Klimatoloji ve Meteoroloji DERS NOTLARI
|
|
- Ömer Behçet
- 5 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Klimatoloji ve Meteoroloji DERS NOTLARI Prof. Dr. Hasan TATLI Coğrafya Bölümü, Fen Edebiyat Fakültesi Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği ve Fizik Öğrencilerin AZ, ancak diğer bilim alanları öğrencilerinin ÇOK faydalanacağı düşünülen DERS NOTUDUR! BU DERS NOTU KİMLERE ÇOK FAYDALIDIR..?? Coğrafya, Jeoloji, Çevre Mühendisliği, Sivil Havacılık, Ziraat Fakülteleri, Deniz Bilimleri ve Su Ürünleri Fakülteleri, Orman Fakülteleri, Acil Yardım ve Afet Yönetimi, Biyoloji (Ekoloji), Kimya (Çevre), Sağlık Bilimleri (Göğüs Hastalıkları, Tıbbi # Ekoloji vb.)
2 Öğrenme çıktıları: Özgün Kelime Bilgisi: Meteorolojide yaygın kullanılan ana terimleri tanır ve tanımlar. Atmosferin yapısı: Atmosferin kimyasal bileşimini ve dikey yapısını açıklar. Hava ve iklimin çeşitli unsurlarını tanımlar. Temel klimatolojik ve meteorolojik kavramları tanımlar ve açıklar. Hava durumu ve iklim çalışmasının önemini açıklar. a) Bulutlluk, b) Yağış ve sis ve c) Atmosferdeki kuvvetler ve rüzgarlar Küresel enerji bütçesini açıklar. Büyük ölçekli iklim değişkenliğinin arkasındaki temel fiziksel mekanizmaları açıklar. Güneş, volkanlar ve sera gazlarındaki değişiklikler gibi dış kuvvetlere karşı dünyanın hassasiyetini hesaplar. Bölgesel iklim kavramı ve örneklerini açıklar. Temel okyanus bileşenleri ve iklimle bağlantısını açıklar. İklim sisteminde temel geri-besleme mekanizmalarını açıklar. İç iklim değişkenliğinin doğasını açıklar. Paleo-iklim ve küresel iklim modellerinin belirsizlik kaynaklarının temel unsurlarını açıklar. Prof. Dr. Hasan TATLI 2
3 Dersten Beklentiler: Bir çok terminoloji Terminoloji uygulaması Derse katılım şarttır. Dersi dinlerken not almak, sınıfta iyi performans göstermesi için gereken bilgileri elde etmek için kritik öneme sahiptir. Derse gelmeden önce ilgili ünite bölümleri okumak önemlidir En önemli kazanım, dersin sonunda soru sormaktır veya soru soracak seviyede konuyu anlamış olmaktır..! Soru sormanın çeşitli faydaları vardır: 1) Kendisi öğrenir, 2) Sorma konusunda çekingen davranan arkadaşlarının öğrenmesini sağlar, 3) Dersin veren öğretim elemanın güncellemesini sağlar vb... Prof. Dr. Hasan TATLI 3
4 DERS NOTUNUN KAPSAMI 1. Atmosferin Yapısı ve İçeriği 2. Atmosferde Enerji Çevrimi 3. Atmosferdeki Su 4. Atmosferik Kuvvetler ve Rüzgarlar: Genel Dolaşım (Sirkülasyon) 5. Yüksek Atmosfer Batı Rüzgarları ve Jet Akımları 6. Katabatik Rüzgarlar ve Musonlar 7. Hava Kütleleri 8. Cepheler ve Hava Olayları 9. Orta Enlem Siklonlar ve Antisiklonlar 10. Gökgürültülü Fırtınalar 11. Bölgesel İklimler 12. Okyanuslar 13. Paleo-iklim Prof. Dr. Hasan TATLI 4
5 Ünite 1 Atmosferin Yapısı Ve İçeriği Prof. Dr. Hasan TATLI 5
6 Atmosfer: Gezegenimizdeki kritik bileşenlerden biridir Termal regülatördür- Ekvatoral bölgedeki fazla enerjinin (birim alandaki) daha kıt enerjili Kutup bölgesine taşır. Koruyucu kalkandır- Zararlı maddelerin Dünya'ya ulaşmasını engeller, sınırlar veya değiştirir. Solunum için gereklidir- Çoğu canlı organizma (bitki ve hayvan) atmosferdeki gazlarla etkileşim içindedir. Prof. Dr. Hasan TATLI 6
7 Önemli çalışma alanları Aeroloji- Atmosferdeki çeşitli bileşenlerin yapı, kimyasal ve fiziksel etkileşimlerini inceler Meteoroloji- «Kısa süreli olarak» hava hareketi, sıcaklık, nem ve basınç gibi havanın özellikleri ve yağış ve fırtınalar gibi hava olayları ile ilgilenir Klimatoloji- Meteoroloji ile aynı, ancak daha uzun bir zaman ölçeğindeki olaylar ile ilgilenir. Bu olaylar hem ekstrem (aşırı) hem de ortalama değerler olabilir... Prof. Dr. Hasan TATLI 7
8 Atmosferik Değişkenler Hava sıcaklığı: birimler -> C, F, K Bulutlar: çeşit, yüksekliği (yükselti), miktarı Barometrik basınç: bar, millibar, mm veya hpa Çiy noktası sıcaklığı: C, K veya F Yağış: tür (yağmur, kar vb.), miktarı, mm veya cm Rüzgar hızı ve yönü: Knote, m/s, K, G, D, B, KB, KD, GD, GB Güneş derecesi: niteliksel kestirim (tahmin) Bunlar «Mevcut» veya «Hakim» Hava koşullarını oluşturur..! Prof. Dr. Hasan TATLI 8
9 Yuvamız: Dünya Prof. Dr. Hasan TATLI 9
10 Dünya Ay Prof. Dr. Hasan TATLI 10
11 YARIKÜRELERİ KARŞILAŞTIRMA Kuzey Yarıküre Güney Yarıküre Dünyanın yaklaşık %70 i sudan oluşur Prof. Dr. Hasan TATLI 11
12 Atmosferin İçeriği Prof. Dr. Hasan TATLI 12
13 Dünya Atmosferin İçeriği %100 O 2 N 2 H 2 CH 4 % PM CO N 2 O O 3 SO 2, NO 2, CFC vb %1 Ar CO 2 Daimi gazlar %0.04 Prof. Dr. Hasan TATLI 13
14 Atmosferin içeriği Gaz Hacimsel Yüzdesi İz Gazları ~%78 ~%21 ~%1 %0.04 Su Buharı Oldukça Değişken Prof. Dr. Hasan TATLI 14
15 ATMOSFERİN İÇERİĞİ Moleküler Oksijen ve Azot Ana Gazlardır %99 Geriye kalan %1 in %96 sı inert (atıl) gaz olan Argon, Geriye kalın %4 ün ise %93 ü Karbondioksit, Gerideki tüm gazların 'de yaklaşık 2 parçası iz gazları olarak bilinir. Bu gazlar, troposferin kimyasını kontrol eder. Prof. Dr. Hasan TATLI 15
16 Elementlerin periyodik tablosu Sarı renkliler, Dünyanın sıcaklık aralıklarındaki gazlarını gösterir. Gaz elementlerini gaz içermeyen bileşenlerle birleştirerek gaz molekülleri yaratmak mümkün mü? CO2, CO ve diğerleri gibi Prof. Dr. Hasan TATLI 16
17 İLK ATMOSFER 4.6 milyar yıl önce: Dünya'nın yer çekimi, hidrojen ve helyumu tutmak için çok zayıftı (Güneş, Jüpiter, Satürn, Uranüs'ün aksine) Günümüz atmosferi volkanlardan gelen gaz çıkışı ile oluşmuştur. Okyanuslar yoğunlaşan su buharı ile oluşmuştur. CO2 okyanuslara ve kayalara girdi N 2 Güneş ışığı ile birlikte bitkilerin fotosentezi sonucu oksijen oluştu... Prof. Dr. Hasan TATLI 17
18 ATMOSFERİN GELİŞİMİ Dünyanın erken atmosferi Hidrojen (H), Helyum (He), Metan (CH4) ve Amonyak (NH3) tan oluşmaktaydı. Soğuyan dünya atmosferi, volkanik patlamalar sonucu oluşan su buharı (H 2 O), karbondioksit (CO 2 ) ve azot (N 2 )'dan meydana geldi Mevcut atmosferdeki moleküler oksijen (O 2 ), yaklaşık 3 milyar yıl önce okyanuslarda gelişen tek hücreli Alg lerden geldi. Prof. Dr. Hasan TATLI 18
19 ATMOSFERİN GELİŞİMİ Oksijen, fotosentezin bir yan ürünüdür. Fotesentez sonucu su buharı ve karbondioksitten şeker (karbonhidrat) üretilir. Bu oksijen, üst atmosferde, güneşten gelen zararlı ultraviyole radyasyonunu filtreleyen ozonu (O 3 ) üretir. Bu durum, bitki ve hayvanların karada gelişmesine izin verir. Prof. Dr. Hasan TATLI 19
20 Prof. Dr. Hasan TATLI 20
21 Prof. Dr. Hasan TATLI 21
22 Atmosferik karbon dioksit (ppm) Keeling Eğrisi (Charles Keeling) İlkbahar CO 2 maksimum Sonbahar CO 2 minimum Yıl Prof. Dr. Hasan TATLI 22
23 KARBON DİOKSİT DÖNGÜSÜ Oluşum Yerleri Bitki/hayvan solunumu Bitki çürümesi Volkanlar Fosil yakıtların yakılması Ormansızlaştırma Yok Oluş Yerleri Bitki fotosentezi okyanuslar Karbonatlar (kömürleşme) Prof. Dr. Hasan TATLI 23
24 HİDROLOJİK DÖNGÜ Prof. Dr. Hasan TATLI 24
25 HİDROLOJİK DÖNGÜ Yeryüzünde her yerde SU: Okyanuslar, buzullar, nehirler, göller, atmosfer, toprak ve canlı dokuda Bütün bu 'rezervuarlar hidrosfer oluşturur. 'Rezervuarlar' arasındaki sürekli su alışverişi, hidrolojik çevrim Hidrolojik döngü Güneş tarafından sağlanmaktadır. İçeriği: Buharlaşma ve terleme yağış Zemine sızma Okyanusa (Denize) akış Prof. Dr. Hasan TATLI 25
26 İz Elementleri Prof. Dr. Hasan TATLI 26
