KOAH Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı HASTA EĞİTİM SETİ 2018

Transkript

1 KOAH Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı HASTA EĞİTİM SETİ 2018

2 KOAH Kronik Müzmin veya süregen Obstrüktif Tıkayıcı Akciğer Akciğere ait olan Hastalığı Hastalık

3 KOAH Nedir? KOAH : Kronik (süregen, müzmin) Obstrüktif (tıkayıcı) Akciğer Hastalığı akciğerlerin kronik ilerleyici bir hastalığıdır. Müzmin bronşit ve akciğerdeki hava keseciklerinin harabiyeti sonucu hava akımında kısıtlanma ile seyreder.

4 AKCİĞERLER ve HAVA YOLLARI Akciğerler göğüs kafesi içinde yer alır. Sağda ve solda olmak üzere 2 tanedir. Hava yolları birçok kez dallanır. Hava keseleri ile sonlanır.

5 AKCİĞERLER NE İŞ YAPAR? Soluk alma ile, ağız ve burundan alınan oksijen hava yolları aracılığıyla akciğerlere iletilir. Akciğerler ve göğüs kafesi genişler. Soluk verme ile, hava keselerine geçen karbondioksit hava yolları aracılığıyla burun ve ağızdan dışarı atılır. Akciğerler ve göğüs kafesi daralır.

6 AKCİĞERLER NE İŞ YAPAR? Solunan hava, hava yollarının en uç kısmı olan hava keselerine kadar ulaşır. Solunan hava içinde bulunan oksijen, bu hava keselerinde geçen karbondioksit ile yer değiştirir.

7 OBSTRÜKTİF: TIKAYICI NEDİR? Normal hava yolu Daralmış hava yolu Tıkayıcı, hava yolunun genişliğinin (çapının) azalmasıdır.

8 KOAH da Akciğerlerde Ne gibi Değişiklikler Olur? Sigara dumanı ve diğer zararlı gazlara maruziyet sonucunda Soluk yollarında mikrobik olmayan bir iltihap oluşur ve İltihaplanma sonucu hava yolları daralır.

9 KOAH Sıklığı Dünyada ve Türkiye de sıklığı yapılan çalışmalarda %10-19 oranında saptanmıştır. Ancak KOAH ı olanların halen %60-85 i tanı almamış durumdadır.

10 KOAH ile İlişkili Faktörler İleri yaş (40 yaş üzeri) Erkek cinsiyet.kadınlarda artma eğiliminde Genetik

11 KOAH ile İlişkili Faktörler Akciğer büyüme ve gelişmesinde yetersizlik Düşük doğum ağırlığı Yetersiz beslenme Çocuklukta geçirilen enfeksiyonlar Sosyoekonomik faktörler

12 KOAH a Neden Olan Faktörler Sigara ve tütün mamülleri %90 neden sigara Sigara içmeyen kişilerde sigara dumanı maruziyeti

13 SİGARA Sigara içen kişilerin hava yolları ve akciğerleri koruyucu mekanizmaları devreye sokar. Sürekli sigara içilirse bu koruyucu mekanizmalar yeterli olmaz ve akciğer dokularında hasar oluşur Akciğerlerdeki salgıların miktarı artar, hava yolları daralır, damarsal değişiklikler oluşur.

14 KOAH a Neden Olan Faktörler Toz, duman ve zararlı gazlara maruz kalmak; Maden işçiliği Metal işçiliği Ulaşım sektörü ve odun/kağıt üretiminde çalışma Çimento, tahıl ve tekstil işçiliği gibi meslekler Sigara İç ortam havasının kirliliği Dış ortam havasının kirliliği Mesleki tozlar ve kimyasallar

15 KOAH a Neden Olan Faktörler Hava Kirliliği; Kentlerdeki hava kirliliği hem KOAH oluşumuna neden olmakta, hem de alevlenme sıklığını arttırmaktadır.

16 KOAH BELİRTİ VE BULGULARI En önemli belirtileri: Sinsi başlayan ve giderek şiddetini artıran NEFES DARLIĞI ve/veya MÜZMİN ÖKSÜRÜK Balgam çıkarma Hışıltı Göğüs ağrısı İleri derece nefes darlığına bağlı parmaklarda morarma ve baş ağrısı

17 KOAH TANISI NASIL KONULUR? Tanı Koydurucu Tetkik: Üfleme testleri (spirometri) Yardımcı Tetkikler: Akciğer filmi Kan oksijen seviyesi ölçümü Bazı kan ve egzersiz testleri

18 KOAH TEDAVİSİ Sigaranın bırakılması * Çevresel ve mesleki hava kirliliğinin kontrolü Aşılama Uzun süreli ilaç tedavisi Alevlenme tedavisi

19 KOAH ve SİGARA SİGARA BIRAKILMALI Sigara içilen yerlerden uzak durulmalı Odun sobası, tezek yakma gibi etkinliklerden uzak durulmali 171 telefon servisini arayarak ya da sigara bırakma polikliniklerinden randevu alarak sigarayı bırakabilirsiniz.

