SERÇEV Serebral Palsili (Beyin Felçli) Çocukar Derneği SERÇEV YÖNETİM KURULU

Transkript

1 Bu Sayıda Künye Merhaba Bizden Sizden Gökkuşağı ndan Hukuk Köşesi Sağlık Köşesi SERÇEV Köşesi Kolay Hayat Çok Güzel Hareketler Bunlar Başarı Hikayeleri Röportaj / Naciye AKDOĞAN Ailelerimizden Berkay ÖZKAN ve Ailesi Etkinliklerimiz Yazılı izin olmadıkça, içeriğin bir kısmının ya da tamamının kullanılması yasaktır. Kullanılan görsellerin yasal haklarından ve yazıların içeriklerinden yazarları sorumludur; tüzel kişileri bağlamaz. Katkı, Destek ve Önerileriniz İçin; sercev@sercev.org.tr Tasarım Open Ajans SERÇEV YÖNETİM KURULU Yönetim Kurulu Başkanı Altan ERKEKLİ Yönetim Kurulu II. Başkanı Prof. Dr. Sabiha AYSUN Yönetim Kurulu Üyeleri Coşkun ARAL Canpolat ARAS Mehmet AYKUTALPOĞLU Dr. Zeynep ÇETİN Dr. Numan DEMİR Prof. Dr. Mintaze KEREM GÜNEL Süha GÜNEL Fikret GÜNGÖR Mehmet GÜRKAN Kaan KOÇALİ Celalettin ORUÇ Pakize ÖZTURAN Tayfun TALİPOĞLU Prof. Dr. Aydın YAĞMURLU Süheyla YAPICI Genel Müdür Firuzan KÜRÜM Bültenimizin yayımlanmasındaki katkılarından dolayı Türkiye Halk Bankası A.Ş. ye, dağıtımındaki katkılarından dolayı da Aras Kargo ya teşekkür ederiz. İletişim Bilgileri Mustafa Kemal Mahallesi Sokak No: 5/A (Cepa AVM Arkası) Çankaya / ANKARA Tel: Faks: DESTEKLERİNİZ İÇİN SERÇEV BANKA HESAPLARI Akbank CEPA Şubesi - TR Finansbank Bahçelievler Şubesi - TR Garanti Bankası Kızılay Şubesi - TR Halkbank Emek Şubesi - TR ING Bankası Küçükesat Şubesi - TR Türkiye Ekonomi Bankası Sincan Şubesi - TR Türkiye İş Bankası Ankara Şubesi - TR Vakıfbak Kavaklıdere Şubesi - TR Yapı Kredi Bankası Çukurambar Şubesi - TR

2 Merhaba Bir Çocuk Bahçesinde Prof. Dr. Mintaze KEREM GÜNEL Sevgili çocuklar ve sevgili aileler; Bu şiirle başlamak istedim yazıma. Büyükler bazen zor anlarlar çocukları, halbuki çocuk olmadan büyük olunamaz değil mi? SERÇEV bünyesinde toplanan tüm ailelerin ve gönüllülerinin çocukları en iyi anlayan kişilerden oluştuğuna emin olarak devam etmek istiyorum yazıma Serebral palsi (SP) li çocuklarla çalışalı bu yıl 21 yıl olacak. Mesleğimdeki ilk yıllar, çocuk yetiştirmenin bu kadar zor olduğunu bilmediğim yıllardı. Değişik sorunları, dişleriyle tırnağıyla, tüm güçleri ile göğüsleyen ailelere hayranlığım da o yıllarda oluşmuştu. O günlerden buyana gerek SP li çocuklar gerekse onların aileleri hep birer kahraman olmuştur benim gözümde. Dünyanın, ülkenin, kentin, toplumun önlerine hiç acımadan sundukları tüm zorluklara rağmen çocuklarını en iyiye ulaştırmanın yollarını arayan aileler SP li bir çocukla ilgili küçük bir anımı paylaşmak istiyorum sizlerle. Bir gün bir çocuk geldi tedavi ünitemize. Bir kız çocuğu. İki iki buçuk yaşlarında görünen küçük kızın sarı kıvırcık saçları alnına dökülmüştü. Ağlamaklı, annesinin kucağına sıkı sıkı tutunmuş, etrafa korku ile bakıyordu. Belli ki tedavi odalarını tanıyor, belki BİR ÇOCUK BAHÇESİNDE Çocuklar beni de alın içerinize, Ben de güzel oyunlar oynamayı bilirim, Çocuklar, imreniyorum şimdi size, Yıllar oluyor ki kırıldı çemberim. Benim de devleri vardı masallarımın, Keloğlan kahramanıydı sihirli dünyamın, Periler uyurdu altında kiraz dallarının, Bir çini kadar zengindi içi dünyamın. Benim de sapanlarım vardı söğüt dalından yapılı Benim de kuşlarım vardı kafessiz ve şen, Bir güzel evim vardı ki altın kapılı, Benim de bir annem vardı ağlarken gülen. Ceyhun Atuf KANSU de bir önceki gün yine onu yoran, endişelenmesine, korkmasına neden olan, doğduğundan beri sık sık gidip geldiği hastanenin bir bölümünde muayeneden ya da tetkikten geçmişti. Daha önce hiç fizyoterapi almadığını, ilk defa bir fizyoterapiste başvurduğunu annesinden ilerleyen dakikalarda öğrenecektim. Annesinin kucağında bana ürkekçe baktı, sonra kapıya doğru kafasını çevirdi, babası