27 Metan konsantrasyonu (ppb) Dünya nüfusu Metan konsantrasyonu (ppb) Dünya nüfusu (milyar) Yıl Metan konsantrasyonu dünya nüfusu ile koşut yükseliyor Prof. Dr. Hasan TATLI 27
28 Küresel CFC ların kullanımı (milyon ton) ABD de Yasaklanma Zamanı Montreal Antlaşması Zamanı Yıl CFC lerin Küresel üretimi Prof. Dr. Hasan TATLI 28
29 CFC lerin atmosferik konsantrasyonu (ppt) Montreal Protokolü Yıl CFC lerin küresel üretimi Prof. Dr. Hasan TATLI 29
30 Farklı aerosoller ve büyüklükleri Bulut partikülleri İnsan saç teli Virüsler Bakteriler Fırtına tozu Sahil kumu Deniz tuzları Yangınlardan çıkan duman Sisli duman (smog) 1 nm 1 mm 1 um Aerosoller: parçacık boyutları Prof. Dr. Hasan TATLI 30
31 Aerosoller Atmosferde asılı parçacıklar Mikronların çapları - bir metrenin bir milyonda biri Yüzeye çıkan güneş enerjisinin miktarını değiştirir Bulut damlacıkları için yoğunlaşma çekirdeği olarak davranır. BİRİNCİL KAYNAKLARI Deniz tuzu spreyi Rüzgar erozyonu Volkanlar Yangınlar İnsan aktivitesi Prof. Dr. Hasan TATLI 31
32 Prof. Dr. Hasan TATLI 32
33 Los Alamos Yangını, Prof. Dr. Hasan TATLI
34 Termodinamik Hal Havanın termodinamik durumu 3 değişken ile ölçülür basınç Yoğunluk (öz-kütle) sıcaklık Basınç Basınç P = birim alan A üzerine normali doğrultusunda etkiyen F kuvvetidir. P = F /A Prof. Dr. Hasan TATLI 34
35 Basıncın yükseklikle değişimi P = P e 0 ( a/ T ) a = K / m (bir sabit) P 0 := kpa: Ortalama deniz seviyesindeki basınç T : Sıcaklık (Kelvin): sabit kabul ediliyor. z: Yükseklik z P = P e 0 z / H p H p = 7.29 km : Basıncın ölçek yüksekliği Prof. Dr. Hasan TATLI 35
36 Barometrik Basınç ve Deniz Seviyesi Basıncı Dünya yüzeyinden yükselti arttıkça hızla azalan atmosferik basınç ve havanın yoğunluğu... Prof. Dr. Hasan TATLI 36
37 (a) (b) Soru: Deniz seviyesinden 10 km yükseklikte, sıcaklığın 250 ve 300 o K olduğu noktalardaki basınçları karşılaştırınız. Çözüm: Verilenler: z = 10 km, (a) T= 250 K, (b) T = 300 K İstenenler: (a) P =? kpa, (b) P =? kpa P P P P = = = = P e 0 ( a / T ) z 25.8kPa ( )exp[( )( kPa P = ( ) e (0.0342/ 4 250)10 4 ) / 300] Kontrol: Birimler tamam. Fizik anlamlı. Tartışma: Basınç yükseklikle, sıcak havada soğuk havaya nazaran çok daha yavaş düşer. Çünkü moleküller birbirinden çok daha uzakta bulunurlar. Prof. Dr. Hasan TATLI 37
38 Yoğunluğun yükseklikle değişimi = birim hacimin (V) kütlesi (m) olarak tanımlanır. = m /V Eğer hacim içindeki moleküllerin ağırlıkları artarsa yoğunluk da artar. Standart atmosfer, yani havanın sıcaklığı T = 15 o C olarak değerlendirilir. = 0 e ( a / T ) z veya = z e / 0 H = 3 = 1.225kg m 1.225gr / Litre ( yer seviyesinde) a = 0.04 K/m ve H = 8.55 km yoğunluk ölçek yüksekliği Prof. Dr. Hasan TATLI 38
39 Soru: Havanın tek-düze (uniform), yani T = 15 o C olduğu durumda, 2 km yükseklikteki havanın yoğunluğu nedir? Çözüm: Verilenler: z = 2000 m o = kg/m 3 T=15 o C = K İstenen: =? kg/m 3 = o e -(a/t)z = 1.225e -(0.04/288.15)2000 = kg/m 3 Kontrol: Birimler tamam. Fizik anlamlı. Tartışma: Hava yoğunluğunun düşmesinden dolayı, uçakların kanatları %24 daha az kaldıracağından, motorlara %24 daha az güvenmek gerekir. Prof. Dr. Hasan TATLI 39
40 40 Yükseklik (km) Hava molekülleri Hava yoğunluğu Hava basıncı Düşük Artım yönü Prof. Dr. Hasan TATLI Yüksek
41 SICAKLIK Eğer bir grup molekül (mikroskopik) daimi olarak aynı yönde hareket ederse, harekete rüzgar denir. Eğer moleküller rasgele yönlerde hareket ederlerse, hareket sıcaklıkla ilgilidir. Sıcaklığın yükselmesiyle, ortalama molekül hızı da artacağından: T = a m w 2 v Eşitliği yazılabilir. a = 4x10-5 K. m -2. s 2, m w : ilgili gazın moleküler ağırlığı, v : ortalama molekül hızıdır. Not: Denklemlerde aksi belitilmedikçe, Kelvin birimi kullanılır. Prof. Dr. Hasan TATLI 41
42 Yaygın kullanılan sıcaklık birimleri F = ( 9 / 5) C + 32 C = ( 5 / 9) [ F 32] K = C Standart (ortalama) deniz-seviyesindeki Hava sıcaklığı: T = 15 o C = K = 59 o F Prof. Dr. Hasan TATLI 42
43 Soru: 20 o C de bulunan Azot molekülünün rastsal hızı nedir? Çözüm: Verilenler: T = = K İstenen: v =? m/s v = [ T / a mw 1/ 2 ] v = [293.15/( )] 1/ 2 = 511.5m / s Kontrol: Birimler tamam. Fizik anlamlı. Tartışma: Tabancadan çıkan mermiden çok daha hızlıdır... Prof. Dr. Hasan TATLI 43
44 Eğer hava içinde hem sıvı hem de su buharı ikisi birden varsa Virtüel sıcaklık T v = T ( r rl ) r L : sıvı-su karışma oranı [g sıvı su /g kuru hava ] Prof. Dr. Hasan TATLI 44
45 Soru: Ortalama (standart) basınç ve yoğunluk kısıtında, yer seviyesinde kuru hava sıcaklığı ne olur? Çözüm: Verilenler: P = kpa, = kg/m 3 İstenen: T =? K T P = R T (1.225kg m K d = 15 o C T = P Pa ) (287Pa K /( Rd = = m Kontrol: Birimler tamam. Fizik anlamlı. Tartışma: Daha önce üzerinde durulan standart atmosfer sıcaklığı ile uyuşmaktadır. ) kg ) Prof. Dr. Hasan TATLI 45
46 Soru: Sıcaklığın 35 o C ve karışma oranın 30 g subuharı /kg kuruhava olduğu havanın Virtüel sıcaklığı nedir? Çözüm: Verilenler: T = 35 o C, r = 30 g/kg İstenen: T v =? o C Önce sıcaklığı ve karışma oranını uygun birimlere dönüştürürüz. T = = K r = (30 g subuharı /kg hava )(0.001kg/g) = 0.03 g subuharı /g hava T v = = T ( K 0.61 = r) o 40.6 C T v = ( ) Kontrol: Birimler tamam. Fizik anlamlı. Tartışma: Böylece, yüksek nem havanın yoğunluğunu çok daha fazla azaltmakta, ki bu durum yaklaşık 5.6 o C daha sıcak olan kuru hava sıcaklığına denktir. Prof. Dr. Hasan TATLI 46
47 HİDROSTATİK DENGE Daha önce tartışıldığı üzere, basınç yükseklikle azalır. P (üst) = düşük A : yatay kesit alanı g = -9.8 m/s 2 : yerçekimi ivmesi Basınç gradyanı = F = DP A Dz Yer çekimi = F = m g P (taban) = büyük Hipotetik bir hava parseli Prof. Dr. Hasan TATLI 47
48 HİDROSTATİK DENGE DENKLEMİ Dz A (hidrostatik denge denklemi) lim 0 g z p g z p z p g z p veya z g P z = = = D D = D D D = D D Prof. Dr. Hasan TATLI
49 Soru: Yere yakın seviyede, 100 m lik yüksekliğe çıkmakla ne kadarlık basınç azalır? Çözüm: Verilenler: = kg/m 3 (deniz seviyesinde) Dz = 100 m İstenen: DP =? kpa Hidrostatik denge denkleminden, DP = g Dz DP = (1.225kg/m 3 )(-9.8m/s 2 )(100 m) = Pa = -1.2 kpa = -12 hpa = -12 mb P (üst) Dz P (alt) Kontrol: Birimler tamam. Şekil uygun. Fizik anlamlı. Tartışma: Bu durum büyük Dz (kalınlıklara) genelleştirilemez. Prof. Dr. Hasan TATLI 49
50 HİPSOMETRİK DENKLEM İdeal gaz denklemi ile hidrostatik denklemi birleştirirsek, hipsometrik denklemini elde ederiz. Dz = P z z = a T ln 2 1 v P 1 2 T v : Ortalama Virtüel sıcaklık a : R d / g = 29.3 m/k Dz : P 2 ile P 1 basınç seviyeleri arasında kalan kalınlık Ev Ödevi: Birinci derece lineer diferansiyel denklem çözüm yöntemlerinden yararlanarak hipsometrik denklemi elde ediniz. 50
51 Soru: Aşağıda verilen sıcaklıklara göre, 100 kpa ile 90 kpa arasındaki kalınlık ne kadardır? P (kpa) T (K) Çözüm: Verilenler: Tabakanın üst ve tabanındaki gözlemler. İstenen: Dz = z 2 - z 1 m? Havanın kuru olduğuna varsayarak, T v = ( ) /2 ve hipsometrik denklemde yerleştirirsek, Dz = z 2 z 1 = (29.3)(280)ln(100/90) = m Kontrol: Birimler tamam. Fizik uygun. Tartışma: Böylece, bir uçakla m yükseğe çıkmakla, yukarıda verilen sıcaklıklara göre 10 kpa basınç azalmasını ölçeriz. Prof. Dr. Hasan TATLI 51