20 KOAH ve SİGARA Sigara Bırakıldığında; 20. dakikada: Nabız, vücut ısısı, kan basıncı normale döner. 2 haftada-3 ayda: Öksürük varsa azalır ve 3 ay içinde kaybolur. 2 haftada balgam yarı yarıya azalır, soluk alıp verme düzelir. 1. Yılda: Kalp krizi riski %50 azalır. Beyin kanaması riski azalır. KOAH riski azalır. KOAH varsa ilerlemesi durur. 2. Yılda: Ağız, gırtlak, yemek borusu, idrar torbası kanseri riski yarı yarıya azalır. 10. Yılda: Felç olma riski hiç sigara içmemiş olanlarla aynı düzeye iner. Akciğer kanseri riski azalmaya devam eder. 15. yılda: Kalp ve koroner damar hastalığı ve kalp krizi riski hiç içmeyenlerle aynı olur.

21 Sigara İçmek İstediğinizde Bulunduğunuz ortamı değiştirin. Beş dakika bekleyin. Derin nefes alıp gevşemeye çalışın. Bir bardak suyu ağzınızda bekleterek yavaş yavaş için.

22 Sigarayı Bırakmayı Kolaylaştıran İlaçlar Nikotin yerine koyma tedavisi Nikotin flaster (bant, yama), sakız, burun spreyi ve solunum spreyi Bupropion Vareniklin

23 KOAH ve AŞILAR Mevsim geçişlerinde grip gelişebilir. Grip, zatürre gelişimini kolaylaştırır. Her yıl eylül-ekim aylarında grip aşısı yaptırılmalıdır. Zatürre aşısı da yaptırılmalıdır, herhangi bir zamanda yaptırılabilir, özel bir mevsimi yoktur. Bu konuda mutlaka doktorunuzdan bilgi alın.

24 KOAH ve TEDAVİSİ 1. Nefes açıcı inhaler ilaçlar 2. Gerektiği durumlarda evde oksijen tedavisi 3. Gereken olgularda evde solunum cihazı tedavisi

25 NEFES AÇICI «İNHALER» İLAÇLAR İlaçların solunum yoluyla, yani inhalasyonla alınması, yan etkilerinin yok denecek kadar azaltılması ve doğrudan akciğerlere etki etmesi açısından özellikle tercih edilmektedir. Solunum yoluyla verilen ilaçların etkili olması için doğru şekilde kullanılması gerekir. Önerilenden fazla kullanılmamalıdır!

26 NEFES AÇICI İNHALER İLAÇLAR Ölçülü doz inhalerler (ÖDİ) Kuru toz inhalerler (KTİ) (aerolizer, breezhaler, diskus, easyhaler, ellipta, handihaler, sonohaler,) Soft mist «Buhar areosol» Nebülizatörler

27 Ölçülü Doz İnhaler (ÖDİ) Kullanımı Aerosol inhalasyon kullanımı 1.Ağızlığın kapağını çıkartınız. Ağızlığın içinin temiz ve açık olduğunu kontrol ediniz. İnhaleri birkaç kez sallayınız. 2. İnhaleri baş ve işaret parmaklarınız ile tutunuz, eğer ilacı ilk kez kullanıyorsanız veya 1 hafta ya da daha uzun bir süreden beri kullanmadıysanız, önce 1 kere havaya püskürtüp deneyiniz 3. Dik durunuz, derin bir nefes alınız, sonra nefesinizi tam olarak verip akciğerlerdeki havayı boşaltınız. 4. Cihazı ağzınıza yerleştiriniz, derin ve yavaşça nefes alırken tüpe basınız ve nefes almaya devam ediniz. 5. Nefesinizi 10 saniye tutunuz, sonra burundan veya ağızdan yavaşça veriniz. 6. İkinci kullanım için en az 30 saniye, tercihen 3-5 dakika bekleyiniz.

28 Hava Odacığı Kullanımı Eğer inhaleri kullanmak zor geldiyse doktorunuz bir hava odacığı kullanmanızı önerebilir. İnhaleri hava odacığının giriş kısmına yerleştiriniz. İnhalere basıp yavaş ve derin bir nefes alarak hava odacığından ilacı içine çekiniz. Hava odacığını ağzınızdan çıkartıp en az 10 saniye nefesinizi tutunuz. İki kez kullanmak gerekiyorsa 1 dakika sonra tekrarlayınız.

29 Ölçülü Doz İnhaler (ÖDİ) Kullanımı Jet inhalasyon kullanımı 1. Ağızlığın kapağını çıkartınız. Ağızlığın içinin temiz ve acık olduğunu kontrol ediniz. İnhaleri birkaç kez sallayınız. 2. İnhaleri baş ve işaret parmaklarınız ile tutunuz, eğer ilacı ilk kez kullanıyorsanız veya 1 hafta ya da daha uzun bir sureden beri kullanmadıysanız, önce 1 kere havaya püskürtüp deneyiniz. 3. Ağzınızdan nefesinizi verebildiğiniz kadar dışarı veriniz ve ardından hemen ağızlığı dişlerinizin arasına yerleştiriniz ve dudaklarınızı sıkıca kapatınız (Ağızlığı ısırmayınız). 4. Başınızı hafifçe geriye doğru eğiniz. Ağzınızdan yavaşça soluk almaya başlayınız. Derin bir şekilde nefes almaya devam ederken aynı anda tüpe bir sefer bastırınız. 5. İnhaleri ağzınızdan çıkarınız ve nefesinizi en az 10 saniye ya da mümkün olduğunca çok tutunuz. Ardından nefesinizi boşaltınız. 6. Başka bir uygulama daha gerekiyorsa en az bir dakika bekleyiniz ve ardından 3-5. basamakları tekrar ediniz. 7. Kullanımdan sonra ağızlığın kapağını tekrar yerine yerleştiriniz.