kapıda duruyordu ve sanki çıkıp bir an önce gitmek ister gibiydi. Anne, çıkış kapısında bekleyen genç adama doğru bir bakış fırlattı ve sanki gel beni burada yalnız bırakma, zaten hep yalnızım, kal yanımızda dercesine sessizce baktı. Genç baba, eşinin bu anlamlı bakışından mı, yoksa kızının sarı saçları arasından ona takılmış gözlerinden mi etkilendi bilmiyorum, içeriye girmeye karar verdi. Ama sanki babası kızını taklit ediyordu. Bir nevi imitasyon gibiydi babakızın davranışları; aynı bakışlar, aynı yüz ifadesi. Değerlendirme sürecinde uzunca bir zaman annenin kucağından ayırmak mümkün olmadı kızı, bu uzun süreçte baba sessizce tedavi odasından dışarı çıkmıştı bile. Anne yine kızıyla yalnız, onunla tek vücut kalmıştı, sabırla Küçük kız elinde, tek kanadı kırılmış, eski, boyaları yıpranmış bir oyuncak melek tutuyordu. Annesi birkaç defa onu yanından ayırmaya çalıştı ama her seferinde kız şiddetli ağlayarak, oyuncağını geri aldı. Annesi o zaman açıkladı, her yere bununla gidiyor, yıkatmıyor, eğer bir yerde unutursak kıyameti koparıyor diye.. Nasıl iletişim kurabilirim diye düşünürken, elindeki oyuncakla konuşamaya, oyuncağın elini bacağına dokunmaya çalıştım. Bu oyuncak onun için bağlanma objesi ydi. İşte o zaman sihirli bir şey oldu, kız bana güldü, kucağıma geldi ve ilk seansımız başarı ile sonuçlandı. Tabii giderken oyuncağımızla veda etmeyi, onu bir daha buraya beklediğimi söylemeyi de unutmadım. Gözümde kanatsız melek olan minik kuşlarımıza bazen farklı cepheden bakmamız gerektiğini, çocukların büyüklerin minyatürü olmayıp dünyalarının çok farklı olduğunu, aynı dönemlerden geçsek de doğanın işleyişi ile hatırlayamadığımız çocukların dünyasına girerken daha dikkatli olmamız gerektiğini bu vesile ile bir kez daha vurgulamak isterim... SERÇEV çok güzel projelere imza atıyor, atmaya da devam edecek. SP li çocuklarla uğraşan tüm rehabilitasyon ekibinin ve ailelerini SERÇEV e destek vermeye beklediğimizi belirterek ve kendi yazdığım minik bir şiirle yazımı noktalamak istiyorum. KANATSIZ MELEK Parmağını emerken korkusuzca bakar etrafa, Kalkanıdır bazen burun delikleri bazen, yırtık, kirli bir battaniye, Bazen anne olur evcilik oyununda, bazen bir öğretmen, Koşamasa da, konuşamasa da derin yaşar dünyasını, Bu dünyanın kanatsız melekleri. Sevgilerimle Mintaze KEREM GÜNEL 2

3

4 Bizden Yaptıklarımız, Yapacaklarımız... Firuzan KÜRÜM / SERÇEV Genel Müdürü Şimdiki hedefimiz Serebral Palsi Tanı, Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi ni açmaktır. Oyun oynamak her çocuğun hakkıdır düşüncesiyle ülkemizde bir başka ilki daha gerçekleştirdik. İtalyan Sivil Toplum Örgütü ATLHA, Çankaya Belediyesi ve AB fonları desteği ile engelli ve engelsiz çocukların birlikte oynayabileceği engelsiz oyun parkını Çukurambar da açtık. Bu park engelli çocukların tekerlekli sandalye ile sallanabildiği model parklardan biridir. Amacımız; Engelsiz Oyun Parkı nın bir örnek teşkil edip bu nitelikteki parkların ülkemizde yaygınlaştırılması ya da mevcut parkların engelli ve engelsiz çocukların bir arada oynayabilecekleri şekilde yeniden yapılandırılması için aracı olmaktır. Dernek merkezimizde, Çankaya Halk Eğitim Merkezi nin katkılarıyla çocuklarımız için eğitim kursları başlattık. Ebru, piyano kursları tamamlanmış olup, pasta-kek kursumuz halen devam etmektedir. Düzenlenen bu kurslar, çocuklarımızın el becerilerini geliştirmeleri ve var olan yeteneklerini ortaya çıkarmalarının yanı sıra sosyalleşmeleri için de büyük bir katkı sağlamıştır. Merhaba, Evet bizden biri yıl once SP ile tanışmış bir anne Aynı amaç için varız, aynı mücadelenin içindeyiz yani biz bir aileyiz, her gün büyük bir hızla büyüyen SERÇEV ailesiyiz. O kadar sevgi dolu bir aile ki hiç farketmez hangimizin çocuğu