Eyüp Sultan Gezi Rehberi

Transkript

1

2 Eyüp Sultan Gezi Rehberi

3 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 01 AYVANSARAY SURLARI Nice İstanbul Kuşatmasına Şahit Duvarlar Latin İstilası nda Kudüs yerine İstanbul u işgal eden Katolik Latinler, 57 yıllık İstanbul İşgalinde Doğu Roma nın Sultanahmet teki Saraylarını perişan etmişlerdir de Romalıların İstanbul u geri almasından sonra bu eski saraylar yerine Eyüp e bakan Edirnekapı Ayvansaray hattına yeni saraylar yapılmıştır. Bleherna olarak adlandırılan bu saray kompleksini korumak amacı ile Ayvansaray Surlarına ayrı bir önem verilecektir. Edirnekapı dan itibaren 12 burçluk Manuel Duvarı, İsak Ancelos Kulesi, Anemas Zindanları, Leon Duvarı ve Herokliyus Burçları Ayvansaray Surlarını oluşturmaktadır. Bu surların önünde bulunan sahabe kabirleri bölgenin önemini arttırmaktadır.

4 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 02 SURDİBİ SAHABELERİ Kutlu Müjde İçin Kutlu Sefere Çıkanlar. Hz. Muhammed in (SAS) İstanbul un bir gün muhakkak fethedileceği müjdesi üzerine vefatından 39 sene sonra ilk İstanbul Kuşatması Emeviler döneminde gerçekleşmiştir. Bu sefere katılan ordunun içinde sahabeler de bulunmakta olup onların bir kısmı Ayvansaray Surları önündeki mücadeleler sırasında şehit düşmüşlerdir. Kab bin Malik, Ahmet El Ensari, Muhammed El Ensari, Şeybet ül Hudri (RA) onlardan birkaçıdır.

5 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 03 ABDÜLVEDUD HZ. TÜRBESİ VE MESCİDİ Buharalı Büyük İslam Alimi. Ayvansarayi nin anlatımına göre Buhara dan İstanbul un Fethi ne katılmak üzere gelen büyük bir alimdir. 15. Yüzyılda yaşamıştır. Fetih sonrası Ayasofya civarına yerleşerek burada talebe yetiştirmiştir. Bir zaviyesi de Eyüp teki bu mekanda olup, vefatı sonrası Fatih Sultan Mehmet tarafından zaviyesinin bahçesine defnedilmiştir. Burada yolun karşısında bir de mescidi bulunmaktadır.

6 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 04 PERTEVNİYAL VALİDE SULTAN ÇEŞMESİ Barok Üslubunda Zarif Bir Çeşme yılında Abdülvedud Hazretlerinin türbe ve camisini restore ettiren Pertevniyal Valide Sultan ( ) tarafından buraya barok ampir bir çeşme de ilave edilmiştir.

7 05 DEFTERDAR NAZLI MAHMUD EFENDİ CAMİ, TÜRBE VE HOKKALI MİNARESİ Aleminde Hokka ve Divit Olan Minare. Kanuni Sultan Süleyman Dönemi saray defterdarlarından olan Mahmud Efendi (16. yy) aynı zamanda ünlü bir hattattır. Şeyh Hamdullah tan ders almış olan Mahmud Efendi Eyüp te yaptırdığı camisinin minaresine altından bir hokka ve divit koydurmuştur. Geçen asırda meydana gelen bir fırtına da divit ve sonra da hokka düşmüş kaybolmuştur. Geçtiğimiz yıllarda Eyüp Belediyesi tarafından aslına uygun olarak hokka ve divit yerine konulmuştur. Mahmud Efendi Külliyesi nde Mimar Sinan eseri bu caminin yanında etrafı açık göz alıcı bir de türbesi mevcuttur. Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı

9 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 06 MOLLA LÜTFİ TÜRBESİ Yıllarca Gözlerden Saklanan Türbe. Tokatlı olan Molli Lütfi (? ) Fatih Sultan Mehmet Devri nin büyük alimlerinden Sinan Paşa ve Ali Kuşcu dan ders almıştır. Fatih in özel kütüphanesinde Hafız-ı Kütüp lük yapmıştır. Sultan 2. Bayezid Döneminde Bursa Yıldırım, Edirne Dar ül Hadis ve İstanbul Sahn-ı Seman Medreselerinde ders vermiştir. Harname başta olmak üzere birçok önemli esere imza atan Molla Lütfi nin en önemli talebelerinden biri Yavuz Sultan Selim in Şeyhülislam ı İbn-i Kemal dir. Eyüp te sahili kaplayan fabrikaların kaldırıldığı 1987 yılında Defterdar Mensucat Fabrikası yıktırıldığında Molla Lütfi nin kayıp kabri, fabrikanın içinden çıkmış ve yeni düzenleme ile restore edilmiştir.