30 Ölçülü Doz İnhaler (ÖDİ) Kullanımı Aerosol inhalasyon çözeltilerinin kullanımı 1. İnhalerin kapağını çıkarınız ve cihazı işaret ve baş parmağınız arasında tutunuz. 2. İnhaler'i ilk kez kullanacaksanız veya 7 gün veya daha uzun süredir kullanmadıysanız, inhaler'in düzgün bir biçimde çalıştığından emin olmak için bir veya iki pufu havaya sıkınız. 3. Ayakta durunuz ya da dik pozisyonda oturunuz 4. Mümkün olduğunca yavaş ve derin nefes veriniz. 5. İnhalerin ağızlık kısmını ağzınıza alınız ve dudaklarınızla sıkıca kapatınız. Ağzınızdan yavaş ve derin nefes alınız ve aynı anda bir puf aerosol boşaltmak için inhaler'in üst kısmına basınız. 6. Nefesinizi mümkün olduğunca tutunuz ve sonunda inhaleri ağzınızdan çıkarıp nefes veriniz. İnhalerin içine nefes vermeyiniz. 7. Kullandıktan sonra, koruyucu kapağı kapatınız. 8. Eğer bir puf aerosol daha gerekiyorsa, inhaler'i yarım dakikakadar dikey halde tutunuz ve sonra 4-6 arasındaki işlemleri tekrarlayınız. 9. Ağızda ve boğazda mantar enfeksiyonu riskini azaltmak için, her puf sonrasında ağzınızı suyla çalkalayınız. Suyu tükürünüz.

31 Kuru Toz İnhaler Kullanımı Aerolizer/inhaler kapsül kullanımı 1. Kapağı çekerek çıkarınız. 2. Cihazın alt kısmını sıkıca tutarken ağız parçasını ok yönünde çevirerek acınız. 3. Kapsülü, ambalajından kullanmadan hemen önce çıkarınız. Cihazın tabanındaki kapsül şeklindeki hazneye kapsülü yerleştiriniz. 4. Ağız parçasını kapalı konuma getirmek için çeviriniz. 5. Cihazı dik tutun (ağız parçası yukarıda olacak şekilde) ve kenardaki çıkıntılara eş zamanlı olarak SADECE BİR KEZ basınız. Bu şekilde kapsül delindikten sonra kenar çıkıntılarını bırakınız. 6. Nefesinizi kuvvetlice dışarı veriniz. 7. Ağız parçasını ağzınıza yerleştiriniz ve başınızı hafifçe geriye eğiniz. Ağız parçası etrafında dudaklarınızı sıkıca kapatınız ve olabildiğince hızlı ve derin bir nefes alınız. Toz dağılırken kapsülün bölmesinde dönmesinden kaynaklanan bir ''vızıltı'' sesi duyacaksınız. Bu sesi duymadıysanız kapsül bölmesinde sıkışmış olabilir. Bu durumda cihazı açınız ve kapsülü bölmesinde oynatarak gevşetiniz. Kapsülü gevşetmek için düğmelere birden fazla BASMAYINIZ. 8. Vızıltı sesini duyduktan sonra cihazı ağzınızdan çıkarırken nefesinizi rahatsız olmadan olabildiğince uzun süre içinizde tutunuz. Cihazı açarak kapsülün içinde toz kalıp kalmadığını kontrol ediniz. Kapsülün içinde toz kalmışsa, 6, 7 ve 8. basamakları tekrarlayınız. 9. Kullandıktan sonra boş kapsülü atıp, ağız parçasını kapatınız.

32 Kuru Toz İnhaler Kullanımı Breezhaler kullanımı 1. Başlığı çekerek çıkartınız. 2. Cihazın alt kısmını sıkı bir şekilde tutarken, ağızlığı cihaz üzerindeki işaret yönünde eğerek inhalasyon cihazını açınız. 3. Kullanmadan hemen önce blisterden bir kapsül çıkarıp kapsülü hazırlayınız. 4. Kapsülü yerleştiriniz. 5. İnhalasyon cihazını bir klik sesi duyacak şekilde kapatınız. 6. İnhalasyon cihazını ağızlık kısmı yukarı bakacak şekilde dik tutunuz. Yandaki düğmelere aynı anda sıkıca basın ve bırakınız. Kapsül delinirken bir klik sesi duymuş olmalısınız. 7. Nefesinizi tam olarak veriniz. Ağızlığın içine üflemeyiniz. 8. Ağızlığı ağzınıza yerleştiriniz ve dudaklarınızı sıkı bir şekilde kapatınız. Hızlı, fakat kesintisiz ve olabildiğince derin bir nefes alınız. 9. İnhalasyon cihazını şekilde görüldüğü gibi tutunuz. Yandaki düğmeler sağa ve sola bakmalıdır. Yandaki düğmelere basmayınız. 10. İnhalasyon cihazı aracılığıyla nefes alırken, kapsül hazne içinde dönecektir ve bu sırada bir vızıldama sesi duymanız gerekir. 11. İnhalasyon cihazını ağzınızdan çıkarırken, en az 5-10 saniye ya da rahatsızlık duymayacağınız kadar nefesinizi tutunuz. 12. İlaç uygulamasını tamamladıktan sonra ağızlığı tekrar acıp ve kapsül haznesini eğerek boş kapsülü çıkartınız ve atınız.

