Eyüp Sultan Gezi Rehberi

Transkript

1

2 Eyüp Sultan Gezi Rehberi

3 İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı 01 SEYİR TERASI İstanbul ve Haliç in En Güzel Manzarası. Eyüp demek, Cami etrafı ve İdris Tepesi demektir. Cami, etrafındaki zengin doku görüldükten sonra Eyüp Teleferiği ile muhakkak yukarıya çıkılmalı, Seyir Terası ndan tarihi doku bir de bu açıdan izlenmelidir. Seyir Terası, sadece Eyüp değil, İstanbul ve Haliç in en güzel manzaralarından birini size sunacaktır. İstanbul un yedi tepesini hiçbir açıdan bu kadar güzel göremeyeceğiniz muhakkaktır. Sol aşağı tarafta Eyüp Kabristanı, sağınızda Eyüp Külliyesi ve çevresindeki onlarca hayır ve eğitim kurumu, banilerine ait kabirler ile bu manzara içinde görülebilmektedir. Haliç in karşı kıyısı olan Halıcıoğlu, Sütlüce ve Kasımpaşa da bu doyumsuz manzaraya dahildir.

4 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 02 CELLAD MEZARLIĞI Yazısız Mezar Taşları. İdris Tepesi Sırtlarında, Karyağdı Tekkesi nin üzerinde zamanında Osmanlının en ilginç hazirelerinden biri olan Cellat Mezarlığı bulunmakta idi. Vazifeleri insanları infaz etmek olan bu kişiler ile kimse yan yana defnedilmek istemedikleri için bu meslek grubu bir arada defnediliyorlardı. Ayrıca mezar taşlarında herhangi bir yazı yazılmıyordu. Yani bu kişilere kimse isimleri ile beddua etsin istenmiyordu. Bugün buraya yeni kabirler de eklenmiştir. Dikkatli bakıldığında kaba küfekiden cellatlara ait mezar taşlarına nadir de olsa rastlanabilmektedir.

5 İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı 03 KARYAĞDI TEKKESİ Hacı Bektaş-ı Veli ye intisap edenlerin tekkesi. İstanbul un en önemli Bektaşi Tekkelerinden biridir. Anadolu da Hacı Bektaşi Veli ye intisaplı kişilerin barındığı tekkelerden biri olup bahçesinde Bektaşi Sikkeli Mezar Taşları görülebilmektedir. Sultan 2. Mahmud un Bektaşi Tekkelerini yasaklaması ile kapanan tekke o günden bu yana kaybolmaya yüz tutmuşken şu an Eyüp Belediyesi tarafından ihya çalışmaları sürdürülmektedir.

6 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 04 İDRİS-İ BİTLİSİ SIBYAN MEKTEBİ Yavuz Sultan Selim in Doğu Elçisi. Yavuz Sultan Selim in doğu illerinden sorumlu danışmanı olan İdris-i Bitlisi ( ), Sultanın İran ve Mısır Seferleri öncesinde bölgenin Osmanlıya sorunsuz bağlanmasında önemli rol oynamıştır. Yaşamının son yıllarını Eyüp İdris Tepesi nde geçiren bu büyük alim, buraya bir cami bir de Sıbyan Mektebi inşa ettirmiştir. Kabri de buraya son derece yakındır.

7 İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı 05 PİYERLOTİ KAHVESİ Osmanlıya Hayran Bir Fransız Subayı. Kırım Savaşı yıllarında Osmanlı nın müttefiki olarak İstanbul a gelen Fransız Ordusu subaylarından biri olan Piyer Loti ), İstanbul ve Osmanlı Kültürüne hayran kalmıştır. Sık sık geldiği Haliç Manzaralı bu tepedeki kahvehane, sonraları meşhur olmuş ve O nun adı ile anılmaya başlamıştır.

8 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 06 ŞEYHÜLİSLAM ALAADDİN ALİ EFENDİ TÜRBESİ Eyüp İdris Tepesi nin İlk Türbelerinden Biri. Piyerloti den Haliç Manzarası denildiğinde akla ilk gelen gravürde sağda yarısı yıkık bir türbe görülür. Bugün aynı haliyle ayakta olan bu türbe, Fatih Sultan Mehmet in Şeyhülislamlarından Alaaddin Ali Efendi ye (? ) aittir. Eyüp İdris Tepesi Mezarlığının ilk türbelerinden biri olması sebebi ile bu kesme taş baldaken yapı son derece önemlidir.