olduğu, hastalandığı zaman, hepimiz kendi çocuğumuz gibi üzülür, bir adım attığında da kendi çocuğumuz kadar sevinebiliriz. İşin içinde kayıtsız şartsız sevgi olduktan sonra zoru başarmışız demektir. Hatta imkansız olarak gördüklerimizin bile hep birlikte üstesinden gelmekteyiz. Bildiğiniz gibi derneğimiz, Milli Eğitim Bakanlığı, Milli Eğitim Vakfı ve Ankara Valiliği ile birlikte Devlet Sivil Toplum Örgütü çalışmalarının en güzel örneklerinden biri olan MEV Gökkuşağı İlköğretim Okulu projesini gerçekleştirmiştir. Ülkemizde Kaynaştırma Eğitiminin gerçek anlamda verildiği sayılı kurumlarından biri olan bu okulda tüm proje engelliler için yapılmış olup, fizyoterapi, spor, konferans ve yemek salonları mevcuttur. Eğitim alanında engelleri aşmak için bu modellerin ülke çapında yaygınlaştırılması gerekmektedir. Şimdiki hedefimiz Serebral Palsi Tanı, Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi ni açmaktır. Projemiz çerçevesinde bu hastanede; Serebral Palsi hastalığının tüm Türkiye de en doğru şekilde teşhis edilerek, tedavi ve rehabilitasyon programının hazırlanması, hastaya verilmesi ve hastanede uygulanması, bu hastalıkla yurt içi ve yurt dışındaki tıbbi ve bilimsel çevrelerin takip edilerek en doğru ve güncel gelişimler ile tıbbi bilgilerin teşhis, tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerine kazandırılması, Türkiye deki diğer sağlık merkezlerine bu alanda danışmanlık hizmetinin verilmesi, bu hastalıkla ilgili bilimsel çalışmaların ve araştırmaların yapılmasına olanak sağlanması suretiyle, Türkiye deki bu hastalığa sahip kişilerin en uygun ve doğru şekilde tedavilerinin yapılarak hizmetlerinin verilmesi amaçlanmaktadır. Eğitim, sağlık, sosyal, kültürel ve tüm toplum hizmetlerinde engelleri ortadan kaldırmak için var gücümüzle ve hep birlikte mücadele etmeliyiz. Eşit şartlarda yaşamak için ayrıcalık beklemeden toplum içerisinde yerimizi almak istiyoruz. O halde gücümüzü birbirimizden alarak engelli ve engelsiz her bireyin bu mücadeleye katılması kaçınılmazdır. Çünkü bireylerin engelli ve engelsiz olarak ayrılması yerine, toplumdaki engelleri azaltmak hatta yok etmek adına bir bütün olarak sesimizi duyurmamız gerekmektedir. Haydi hep birlikte el ele verelim ve üzerimize düşen sorumluluğu hissedelim. Sevgi ve Saygılarımla Firuzan KÜRÜM 4

5

6 Sizden Hayat Hikayem. Barışcan İĞREK Bütün hamilelerin, 4 tane 8 yan yana gelirse uğurlu sayılırmış düşüncesiyle, çocuğunu gününde doğurmak için yarıştığı günlerde, ailemin öyle bir hesap içerisinde olmaması nedeniyle olsa gerek, o güne yetişememiş ve rötarlı olarak bir gün sonra tarihinde dünyaya gözlerimi açmışım. Doğduğumda sağlıklı bir bebek olduğumu ve hiçbir sorunum olmadığını doğumu yapan doktorlar ve daha sonra beni muayene eden başka doktorlar aileme söylemişler. İlk günlerde uyku problemim olmuş ama bunun dışında dikkati çeken herhangi bir anormal durum görülmemiş. Ailem, 2 aylıkken yaptırılması gereken aşıları yaptırmak amacıyla Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hastanesinden aşı için randevu almış, ancak bu arada düzensiz uyku nedenini öğrenmek ve çocukluğumu iyi bir doktor gözetiminde geçirmem amacıyla da Hacettepe den randevu alarak dünyaya gelişimin 57. günü beni muayeneye götürmüşler. Beni muayene eden doktorum herhangi bir problem olmadığını, sağlıklı olduğumu, düzenli olarak aşılarımı yaptırmam gerektiğini belirtmiş. Ailem de, 3 gün sonrası için aşı randevuları olduğunu ve 3 gün sonra aşı için Hacettepe ye geleceklerini belirtmişler. Doktorumuz ise buna gerek olmadığını ve gelmiş iken aşımı yaptırmalarını belirterek beni Sağlam Çocuk bölümüne yollamış. Sağlam çocuk bölümündeki hemşire 3 gün sonra randevumuz olduğunu, neden o günü beklemediğimizi belirterek biraz söylenmiş. Ailem de