33 Kuru Toz İnhaler Kullanımı Diskus kullanımı 1. Diskus'u açmak için bir elinizle dış kapağı tutarken diğer elin baş parmağını baş parmak yerine koyunuz. Baş parmağınızı itebildiğiniz kadar, kendinizden uzağa itiniz. 2. Diskus'u ağızlığı size dönük olacak şekilde tutunuz. Hareket kolunu bir "klik" sesi duyulana kadar kendinizden uzağa doğru itiniz. Diskus artık kullanıma hazırdır. Hareket kolu her geriye itilişinde inhalasyon için bir doz hazır hale gelir. Bu doz göstergesinde görülür. İlacı ziyan etmemek için hareket kolu ile oynamayınız. 3. Diskus'u ağzınızdan uzak tutunuz. Nefesinizi rahatça yapabildiğiniz kadar dışarı veriniz. Unutmayınız asla diskus'un içine nefes vermeyiniz. 4. Ağızlığı dudaklarınıza yaslayınız. Uzun ve derin nefes alınız 5. Diskus'u ağzınızdan uzaklaştırınız.10 saniye veya rahatça tutabildiğiniz kadar uzun bir süre nefesinizi tutunuz. 6. Yavaşça nefes veriniz. 7. Diskus'u kapatmak için baş parmağınızı baş parmak yerine koyup geriye kendinize doğru sonuna kadar kaydırınız. Diskus kapanınca bir klik sesi duyulur. Hareket kolu otomatik olarak eski yerine döner ve yeniden kurulur. Diskus yeniden kullanıma hazır hale gelmiştir.

34 Kuru Toz İnhaler Kullanımı Easyhaler kullanımı 1. Cihazın kapağını acınız. 2. Aleti kuvvetli bicimde üç ila beş kez aşağı yukarı çalkalayınız. 3. Aleti işaret parmağınız ve baş parmağınız arasında kavrayarak dik konumda tutunuz. 4. Klik sesi duyuncaya kadar sıkıştırınız, geriye doğru bir klik sesi daha çıkmasını bekleyiniz. Bu işlem tozu ağızlık içindeki inhalasyon kanalına serbestler. İlacı çekmeden hemen önce yalnızca bir kez tıklayınız. Tıkladığınız ve ilacı soluduğunuz sırada inhaleri dik konumda tuttuğunuzdan emin olunuz. 5. Normal soluk veriniz. Ağızlığı ağzınıza, dişlerinizin arasına yerleştiriniz ve dudaklarınızı ağızlığın etrafında iyice kapatınız. 6. Güçlü ve derin bir soluk alınız. İnhaleri ağzınızdan çıkarınız. 7. Soluğunuzu en az 5 saniye tutunuz, ardından normal soluyunuz. 8. Kazara tıkladıysanız ya da birden çok kez tıkladıysanız ya da inhalerin içine soluk verdiyseniz, tozu boşaltmak için ağızlığı bir masanın üzerine ya da avucunuz içine hafifçe vurunuz. Bu doğru dozlamayı sağlar. Ardından işleme baştan yeniden başlayınız.

35 Kuru Toz İnhaler Kullanımı Ellipta Kullanımı 1. Dozunuzu almaya hazır olana kadar kapağını açmayınız. İnhaleri hiçbir zaman sallamayınız. 2. «Klik sesini duyana kadar inhaler kapağını tamamen aşağı doğru kaydırınız. Artık ilacınız inhale edilmeye hazırdır. 3. İnhaleri ağzınızdan uzakta tutarken mümkün olduğunca derin bir nefes veriniz. İnhalerin içine doğru nefes vermeyiniz. 4. Ağızlığı dudaklarınızın arasına yerleştirerek dudaklarınızı ağızlığın çevresinde sıkıca kapayınız. Hava deliğini parmaklarınızla engellemeyiniz. Uzun, devamlı ve derin bir nefes alınız. Bu nefesi tutabildiğiniz kadar tutunuz (en az 3-4 saniye). 5.İnhaleri ağzınızdan uzaklaştırınız. Yavaş ve hafif bir nefes veriniz. 6. İnhaleri doğru kullanıyor olsanız dahi ilacın tadını alamayabilirsiniz veya hissedemeyebilirsiniz. 7. İnhaler kapağını gidebildiği kadar yukarı doğru, ağızlığı kapayacak şekilde, kaydırınız. 8. İnhaleri kullandıktan sonra doktorunuz belirttiyse ağzınızı su ile çalkalayınız ve tükürünüz.

36 Kuru Toz İnhaler Kullanımı Handihaler kullanımı 1. Cihazın başlığını yukarı doğru çekerek açınız. Daha sonra ağızlık parçasını açınız. 2. Bir adet kapsülü merkezi hazneye yerleştiriniz. (Kapsülü paketinden kullanımdan hemen önce çıkarınız.) 3. Ağızlık parçasını sıkıca kapatınız. Cihazın başlığını açık bırakınız. 4. Handihaler cihazını ağızlık parçası yukarıda olacak şekilde tutunuz ve delme düğmesini tek hareketle bastırarak bırakınız. 5. Nefesinizi tam olarak veriniz. (Hiçbir zaman ağızlık parçasına doğru nefes vermeyiniz.) 6. Handihaler cihazını ağzınıza kadar kaldırınız ve dudaklarınızı ağızlık parçasının çevresinde sıkıca kapatınız. 7. Başınızı dik bir şekilde tutarak, yavaş ve derin bir nefes alınız; nefes alma hızınızı, kapsülün titreştiğini algılayacak şekilde ayarlayınız. Akciğerleriniz doluncaya kadar nefes alınız; nefesinizi sizi zorlamayacak bir sureyle tutunuz ve bu esnada Handihaler cihazını ağzınızdan çıkarınız. Artık normal nefes alıp vermeye başlayabilirsiniz. 8. Basamak 5, 6 ve 7 yi bir kez daha tekrarlayınız; bu kapsülün tamamen boşalmasını sağlayacaktır. 9. Son olarak ağızlık parçasını yeniden acınız. Cihazı çevirerek kullanılmış kapsülü çıkarınız ve atınız. Ağızlık parçasını ve toz başlığını kapatınız