11 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 07 BALÇIK TEKKESİ İstanbul un Fethi Kadar Eski. Eyüp bir tekkeler semtidir. Bunlardan biri de Balçık Tekkesi dir. Tarihi, İstanbul un Fethi ne kadar uzanmaktadır. Rivayetlere göre Dar ül Hadis olarak kurulan bu yapı sonradan Halveti Tekkesi ne dönüşmüştür. Yapının tekke olarak kurucusu meşhur Tiryaki Hasan Paşa dır ( ). İlerleyen yıllarda Uşakilik ve Sadilik üzerine hizmet vermeye başlayacak olan tekke, Sultan 2. Mahmud Han ın emri ile yenilenmiştir. Tekke ve Zaviyeler Kanuni sonrası kapatılan ve harap bir vaziyette kalan yapı, ilerleyen yıllarda Eyüp Mensucat Fabrikası nın içinde kalmıştır yılında fabrika kalıntılarının kaldırılması sırasında Molli Lütfi nin kabri ile birlikte Balçık Tekkesi de ortaya çıkacaktır. Tekke ye bu ismin verilmesinin sebebi, vaktiyle burda faaliyet gösteren 250 civarında çömlekçidir.

13 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 08 FESHANE Yeni Osmanlı Ordusu nun Üniformaları Burada Dikildi da Yeniçeri Ocağının kaldırılması ile yeni ordunun üniformalarının hazırlanması için kurulmuş bir tesistir. Bir süre sonra üniformaların Avusturya dan teminine gidilmesi üzerine sadece fes üreten bir yer haline gelmiş ve Feshane adını almıştır. Deniz kıyısındaki üretimhanenin haricinde arka sırada Cumhuriyet sonrasında okul yapılan Feshane Kreşi ve iki adet dikim evi bulunmaktaydı. Bu binalar yerine 1980 de bugün ayakta olan Eyüp Belediye binaları inşa edilmiştir. En sağdaki yapı orijinal olup uzun süre Eyüp Belediye Binası olarak hizmet vermiştir.

14 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 09 CEZERİ KASIMPAŞA CAMİ 3 Padişah Döneminin Veziri. Sultan 2. Bayezid Döneminde Saray Hizmetlerine giren Paşa (16.yy), Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman Dönemlerinde de vazifesini sürdürmüş Divan-ı Hümayun da 4.Vezirliğe kadar yükselmiştir. Yaş haddinden emekliye ayrılan Kasım Paşa, Bursa ya yerleşmiş ve burada vefat ederek Emir Sultan Kabristanlığına defnedilmiştir tarihli camisinin mihrap üzerindeki Kabe Motifli çini panosu 2006 da çalınmıştır.

15 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 10 EBU D DERDA R.A TÜRBESİ Hz. Muhammed in En Yakın Sahabelerinden. Ensar dan olan Ebu d Derda RA. (6.yy) Abdullah bin Revaha Hz.nin en samimi arkadaşlarından idi. Onun sayesinde İslamiyet e girmiş, Ashab-ı Suffa ya katılarak Peygamber Efendimiz in (SAS) en yakın öğrencilerinden biri olma şerefine nail olmuştur. Hz. Ömer Döneminde Şam Kadılığı yapmış olup bir diğer kabri de Şam Surlarındaki bir burcun içinde bulunmaktadır.

16 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 11 SİLAHDAR MEHMET BEY CAMİ İstanbul un En Eski Mabedlerinden. Zal Mahmud Paşa Caminin üstünde bulunan camii, İstanbul un en eski binalarından biri olup Fatih Sultan Mehmet in silahtarlarından Mehmet Bey (15. yy ) tarafından yaptırılmıştır. Tuğla hatıllı bu yapının en dikkat çeken özelliği köşk şerefesidir.