doktorumuza randevulu geldiklerini, O nun aşı için gönderdiğini belirtmiş. Neticede, 3 gün sonra yaptırmam gereken aşılarım, o gün suratı asık bir hemşire tarafından yapılarak evime yollanmışım. Ancak aşılar nedeniyle ateşim çıkabileceği, bunun için telaşa kapılmamaları gerektiği hususunda da aynı hemşire tarafından aileme bilgi verilmiş. Aşılarımın yaptırıldığının 15. günü, yani doğumumdan 72 gün sonra, ailem gözlerimde kayma olduğunu tespit etmiş ve derhal beni Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hastanesi Acil bölümüne götürmüşler. Orada, menenjit olabileceğim, o günlerde bu tür vakaya çok sık rastlanıldığı belirtilerek belimden sıvı alınmış ve tetkike gönderilmiş. Hafta sonu (Cuma günü gecesi) olması nedeniyle de, öğretim görevlilerinin bulunmadığı, bu nedenle o anda da herhangi bir müdahaleye gerek bulunmadığı bahsiyle evime gitmemin daha uygun olacağı aileme söylenmiş. Ailem beni eve götürmüş, ancak Pazar günü, doğumumdan itibaren çok hareketli olan el ve ayaklarımda hareket olmadığını görmüşler. Hemen Hacettepe Üniversitesi Hastanesi ne tekrar götürmüşler. Orada da, kollarımda ve bacaklarımda hareket olmadığı tespit edilerek, hastaneye yatırmışlar. 17 gün hastanede yattıktan sonra, taburcu edilmişim. Hastanede, çeşitli tetkiklerin yanında, 3-4 kez EEG çekilmiş, bir kez daha belimden sıvı alınmış ve Hıfzıssıhha Enstitüsü ne tetkike göndermişler. Kesin teşhis koymamakla birlikte, muhtemelen aşılara bağlı olarak beyinde bir kısım hücrelerin hasar gördüğünü, bu nedenle kol ve bacaklarda hareketlerin yok olduğunu belirtmişler. Hastanede, yattığım bölümde yukarıda da belirttiğim şekilde her gün birkaç doktorun tetkikinden geçmişim, benimle ilgili olarak konsültasyonlar yapılmış, ama en önemlisi olarak Çocuk Nöroloğu Prof. Dr. Kalbiye YALAZ ın özel ilgisini görmüşüm. Hastanede yattığım sürece ailem dışarıda kapı önünde beklemiş, emzirme saatlerinde annem beni emzirmek üzere içeri girermiş. İşte böyle bir günde, annem beni emzirmek üzere içeri girdiğinde, yüzümün anormal şekilde ter içerisinde olduğunu ve surat rengimin de anormal olduğunu fark etmiş, şaşırmış bir vaziyette iken ağzımda emzik olduğunu ve emziğin bant ile suratıma yapıştırılmış olduğunu fark etmiş. Hemen bandı çözen annem durumu bölüm doktorlarına bildirmiş. Konu ile ilgilenilmemesi üzerine, konunun önemli olduğunu ve kusmam halinde boğulma riskinin dahi olduğunu belirten ailem ısrarla sorumluların bulunmasını talep etmiş ve üniversite rektörüne kadar ulaşan ailemin ısrarları sonucu bir odacı (Posta) sorumlu olarak bulunmuş! Ve o bölümden gönderilmiş. Yani, olan garibana olmuş. Yine bir gün, odacıların kucağında kafam sıfır numara tıraş edilmiş olarak dışarıya çıkarıldığımı gören ailem, onlarla birlikte ısrarla asansöre binmiş. Görevliler kendi aralarında adımı ve kilomu konuşurlarken, anneannem adımın ve kilomun yanlış söylendiğini fark etmiş ve adımın Barışcan, kilomun da onların bahsettiği kadar yüksek olmadığını belirtmiş. Sonra anlaşılmış ki, ellerindeki dosya benim değil, 8-9 yaşındaki başka bir çocuğa aitmiş. Çıkıp benim dosyamı alarak geri dönmüşler ve EEG çekilmeye götürmüşler. Düşünün, EEG çekilirken uyutmak amacıyla verilen uyku ilacı kiloya göre veriliyormuş ve yanlışlık fark edilmemiş olsa, bana verilecek uyku ilacı 8-9 yaşındaki bir çocuğa göre verilecekmiş. Teşhislerle ilgili olarak da, hastane dosyamda yer alan çeşitli sayfalarda Serebral Palsy, Ansefelopati Sekeli, Polio Sekeli, Ön Boynuz Tutulumu gibi notlar konulmuş ama, hepsinin sonuna bir soru işareti yerleştirilmiş. Esasen, hastalığın adının konulmasından ziyade benim hangi durumda olduğumun önemi vardı ve hastaneden çıktıktan sonra benim ve ailem için uzun bir maratonun başladığı bir gerçekti. 6