37 Kuru Toz İnhaler Kullanımı Sonohaler kullanımı 1. Cihazın kapağını acınız ve yan tarafındaki doz hazırlama butonuna bir klik sesi duyulana kadar basınız. 2. Derin bir nefes alınız ve tüm nefesinizi verebildiğiniz kadar boşaltınız. Asla sanohalerin içine nefes vermeyiniz. 3. Cihazın ağızlığını ağzınıza yerleştiriniz ve dudaklarınızı sıkıca kapatınız. 4. Kesintisiz bir şekilde derin bir nefes alma sonrası cihazı ağızdan çıkarınız. 5. Nefesinizi 10 saniye veya tutabildiğiniz kadar uzun bir süre tutunuz. Daha sonra normal nefes alıp vermeye devam edebilirsiniz. 6. Cihazın kapağını sıkıca kapatınız. Cihazın kapağının kapatılması ile birlikte doz hazırlama butonu ilk konumuna otomatik olarak geri döner.

38 Kuru Toz İnhaler Kullanımı Turbuhaler Kullanımı 1. Turbuhaler i kırmızı doz yükleme bileziği aşağıda olacak şekilde dik olarak tutunuz. 2. Turbuhaler e doz yüklemek için kırmızı doz yükleme bileziğini bir yöne doğru çeviriniz. Sonra diğer yöne doğru çeviriniz (çevirme işlemini önce hangi yönde yaptığınızın bir önemi yoktur). Bu işlem sırasında bir 'klik' sesi duymanız gerekir. Turbuhaler inize artık doz yüklenmiştir ve kullanıma hazırdır. Turbuhaler inizi sadece kullanmaya ihtiyaç duyduğunuzda yükleyiniz. 3. Turbuhaler i ağzınızdan uzak tutunuz. Nazikçe nefes veriniz. Turbuhaler inizin içine nefes vermeyiniz. 4. Ağız parçasını dişlerinizin arasına yerleştiriniz. Dudaklarınızı kapatınız. Ağzınızdan yapabildiğiniz kadar kuvvetlice ve derin nefes alınız. Ağız parçasını ısırmayınız. 5. Turbuhaler i ağzınızdan uzaklaştırınız. Sonra nazikçe nefes veriniz. Alınan toz miktarı çok az olduğundan inhalasyondan sonra herhangi bir tad hissetmeyeceksiniz. Eğer talimatlara dikkatlice uydunuzsa dozu inhale ettiğinizden ve ilacın akciğerinize ulaştığından emin olabilirsiniz. 6. Kullandıktan sonra kapağı sıkıca kapatınız. 7. Eğer ikinci inhalasyon almanız gerekirse 2-5. aşamaları tekrarlayınız. 8. Kullandıktan sonra hemen ağzınızı su ile çalkalayıp tükürünüz.

39 Kuru Toz İnhaler Kullanımı Twisthaler kullanımı 1. Kapağı açmadan önce doz sayacı ve kapaktaki işaretin aynı hizada olduğundan emin olmalısınız. 2. İnhaler, pembe renkli bölüm aşağıda olacak şekilde cihazı alt tarafından dik olarak tutunuz. 3. Beyaz kapağı saatin ters yönünde çeviriniz. Sayaç numarası bir sayı geriye gidecektir. 4. İnhaleri ağzınıza alınız, dudaklarınızı ağızlık parçasının çevresinde kapalı tutunuz ve içinden hızlı ve derin bir nefes alınız. 5. İnhaleri ağızdan çıkarınız ve nefesinizi 10 saniye ya da rahatsızlık hissedilmeyen bir süre tutunuz. Nefesinizi inhalerin içine vermeyiniz. 6. Cihazı kapamak için, inhaleri dik olarak tutunuz, kapağı her inhalasyondan hemen sonra yerine takınız ve bir sonraki dozu yüklemek için hafifçe bastırılıp bir klik sesi işitilinceye ve kapak tam olarak kapanıncaya kadar saat yönünde dondurunuz. Kapağın üstündeki ok ile sayaç penceresi aynı hizada olmalıdır. İnhalasyondan sonra hastaların ağızlarını çalkalamaları ve suyu tükürmeleri tavsiye olunur. Bu işlem, pamukçuk riskinin azaltılmasında yardımcı olacaktır.

