NO: 2013/41 TAR H:

Transkript

1 VERG S RKÜLER NO: 2013/41 TAR H: KONU Vadeli Çeklerde Reeskont Uygulamas na Dair 64 nolu Vergi Usul Kanunu Sirküleri Yay nlanm r. Gelir daresi Ba kanl taraf ndan yay nlanan tarih ve 64 Say Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile; ileri düzenleme tarihli çeklerin de erleme gününde vadesi gelmemi senede ba alacak ve borçlar için uygulanmas öngörülen reeskont uygulamas ndan yararlanmas n mümkün oldu u belirtilmi tir. Söz konusu Sirküler yaz z ekinde sunulmu tur. Sayg lar zla, 1

2 T.C. MAL YE BAKANLI I Gelir daresi Ba kanl VERG USUL KANUNU S RKÜLER / 64 Konusu : Vadeli Çeklerde Reeskont Uygulamas Tarihi : 30/04/2013 Say : VUK-64/2013-9/ Vadeli Çeklerde Reeskont Uygulamas -2 lgili oldu u maddeler: Vergi Usul Kanunu Madde 281, Madde Giri Çeklerde reeskont uygulamas na dair aç klamalar i bu Sirkülerin konusunu te kil etmektedir say Kanunun 18 inci maddesiyle 3167 say Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunmas Hakk ndaki Kanuna ilave edilen geçici 2 nci maddede " tarihine kadar, üzerinde yaz ke ide tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibraz geçersizdir." hükmüne yer verilmi tir. Mezkûr hükme yönelik olarak mükelleflerin, geçici bir süre ile s rl olarak vade getirilmi olan ileri tarihli çeklerin art k senet olarak kabul edilerek, 213 say Vergi Usul Kanununun reeskont konusundaki düzenlemeleri kar nda reeskonta tâbi tutulup tutulmayaca hususunda tereddüde dü tüklerinin anla lmas üzerine, mükellefler aç ndan uygulama birli inin sa lanmas gayesiyle tarihli ve 41 numaral Vergi Usul Kanunu Sirküleri yay mlanm r. Sözü edilen Sirkülerde özetle, mezkûr geçici 2 nci maddenin gerekçesinde bu maddenin belirli bir süreyle çekin, üzerinde yaz ke ide tarihinden önce ödenmek için muhatap bankaya ibraz n geçersiz kabul edilerek ekonomik s nt larla çeklerin zaman nda ödenememesi sonucunda ticari hayatta kar la lan sorunlara ve ma duriyetlere çözüm üretilmesi amac yla getirildi inin ifade edildi i, dolay yla bu düzenleme ile çeklerin bono ve poliçeler gibi vadeli senet haline getirilmesinin amaçlanmad, ayr ca 6762 say Türk Ticaret Kanununun hükümleri gere ince çeke vade konulmas n kabul edilmedi i aç klamalar na yer verilerek, çekin ödeme arac olmas ndan dolay senet olarak kabul edilmesi imkân dâhilinde bulunmad ndan 5838 say Kanunun 18 inci maddesiyle yap lan düzenlemeye uyan çeklere reeskont uygulanmas n mümkün olmad görü üne yer verilmi tir tarihli Resmi Gazete'de yay mlanan 5941 say Çek Kanunu ile 3167 say Kanun yürürlükten kald lm, Kanunun geçici 1 inci maddesinin be inci f kras ile de 2