9 İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı 07 RESSAM AVNİ LİFİJ KABRİ Çerkezlerin Dahi Ressamı. Ressam Avni Lifij ( ), Çerkez asıllıdır. Ailesi 93 Harbi muhacirlerindendir. Çocukluğunda kabiliyeti fark edilir ve Osmanlının Güzel Sanatlar Akademisi olan Sanayi-i Nefise Mektebine gönderilir. Osman Hamdi Bey in de desteğini alarak eğitimini Avrupa da sürdürür. Simgeci tarzı ile yeni bir üslubun doğmasını sağlar.

10 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 08 AHMET KABAKLI KABRİ 54 Yıl Aralıksız Yazan Edebiyatçı. Ahmet Kabaklı ( ) Harputlu olup İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkoloji Bölümü nden mezun oldu. Hukuk Fakültesini de bitirip İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu nda Öğretim Üyesi oldu. Türk Edebiyatı Cemiyeti Başkanlığı yapan Kabaklı, uzun yıllar Türk Edebiyatı Dergisi nin yönetmenliğini sürdürmüştür de Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kendisine Şeyh-ül Muharririn ünvanı verilmiştir. Anadolu ve Türkçemize hayrandı. Değerlerimizi yaymak için 54 sene yazmıştır.

11 İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı 09 BİR ENDERUN TALEBESİ KABRİ VE MEZAR TAŞI Haliç Manzarasında Bir Enderunlu. Enderun, Dünyanın bilinen en eski ve önemli Siyasal Bilimler Akademisidir. Topkapı Sarayı nın en önemli kısmını kaplar ve burada en kıdemli öğrenciler başlarına son derece kıymetli gümüş tellerle işli Zerrin Külah giyerler. Kabaklı nın kabrine sırtınızı verir ve rampaya doğru bakarsanız sizi Zerrin Külahlı bir Enderun Talebesi karşılayacaktır. Taş ustası, mezar taşını işlerken bu öğrencinin yanaklarından sarkan zülüflerini bile unutmamıştır.

13 İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı 10 KAŞGARİ TEKKESİ Necip Fazıl ın Uğrak Yeri de Tersane Amiri Murteza Efendi tarafından bir Halidi Tekkesi olarak yaptırılmıştır. İlk Şeyhi Abdullah Efendi olup Tekke de Cami, tevhidhane, mutfak, hamam vb. bölümler bulunmaktadır. Bahçesinde İsa Geylani ye ait bir türbe de mevcuttur. Bu tekke Seyyid Abdülhakim Arvasi Hz. ile meşhur olmuştur. Kendisi Mevlana Halidi Bağdadi hazretlerinin halifelerinden Seyyid Taha Hakkari nin silsilesinden gelmektedir. Hayatını, insanların kurtuluşuna adamış bu büyük insanın elinden tuttuğu nice kişi arasında Necip Fazıl Kısakürek de vardır. Tekke ve Zaviyelerin kapatıldığı dönemde kapatılan Kaşgari Tekkesi, Arvasi hazretlerinin talebelerinden Hüseyin Hilmi Işık Hocaefendi tarafından ihya edilmiştir.

15 İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı 11 NECİP FAZIL KABRİ Şairlerin Sultanı te İstanbul da dünyaya gelen Necip Fazıl Kısakürek in kabiliyeti okul yıllarında fark edilmiştir. Maarif Vekaleti tarafından Avrupa ya okumaya gönderilecek, Paris Sorbon Üniversitesinde Felsefe Okuyacaktır. Ancak Onun tabiri ile Paris te hiç gündüz olmamaktadır. Ülkeye dönüşünde bankacılığa başlar. O günlerde yazdığı Kaldırımlar Şiiri dikkatleri üzerine çeker. Yahya Kemal Beyatlı; Çocuk bu nefesi nerede buldun diyecektir. 30 yaşına geldiğinde sırlı bir olay neticesinde Taksim Ağa Cami nde Abdülhakim Arvasi Hz. ile tanışır. Artık O başka bir Necip Fazıl dır yılında Büyük Doğu Mecmuası nı çıkarmaya başlar. Gerçekleri seslendirmesi rahatsızlık verecek ve fasılalar halinde yayınları sebebi ile hapse atılacaktır de Şairler Sultanı ünvanı verilir de Yılın Fikir ve Sanat Adamı seçilir.

17 İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı 12 MAREŞAL FEVZİ ÇAKMAK KABRİ Kurtuluş Savaşı nın Mareşali da İstanbul da doğdu. Harp Akademisini bitirdi. Trablusgarp, Balkan ve 1.Dünya Savaşı na katıldı. Çanakkale, Kafkas, Filistin ve Suriye Cephelerinde savaştı tarihinde Genel Kurmay Başkanı oldu. Ancak görevinden iki sene geçmeden istifa edecek ve Anadolu Harekatını örgütlemek için Ankara ya geçecektir. Kurtuluş Savaşı nı yöneten en önemli isimlerden biri olup Mareşal rütbesi ile onurlandırılacaktır yılına kadar Genelkurmay Başkanlığı yapmış olup sonrasında siyasete girerek İstanbul Milletvekili olmuştur de vefat eder ve buraya defnedilir.