40 Soft mist «İnhalasyon çözeltisi» Respimat kullanımı 1. Kapağı kapalı tutunuz. Diğer elinizle saydam tabanı hafifçe çekerken güvenlik kilidine bastırınız. 2. Kartuşun yerleştiriniz: Kartuşun dar ucunu inhalerin içine doğru itiniz. İnhaleri sert bir zemine koyunuz ve nazikçe tık sesi duyana dek bastırınız. Kartuşu inhalere bir kez yerleştirdikten sonra, kartuşu çıkarmayınız. 3. Tık sesi gelinceye kadar saydam zemini itiniz. Saydam zemini tekrar geri çıkarmayınız. 4. Kapağı kapalı tutunuz. Saydam zemini etiket üzerindeki oklar yönünde tık sesini duyana kadar çeviriniz. 5. Tamamen açılacak şekilde kapağı yana kaydırınız. 6. İnhaleri yere doğru tutunuz. Doz serbestleme düğmesine basınız. Kapağı kapatınız Bir bulut görünene dek 4 ila 6. basamakları tekrarlayınız. Bir bulut göründükten sonra 4 ila 6. basamakları üç kez daha tekrarlayınız Artık inhaleriniz kullanım için hazırdır. Bu basamaklar bulunan doz sayısını etkilemeyecektir. Respımat 7 günden daha fazla kullanılmamışsa bir pufu zemine doğru püskürtünüz. 21 günden daha fazla kullanılmamışsa 4 ila 6. basamaklarda verilen ilk kullanım için hazırlanması işlemlerini bir bulut görünceye dek tekrarlayınız. Sonra basamak 4 ila 6 yı üç kez daha tekrarlayınız. Saydam tabandaki delici iğneye dokunmayınız.

41 Soft mist «İnhalasyon çözeltisi» Respimat kullanımı 1. Kapağı kapalı tutunuz. Saydam tabanı etiket üzerindeki okların yönünde tık sesi duyana dek çeviriniz (yarım tur). 2. Kapağı tamamen yana kaydırarak açınız. 3. Nefesinizi yavaşça ve tam olarak veriniz. 4. Hava deliklerini kapatmadan dudaklarınızı ağızlığın çevresine kapatınız. İnhalerinizi boğazınızın arkasına doğru yönlendiriniz. Ağzınızdan yavaş ve derin bir nefes alırken doz serbestleştirme düğmesine basınız ve alabildiğiniz kadar yavaşça nefes almaya devam ediniz. 5. Nefesinizi 10 saniye ya da sizi zorlamayacak bir süre boyunca tutunuz. 6. Toplam 2 doz almak için ÇEVİR, AÇ, BAS işlemlerini tekrarlayınız.. 7. İnhalerinizi tekrar kullanana dek kapağını kapatınız.

42 İnhalasyon Tedavisinde Temel Prensipler İnhaler cihazların doğru kullanımını bir doktorun, hemşirenin size göstermesi önemlidir. İnhalerin içine hiçbir zaman nefes vermeyiniz. Kapsüllü ilaçlarda asla kapsülleri yutmayınız. Kapsüllü ilaçlarda kapsülü kullanmadan hemen önce blisterden çıkarıp hazırlayınız. Cihazın ağızlığını ağzınıza yerleştiriniz ve dudaklarınızı sıkıca kapatınız, ısırmayınız. Cihazın kapağını kullanıldıktan sonra sıkıca kapatınız İnhaleri kullandıktan sonra doktorunuz belirttiyse ağzınızı su ile çalkalayınız ve tükürünüz. İlaçları doğru kullanıp kullanmadığınızı doktorunuzla her görüşmenizde tekrar değerlendiriniz. Sağlıklı bir gönüllü tarafından gösterilen doğru ilaç kullanımını görerek öğrenmek açısından ziyaret ediniz.

43 NEFES AÇICI İNHALER İLAÇLAR Nebulizatör Tedavisi Nebulizatör ağızlıkla veya maskeyle kullanabilir. Acil durumlarda maskeyi tercih edilmelidir. Nebulizatörün düğmesi açıldıktan sonra sakin bir şekilde nefes alıp verilmelidir.

44 NEFES AÇICI İNHALER İLAÇLAR Nebulizatör Tedavisi Nebulizasyondan sonra yüz yıkanmalıdır. Nebulizatör nemli bir bezle 2-3 günde bir silinmelidir.. Nebulizatör sadece ataklar sırasında tercih edilmeli sürekli inhaler tedavi yerine kullanılmamalıdır.

45 İLAÇ DIŞI TEDAVİLER Oksijen tedavisi Doğru beslenme Egzersiz Stresten uzak durma Pulmoner rehabilitasyon Girişimsel tedaviler: Bronkoskopikveya cerrahi hacim küçültücü tedaviler Akciğer nakli

46 OKSİJEN TEDAVİSİ ALIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER Sürekli Oksijen Tedavisi Oksijenin akım hızı düzenli olarak kontrol edilmeli, önerilen akım hızında kullanılmalı, uyurken ve egzersiz sırasında 1 litre/dakika arttırılmalıdır. Günde en az 15 saat, mutlaka uykuyu da içine alacak şekilde oksijen kullanılmalıdır.

47 OKSİJEN TEDAVİSİ ALIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER Oksijen yanıcı bir gazdır. Oksijen cihazlarının yanında kesinlikle sigara içilmemelidir. Oksijen kaynağını (tüp ya da konsantratör) soba, fırın, kalorifer gibi ısı kaynaklarından uzak bir yere yerleştiirilmelidir. Burun kanülü, maske ve nemlendiriciler temiz tutulmalıdır. Kirlenen malzemenin temizlenebilmesi için malzemelerin yedeklerinin bulundurulması (en az 1 adet) gerekir.

48 KOAH ve BESLENME Bir diyetisyen tarafından düzenlenen beslenme programı son derece önemlidir. Kötü beslenme nedeniyle kilo kaybı yaşanabilir. Kötü beslenmenin ve kilo kaybının temel nedeni yemek yeme sırasında oluşan soluk alıp vermede yaşanan güçlüktür. Kilo kaybı zaman içerisinde kasların erimesine ve solunum kaslarının da güçsüzleşmesine neden olur.