52 BASINÇ VE ÖZ-KÜTLE (YOĞUNLUK) ÖZET Basınç, belirli bir alana normali doğrultusunda uygulanan kuvvettir. Hava molekülleri hareket edip nesnelerle çarpıştığında hava basıncı oluşur. Hava basıncı her yönde uygulanır. Yoğunluk, moleküllerin konsantrasyonudur veya birim hacim başına kütledir. Bir gazın basıncı, yoğunluğu ve sıcaklığı birbiriyle ilişkilidir (ideal gaz yasası). Prof. Dr. Hasan TATLI 52
53 ATMOSFERİN STRATİFİKASYONU (Katmanlaşması) Prof. Dr. Hasan TATLI 53
54 ATMOSFERİK TABAKALAR Atmosfer, basınca göre tabakalara ayrılabilirr (500 mb'lik tabaka, yaklaşık troposferin ortasına denk gelir). Atmosfer sıcaklığa göre de bölünebilir (yükselti ile basit bir ilişki kurulamaz). Atmosferdeki sıcaklık değerlerinin ortalaması alınarak dört katman belirlenebilir. Prof. Dr. Hasan TATLI 54
55 ATMOSFERİK TABAKALAR Troposfer - Sıcaklık yükseklik ile azalır Stratosfer - Yükseklik arttıkça sıcaklık artar Mesozfer - Sıcaklık yükseklik ile azalır Termosfer - Yükseklik arttıkça sıcaklık artar Prof. Dr. Hasan TATLI 55
56 Sıcaklık profiline ve bileşimine göre atmosferin katmanları Prof. Dr. Hasan TATLI 56
57 TROPOSFER Yüzeyden yaklaşık 12 km'ye (enlem ve mevsime göre değişir - yaz mevsiminde ve tropik bölgelerde daha yüksektir). Sıcaklık yükseklikle azalır, çünkü troposfer yüzey tarafından ısıtılır ve doğrudan güneş ışığı tarafından ısıtılmaz. Troposferde "hava durumu" dediğimiz olayların neredeyse tamamı meydana gelir. Atmosferin kütlesinin % 80'ini içerir. Prof. Dr. Hasan TATLI 57
58 STRATOSFER Yaklaşık 12 km ile 50 km arasındadır Sıcaklık yükseklikle artar, çünkü ozon tabakası ultraviyole ışığını soğur ve sonuç olarak ısınır Karışma ve türbülans eksikliği var Stratosfer ve troposfer arasında çok az değişim gerçekleşir (ancak nerede olduğu önemli) Atmosferik kütlenin % 99.9'u strastosferin altındadır Prof. Dr. Hasan TATLI 58
59 MEZOSFER VE TERMOSFER 50 km ile 85 km arası Mezosfer'dir. Termosfer ise yukarı ve çok daha yukarıya doğru uzanır: termosfer ile gezegenler arası boşluk arasında kesin bir ayrım yoktur. Atmosferdeki en yüksek sıcaklıklar, yüksek enerji radyasyonunun gazlar tarafından soğrulduğu termosferde bulunur. Radyo dalgalarını yansıtan iyonosfer (yüklü gaz atomları) ve aurora buradadır. Prof. Dr. Hasan TATLI 59
60 1. Troposfer - kelimenin tam anlamıyla, havanın "boca edildiği" -genellikle yükseklikle sıcaklık düşer (ortalama ~ 6.5 C / km) Tropopoz 2. Stratosfer tabakası, tropopozun üstünde ve havanın karışımı az meydana gelir. Oysa, troposferde "türbülanslı karışım" yaygındır. Stratopoz 3. Mezosfer - sıcaklığın tekrar yükseklik ile azaldığı bölge olarak tanımlanır. Mezopoz 4. Termosfer tarafından yüksek enerji radyasyonu absorblanır : yüksek sıcaklık. Çok düşük yoğunluk (çok fazla "ısı" hissedilmez). Prof. Dr. Hasan TATLI 60
61 Meteorolojide "yükseklik veya yükselti" sözüyle belli bir yükseklikteki "basınç" değeri kastedilir, «gerçek yükseklik» anlaşılmaz. Atmosfer temelde sabit basınçlı yüzeylerde hareket eder (izobarik yüzeyler). 850 mb 1500 m (5000 ft) 700 mb 3000 m (10,000 ft) 500 mb 5500 m (18000 ft) 300 mb 9000 m (30,000 ft) Prof. Dr. Hasan TATLI 61
62 Hava Haritalarına Giriş Prof. Dr. Hasan TATLI 62
63 ATMOSFERİK CEPHELER Cephe - Farklı meteorolojik özelliklere sahip iki hava bölgesi arasındaki süreksizlik zonu (sınır). Örn. farklı sıcaklık veya neme sahip iki hava kütlesi Soğuk Cephe - sıcak havanın yerini alan soğuk hava bölgesi Sıcak Cephe - sıcak havanın daha soğuk hava ile yer değiştirdiği bölge Duralar Cephe - hareket etmeyen cephe Oklüzyon Cephe - sıcak havanın yukarıya zorlandığı cephe. Prof. Dr. Hasan TATLI 63
64 Soğuk Cephe Sıcak Cephe Duralar Cephe Oklüzyon Cephe Prof. Dr. Hasan TATLI 64
65 İyi gelişmiş bir sıcak cephenin blokdiyagramı ve sıcak cephe yüzeyi boyunca yükselen sıcak hava kütlesinde gelişen St, As ve özellikle Ns bulutlarından, çisenti, hafif-orta kuvvette yağmur ve kar yağışlarının oluşması. SICAK CEPHE Prof. Dr. Hasan TATLI 65
66 İyi gelişmiş bir soğuk cephenin blokdiyagramı ve cephe yüzeyi boyunca yükselen sıcak havada gelişen kümülüs tipi bulutlardan, kuvvetli sağanak ve gökgürültülü sağanak yağışların oluşması. SOĞUK CEPHE Prof. Dr. Hasan TATLI 66
67 SİNOPTİK HAVA HARİTASI Prof. Dr. Hasan TATLI 67
68 HAVA DURUMU SEMBOLLERİ Prof. Dr. Hasan TATLI 68
69 Sinoptik yüzey gözlemlerinin yüzey hava haritasına işlenmesinde kullanılan istasyon modeli ve sadeleştirilmiş açıklaması. İstasyon Modeli Kod Açıklama ff Rüzgar hızı (knot) dd ww W VV TT T d T d N PPP ppp a C H C M C L N h h Rüzgar yönü (onar derece olarak) Şimdiki hava (gözlemin yapıldığı andaki hava) Geçmiş hava (önceki gözlem saatindeki sinoptik gözlemin cinsine göre, 1, 3 ya da 6 saat önceki hava) Yatay görüş uzaklığı (km) Hava sıcaklığı (kuru termometre sıcaklığı) ( C) Doyma noktası ( C) Toplam bulut kapalılığı (gökyüzündeki bulut tutarı) Deniz düzeyine indirilmiş atmosfer basıncı (hpa). İstasyon modelinde basıncın yalnız son üç rakamı gösterilir. Örneğin, hpa, 011 olarak; hpa, 111 olarak; hpa, 966 olarak gösterilir. Son üç saatteki basınç değişikliği ( hpa). Örneğin, basınç geçen üç saatte 1.5 hpa yükselmişse, + 015, düşmüşse -015 olarak gösterilir. Geçen üç saatteki basınç eğiliminin simgesel gösterimi. Örneğin, basınç üç saat öncesine göre düzenli ya da düzensiz sürekli yükseliyorsa, bu durum ( / ) simgesi ile gösterilir. Yüksek bulut çeşidi Orta bulut çeşidi Alçak bulut çeşidi Alçak bulutların ya da yoksa orta bulutların toplam kapalılığı En alçak bulut tabanının yerden yüksekliği Prof. Dr. Hasan TATLI RRR Yağış tutarı (mm) t R Yağış dönemi (gözlemden önceki 24 saat içerisinde çeşitli saatlerde gerçekleşen yağışın dönemi) 69
70 Sinoptik Bulut Gözlem ve Kodlaması Amacıyla Kullanılan Toplam Gökyüzü Kapalılığı Kod No 0 1 Simge Açıklama Bulut yok (hava açık) 1 ya da daha az kapalı 2 2 kapalı 3 3 kapalı 4 4 kapalı 5 5 kapalı 6 6 kapalı 7 7 ya da daha fazla kapalı, ancak 8 değil 8 8 (tam) kapalı 9 Gökyüzü görülemiyor ya da bulut tutarı saptanamadı (1) N = 0 kodlandığı zaman gökyüzü tümüyle açıktır. Çok az olsa bile, bulut varsa N = 1 olarak kodlanır; N = 8 olarak kodlandığında, gökyüzü tümüyle kapalıdır. Gökyüzünde en küçük bir açıklık varsa, N = 7 olarak kodlanır. (2) Bulutlar, sis ya da başka benzer olaylar arasından görüldüğü zaman, bunlar yokmuş gibi bulutların tutarı belirlenir ve rapor edilir. Görülen herhangi bir bulut izi olmaksızın, sis ya da benzeri olaylar arasından gökyüzü ya da yıldızlar görüldüğünde, N= 0 kodlanır. (3) Gökyüzünde altocumulus ya da stratocumulus perlucidus (kapalı havada görülen top top bulutlar) görüldüğünde, bu bulutlar gökyüzünü kaplasa bile aralarında boşluklar bulunduğu için, N = 7 ya da daha az bildirilir ve kodlanır. (4) Cumuliform bulutlar arasındaki boşlukları, stratiform tipi bulutlar kapatmadığı sürece, bulutların arasındaki açıklıklar belirlenir. (5) Hızlı dağılan uçak yoğunlaşma izlerinin kapalılığı, toplam bulut kapalılığına katılmaz. Görece uzun süreli yoğunlaşma izleri ve bunlardan kaynaklanarak geliştiği açık olarak görülen bulut kütleleri, uygun C H veya C M kod rakamlarının kullanılmasıyla bir bulut olarak belirlenir ve toplam kapalılığa alınır. Prof. Dr. Hasan TATLI 70