7 Hayat Hikayem Barışcan İĞREK Ailem durmamış ve rahatsızlığım ile ilgili çeşitli arayışlara girerek bir çok doktora danışmışlar. Neticede, nörolojik yönden Çocuk Nöroloğu Prof. Dr. Kalbiye YALAZ a devam etmeye karar vermişler, ardından onun önerisi üzerine FTR uzmanı Prof. Dr. Osman BAŞGÖZE ye götürmüşler. Sonucunda verilen karar, önümüzde uzun bir yol olduğu, benimle ilgili yapılacak mücadelenin iğne ile kuyu kazmak gibi bir şey olacağı, buna rağmen kazılacak kuyudan su çıkmama riskinin yüksek olduğu belirtilerek, benim bir fizik tedavi rehabilitasyon merkezinde rehabilite edilmemin faydalı olacağı yönünde karar oluşmuş ve o yıllarda (1991) Ankara da özel olarak küçük çocukların rehabilitasyonu amaçlı kurulmuş tek merkez olan bir merkezin varlığı öğrenilerek oraya götürülmüşüm. Söz konusu merkezin sahibi ve müdürü Fizyoterapistim, daha önce beni muayene eden Doktorların belirttiklerinin aksine, benim 1-2 yıl içerisinde ayağa kalkacağımı belirterek ailemi ümitlendirmiş ve tedavi maceram böylece başlamış. Esasen başka bir alternatif olmadığı için (başka merkezler olmadığından) o merkeze başlamam zorunlu olmuş. O merkeze başladığımda, 2. yaşım bitmiş 3. yaşımın içerisindeymişim. Bu arada, söz konusu özel fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezine giderken, başka doktorlara da götürülmüşüm. Büyük oranda, rehabilitasyona devam etmem yönünde görüş belirtilmekle birlikte, bazı doktorlar kalçamdan ameliyat olmamın gerektiği yönünde görüş belirtmişler ve bu görüş, rehabilitasyon merkezindeki fizyoterapistlere iletildiğinde şiddetle karşı çıkmışlar ve eğer ameliyat olursam, ameliyatta sağlam olan kasların da zarar göreceği ve bir daha ayağa kalkmamın zor olacağı belirtilerek ailemin içine bir korku yerleştirilmiş. Neticede, rehabilitasyon merkezinde, öncelikle, yattığım yerde yuvarlanmamı sağlamak amacıyla aylar süren bir çalışma yapmışlar, buradaki başarıya göre diz üstü durmamı sağlamışlar, akabinde twister ile destekli de olsa ayakta durmamı sağlamışlar. Tabii ki, fiziki yönden bu çalışmalar yapılırken, çocuk gelişimi uzmanları tarafından da başta konuşma olmak üzere el ve beyin becerilerimi geliştirici eğitim verilmiş. Tabii ki, bunları hayal meyal hatırlıyorum yılında ( eğitimöğretim yılında) ancak twister ile ayakta durabilmek, sırada oturabilmek becerilerini kazanmış, konuşmam da zorluklada olsa ancak derdimi anlatabilecek derecede düzelme olmuş şekilde, Ayrancı Salih Alptekin İlköğretim Okulu nda ilkokula başladım. Desteksiz yürüyebilme imkanım olmadığı için okulda bana refakat edecek biri bulunmuştu ve onunla birlikte teneffüslerde dışarı çıkıyor, ihtiyaç durumunda onunla tuvalete gidiyordum. Okula getirme ve okul çıkışında eve götürme işlerini ise ailem yapıyordu. Annem ve babamın devlet memuru olduğu düşünüldüğünde bu görevin onlar için ne kadar zor olduğunu, benim eğitimimden geri kalmamamı sağlamalarının yanında, iş yerindeki görevlerini de aksatmamak için ellerinden gelen gayreti gösterdiklerini ve bunun için nasıl zorlandıklarını da kelimeler ile anlatmak mümkün olmasa gerek. Okula giderken, rehabilitasyonumun da aksamaması için rehabilitasyon merkezine devam etmem, bu zorluğu bir kat daha arttırıyordu. Yani bir yandan günün yarısında okula devam etmek, diğer yandan diğer yarısında rehabilitasyon merkezine devam etmek, ailemi de zorluyor, beni de yoruyordu. Ailem açısından zorluk, mesai saatlerinden fazla zaman çalmamak için gösterilen gayret açısından olduğu kadar maddi açıdan da oluyordu ve maaşlarının yarısından fazlası benzin parasına ve rehabilitasyon merkezine gidiyordu. İlköğretim yıllarımda, benim normal bir ilköğretim okulunda yaşıtlarımla birlikte okumam, bana her yönden çok şeyler katmış oldu. Okulda tek engelli öğrenciydim ve arkadaşlarımın