49 KOAH ve BESLENME Vücut ağırlığı ideale yakın tutulmaya çalışılmalıdır. Fazla kilo söz konusu ise; şekerli, unlu ve yağlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Kilo normalin altında ise; protein ve yağdan zengin et, tavuk, balık, yumurta, peynir, süt gibi ürünler tercih edilmelidir. Kanda karbondioksit yüksek ise; karbonhidratlar yerine yağlı besinler tercih edilmelidir. Yiyecekler 3 yerine 6 öğüne bölünerek yenmelidir.

50 KOAH ve BESLENME Beslenmeye yönelik öneriler: Elma, lahana, mısır, salatalık ve gazlı içecekler gibi gaz yapıcı besinlerden kaçının. Kalp yetmezliğiniz yoksa ve vücudunuzda şişme ve ödem yoksa 2-3 ltsıvı alın. Yemek yerken daha az konuşmaya çalışın. Yemeklerinizi daha yavaş yemeye çalışın. Kilo kaybınız ve kötü beslenmeniz devam ediyorsa, diyetisyene başvurun. Beslenme şekliniz için en uygun değerlendirme ve önerileri sizi takip eden göğüs hastalıkları doktorunuzdan alabilirsiniz.

51 KOAH ve EGZERSİZ Akciğerlerin iyi çalışması için egzersiz gereklidir. Nefes darlığı hissedilmesi akciğerlere zarar vermez. Hareketsiz kalınması kasların zayıf düşmesine ve akciğer kapasitesinin azalmasına neden olur. Hareketli ve aktif bir yaşam akciğer kapasitesini arttırır.

52 Düzenli Fiziksel Aktivite Haftada 3-5 gün, KOAH ve EGZERSİZ En az 20 dakika 6-10 hafta sürdürülmeli

53 KOAH ve EGZERSİZ Özellikle nefes darlığının azaltılması için uygulanan programlara Pulmoner Rehabilitasyon Programları adı verilmektedir. Bu programların içeriğinde, Nefes alıp-verme teknikleri, Kas güçsüzlüğünü gidermeye yönelik egzersiz programları ve yürüyüş egzersizleri uygulanmakta, İlaç kullanımı, Beslenme şekli hakkında detaylı bilgiler verilmekte, Ailenin ve yakınlarının eğintimi sağlanmaktadır.

54 NEFES DARLIĞI İLE BAŞ ETME METODLARI Bir fizyoterapistin öğreteceği metotlarla nefes darlığı ile baş edilebilir. Postur Gevşeme Büzük dudak solunumu Salgıların dışarı çıkarılması Nefes darlığı ile başa çıkma teknikleri

55 NEFES DARLIĞININ KONTROLÜ İÇİN Yüzeyel ve hızlı solunum yerine daha derin ve yavaş nefes almaya çalışılmalıdır. Burundan derin bir nefes alıp, dudakları büzerek ıslık çalar gibi yavaş yavaş verilmelidir. (büzük dudak solunumu) Rahat şekilde oturup, sırtı arkaya yaslayarak, bir el göğüse, bir el karına konulur. Derin nefes alırken karın şişmeli, verirken içe çekmelidir. Aynı hareket sırtüstü yatarken de yapılıp diyaframın daha güçlü kasılması sağlanabilir.

56 NEFES DARLIĞININ KONTROLÜ İÇİN Nefes darlığınız arttığında;

57 NEFES DARLIĞININ KONTROLÜ İÇİN Kontrollü Öksürük Manevrası Rahat pozisyonda oturun. Derin bir nefes alın, birkaç saniye nefesinizi tutun. Başka nefes almadan açık ağızdan iki veya üç kez öksürün. Nefes verirken öne doğru eğilin.

58 KOAH ve EGZERSİZ

59 KOAH ve EGZERSİZ

60 KOAH ve EGZERSİZ Göğsünüzde ağrı ya da baskı hissi olursa Baş dönmesi ya da mide bulantısı hissederseniz Soğuk soğuk terlerseniz Hırıltınızda aşırı bir artış olursa Eklem veya kaslarınızda aşırı ağrı olursa Çok yorgun hissederseniz egzersizi sonlandırın.

61 KOAH la Daha Rahat Yaşamak İçin Pratik Yöntemler İşlerinizi oturarak yapmaya çalışın. Eğilmekten, uzanmaktan kaçının. İşlerinizi önceden planlayın, acele etmeyin. Hareketleriniz yavaş ve kararlı olsun. Alışverişte el arabası kullanın. Merdiven çıkarken nefes alın, arkadaki ayağınızı öndekinin yanına getirirken nefesinizi verin. Eğilirken nefes verin, doğrulurken nefes alın.

62 KOAH la Daha Rahat Yaşamak İçin Pratik Yöntemler Banyoda Banyodan sonra bornoz giyin, havluyla kurulanmak için zaman kaybetmeyin. Tıraş olurken veya makyaj yaparken oturmayı tercih edin. Nem sizi rahatsız ediyorsa, banyo yaparken kapıyı açık bırakın. Giyinirken Dar giysilerden kaçının. Önden düğmeli giyecekleri tercih edin. Eğilmemek için bağcıksız ayakkabıları tercih edin.