71 En alçak bulut tabanının yeryüzünden olan yüksekliğinin kodlanması Kod No. h (m) Kodu (h s h s ) , , 05, , 08, , , m ya da daha fazla ya da bulut yok 59 ve üzeri / Bulut tabanının yüksekliği bilinmiyor ya da bulut tabanı istasyonunun yükseltisinden daha alçak ve tavanı istasyondan daha yüksek bir düzeyde. Sinoptik gözlem kodlamasında h s h s olarak gösterilen en alçak bulut tabanının yeryüzünden olan yüksekliği kavramı (h), hava meydanının yükseltisinden yukarıdaki en alçak bulut tabanının yüksekliğine; hava meydanı olmayan meteoroloji istasyonlarında ise istasyon yükseltisine göre daha yukarıda kalan en alçak bulut tabanının yüksekliğine karşılık gelir. Prof. Dr. Hasan TATLI 71
72 Şimdiki Hava Olaylarından Seçilmiş Örnekler ve Simgeleri Hafif yağmur Kar savrulması Orta kuvvette yağmur Toz fırtınası Kuvvetli yağmur Pus Hafif kar Sis (gökyüzü görülüyor) Orta kuvvette kar Sis (gökyüzü görülmüyor) Kuvvetli kar Sis (kırağı birikimiyle birlikte) Hafif çisenti Kuru duman Donan yağmur Donan çisenti Karla karışık yağmur ya da çisenti (orta, kuvvetli) Buz paletleri Buz paleti ya da küçük dolu Sağanağı Dolu sağanağı Yağmur sağanağı Şimşek Kar sağanağı Kuvvetli yağmur sağanağı Oraj Kuvvetli oraj (yağmur ve/ya da kar ile birlikte) Prof. Dr. Hasan TATLI Kuvvetli kar sağanağı Kuvvetli oraj (dolu ile birlikte) 72
73 Rüzgar Hızının Gösterimi Rüzgarın hızı ya da kuvveti, hava kütlesinin hareket hızıdır. Rüzgar hızı; (1) Saniyede metre (m/s), (2) Saatte kilometre (km/saat), (3) Saatte mil (mil/saat) ve (4) Knot olarak gösterilir. Sinoptik haritalarda rüzgar hızı, istasyon modeline knot cinsinden işlenir. Rüzgar hız birimleri ve çevrimleri: 1 m/s= 3.6 km/saat= 1.94 knot 1 knot (kt)= m/s= 1.85 km/saat 1 nautical (deniz) mili= km 1 statute (kara) mili= km Prof. Dr. Hasan TATLI 73
74 Geçmiş Hava Simgeleri (1, 3 ya da 6 saat önceki en önemli hava olaylarını gösterir) Kod No Simge Açıklama 0 Yok Gökyüzü açık ya da çok az bulut var 1 Yok Gökyüzü az bulutlu ya da çok değişken 2 Yok Gökyüzü parçalı bulutlu ya da kapalı 3 Kum ya da toz fırtınası, ya da kar savrulması 4 Sis ya da buz sisi, duman ya da kalın pus 5 Çisenti 6 Yağmur 7 Kar ya da karla karışık yağmur ya da buz paletleri 8 Sağanak(lar) 9 Orajlar (yağışla birlikte ya da değil) Prof. Dr. Hasan TATLI 74
75 Sinoptik yüzey gözlemlerinde kodlanan bilgilerden yararlanarak haritalara işlenen istasyon modelindeki basınç değişikliğinin, zaman özelliği, kodu, simgesi ve eğilim özelliği Zaman Açıklaması Kodu Sembolü Barometrik eğilimin özelliği 0 Basınç yükseliyor, sonra düşüyor Basınç üç saat öncesinden yüksek 1 Basınç yükseliyor, sonra düz gidiyor (değişmiyor); ya da yükseliyor, sonra daha yavaş yükseliyor 2 Basınç düzenli ya da düzensiz yükseliyor 3 Basınç düşüyor ya da düz gidiyor, sonra yükseliyor; ya da yükseliyor sonra daha hızlı yükseliyor Basınç üç saat öncesi ile aynı 4 Basınç düz gidiyor ve 3 saat öncesi ile aynı 5 Basınç düşüyor, sonra yükseliyor ve 3 saat öncesi ile aynı ya da daha düşük Basınç üç saat Öncesinden düşük 6 Düşüyor, sonra düz gidiyor; ya da düşüyor, sonra daha yavaş düşüyor 7 Basınç düzenli ya da düzensiz düşüyor 8 Basınç düz gidiyor ya da yükseliyor, sonra düşüyor; ya da düşüyor, sonra daha hızlı düşüyor 75
76 Son üç saatteki basınç değişikliği (ppp) ve eğilimine (a) ilişkin bazı gerekli açıklamalar: (1) Gözlem saatinden önceki 3 saatlik dönemde oluşan basınç tandansı ya da başka bir deyişle barometrik eğilimin (a) niteliği, belirli simgelerle gösterilir. (2) Ondalığına kadar son üç saatteki basınç değişikliğinin tutarı (ppp, hpa), istasyonda ölçülen 3 saat önceki aktüel basınç değeri ve gözlem anında kaydedilen aktüel basınç değerinin farkı alınarak bulunur. Örneğin; 3 saat önceki aktüel basınç hpa, gözlem anında ölçülen aktüel basınç hpa olduğunda, basınç değişikliğinin tutarı (ppp) = -1.7 hpa bulunur ve ppp = -017 olarak kodlanır. Prof. Dr. Hasan TATLI 76
77 00 ile 50 arasındaki kod rakamları 100 er metrelik birimler halinde doğrudan okunur arasındaki kodlar kullanılmaz arasındaki kodlar için, kod rakamından 50 çıkarılır ve geriye kalan sayı kilometre olarak okunur arasındaki kodlar, 5 er km lik aralıklarla belirtilir. Denizde görüş uzaklığını kodlamak için, çizelgede arasındaki kodlar kullanılır. Yatay Görüş Uzaklığı Kod km m Kod km m Kod km m Kod km Kod km m 00 <0.1 < > <0.05 < kullanılmaz Prof. Dr. Hasan TATLI 77
78 Uluslararası Bulut Simgeleri Sembol Bulut İsmi Kısaltma Yükseklik Cirrus Ci Yüksek Cirrocumulus Cc Yüksek Cirrostratus Cs Yüksek Altocumulus Ac Orta Altostratus As Orta Nimbostratus Ns ya da kalın As Alçak/orta Stratus St Alçak Stratocumulus Sc Alçak Cumulus humilis Cu Alçak Cumulus congestus Cu con Cumulonimbus Cumulonimbus Cb (örssüz) Cb (örslü) Alçaktan ortaya (dikine gelişimli) Alçaktan yükseğe (dikine gelişimli) Alçaktan yükseğe (dikine gelişimli) Prof. Dr. Hasan TATLI 78
79 Dönemi t R ile belirtilen zaman içerisinde kaydedilen yağış tutarının (mm, RRR) kodlanması Kod No. Yağış tutarı (mm) Kod No. Yağış tutarı (mm) 000 Kullanılmaz 990 İz ya da fazla mm, RRR = 995, 1.4 mm, RRR = 001, 7.5 mm, RRR = 008, 16.8 mm, RRR = 017, 86.5 mm, RRR = 086, 500 mm, RRR = 500, vb. Prof. Dr. Hasan TATLI 79
80 Yağış Döneminin (t R ) Kodlanması Kod No. Açıklama 1 Gözlem saatinden önceki 6 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı 2 Gözlem saatinden önceki 12 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı 3 Gözlem saatinden önceki 18 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı 4 Gözlem saatinden önceki 24 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı 5 Gözlem saatinden önceki 1 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı 6 Gözlem saatinden önceki 2 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı 7 Gözlem saatinden önceki 3 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı 8 Gözlem saatinden önceki 9 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı 9 Gözlem saatinden önceki 15 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı Sinoptik yüzey hava gözlemlerinin kodlanmasında, yağış dönemi (t R, yağışın son 24 saatlik dönemde belirli bir kurala göre kaç saat önce gerçekleştiği) ve dönemi t R ile belirtilen zaman içerisinde kaydedilen yağış tutarı (RRR), ana sinoptik gözlem saatlerinde (00:00, 06:00, 12:00, 18:00 GMT) RRR için WMO Kod 3590 ve tr için WMO Kod 4019 dikkate alınarak verilir. Prof. Dr. Hasan TATLI 80
81 Sinoptik yüzey hava gözlemi için kısmen sadeleştirilmiş bir istasyon modeli örneği ve açıklaması. Yeryüzündeki koşullar: - Gökyüzü 7/8 kapalı; hava sıcaklığı 15 C, doyma noktası sıcaklığı 14 C; atmosfer basıncı, hpa; hava sağanak yağmurlu; görüş uzaklığı 1 km. Örnek - Rüzgar, kuzeybatıdan knot hızında esiyor. Atmosfer basıncı son 3 saatte önce düşüyor sonra 1.7 hpa yükselerek gözlem anında hpa oluyor ( ). - Dikine gelişimi belirgin cumulus ya da cumulus congestus bulutundan yağmur sağanağı; ayrıca gökyüzünde, yoğun ama gelişme göstermeyen Ci (yüksek) ve Ac ya da dikine gelişimli Ac (orta) bulutları var. - Önceki gözlem saatinde hava yağmurlu (geçmiş hava). Prof. Dr. Hasan TATLI 81