bana olan davranışları, (tek tük bazı kötü davranışlar olmuş olsa da) çok iyiydi. Okula başladığımda, sınıf öğretmenimin neden bu okula getirildiğim ve engelli öğrencilerin devam ettiği bir okula götürülmediğim şeklindeki bir sorusuna muhatap olmam dışında, okul öğretmenleri açısından engelli olmam bir problem yaratmamıştı ve sınıf öğretmenim diğer öğrencilere nasıl davranıyorsa bana da öyle davranmıştı. Hatta okumaya başlayan öğrencilere takılan kurdela ilk olarak bana takılmıştı. Rehabilitasyon merkezinde 1-2 yılda yürütmeye başlarız denilmesine rağmen bir yandan okul, diğer yandan rehabilitasyon merkezi derken, rehabilitasyon merkezinde 10. yılıma, ilkokulda da 6. sınıfa gelmiştim ve sağ kalçamda ağrılar başlamıştı. Gittiğimiz doktorların mutlaka kalça ameliyatı olmam, aksi takdirde ayağa kalkmamın zor olacağı şeklindeki telkinlerine rağmen rehabilitasyon merkezindeki fizyoterapistler de, eğer ameliyat olursam bir daha ayağa kalkmamın zor olacağını söylüyorlardı. Destekli olsa da biraz yürüyebilmeme rağmen, doktorların ve fizyoterapistlerin çelişkili tavırları, bizleri de ikilem içerisinde bırakıyordu. Birileri diyordu ki eğer ameliyat olmazsan bir daha ayağa kalkamazsın, diğer birileri de diyordu ki eğer ameliyat olursan bir daha ayağa kalkamazsın. Ailem kime inanacağını bilemiyordu ve benim ağrılarım, otururken bile ağrıyacak şekilde artıyordu. Nihayet daha önce de birkaç görüşme yapılan Almanya da bir Üniversite Hastanesinde görev yapan Prof. Dr. Faruk DURBİN e ameliyat olmama karar verildi ve uçak biletleri alındı. Almanya ya uçacağımız gün dahi devam ettiğimiz Rehabilitasyon merkezi müdürü Fizyoterapistim telefon ederek gitmememiz gerektiğini, gidersek durumumun kötü olacağını ve dönüşte merkezlerine alınmayacağımı söyledi yılı Haziran ayı ilk haftasında Almanya da ameliyat oldum, geldikten sonra ilköğretim öğrenimimin son senesi olan 8. sınıfı tekerlekli sandalye ile geçirdim ve ilköğretimi bitirdim. 7

8 Hayat Hikayem Barışcan İĞREK Lise öğrenimimi görmek üzere öğretim yılında Balgat Ömer Seyfettin Lisesi ne kaydolduğumda, kayıt aşamasında okul müdürü Sn. Kadir TEPEBAŞI, bölge dışından kayıt olmama rağmen durumumdan dolayı her türlü kolaylığı göstermişti. Ancak, eğitim yılı başladığında ilk günler benim için gerçekten zor geçmişti. Çünkü, eğitim tek tedrisattı ve sabah başlayıp saat 15:00 civarında bitiyordu. Ailem beni okula getiriyor, bırakıyor, öğlen ihtiyaçlarım için geliyor, gidiyor ve saat 15:00 civarlarında okul çıkışı alıp eve götürüyor ve tekrar iş yerlerine gidiyorlardı. İşte yine böyle bir günde, okulun açıldığının 2. veya 3. günü idi ve annem ile babam ara ihtiyacım için okula gelmişlerdi. Beni ilk kez gören müdür yardımcısı bir hanım anne ve babama, Beni okula kimin kabul ettiğini, benim gibi bir çocuğun o okulda okuyamayacağını, ya birilerine saldırırsam ve zarar verirsem bunun hesabını kimin vereceğini, diğer öğrenci velilerinin Milli Eğitim e şikayet edebileceğini, bunu nasıl izah edeceklerini vs. sinirli bir şekilde sordu. İşte hayatın zorluğunu orada anladım. Burada bir eğitmenin engelli öğrencilere bakış açısı yanlış bir şekilde sergileniyordu. Ancak, bir şekilde diğer öğretmenlerimin ilgisi ve sevgisi, öğrenci arkadaşlarımın çoğunundesteği ile lise yılları da geçti. Ancak, lise yıllarında bazı çocukların, ilk öğretim yıllarındaki arkadaşlarıma göre daha acımasız olduklarını da belirtmeden geçemeyeceğim. Üniversite sınavına girdiğimde, tek hayalim vardı ve o da gazeteci olmaktı. Spora olan ilgim dolayısıyla spor yazarı olmak istiyordum ve o hevesle sınav sonuçlarını beklemeye başladım. Ancak, bir çok nedenden dolayı (başta katsayı azizliği ve Ankara daki okullara puanımın yetemeyişi, ailemin iş durumu nedeniyle Ankara dışına gidemememiz gibi) bu isteğimi gerçekleştiremedim ve çok üzüldüm. Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi ne kaydımı yaptırdım ve açık öğretim olduğu için Murat İlkumut Dershanesi ne kayıt yaptırarak sınavlara hazırlanmayı 8 planladım. Bu arada gazetecilik hevesim depreşiyordu ve çok üzülüyordum. Bir yakınım vasıtasıyla Ankara merkezli günlük yayın yapan tek gazete olan Anayurt Gazetesi ile temasa geçtim ve oraya birkaç makale örneği gönderdim. Gazetenin İmtiyaz Sahibi Naci ALAN makalelerimi beğenmiş ve yazabileceğimi belirtmişti. İşte 2006 yılının Kasım ayında başladığım spor yazarlığı maceram da böyle başlamış oldu. Bir yandan Murat İlkumut Dershanesi nde (ben oraya Murat İlkumut Üniversitesi diyorum) açık öğretim sınavlarına hazırlanıyor, bir yandan da gazetede yazılarımı yazıyordum. Evet, benim açımdan artık her şey çok güzel gidiyordu. Murat İlkumut Dershanesi (üniversitesi) öğrencisi olarak üniversite eğitimime devam ediyordum, öğretmenlerimle harika bir diyaloğum vardı ve dershanedeki arkadaşlar arasında arkadaşlık ortamı çok güzeldi. Öte yandan yazarlık devam ediyordu. Yukarıdaki paragrafta cümleleri.dı eki ile bitirdiğime bakmayın. Şu anda, öğrenim yılında kayıt yaptırdığım Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesi nde, yıl kaybetmeden son sınıfa (4.sınıf) geldim ve bu sene yine Murat İlkumut Dershanesi ne gideceğim. Hedefim bu sene fakülteyi bitirip devamında yüksek lisans yapmak. Ayrıca, Anayurt Gazetesi nde spor yazarlığım devam ediyor ve hedefim büyük gazetelerden birinde yazmaya devam etmek. İnşallah onu da başaracağım. Ayrıca bu sene SERÇEV ailesine katıldım ve buradaki ortamdan çok mutluyum. İşte benim hayat hikayem kısaca böyle. Ben, bir engelli olarak, engelimle beraber bir çok zorlukları aşmaya çalıştım ve bu uğraşım devam ediyor. Şu andaki durumum; Birinin desteği ile kısa mesafede yürüyorum. Özellikle hassas ve incelik gerektiren işlerde ellerimi kullanmada (özellikle sol kolumu) zorlanıyorum. İhtiyacımı anlatmak amacıyla yeterli derecede konuşuyor olmama rağmen, konuşmam da aksaklık mevcut. Kimse bizler için hayatın çok kolay geçtiğini sanmasın. Bazen yıldım, çok zaman hırslandım. Ancak, hiçbir zaman bıkmadım. Beni bu güne kadar getiren başta anneannem ve dedem olmak üzere aileme, öğretmenlerime, doktorlarıma, bana destek olan arkadaşlarıma, bana bu sayfaları yazma imkanı sağlayan SERÇEV ailesine ve gazeteci olma hayalimi gerçekleştirmemi sağlayan, başta ANAYURT Gazetesi imtiyaz sahibi Naci ALAN olmak üzere tüm gazete çalışanlarına teşekkür ederim. Bütün engelli arkadaşlara tavsiyem; yılmayın, mücadeleye devam edin. Eninde sonunda kazanan siz olacaksınız. Barışcan İĞREK (Maç günü) Güneşli bir Pazar sabahında Ankara Anıttepe amatör futbol sahasındaydık. Derneğimiz destekçilerinden Çayyoluspor un 14 yaş altı takımının Ankara Demirspor la yaptığı futbol maçını izledik. Sevgili spor yazarımız Barışcan İĞREK le beraber genç amatör futbolcu kardeşlerimize destek olmak, maçlarını yorumlamak üzere tribündeki yerimizi aldık. Futbolcu kardeşlerimizi tanıtmak için Çayyoluspor Genel Sekteri Sayın Olcayto BAŞARI da bizimle beraberdi. Maça fırtına gibi başlayan Çayyoluspor, beklentilerimizin de üstünde bir performans sergiledi ve mücadele sonunda haklı bir galibiyet aldı. Profesyonel abilerine örnek olurcasına spor ve forma aşkıyla yoğrulmuş bedenleri, sahada basmadık yer bırakmayan kramponlarıyla, takım oyununun nasıl olması gerektiğini bir kez daha tüm izleyenlere gösterdiler. Sahada tamamen spor ruhuyla mücadele veren tüm sporcu kardeşlerimizi yürekten kutlarız. Sevgili spor yazarımız Barışcan İĞREK in maç hakkındaki yorumunu merak ettiyseniz Çayyoluspor un internet sitesinden org/makalegoster.php?yazar_id=1 adresinden okuyabilirsiniz.