63 KOAH la Daha Rahat Yaşamak İçin Pratik Yöntemler Mutfakta Yemek pişirirken aspiratörü çalıştırın ve mutfağınızı etkin bir şekilde havalandırın. Oturarak çalışın. Yatak Odasında İlaçlarınız yatağınızın baş ucunda olsun. KOAH cinsel hayatınızı etkileyebilir. Sorunlarınızı eşinizle konuşun. Cinsel ilişkiden önce ilacınızı almanız sizi rahatlatacaktır. Cinsel ilişki sırasında nefes darlığı hissetmenizin akciğerlerinize zararı yoktur.

64 GİRİŞİMSEL TEDAVİLER Bronkoskopik hacim küçültücü tedaviler«balon- Tel uygulaması» Bronkoskopik olarak hava hapsi olan akciğer alanlarının devre dışı bırakılması Ağır amfizemli«hava hapsi» olan vakalarda Egzersiz kapasitesinde, solunum fonksiyonlarında ve sağlık durumunda aylarda iyileşme sağlar.

65 GİRİŞİMSEL TEDAVİLER Cerrahi hacim küçültücü tedaviler Aşırı havalanmayı azaltmak amacıyla akciğerin bir kısmının ameliyatla çıkartılması Ağır amfizemli«hava hapsi» olan vakalarda Rehabilitasyona rağmen egzersiz kapasitesi düşük olanlarda

66 GİRİŞİMSEL TEDAVİLER Bronkoskopik hacim küçültücü tedaviler Cerrahi hacim küçültücü tedaviler Bu tedavilerin her KOAH hastasında uygulanması gerekli değildir ve amfizemi ileri evrede olan, tüm tedavilere rağmen nefes darlığı kontrol edilemeyen hastalarda doktoru tarafından değerlendirilmesi gereken bir tedavi şeklidir.

67 AKCİĞER NAKLİ Çok ağır KOAH ı olan iyi seçilmiş hastalarda yaşam kalitesi ve fonksiyonel kapasiteyi arttırır.

68 KOAH TANILI KİŞİLER NELER YAPMALI? Adım 1: Sigara içmeyi bırakın. Adım 2: Grip ve zatürre aşılarınızı yaptırın. Adım 3: KOAH ilaçlarınızı doğru şekilde kullanın. Adım 4: Egzersiz yapın. Adım 5: İyi ve doğru beslenin. Adım 6: Enerjinizi iyi kullanın ve stresden uzak durun. Adım 7: Oksijen tedavinizi kullanın. Adım 8: Ataklarınızı kontrol altına alın.

69 KOAH Tanısı Aldıktan Sonra; Düzenli kullanılan nefes açıcı ilaçları arttırma ihtiyacı duyulduğunda, Soğuk algınlığı ya da akciğer iltihabından dolayı yakınmalarda artış olduğunda, Daha önce yapılabilen günlük işleri yaparken nefes darlığında artış hissedildiğinde, Göğüs ağrısı veya öksürükle ağızdan kan gelmesi söz konusu ise, Dudaklarda, parmak uçlarında morarma gözleniyorsa, HEMEN DOKTORA BAŞVURMALIDIR! KOAH ALEVLENME????

70 KOAH ALEVLENME Vücutta bir enfeksiyon geliştiğinde KOAH a ait belirti ve bulgular alevlenir / kötüleşir. Yılda yaklaşık olarak 1-4 kez alevlenme gelişebilir. Daha çok kış aylarında herhangi bir zamanda olabilir. Alevlenmelerde günlük kullanılan ilaçlar yetersiz kalır.

71 ALEVLENMEDEN KORUNMA Nezle veya grip geçirmekte olan kişilerden uzak durulmalıdır. Kapalı, kalabalık yerlerden kaçınılmalıdır. Eller sık sık yıkanmalıdır. Evin mümkünse her yeri aynı sıcaklıkta (18-20 C) olmalıdır. Havanın kirli olduğu günlerde olabildiğince dışarı çıkmaktan kaçınılmalıdır. Soğuk havalarda ağzı ve burnu atkıyla sıkıca kapamalıdır. İç ortamdaki hava kuru ise, sobanın, kaloriferin yanına su konulmalıdır.

72 EVDE ALEVLENME TEDAVİSİ Her günkü ilaçlarınızı almanıza rağmen iyi hissetmiyorsanız Nefesiniz çok darsa Çarpıntı ve morarma varsa Evde oksijen cihazınız yoksa Bacaklarınız şişmişse Kalp yetersizliği, şeker hastalığı gibi ciddi ek hastalıklarınız varsa Evde size destek verecek yeterli sayıda yakınınız yoksa Eviniz hastaneye uzaksa Vakit geçirmeden en yakın acil servise başvurun.

73 EVDE ALEVLENME TEDAVİSİ Evde oksijeniniz varsa hemen oksijeninizi takın ve atak sürdüğü sürece çıkarmayın. 1 saatlik dönemde hızlı tedavi için 20 dakika arayla 3 kez Ventolin inhaler / Combivent inhaler (6-8 puff) (3-4 puff) 1 saatin sonunda hastaneye başvurmanız gerekir

74 ALEVLENMELERDE YAPILMAMASI GEREKENLER Oksijeni birden bire en üst düzeyden açmak Uyku ilaçları, rahatlatıcılar almak Soluk yollarına su buharı buğuseptil uygulamak Uzayan atağa rağmen doktoru aramamak Sigara içmeye devam etmek Burunda oksijen varken sigara içmek

75