82 Herhangi bir standart basınç düzeyine (örn. 850, 700, 500, 300, 200 ve 100 hpa jeopotansiyel yükseklik düzeylerine) ait sinoptik yüksek atmosfer gözlemlerinin yüksek hava haritalarına işlenmesinde kullanılan standart istasyon modeli ve açıklaması. İstasyon Modeli Kod Açıklama hhh TT DD dd ff Standart basınç düzeyinin yükseltisi (Dm) Hava sıcaklığı ( C) Sıcaklık Doyma Noktası farkı (spread) ( C) Rüzgar yönü (onar derece şeklinde) Rüzgar hızı (knot) Sinoptik yüksek atmosfer gözlemi (500 hpa jeopotansiyel yükseklik düzeyi) için bir istasyon modeli örneği ve açıklaması. 500 hpa standart basınç düzeyindeki koşullar: Örnek 500 hpa düzeyinin yüksekliği 564 dekametre (5640 m); sıcaklık -15 C, hava sıcaklığı-doyma noktası farkı 2 C; rüzgar tam güneyden (180 den) 75 knot hızında esiyor. Prof. Dr. Hasan TATLI 82
83 Cephe ve atmosferik karışıklık çeşitlerini sinoptik yüzey hava haritaları üzerinde göstermek için kullanılan işaretler Cephe ve atmosferik karışıklık (renk) Haritadaki simgesi Soğuk cephe (mavi) Sıcak cephe (kırmızı) Duralar cephe (kırmızı ve mavi) Oklüzyon cephe (eflatun) Oluk (turuncu) Sağanak çizgisi (kırmızı) Kuru çizgi (kahverengi) Prof. Dr. Hasan TATLI 83
84 Örrnek: 00:00 GMT Sinoptik Yüzey Gözlemleri
85 Örnek: 00:00 GMT Yüzey Hava Haritası
86 Örnek: 00:00 GMT Sinoptik 500 hpa Düzeyi Gözlemleri
87 87
88 METEOROLOJİK ZAMAN Tüm hava durumu raporları, Greenwich Ortalama Saati (GMT) olarak da adlandırılan Koordinatlı Evrensel Saat (UTC) ve Zulu (Z) olarak etiketlenir. Zulu, Greenwich'ten geçen 0 derece boylam çizgisindeki zamandır. Meteorolojide 24 dilimlik saat kullanır (Örn = 9 sabah veya 2100 = 9 akşam). Prof. Dr. Hasan TATLI 88
89 Gözden Geçirme: Atmosferin Katmanları Çok sıcak üst tabaka: oksijen güneş ışığını soğur Sıcak orta tabaka: Ozon ultraviyole (UV) ışığı soğur Sıcak yeryüzü: kara ve okyanuslar güneş ışığını soğur Prof. Dr. Hasan TATLI 89
90 Ünite 1 in Sonu Prof. Dr. Hasan TATLI 90
Yüzey ve Yüksek Atmosfer Sinoptik Meteoroloji Kodları ve Çizim Haritaları
ÇOMÜ Coğrafya Bölümü COĞ227 ve COĞ228 Klimatoloji ve Meteoroloji I ve II Ders Uygulamaları İçin Yüzey ve Yüksek Atmosfer Sinoptik Meteoroloji Kodları ve Çizim Haritaları (2010-2011 ve 2011-2012 Güz-Bahar,
DetaylıMET 102 Meteorolojik Gözlem ve Ölçüm Usulleri Ders Notları. 8.) Bulutlar
MET 102 Meteorolojik Gözlem ve Ölçüm Usulleri Ders Notları 8.) Bulutlar Doç.Dr. İbrahim Sönmez Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ballıca Kampüsü Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği
DetaylıJAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ)
JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 ATMOSFER Atmosfer, yerçekimi ile dünyanın çevresinde duran ve dünyayı çepeçevre saran gazlar topluluğudur. Bu gazlar dünya ile
DetaylıMETEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem
METEOROLOJİ VI. Hafta: Nem NEM Havada bulunan su buharı nem olarak tanımlanır. Yeryüzündeki okyanuslardan, denizlerden, göllerden, akarsulardan, buz ve toprak yüzeylerinden buharlaşma ve bitkilerden terleme
DetaylıSDÜ ZİRAAT FAKÜLTESİ METEOROLOJİ DERSİ
SDÜ ZİRAAT FAKÜLTESİ METEOROLOJİ DERSİ DERSİN İÇERİĞİ ATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ ATMOSFERİN KATLARI GÜNEŞ DÜNYA 1. Hafta ATMOSFERİN ÖNEMİ 1. Güneşten gelen ultraviyole ışınlara karşı siper görevi
DetaylıYavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi.
Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi yvzkymkc@gmail.com 2 Atmosferi hangi coğrafya dalı inceler? Klimatoloji 4 Asal Gazlar 0,96% Oksijen 20,95% Azot 78,07% ASAL GAZLAR
DetaylıHavacılık Meteorolojisi Ders Notları. 3. Atmosferin tabakaları
Havacılık Meteorolojisi Ders Notları 3. Atmosferin tabakaları Yard.Doç.Dr. İbrahim Sönmez Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ballıca Kampüsü Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü
DetaylıJAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ)
JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) Hazırlayan: Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 Sinoptik Haritalar Geniş bir saha üzerinde, önceden tayin edilmiş olan zamanda yapılan rasatlardaki meteorolojik elemanların
DetaylıATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
ATMOSFER ATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ Athmo Nefes Sphere Küre 13000 km. 200 km. Denizler 4 km. ATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ Atmosfer: Yerkürenin etrafını çevreleyen yoğunluğu yükseklikle azalan,
DetaylıHavacılık Meteorolojisi Ders Notları. 8. Bulutlar
Havacılık Meteorolojisi Ders Notları 8. Bulutlar Yard.Doç.Dr. İbrahim Sönmez Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ballıca Kampüsü Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü isonmez@omu.edu.tr
DetaylıÇEV 715 Atmosferin Yapısı ve Hava Kirliliği Meteorolojisi. Özgür ZEYDAN (PhD.)
ÇEV 715 Atmosferin Yapısı ve Hava Kirliliği Meteorolojisi Özgür ZEYDAN (PhD.) http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Atmosferin Yapısı Hava kirliliğinin oluşumu, etkileri ve kontrol yöntemlerini belirleyebilmek:
DetaylıKİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1
Kinetik Gaz Kuramından Gazların Isınma Isılarının Bulunması Sabit hacimdeki ısınma ısısı (C v ): Sabit hacimde bulunan bir mol gazın sıcaklığını 1K değiştirmek için gerekli ısı alışverişi. Sabit basınçtaki
DetaylıBölüm 7. Mavi Bilye: YER
Bölüm 7 Mavi Bilye: YER Japon uzay ajansının (JAXA) AY yörüngesinde bulunan aracı KAGUYA dan Yer in doğuşu ilk defa yüksek çözünürlüklü olarak görüntülendi. 14 Kasım 2007 Yeryüzü: Okyanus tabanındaki büyük
DetaylıHavacılık Meteorolojisi Ders Notları. 1. Atmosfer ve İçeriği
Havacılık Meteorolojisi Ders Notları 1. Atmosfer ve İçeriği Yard.Doç.Dr. İbrahim Sönmez Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ballıca Kampüsü Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü
DetaylıBölüm 7. Mavi Bilye: YER
Bölüm 7 Mavi Bilye: YER Japon uzay ajansının (JAXA) AY yörüngesinde bulunan aracı KAGUYA dan Yer in doğuşu ilk defa yüksek çözünürlüklü olarak görüntülendi. 14 Kasım 2007 Yeryüzü: Okyanus tabanındaki büyük
DetaylıKlimatoloji ve Meteoroloji. Prof. Dr. Hasan TATLI #
Klimatoloji ve Meteoroloji # Klimatoloji ve Meteoroloji Coğrafya Bölümü Fen Edebiyat Fakültesi Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi 2 Ünite 8 Cepheler ve Hava Olayları Not: Buradaki sunum, öğrencilere «Kaynak
DetaylıÜnite 1. Atmosferin Bileşimi ve Yapısı. Doç. Dr. Hasan TATLI
Ünite 1 Atmosferin Bileşimi ve Yapısı Doç. Dr. Hasan TATLI 1 Atmosfer: yer küresinin etrafını çepeçevre kuşatan. kalınlığı tam olarak bilinmemekle beraber 1000 km'nin üzerinde olduğu tahmin edilen ve yükseklikle
DetaylıMETEOROLOJİ. III. Hafta: Sıcaklık
METEOROLOJİ III Hafta: Sıcaklık SICAKLIK Doğada 2 tip denge var 1 Enerji ve sıcaklık dengesi (Gelen enerji = Giden enerji) 2 Su dengesi (Hidrolojik döngü) Cisimlerin molekülleri titreşir, ancak 273 o C
DetaylıMeteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma
Meteoroloji IX. Hafta: Buharlaşma Hidrolojik döngünün önemli bir unsurunu oluşturan buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde farklı şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik faktörlerin etkisiyle
Detaylı(20-21 Ekim 2011 Günleri İçin Kısa Süreli Öznel Hava Tahmini ve Brifingi) Ders Ödev Sunumu Düzenlemesi İçin Örnek
ÇOMÜ Coğrafya Bölümü COĞ435 SİNOPTİK KLİMTOLOJİ VE METEOROLOJİ Uygulama Ödevi (20-21 Ekim 2011 Günleri İçin Kısa Süreli Öznel Hava Tahmini ve Brifingi) Ders Ödev Sunumu Düzenlemesi İçin Örnek Prof. Dr.
DetaylıJAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ)
JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) Hazırlayan: Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 YEREL RÜZGARLAR MELTEMLER Bu rüzgarlar güneşli bir günde veya açık bir gecede, Isınma farklılıklarından kaynaklanan
DetaylıB A S I N Ç ve RÜZGARLAR
B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR Havadaki su buharı ve gazların, cisimler üzerine uyguladığı ağırlığa basınç denir. Basıncı ölçen alet barometredir. Normal hava basıncı 1013 milibardır.
DetaylıOZON VE OZON TABAKASI
OZON VE OZON TABAKASI Yer yüzeyi yakınlarında zehirli bir kirletici olan ozon (O 3 ), üç tane oksijen atomunun birleşmesinden oluşur ve stratosfer tabakasında yaşamsal önem taşır. Atmosferi oluşturan azot
DetaylıTÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler :
TÜRKİYE NİN İKLİMİ İklim nedir? Geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca görülen atmosfer olaylarının ortalaması olarak ifade edilir. Bir yerde meydana gelen meteorolojik olayların toplamının ortalamasıdır.
Detaylı2- Bileşim 3- Güneş İç Yapısı a) Çekirdek
GÜNEŞ 1- Büyüklük Güneş, güneş sisteminin en uzak ve en büyük yıldızıdır. Dünya ya uzaklığı yaklaşık 150 milyon kilometre, çapı ise 1.392.000 kilometredir. Bu çap, Yeryüzünün 109 katı, Jüpiter in de 10
DetaylıHİDROJEOLOJİ. Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-Yağış. 2.Hafta. Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT
HİDROJEOLOJİ 2.Hafta Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-Yağış Prof.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr Hidrolojik Çevrim Bileşenleri Buharlaşma-terleme Yağış Yüzeysel akış Yeraltına süzülme
DetaylıMETEOROLOJİ. IV. HAFTA: Hava basıncı
METEOROLOJİ IV. HAFTA: Hava basıncı HAVA BASINCI Tüm cisimlerin olduğu gibi havanın da bir ağırlığı vardır. Bunu ilk ortaya atan Aristo, deneyleriyle ilk ispatlayan Galileo olmuştur. Havanın sahip olduğu
Detaylı2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi
2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi GİRİŞ Tabiatta suyun hidrolojik çevriminin önemli bir unsurunu teşkil eden buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde değişik şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik
DetaylıBölüm 1: İklim değişikliği ve ilgili terminoloji
Bölüm 1: İklim değişikliği ve ilgili terminoloji Bölüm 1: İklim değişikliği ve ilgili terminoloji Neden Sera gazlarını izliyor ve raporluyoruz? Küresel İklim Değişikliği Nedir Küresel İklim Değişikliği
DetaylıHavacılık Meteorolojisi Ders Notları. 9. Rüzgar
Havacılık Meteorolojisi Ders Notları 9. Rüzgar Yard.Doç.Dr. İbrahim Sönmez Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ballıca Kampüsü Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü isonmez@omu.edu.tr
DetaylıSU HALDEN HALE GİRER. Nazife ALTIN. Fen ve Teknoloji
SU HALDEN HALE GİRER SU DÖNGÜSÜ Güneş, yeryüzündeki karaları ve suları ısıtır. Havayı ise yeterince ısıtamaz. Havanın bir kısmı dolaylı yoldan ısınır. Karalar ve suların ısınması sırasında bunlarla temas
Detaylı4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI
4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI 1. Dünya mızın şekli neye benzer? Dünyamızın şekli küreye benzer. 2. Dünya mızın şekli ile ilgili örnekler veriniz.
DetaylıHidroloji Disiplinlerarası Bir Bilimdir
HİDROLOJİ KAPSAM Hidrolojik Çevrim ve Elemanları Hidrolojik Değişkenlerin Ölçülmesi ve Analizi Yağış Buharlaşma Terleme Sızma Analizleri Akım Ölçümleri ve Verilerin Analizi Yüzeysel Akış Yağış-Akış İlişkisi
DetaylıHavacılık Meteorolojisi Ders Notları. 7. Yağış
Havacılık Meteorolojisi Ders Notları 7. Yağış Yard.Doç.Dr. İbrahim Sönmez Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ballıca Kampüsü Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü isonmez@omu.edu.tr
DetaylıDÜNYANIN ATMOSFERĐ JEOLOJĐ MÜHENDĐSLĐĞĐNE GĐRĐŞ
DÜNYANIN ATMOSFERĐ JEOLOJĐ MÜHENDĐSLĐĞĐNE GĐRĐŞ JEOLOJĐ MÜHENDĐSLĐĞĐNE GĐRĐŞ Yer atmosferi Dünyayı çevreleyen gaz katmanıdır. Dünyaya gravite etkisiyle bağlıdır Atmosfer, ultraviyole güneş ışınlarını tutması
DetaylıHavacılık Meteorolojisi Ders Notları. 11. Buzlanma
Havacılık Meteorolojisi Ders Notları 11. Buzlanma Yard.Doç.Dr. İbrahim Sönmez Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ballıca Kampüsü Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü isonmez@omu.edu.tr
DetaylıKUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ
KUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ Bilim adamlarınca, geçtiğimiz yıllarda insan faaliyetlerindeki artışa paralel olarak, küresel ölçekte çevre değişiminde ve problemlerde artış olduğu ifade edilmiştir. En belirgin
DetaylıÜnite 5. Doç. Dr. Hasan TATLI
Ünite 5 Doç. Dr. Hasan TATLI DİNAMİK 117 BAZI KUVVETLER Kuvvetler ile rüzgarlar arasındaki bağıntılar, Atmoser Dinamiği olarak adlandırılır. Basınç, sürtünme ve adveksiyon yatayda etkili olan belli başlı
DetaylıÇevre Biyolojisi
Çevre Biyolojisi 115-02 Bölüm 03-02 Temel Ekolojik Kavramlar ve Süreçler Çağatay Tavşanoğlu 2017-2018 Güz Biyojeokimyasal döngüler ve madde geri kazanımı Ekosistem boyunca enerji akışı tek yönlü bir süreçtir
DetaylıEkosistem ve Özellikleri
Ekosistem ve Özellikleri Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Ekosistem Belirli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle sürekli etkileşim halindeki canlılar (biyotik faktörler) ve cansız
DetaylıHitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN
Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN ÇORUM 2017 Dünya, Güneş Sistemi oluştuğunda kızgın bir gaz kütlesi halindeydi. Zamanla ekseni çevresindeki dönüşünün
DetaylıHava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM
Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR Hava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM Meteoroloji Meteoroloji, içinde yaşadığımız atmosfer tabakasının
DetaylıHİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden
Detaylı5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI Yeryüzündeki sular küçük damlacıklar halinde havaya karışır. Bu damlacıklara su buharı diyoruz. Suyun küçük damlacıklar halinde havaya
DetaylıMETEOROLOJİK TEMEL FORMÜLLER VE YORUMLARI
METEOROLOJİK TEMEL FORMÜLLER VE YORUMLARI 1.Temel SI Birimleri Hazırlayan : Nezihe AKGÜN Fiz.Yük.Müh. Kütle (m) : kilogram ( kg ) Zaman süresi (t) : saniye ( s ) Mesafe (d) : metre ( m ) Sıcaklık (T) :
DetaylıJAA ATPL Eğitimi (METEOROLOGY)
JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOGY) Hazırlayan: Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 TROPİKAL OLAYLAR Ekvatoral Trof (ITCZ) Her iki yarım kürede subtropikal yüksek basınçtan nispeten alçak basınca doğru
DetaylıMETEOROLOJİ SICAKLIK. Havacılık Meteorolojisi Şube Müdürlüğü. İbrahim ÇAMALAN Meteoroloji Mühendisi
METEOROLOJİ SICAKLIK İbrahim ÇAMALAN Meteoroloji Mühendisi Havacılık Meteorolojisi Şube Müdürlüğü Sıcaklık havacılıkta büyük bir öneme sahiptir çünkü pek çok hava aracının performans parametrelerinin hesaplanmasına
DetaylıAğır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç
Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Atmosfer çeşitli gazlardan oluşmuştur ve bu gazların belirli bir ağırlığı vardır. Havada bulunan bu gazların ağırlıkları oranında yeryüzüne yaptığı etkiye atmosfer
DetaylıI.10. KARBONDİOKSİT VE İKLİM Esas bileşimi CO2 olan fosil yakıtların kullanılması nedeniyle atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu artmaktadır.