17 12 NAKKAŞ HASAN PAŞA TÜRBESİ Bir Sanatkar Türbesi. Enderun çıkışlı Nakkaş Hasan Paşa (? ), hem idareci hem de sanatçıydı. Yeniçeri Ağalığı ve Rumeli Beylerbeyliği yaptığı gibi Sultan 3. Murat ve 3. Mehmet Dönemleri nde Saray Nakkaşlığı da yapmıştır. Sultan 3. Murat Surnamesi ve 3. Mehmet in Eğri Seferi nin minyatürleri Hasan Paşa ya aittir. Dalgıç Ahmet Ağa nın inşa ettiği türbesi Klasik Osmanlı Mimarisinin son örneklerindendir. Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı

19 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 13 AMCAZADE HÜSEYİN PAŞA SEYİR TERASI Köprülü Ailesinin Son Sadrazamı. Zal Paşa Caddesi üzerinde kalan bu geniş arazi, Osmanlı nın 17. yy Sadrazamlarından Amcazade Hüseyin Paşa nın vakıflarına bağlı bir mekandır. Amcazade Hüseyin Paşa, Köprülü Ailesi nin son Sadrazamıdır. 2.Viyana Kuşatmasına katılan, yenilgi sonrası tutuklanan Hüseyin Paşa, 1690 da Sadaret Kaymakamlığına getirildi. Daha sonra Kaptan-ı Derya olarak devlete hizmet etti. Bugün İstanbul Boğazı ndaki yalısı, İstanbul ve Boğazın en eski evi olarak meşhurdur. Eyüp Zal Paşa Külliyesi sırtlarındaki Vakıf Arazisi bu meşhur Sadrazamı Vakfiyesine kayıtlı olup bugün aile vakfı olarak varlığını devam ettirmektedir. İslam öncesi Romalıların Kozmaz Damyan kültünün de burada olduğu düşünülmektedir. Şu an boş olan arazi, Eyüp Belediyesi tarafından Seyir Terası olarak projelendirilmiştir.

20 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 14 ZAL MAHMUD PAŞA KÜLLİYESİ 2 Medreseli Cami. Zal Mahmud Paşa ( ) Boşnak asıllı olup Beylerbeyliği vazifesinde bulunmuştur. Sultan 2. Selim in kızı Şah Sultan ile evlendirilmiştir. Eşi ile aynı gün vefat etmiş ve bu külliyenin alt avlusundaki türbelerine defnedilmişlerdir. Bir Mimar Sinan eseri olan Külliye kod farkının muhteşem kullanımı ile şaşırtır. Üst ve alt seviyede iki adet medresesi olan caminin son derece yüksek duvarları, kasnaksız ana kubbesi sıra dışıdır. Mihrabın etrafı paha biçilmez İznik Çinileri ile çevrilidir.

21 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 15 ŞAH SULTAN SEBİLKÜTTABI VE KUŞEVİ Altından Şerbetler Akan Bir İrfan Mektebi. Sultan 3. Mustafa ( ) ve Mihrişah Sultanın kızıdır. Eyüp te Feshane Caddesi üzerinde Zal Mahmud Paşa Külliyesi nin yanına bir sebilküttap yaptırmıştır (18. yy). İstanbul daki nadir örneklerden biri olan bu yapı da alt kattaki kafesli yapının içinden gelen geçenlere su ve şerbet dağıtılmaktaydı. Üst katında ise sıbyan eğitimi verilirdi. Yani üst katında ilim alt katında su dağıtılırdı. Ayrıca sıbyan mektebinin alnındaki kuş evi de görülmeye değer güzelliktedir.

22 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 16 MİHRİŞAH SULTAN TÜRBESİ Osmanlı Barok Sanatının Nefis Bir Örneği. Sultan 3. Mustafa nın eşi Mihrişah Sultan a ait türbedir. Osmanlı baroğu ile süslü cepheleri göz doldurur. Kızı Şah Sultan da aynı türbede medfundur. Bu türbenin bahçesinde Arnavutluk un güçlü ailelerinden, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman a vezirlik yapmış Dukakinzadelerin bir kısmı da medfundur.

23 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 17 PİR AHMET EDİRNEVİ TÜRBESİ Bayrami Tekkesinden Bir İz. Pir Ahmet ( ), Sultan 2. Selim ve Sultan 3. Murat Dönemlerinde yaşamıştır. Ali Aksarayi nin halifelerinden olup Bayrami Tarikatına mensuptur. Kapısında Hattat Hamid imzalı bir kitabe bulunmaktadır.