3 3 Abide-i Hürriyet Caddesi Bolkan Center C Blok " tarihine kadar, üzerinde yaz düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibraz geçersizdir." hükmü ihdas edilmi, bilahare 6273 say Kanunun 6 nc maddesiyle 5941 say Kanuna eklenen geçici 3 üncü maddenin be inci f kras nda tarihine kadar üzerinde yaz düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibraz geçersiz say lm r. Di er taraftan 5941 say Kanunun, 3 üncü maddesinin sekizinci f kras nda "Üzerinde yaz bulunan düzenleme tarihinden önce ibraz edilen çekin kar n Türk Ticaret Kanununun 707 nci maddesi uyar nca smen veya tamamen ödenmemi olmas hâlinde, bu çekle ilgili olarak hukukî takip yap lamaz. leri düzenleme tarihli çekle ilgili olarak hukukî takip yap labilmesi için, çekin üzerindeki düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmesi ve kar ks zd r i lemine tâbi tutulmas artt r." hükmü, 5 inci maddesinin birinci f kras nda "Üzerinde yaz bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde ibraz nda, çekle ilgili olarak kar ks zd r i lemi yap lmas hâlinde, alt ay içinde hamilin talepte bulunmas üzerine, çek hesab sahibi gerçek veya tüzel ki i hakk nda, çekin tahsil için bankaya ibraz edildi i veya çek hesab n aç ld banka ubesinin bulundu u yer ya da çek hesab sahibinin yahut talepte bulunan n yerle im yeri Cumhuriyet savc taraf ndan, her bir çekle ilgili olarak çek düzenleme ve çek hesab açma yasa karar verilir..." hükmü, 6 nc maddesinin birinci f kras nda ise "Kar ks z kalan çek bedelinin, çekin üzerinde yaz bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz tarihinden itibaren i leyecek 3095 say Kanuna göre ticarî i lerde temerrüt faiz oran üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte tamamen ödenmesi hâlinde, çek düzenleme ve çek hesab açma yasa Cumhuriyet savc taraf ndan kald r..." hükmü yer almaktad r. 2. leri Düzenleme Tarihli Çeklerde Reeskont Uygulamas 2.1. leri Düzenleme Tarihli Çek le lgili Düzenlemeler Mezkûr 41 numaral Sirkülerin yay ndan sonra yap lan kanuni düzenlemeler kar nda çeklerde reeskont uygulamas ile ilgili olarak a da yer alan izahata lüzum görülmü tür. lk defa 3167 say Kanuna tarihinden 'a kadar uygulanmak üzere ilave edilen çekin üzerinde yaz ke ide tarihinden önce ödenmek için muhatap bankaya ibraz n geçersiz kabul edilmesi kural önce 5941 say Kanunla tarihine, sonra da 6273 say Kanunla tarihine kadar geçerli hâle getirilmi tir. K sa bir dönem için geçici mahiyette ihdas edilen kural, bilahare yap lan iki düzenleme ile tarihine kadar geçerli hâle getirilmi tir. Mevcut durumda düzenlemenin geçicilik mahiyetini korudu unu söylemek zor olacakt r. Di er taraftan, geçici maddede yer alan mezkûr düzenlemenin yan nda 5941 say Kanunun 3, 5 ve 6 nc maddelerinin yukar da yer verilen hükümleri incelendi inde, ileri tarihli düzenlenen bir çekin, üzerinde yaz bulunan düzenleme tarihinden önce ibraz edilmesi hâlinde çekin kar n Türk Ticaret Kanununun 795 nci maddesi uyar nca k smen veya tamamen ödenmemi olmas hâlinde, bu çekle ilgili olarak hukukî takip yap lamayaca ; ayr ca 6273 say Kanunla getirilen çek düzenleme ve çek hesab açma yasa n, çekin, üzerinde yaz bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde ibraz edilmesi, kar n bulunmamas ve kar ks zd r i leminin yap lmas hâlinde verilece i; son olarak