I.10. KARBONDİOKSİT VE İKLİM Esas bileşimi CO2 olan fosil yakıtların kullanılması nedeniyle atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu artmaktadır. Fosil yakıtlar, çoğu yeşil bitkilerin fotosentez ürünü
DetaylıİKLİM ELEMANLARI SICAKLIK
İKLİM ELEMANLARI Bir yerin iklimini oluşturan sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi olayların tümüne iklim elemanları denir. Bu elemanların yeryüzüne dağılışını etkileyen enlem, yer şekilleri, yükselti,
DetaylıYGS COĞRAFYA HIZLI ÖĞRETİM İÇİNDEKİLER EDİTÖR ISBN / TARİH. Sertifika No: KAPAK TASARIMI SAYFA TASARIMI BASKI VE CİLT İLETİŞİM. Doğa ve İnsan...
YGS COĞRAFYA HIZLI ÖĞRETİM EDİTÖR Turgut MEŞE Bütün hakları Editör Yayınevine aittir. Yayıncının izni olmaksızın kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, çoğaltılması
DetaylıFotovoltaik Teknoloji
Fotovoltaik Teknoloji Bölüm 3: Güneş Enerjisi Güneşin Yapısı Güneş Işınımı Güneş Spektrumu Toplam Güneş Işınımı Güneş Işınımının Ölçülmesi Dr. Osman Turan Makine ve İmalat Mühendisliği Bilecik Şeyh Edebali
DetaylıSuyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine su
Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine su döngüsü denir. Su döngüsünü harekete geçiren güneş, okyanuslardaki
DetaylıSu, yaşam kaynağıdır. Bütün canlıların ağırlıklarının önemli bir kısmını su oluşturur.yeryüzündeki su miktarının yaklaşık % 5 i tatlı sulardır.
DOĞADA SU DÖNGÜSÜ Yaşama birliklerinde ve onun büyütülmüşü olan tabiatta canlılığın aksamadan devam edebilmesi için bazı önemli maddelerin kullanılan kadar da üretilmesi gerekmektedir.doğada ekolojik önemi
DetaylıJAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ)
JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 EUROPE Avrupa ikliminin olusmasında ana faktör hava olaylarına sebebiyet veren Atlantik kaynaklı ve bütün Avrupayı gezen alcak
DetaylıMeteoroloji ve Klimatoloji 2009 Final Soruları
Meteoroloji ve Klimatoloji 2009 Final Soruları 1) Basınç merkezleri arasındaki farka ne denir? a) Sıcaklık gradyanı b) Basınç gradyanı c) Basınç eğimi d) Baro metrik eğim e) B ve D 2) Kara meşeli tropikal
DetaylıNEMLİLİK VE YAĞIŞ Su Döngüsü: döngüsü NEMLİLİK nem
NEMLİLİK VE YAĞIŞ Yeryüzünde yaşamın en önemli öğelerinden biri olan su, atmosferde katı, sıvı ve gaz halinde bulunur. Su, her derecede gaz haline geçebilir. Sıcaklık 0 C nin altına düşünce donarak, katı
DetaylıİDEAL GAZ KARIŞIMLARI
İdeal Gaz Karışımları İdeal gaz karışımları saf ideal gazlar gibi davranırlar. Saf gazlardan n 1, n 2,, n i, mol alınarak hazırlanan bir karışımın toplam basıncı p, toplam hacmi v ve sıcaklığı T olsun.
DetaylıMETEOROLOJİ. II. HAFTA: Atmosferin yapısı ve özellikleri
METEOROLOJİ II. HAFTA: Atmosferin yapısı ve özellikleri ATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ Athmo Nefes Sphere Küre 13000 km. 200 km. Denizler 4 km. ATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ Atmosfer: Yerkürenin etrafını
Detaylı5 kilolitre=..lt. 100 desilitre=.dekalitre. 150 gram=..dag. 1. 250 g= mg. 0,2 ton =..gram. 20 dam =.m. 2 km =.cm. 3,5 h = dakika. 20 m 3 =.
2014 2015 Ödevin Veriliş Tarihi: 12.06.2015 Ödevin Teslim Tarihi: 21.09.2015 MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 1. Aşağıda verilen boşluklarara ifadeler doğru ise (D), yanlış ise (Y) yazınız. A. Fiziğin ışıkla
Detaylıİklim ve İklim değişikliğinin belirtileri, IPCC Senaryoları ve değerlendirmeler. Bölgesel İklim Modeli ve Projeksiyonlar
1/36 İklim ve İklim değişikliğinin belirtileri, Dünya da ve Türkiye de gözlemler IPCC Senaryoları ve değerlendirmeler Bölgesel İklim Modeli ve Projeksiyonlar Uluslararası Kuruluşlar, Aktiviteler için Sektörler
DetaylıI.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ
I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ Meteorolojik şartlar, hava kirliliğinin sadece can sıkıcı bir durum veya insan sağlığı için ciddi bir tehdit olduğunu belirler. Fotokimyasal dumanın negatif etkileri
DetaylıMADDENİN DEĞİŞİMİ VE TANINMASI
SU HALDEN HALE GİRER Su 3 halde bulunur: Katı, sıvı ve gaz. * Gaz halindeki bir maddenin sıvı hale geçmesine YOĞUŞMA denir. * Kar kışın yağar. Yağmur ise daha çok ilkbahar mevsiminde yağar. * Yeryüzündeki
DetaylıBİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 26 ŞUBAT 2014
BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM DOÇ. DR. YASEMEN SAY ÖZER 26 ŞUBAT 2014 1 19.02.2014 TANIŞMA, DERSLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER, DERSTEN BEKLENTİLER 2 26.02.2014 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 3 05.03.2014 DOĞAL
DetaylıAyxmaz/biyoloji. Azot döngüsü. Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar. Azot döngüsü
Azot döngüsü Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar Azot döngüsü 1. Azot bitkiler tarafından organik moleküllerin (A.asit,organik baz vb.)yapısına katılır. 2. Bitkiler azotu sadece NO3-
Detaylıİklim---S I C A K L I K
İklim---S I C A K L I K En önemli iklim elemanıdır. Diğer iklim olaylarının da oluşmasında sıcaklık etkilidir. Güneşten dünyamıza gelen enerji sabittir. SICAKLIK TERSELMESİ (INVERSİON) Kışın soğuk ve durgun
DetaylıGÜNEŞİMİZ. Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi
GÜNEŞİMİZ Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi Genel Özellikleri Çapı ~ 700000 km Yer in çapının 109 katı Kütlesi: 1.99x10 33 gram Yer in kütlesinin 333000 katı Gaz yapılıdır (Ort. yoğunluk = 1.4 g/cm
DetaylıDENİZ HARP OKULU ASKERİ BİLİMLER BÖLÜM BAŞKANLIĞI DERS TANITIM BİLGİLERİ. Ders saati (T+U+L) Dersin Adı Kodu Sınıf / Y.Y.
DENİZ HARP OKULU ASKERİ BİLİMLER BÖLÜM BAŞKANLIĞI DERS TANITIM BİLGİLERİ Dersin Adı Kodu Sınıf / Y.Y. Ders saati (T+U+L) Kredi AKTS Meteoroloji ve Oşinografi AMB-314 3/I (2+0+0) 2 2 Dersin Dili Dersin
DetaylıSU HALDEN HALE G İ RER
SU HALDEN HALE GİRER Doğada Su Döngüsü Enerji Kaynağı Güneş Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine
DetaylıAmerikalı Öğrencilere Liselere Geçiş Sınavında 8. Sınıf 1. Üniteden Sorulan Sorular.
Amerikalı Öğrencilere Liselere Geçiş Sınavında 8. Sınıf 1. Üniteden Sorulan Sorular. 1- Şekilde Dünya nın uzaydan görünümü gösterilmiştir. Güneş ışınları Dünya bu konumda iken gündüzlerin en uzun olduğu
DetaylıJAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJĠ)
JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJĠ) Hazırlayan: Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 CEPHELER VE OKLÜZYONLAR (Fronts and Occlusions) Cephe çeşitlerini ve karakteristik özellikleri Farklı özelliklerdeki
DetaylıZeus tarafından yazıldı. Cumartesi, 09 Ekim :27 - Son Güncelleme Cumartesi, 09 Ekim :53
Yazı İçerik Sıcaklık Nedir? Sıcaklığın Özellikleri Sıcaklığın Ölçülmesi Sıcaklık Değişimi Sıcaklık Birimleri Mutlak Sıcaklık Sıcaklık ve ısı Sıcaklık ıskalası Sıcaklık ölçülmesi Yeryüzünün Farklı Isınması
DetaylıİÇİNDEKİLER 1. Bölüm: GİRİŞ Bölüm: ATMOSFER BİLGİSİ... 11
İÇİNDEKİLER 1. Bölüm: GİRİŞ...1 1.1. METEOROLOJİNİN TARİHÇESİ... 1 1.2. TÜRKİYE DE METEOROLOJİNİN TARİHÇESİ... 2 1.3. METEOROLOJİ... 3 1.3.1. Hidrometeorlar... 4 1.3.2. Lithometeorlar... 4 1.3.3.Fotometeorlar...
DetaylıMETEOROLOJİ I. HAFTA
METEOROLOJİ I. HAFTA Doç. Dr. Alper Serdar ANLI METEOROLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI HAFTA KONU 1 Meteorolojinin tanımı, önemi, ve gelişimi 2 Meteorolojinin bölümleri ve uygulama alanları, Atmosferin yapısı
DetaylıBir Yıldız Sisteminde Canlılığın Oluşması İçin Gereken Etmenler
Bir Yıldız Sisteminde Canlılığın Oluşması İçin Gereken Etmenler Bilinen yaşamın yalnızca Dünya da oluşarak, başka gezegen ve yıldız sistemlerinde oluşmamış olmasının birçok nedeni var. Bu yalnızca Dünya
Detaylı2. Basınç ve Akışkanların Statiği
2. Basınç ve Akışkanların Statiği 1 Basınç, bir akışkan tarafından birim alana uygulanan normal kuvvet olarak tanımlanır. Basıncın birimi pascal (Pa) adı verilen metrekare başına newton (N/m 2 ) birimine
Detaylı1. İklim Değişikliği Nedir?