19 İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı 13 KÜÇÜK HÜSEYİN EFENDİ KABRİ Eyüp te Bir Nakşi Şeyhi. Bir Nakşibendi Şeyhi olan Küçük Hüseyin Efendi nin ( ) Eyüp teki son derece bakımlı kabri Üzeyir Garih burada öldürülene kadar kimsenin dikkatini çekmemişti. Musevi bir iş adamının burada suikasta uğraması saklanan bir hikayenin açığa çıkmasını sağladı. Yıllar önce Üzeyir Garih in babası çocukları olmayınca mahallelerindeki Nakşi Şeyhi Hüseyin Efendi ye gelerek dua etmesini istemiş, O da bir oğlu olacağını, adını Üzeyir koymasını söylemiştir. Bu hatıra, Osmanlı da kozmopolit yapı ve aynı mahallede oturan bir Nakşi Şeyhi ile bir Musevi ailenin diyaloğu ile farklılıkların bir arada yaşama sanatını göstermesi bakımından ibretlik bir tablodur.

21 14 ZARO AĞA KABRİ İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı Dünya Üzerinde En Uzun Yaşayan İnsan de Sultan 3. Mustafa döneminde dünyaya gelen Zaro Ağa ( ) 160 yıllık hayatı ile dünya üzerinde en uzun yaşamış tescilli kişi ünvanına sahiptir. Bitlis in Mutki ilçesinde doğmuş olmasına rağmen hayatı ağırlıklı olarak İstanbul da geçmiştir. Selimiye Kışlası, Ortaköy ve Nusretiye Cami vb. birçok önemli eserin inşaatında çalışma fırsatı bulmuştur. Yıllarca hamallık da yapmış olup uzun ömrü dolayısı ile hayatının sonlarında bazı ilginç mesleklere de dahil olmuştur. Sanayi-i Nefise mektebinde modellik, Amerika ve Avrupa sirklerinde yaşının uzunluğu ile sahneye çıkarılma bunlardan birkaçıdır. Kendi anlatımı ile ömrünün çoğunu yoğurt ile geçirmiştir. 10 padişah görmüş bu yaşlı adam Şişli Etfal de vefat edip Eyüp e getirildiğinde torununun torunlarından biri cenazesinde şöyle haykırmaktadır. Hoy Hoooy öldü dedem! Dünyasına doyamadan gitti!

22 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 15 BEDİÜZZAMAN IN TALEBELERİNİN KABİRLERİ Tahiri Mutlu, Avukat Bekir Berk, Zübeyir Gündüzalp Zaro Ağa nın Kabrinin az ilerisinde, Osmanlı nın son dönemi, Cumhuriyet yıllarında yaşamış İslam Alimi ve Kur an müfessiri Bediüzzaman Said Nursi nin ( ) talebelerine ait kabirler bulunmaktadır. Tahiri Mutlu ( ), Avukat Bekir Berk ( ), Zübeyir Gündüzalp ( ) bunların önde gelenlerindendir.

23 16 PROF. DR. ESAD COŞAN HOCA EFENDİ NİN KABRİ Ahir Zamanda Güzel Bir İnsan İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı Bugün Süleymaniye Cami Haziresinde metfun bulunan Nakşibendiliğin Gümüşhanevi Kolunun önde ismi Ahmet Ziyaeddin hazretlerinin yolunda giden Muhammed Zahid Kotku hazretlerinin damadı Esad Coşan Hocaefendi ( ) Eyüp te Piyerloti yokuşunun başında medfundur.

24 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 17 AHMET HAŞİM Büyük Şair Ve Edip Soyu Bağdat ın köklü ailelerinden Alusizadelere dayanmakta olup 1884 te Bağdat ta doğmuştur. Erken yaşlarda annesini kaybetmiş babası tarafından İstanbul a getirilerek Galatasaray Sultanisi ne yerleştirilmiştir. Göl Saatleri adlı şiirleri ile şöhret bulmuştur. Askerliği sırasında Çanakkale Cephesi nde savaşmış Cumhuriyet sonrası ağırlıklı olarak öğretmenlik yapmıştır te vefat etmiş ve Eyüp te Kara Ahmet kabrinin arkasında kalan mevkiye defnedilmiştir.