4 4 Abide-i Hürriyet Caddesi Bolkan Center C Blok çek düzenleme ve çek hesab açma yasa n Cumhuriyet savc taraf ndan kald lmas için kar ks z kalan çek bedelinin ödenmesinde kanuni faizin çekin üzerinde yaz bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz tarihinden itibaren i letilece i görülmektedir. Mezkûr 3 üncü maddenin gerekçesinde "...ileri düzenleme tarihli çeklerin üzerinde yer alan tarihten önce, bankaya ibraz edilmesi ve kar n k smen veya tamamen bulunmamas halinde, bu çekle ilgili olarak kar ks zd r i leminin ve hukukî takip yap lmas n önüne geçilmesi amaçlanm r. Bu düzenlemeye göre, ileri tarihli çekle ilgili olarak kambiyo senetlerine özgü hukukî takip yoluna ba vurulabilmesi için üzerinde yaz düzenleme tarihi itibar yla kanunî ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmesi ve bu Tasar hükümlerine göre kar ks zd r i lemi yap lmas gerekmektedir.", Öte yandan, 5941 say Kanunun "Amaç ve kapsam" ba kl 1 inci maddesinin ikinci kras nda "Bu Kanunda hüküm bulunmayan hâllerde genel hükümler uygulan r." hükmüne yer verilmi tir. Böylece bu Kanunun 6102 say Türk Ticaret Kanununa göre özel bir kanun oldu u anla lmakta ve bu nedenle de düzenleme tarihinden önce ibraz yasa ve hukuki takip yap lamama hususlar nda 5941 say Kanunun uygulanmas lüzumu ortaya kmaktad r say Kanunun 1, 3, 5 ve 6 nc maddelerinin yukar da yer verilen hükümleri ve gerekçeleri birlikte de erlendirildi inde bu hükümlerle çekin üzerinde yaz düzenleme tarihine göre ibraz edilmesinin sa lanmas n, di er bir ifadeyle üzerinde yaz düzenleme tarihinden evvel ibraz n engellenmesinin amaçland anla lmaktad r. Kald ki, Kanunun geçici 3 üncü maddesinde yer alan ve tarihine kadar mer'i olan üzerinde yaz düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibraz n geçersiz say lmas kural bunu tamamen imkâns z k lmaktad r De erlendirme say Kanunun 3 üncü maddesinin (B) f kras nda, vergilendirmede vergiyi do uran olay ve bu olaya ili kin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas al naca hükmüne yer verilmi tir. Bu hükme göre vergilendirmede vergiyi do uran olay ve bu olaya ili kin lemlerin gerçek mahiyeti esas al nmakta, di er bir ifade ile vergi uygulamalar nda olay n görünen yönü de il gerçek biçimi esas al narak buna göre i lem yap lmaktad r. Bu itibarla, 5941 say Kanunun geçici hükümlerine göre çekin üzerinde yaz düzenleme tarihinden evvel ödenmek için bankaya ibraz n tarihine kadar geçersiz olmas ; ayr ca ana maddelere göre çekle ilgili hukuki takip yap labilmesinin ve kar ks z ç kan çekle ilgili müeyyide tatbik edilmesinin çekin üzerinde yaz düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içerisinde ibraz edilmesine ba olmas ve son olarak kar ks z ç kan çekin bedelinin ödenmek istenmesi hâlinde kanuni faizin, üzerinde yaz düzenleme tarihine göre kanunî ibraz tarihinden itibaren i lemesi dikkate al nd nda, gerçek mahiyeti itibariyle çeklerin vergi uygulamalar bak ndan vadeli olma hususiyetini kazand söylemek mümkün olacakt r say Kanunun 281 inci maddesinde "Alacaklar mukayyet de erleriyle de erlenir. Mevduat veya kredi sözle melerine müstenit alacaklar de erleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate al r. Vadesi gelmemi olan senede ba alacaklar de erleme gününün k ymetine irca olunabilir. Bu takdirde, senette faiz nispeti aç klanm ise bu nispet, aç klanmam sa Cumhuriyet Merkez Bankas n resmi iskonto haddi uygulan r.

5 Bankalar ve bankerler ile sigorta irketleri alacaklar ya Cumhuriyet Merkez Bankas n resmi iskonto haddi veya muamelelerinde uygulad klar faiz haddi ile de erleme günü ymetine irca ederler." hükmü yer almaktad r. An lan Kanunun 285 inci maddesinde de "Borçlar mukayyet de erleriyle de erlenir. Mevduat veya kredi sözle melerine müstenit borçlar de erleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate al r. Vadesi gelmemi olan senede ba borçlar de erleme günü k ymetine irca olunabilir. Bu takdirde senette faiz nispeti aç klanm sa bu nispet, aç klanmam sa Cumhuriyet Merkez Bankas n resmi iskonto haddinde bir faiz uygulan r. Banka ve bankerler ile sigorta irketleri borçlar, Cumhuriyet Merkez Bankas na resmi iskonto haddi veya muamelelerinde uygulad klar faiz haddiyle, de erleme günü k ymetine irca ederler. Alacak senetlerini de erleme gününün k ymetine irca eden mükellefler, borç senetlerini de ayn ekilde i leme tâbi tutmak zorundad rlar." hükmü bulunmaktad r. Buna göre, 213 say Kanun uyar nca vadesi gelmemi olan alacak ve borç senetlerinin reeskonta tâbi tutulmas gerekecektir. Ancak, bir ödeme arac olarak kullan lmakla beraber yukar da yer verilen yasal düzenlemeler çerçevesinde vergi uygulamalar bak ndan çekin vadeli olabilece i ve de erleme gününde vadesi gelmemi senede ba alacak ve borçlar için uygulanmas öngörülen 213 say Kanunda yer alan reeskont uygulamas ndan yararlan lmas n mümkün oldu u ortaya ç kmaktad r. 3.Sonuç Uygulamada birli in sa lanmas amac yla yukar da yap lan aç klamalar do rultusunda ileri düzenleme tarihli çeklerin de erleme gününde vadesi gelmemi senede ba alacak ve borçlar için uygulanmas öngörülen reeskont uygulamas ndan yararlanmas mümkün bulunmaktad r. Duyurulur. 5