1. İklim Değişikliği Nedir? İklim, en basit ifadeyle, yeryüzünün herhangi bir yerinde uzun yıllar boyunca yaşanan ya da gözlenen tüm hava koşullarının ortalama durumu olarak tanımlanabilir. Yerküre mizin
DetaylıÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 2 : KUVVET VE HAREKET
ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 2 : KUVVET VE HAREKET A BASINÇ VE BASINÇ BİRİMLERİ (5 SAAT) Madde ve Özellikleri 2 Kütle 3 Eylemsizlik 4 Tanecikli Yapı 5 Hacim 6 Öz Kütle (Yoğunluk) 7 Ağırlık 8
DetaylıDÜNYAMIZIN KATMANLARI FEN BİLİMLERİ
DÜNYAMIZIN KATMANLARI FEN BİLİMLERİ DÜNYAMIZIN KATMANLARI Uzaydan çekilen fotoğraflara baktığımızda Dünya yı mavi bir küreye benzetebiliriz. Bu durum, Dünya yüzeyinin çoğunluğunun su ile kaplı olmasının
DetaylıBölüm 2. Sıcaklık ve Gazların Kinetik Teorisi. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU
Bölüm 2 Sıcaklık ve Gazların Kinetik Teorisi Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU Sıcaklık ve Gazların Kinetik Teorisi Gazlarda Basınç Gaz Yasaları İdeal Gaz Yasası Gazlarda Basınç Gazlar parçacıklar arasında
DetaylıSAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAKARYA MESLEK YÜKSEKOKULU
TERMODİNAMİK Öğr. Gör. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAKARYA MESLEK YÜKSEKOKULU ISI Maddenin kütlesine, cinsine ve sıcaklık farkına bağımlı olarak sıcaklığını birim oranda değiştirmek için gerekli olan veri miktarına
DetaylıHİDROLOJİK DÖNGÜ (Su Döngüsü)
HAVZA SÜREÇLERİ HİDROLOJİK DÖNGÜ (Su Döngüsü) Yer kürenin atmosfer, kara ve su olmak üzere üç ayrı bölümünde su, gaz durumdan sıvı veya katı duruma ya da katı veya sıvı durumdan gaz durumuna dönüşerek
DetaylıTEMEL METEOROLOJİ BİLGİSİ BAHAR 2018
TEMEL METEOROLOJİ BİLGİSİ BAHAR 2018 TEMEL METEOROLOJİ BİLGİLERİNE NEDEN SAHİP OLMALIYIZ? GEZİLERDE Güvenli ve konforlu seyirler için. YARIŞLARDA Güvenli ve hızlı seyirler için. İyi denizci, ne zaman denize
DetaylıMEVSİMLERİN OLUŞUMU. Halil KOZANHAN EKSEN EĞİKLİĞİ DÜNYA NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİYLE GECE-GÜNDÜZ,
MEVSİMLERİN OLUŞUMU DÜNYA NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİYLE GECE-GÜNDÜZ, GÜNEŞ ETRAFINDAKİ HAREKETİ SONUCU İSE MEVSİMLER OLUŞUR. DÜNYANIN EKSEN EĞİKLİĞİ (23 27 ) SONUCU GÜNEŞ IŞINLARINI DİK OLARAK
DetaylıBÖLÜM 7. KÜRESEL ISINMA ve İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
BÖLÜM 7 KÜRESEL ISINMA ve İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İnsanla tarih boyunca iklim koşullarına uyum sağlamıştır Daha sonraları hava koşullarını/olaylarını etkiliyebilir miyiz? sorunu ortaya çıkmış, ancak bu konuda
DetaylıİKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN SU KAYNAKLARINA ETKİSİ PROJESİ
T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TAŞKIN VE KURAKLIK YÖNETİMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN SU KAYNAKLARINA ETKİSİ PROJESİ Prof. Dr. Yurdanur ÜNAL 18 MART 2014 ANKARA
DetaylıYAGIŞ-AKIŞ SÜREÇLERİ
YAGIŞ-AKIŞ SÜREÇLERİ HİDROLOJİK DÖNGÜ (Su Döngüsü) Yer kürenin atmosfer, kara ve su olmak üzere üç ayrı bölümünde su, gaz durumdan sıvı veya katı duruma ya da katı veya sıvı durumdan gaz durumuna dönüşerek
DetaylıJAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) World Climatology
JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) World Climatology Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 Climate - İklim Geniş sahalarda uzun yıllar hava şartlarının ortalamalarıdır. Hava durumu, anlık hava şartlarını
DetaylıF KALDIRMA KUVVETİ (ARCHİMEDES PRENSİBİ) (3 SAAT) 1 Sıvıların Kaldırma Kuvveti 2 Gazların Kaldır ma Kuvveti
ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 2 : KUET E HAREKET F KALDIRMA KUETİ (ARCHİMEDES PRENSİBİ) (3 SAAT) 1 Sıvıların Kaldırma Kuvveti 2 Gazların Kaldır ma Kuvveti 1 F KALDIRMA KUETİ (ARCHİMEDES PRENSİBİ)
Detaylıİnstagram:kimyaci_glcn_hoca GAZLAR-1.
GAZLAR-1 Gazların Genel Özellikleri Maddenin en düzensiz hâlidir. Maddedeki molekül ve atomlar birbirinden uzaktır ve çok hızlı hareket eder. Tanecikleri arasında çekim kuvvetleri, katı ve sıvılarınkine
DetaylıProf.Dr. Tolga ELBİR. Dokuz Eylül Üniversitesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Tınaztepe Yerleşkesi, Buca/İzmir.
Prof.Dr. Tolga ELBİR Dokuz Eylül Üniversitesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Tınaztepe Yerleşkesi, 35160 Buca/İzmir E-mail : tolga.elbir@deu.edu.tr Meteoroloji Bilim Dalı Atmosferde meydana gelen hava olaylarının
DetaylıSU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2
SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2 Yrd.Doç.Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları & Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Kaynak: YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE TEKNOLOJİLERİ
DetaylıYıldızımız GÜNEŞ. Serdar Evren. Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
Yıldızımız GÜNEŞ Serdar Evren Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü e-konferans: 13 Nisan 2016 Bolu İl Milli Eğitim Müdürlüğü Bilime Yolculuk Projesi Amaterasu, Japon Güneş Tanrıçası Arinna,
DetaylıAKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ
8 AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ 2 2.1 BİR NOKTADAKİ BASINÇ Sıvı içindeki bir noktaya bütün yönlerden benzer basınç uygulanır. Şekil 2.1 deki gibi bir sıvı parçacığını göz önüne alın. Anlaşıldığı
DetaylıYandaki SOS oyununda toplam 100 tane kutu vardır. Bu oyunda en fazla 100 tane harf kullanabiliriz. MAKSİMUM NEM
NEMLİLİK VE YAĞIŞ Su buharına nem denir. Miktarı bazen azalan bazen çoğalan ve yağışları oluşturan nem atmosferin en alt katmanı olan troposferde en çok bulunur. Nem le ilgili olarak nem konusunu, yoğunlaşma
DetaylıATMOSFERDEKİ YAĞIŞA GEÇERİLİR SURUHARI MİKTARININ HESAPLANMASI
ATMOSFERDEKİ YAĞIŞA GEÇERİLİR SURUHARI MİKTARININ HESAPLANMASI SEMA TOPÇU* 1. GİRİŞ Dünya üzerindeki büyük su kütlelerinden meydana gelen buharlaşma ve canlıların terleme olayı atmosferdeki subuharının
DetaylıAtmosfer Kimyası Neden Önemli?
ÇEV 715 Atmosfer Kimyası Özgür ZEYDAN (PhD.) http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Atmosfer Kimyası Neden Önemli? Atmosfere salınan antropojenik ve doğal emisyonların atmosferin fiziksel ve kimyasal yapısını
DetaylıARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Atmosfer Modelleri Şube Müdürlüğü. 31 Ocak 1 Şubat 2015 tarihlerinde yaşanan TOZ TAŞINIMI. olayının değerlendirmesi
31 Ocak 1 Şubat 2015 tarihlerinde yaşanan TOZ TAŞINIMI olayının değerlendirmesi Kahraman OĞUZ, Meteoroloji Mühendisi Cihan DÜNDAR, Çevre Yük. Mühendisi Şubat 2015, Ankara 31 Ocak 1 Şubat 2015 tarihlerinde
DetaylıBölüm 9. Yer Benzeri Gezegenler
Bölüm 9 Yer Benzeri Gezegenler Yer Benzeri Gezegenlerin Boyutları Đç ç Gezegenler Ülker Venüs Merkür Merkür ve Venüs batı çevreninde ve en büyük uzanımlarında (29 Mart 2004) Gezegen görüntüleri için NASA
DetaylıGÜNEŞ SİSTEMİ. SİBEL ÇALIK SEMRA SENEM Erciyes Üniversitesi İstanbul Üniversitesi
GÜNEŞ SİSTEMİ SİBEL ÇALIK SEMRA SENEM Erciyes Üniversitesi İstanbul Üniversitesi GÜNEŞ SİSTEMİ GÜNEŞ GEZEGENLER ASTEROİTLER METEORLAR KUYRUKLU YILDIZLAR GÜNEŞ SİSTEMİ Merkezinde Güneş, çevresinde elips
Detaylı