25 18 PEHLİVAN KARAAHMET KABRİ Dünyanın İlk Grekoromen Güreş Şampiyonu. Bugün Bulgaristan da kalmış olan Deliorman doğumlu olan Karaahmet güreşe küçük yaşta başlamış, Hergeleci İbrahim den aldığı dersler almıştır da Paris te dünyanın ilk grekoromen güreş şampiyonası düzenlenecek, Kara Ahmet dünyanın en ünlü güreşçilerini tek tek yenerek dünyanın ilk grekoromen güreş şampiyonu olacaktır. Büyük sporcu Eyüp te oturmaktaydı. Evine yakın kahvehanede oturduğu bir gün geçirdiği kalp krizi neticesinde 31 yaşında vefat etti. İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı

27 İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı 19 SULTAN SÜLEYMAN ÇEŞME VE NAMAZGAHI Cihan İmparatorunun Eyüp teki Yadigarları Kanuni Sultan Süleyman ın ( ) Eyüp e ne kadar düşkün olduğu, döneminde çizilmiş minyatürleri ile de kendisini göstermektedir. İleri yaşına rağmen türbeyi ziyareti ve el açmış türbe önünde dua eder vaziyetteki çizimi elimizde mevcuttur. Aynı Kanuni, buraya, kabristanın girişine, üzerinde namazgahı da bulunan bir çeşme yaptırarak Eyüp e vefasını göstermiştir.

28 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 20 MUSTAFA RAKIM İMZALI MEZAR TAŞI Dünyanın En Güzel Yazılmış Mezar Taşı. Sultan 2. Mahmud un Hat Hocalarından olan Mustafa Râkım Efendi ( ), Celi Sülüs Hat ta en zirve isimdir. Onun da bu konuda en ünlü eseri, Eyüp te metfun olan Çelebi Mustafa Reşid Efendi nin mezar taşıdır. Mustafa Râkım ın talebesi ünlü hattatlarımızdan Sami Efendi bu mezar taşı için; Dünya kuruldu kurulalı böyle bir yazı yazılmadı. Bir daha böyle bir yazı yazacak adamın alnını karışlarım diyerek üstadının bu sanatta geldiği ulaşılması zor dereceyi vurgulamak istemiştir. Bu paha biçilmez taş bugün Piyerloti Yokuşunun başında, Cami iç haziresinin duvar kenarında durmaktadır.

29 İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı 21 FATİH SULTAN MEHMET HAMAMI Fatih in Eyüp Yadigarı. Eyüp Sultan Hazretlerinin Kabrinin keşfi sonrasında, sahabenin kabri üzerine Fatih Sultan Mehmet ( ) tarafından bir türbe, yanına camili bir medrese ve hamam inşa edilmiştir. Ancak 1766 depremi İstanbul un yarısı ile birlikte bu külliyeye de zarar vermiş, türbe ve hamam hariç diğer yapılar ayağa kaldırılamaz şekilde tahrip olmuştur. Sultan 3. Selim Eyüp Külliyesi ni yeniden yaptırmıştır. İstanbul un kalbi hükmündeki bu külliyeden günümüze gelen en orijinal iki kısım türbe ve bu hamam binasıdır.

31 İdris Tepesi, Piyerloti ve Eyüp Mezarlığı 22 EYÜP SULTAN CAMİİ VE TÜRBESİ İstanbul un Kalbi Fatih Sultan Mehmet Han tarafından yaptırılan Eyüp Sultan Külliyesi 1766 depreminde ciddi şekilde hasar görmüş, Sultan 3. Mustafa tamir ettirmeye çalışsa da başarılı olamamıştır. Oğlu Sultan 3. Selim tarafından yeniden yaptırılacaktır. Sultan Fatih in yaptırdığı Eyüp Camii nde Eyüp Sultan ın Türbesi, avlunun ortasında olup avlu revaklarının arkası öğrenci odaları ile çevrilidir. Ancak Sultan 3. Selim in yaptırdığı camide medrese odaları kaldırılmış, avlu küçültülerek Eyüp Sultan ın Türbesi avlu dışında bırakılmıştır. Türbe, Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Sultan 1. Ahmet döneminde ön kısmına bir ziyaret duvarı çekilmiştir. Böylece üzeri çini kaplı sekizgen Fatih Döneminde yapılan asıl türbe içeride kalmıştır. Günümüzde hala Sultan 1. Ahmet in bu ziyaret duvarı kullanılmaktadır. Türbe Fatih Sultan Mehmet döneminde inşa edildiğinde Eyüp Caminin medreseli iç avlusunun tam ortasında bulunmaktaydı.

32