekleme (substitution) ve 3. keşfetme (discovering) dir. Bu yöntemler, iç kaynaklardan bilgi elde etmede kullanılan yöntemlerdir. Türetme bir projede veya uygulamada elde edilen tecrübelerin başka yerlerde ve projelerde kullanılması iken, yedekleme bir bilginin yerine kullanılabilecek alternatifler üretmektir. Keşfetme ise organizasyon bilgi tabanı içerisinde gizli halde bulunan bilgiyi ortaya çıkarmaktır. 30

31 1.2. Veri Elde Etme Ve İşleme Sonuç olarak veri elde etmenin yolları; 1. İşletmeden elde edilen kaynak belgeler 2. Taklit (benchmark) 3. Dış kaynak kullanmak 4. Türetme (replication), 5. Yedekleme (substitution) ve 6. Keşfetme (discovering) dir. 31

32 1.2. Veri Elde Etme Ve İşleme Veri elde etme evresi bilgi işleme süreci sonunda hazırlanan raporların ve yapılan analizlerin güvenilir olabilmesi için, kaynak belgeler üzerindeki verilerin son derece düzenli, anlaşılabilir ve en önemlisi doğru olması gerekir. 32

33 1.2. Veri Elde Etme Ve İşleme Verileri doğru olarak elde etmenin yöntemlerinden bazıları şöyle sıralanabilir: Kaynak belgeler üzerine mümkün olduğu kadar çok bilgi kodlayarak, düzenli biçimde kaydetmek, Kaynak belgeler üzerinde farklı veri birimlerini kaydederken birbirinden ayrı alanlar ya da renkler kullanılmak, Kaynak belgelerin yapısı, bu belgeleri dolduran kişilerin, bilgileri düzenli ve anlamlı bir biçimde düzenleyebileceği biçimde olmalıdır. 33

34 1.2. Veri Elde Etme Ve İşleme Veri ve bilgi işleme süreci, girdilerin niteliği bakımından farklılık göstermektedir. Ancak işlem sırasında benzer süreçlerden geçmektedir. Veri ya da bilgi işlem sürecinde temel olarak üç aşama bulunur. Bunlar sırasıyla; kaydetme, işleme ve raporlama dır. Bazı araştırmacılar, bu üç aşamayı detaylandırmak, sürece çok sayıda aşamayı katmaktadır. Bu aşamalar; sınıflama, sıralama, hesaplama, özetleme, veri elde etme, saklama, çoğaltma ve yeniden başvurma gibi süreçlerdir. 34

35 Yararlanılan Kaynaklar Yücel İSLAM, Yönlendirilmiş Çalışma I- II, Seçkin Yayıncılık 35