24 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 18 MEHMET VUSULİ EFENDİ TÜRBESİ Bir İstanbul Kadısı. Mehmet Vusuli Efendi ( ), Kapıcıbaşı Abdullah Ağa nın oğlu olup Konya ve Kütahya Kadılığı yapmıştır. Ayşe Hubbi Hatun ile evli olup İstanbul Kadılığı da yapmıştır. Eşinden bir yıl sonra vefat etmiş, eşinin türbesinin az ilerisindeki bu türbeye defnedilmiştir.

25 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 19 AYŞE HUBBİ HATUN TÜRBESİ Bir Kadın Şairin Kabri. Ayşe Hubbi Hatun (? 1589) Yahya Efendi nin torunu olan Ayşe Hubbi Hatun, Akşemseddin Hz.nin soyundan Şemsi Efendi ile evli idi. Sultan 2. Selim ve Sultan 3. Murat a öğretmenlik yaptı. Divan edebiyatı tarzında şiirler yazan Ayşe Hubbi hatun, önemli kadın şairlerimizdendir.

26 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 20 KIZIL MESCİD Kesme Taştan, Büyülü Bir Mabed de Kiremitçi Süleyman Çelebi tarafından inşa ettirilmiştir. Tuğla minaresi sebebi ile bu ismi almıştır Darbesinden sonra bu isimle anılması yasaklanmıştır. Mabedin duvarları, iki sıra tuğla hatıllı olarak muntazam kesme taştan yapılmıştır. Çatısı ve minberi ahşaptır.

27 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 21 AFİFE HATUN TEKKESİ Anneye Vefa Tekkesi. A fife Hatun Tekkesi, Mehmet Abdün- Nafi Efendi tarafından Mehmet Nafi Efendi ve Annesi Afife Hatun adına 1844 yılında yaptırılmıştır. Yapı; bir tekke ve sıbyan mektebinden oluşmaktadır. İki katlı yapının alt katında mutfak, sandık odası ve su sarnıcı, üst katında ise tevhidhane, şerbethane, abdesthane ve harem yer almaktadır. Yakın zamana kadar çatısından yoksun dört duvar halinde duran yapı restore edilerek topluma kazandırılmıştır.

28 Eyüp Sultan Gezi Rehberi 22 SOKOLLU MEHMET PAŞA ÇEŞMESİ Osmanlının Kudretli Sadrazamının Hayratı. Sokullu Mehmet Paşa nın ( ) İstanbul için yaptırdığı çeşmelerden biri de Zal Paşa Caddesi üzerindedir. Az ilerideki Tekke nin banisi Afife Hatun tarafından tamir ettirilmiştir.

29 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 23 SEKBANBAŞI RAMAZANAĞA SIBYAN MEKTEBİ İlmin İçinde Yatmak. İki katlı bir yapıda olup alt katı türbe üst katı sıbyan mektebidir. 16. yüzyıla tarihlenen bina, Mimar Sinan Eseri olup Selçuklulardaki Köşk Mescid formunu hatırlatır. Yapının kitabesini Mimar Sinan ın yakın arkadaşı Mustafa Sai Çelebi yazmıştır.

31 Ayvansaray - Kızılmescid Güzergahı 24 EYÜP SULTAN CAMİ VE TÜRBESİ İstanbul un Kalbi Fatih Sultan Mehmet Han tarafından yaptırılan Eyüp Sultan Külliyesi 1766 depreminde ciddi şekilde hasar görmüş, Sultan 3. Mustafa tamir ettirmeye çalışsa da başarılı olamamıştır. Oğlu Sultan 3. Selim tarafından yeniden yaptırılacaktır. Sultan Fatih in yaptırdığı Eyüp Camii nde Eyüp Sultan ın Türbesi, avlunun ortasında olup avlu revaklarının arkası öğrenci odaları ile çevrilidir. Ancak Sultan 3. Selim in yaptırdığı camide medrese odaları kaldırılmış, avlu küçültülerek Eyüp Sultan ın Türbesi avlu dışında bırakılmıştır. Türbe, Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Sultan 1. Ahmet döneminde ön kısmına bir ziyaret duvarı çekilmiştir. Böylece üzeri çini kaplı sekizgen Fatih Döneminde yapılan asıl türbe içeride kalmıştır. Günümüzde hala Sultan 1. Ahmet in bu ziyaret duvarı kullanılmaktadır. Türbe Fatih Sultan Mehmet döneminde inşa edildiğinde Eyüp Caminin medreseli iç avlusunun tam ortasında bulunmaktaydı.

32