9 Canan KENDİRLİ Sevgili SERÇEV, eğitim merkezimizde gerçekleştirdiğimiz kursları kızım Duygucan Kendirli nin ve arkadaşlarımın hızla ufuklarını geliştiriyor. Açılan ebru kursumuzla asla olmaz, Duygucan a uygun değil sözlerimden dolayı mahcubiyet yaşadım. Nasıl mı? Sevgili Ayşen öğretmeni ve SERÇEV in melekeleri sihirli sevgi, ilgi ve bilgi değneklerini onların özgüven ve mutlulukları için kullanıyorlar. Pasta, börek, çörek kurslarıyla da yaşamımızın tam içine çekilen yavrularımızın ne kadar üretken ve becerikli olabileceğini bizlere kanıtladılar. Henüz ilk piyano dersinde, kullanmaktan vazgeçtiği sol elini Duygucan ın büyük bir istekle kullanmaya başladığını gördük. Bu mutluluğu ve gururu bölüşerek hep en iyiye ve en mükemmele ulaşabilmek dilekleriyle Teşekkürler SERÇEV Anne Canan KENDİRLİ Bilkent Üniversitesi Senfoni Orkestrası Klasik Müzik Konseri Pakize ÇAKIR Oradaki piyanist Emre Şen in hızına yetişemedim. Piyanist, parçaları çalarken adeta yaşıyordu. Çok güzel bir konserdi. Konser bitiminde orkestranın şefine ben çiçek verdim. Şef öyle çok terlemişti ki sanki biri onu hortumla ıslatmış gibiydi. Konserin sonunda büyük Erman ağabey beni dürümcüye götürdü. Yemek yedik ben çok eğlendim. Gezmeye doymadım ama çok geç olduğu için yaşımı da göz önünde bulundurarak eve dönmem gerektiğini düşündüm. Daha sonra Erman ağabeyler beni eve bıraktılar. Hayatımda ilk defa evime gece saat 12 de geldim. Hayatımın en güzel günlerinden biriydi. Bana bu günü yaşattığı için SERÇEV e çok teşekkür ederim. Pakize ÇAKIR Bize ulaşmak için: web e-posta sercev@sercev.org.tr tel faks mektup adresi Mustafa Kemal Mahallesi Sokak No: 5/A (Cepa AVM Arkası) Çankaya / ANKARA 9

10 Gökkuşağı ndan Gökkuşağı nda Kaynaştırma Uygulamaları Osman DOLGUNYÜREK / M.E.B. Gökkuşağı İlköğretim Okulu Müdürü Kaynaştırma; özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin akranları ile birlikte Eğitim ve Öğretimlerini bütün kademelerde sürdürme esasına dayanan, destek hizmetlerinin sağlandığı özel eğitim uygulamalarıdır. Başka deyişle engelli bireylerin engeli olmayan bireylerle eğitsel ve sosyal olarak bütünleşmesini sağlama işlemidir. Okulumuz ülkemizde Serebral Palsi li (SP li) Öğrenciler ile herhangi bir yetersizliği olmayan öğrencilerin aynı ortamda kaynaştırma yoluyla eğitim aldığı ilk ve tek kurumdur. Kaynaştırma, özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin akranları ile birlikte eğitim ve öğretimlerini bütün kademelerde sürdürme esasına dayanan, destek hizmetlerinin sağlandığı özel eğitim uygulamalarıdır. Başka deyişle engelli bireylerin engeli olmayan bireylerle eğitsel ve sosyal olarak bütünleşmesini sağlama işlemidir. Her insanda olduğu gibi özel eğitime muhtaç birey de sevilmek, takdir edilmek, beğenilmek, değer görmek ve kimseye bağımlı olmadan yaşamak ister. Bu onların en doğal hakkı olduğu gibi, toplumsal bütünlüğün ve kalkınmanın temelidir. Özel eğitime ihtiyacı olan bireylere 10 verilen eğitimin niteliği ne kadar iyi olursa olsun sonuçta onu, içinde yaşadığı toplumun bir üyesi haline getirmiyor ve kabul görmesini sağlamıyorsa verilen eğitim işe yaramayacaktır. Bu nedenle kaynaştırma eğitimi her türdeki özel eğitime ihtiyacı olan bireyin devam ettiği okullarda bir hizmet alanı olarak görülmesini ve bazı tedbirlerin alınmasını gerektirmektedir. Kaynaştırma eğitimi bazı ilkeler ışığında gerçekleştirilir. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyin akranlarıyla aynı kurumda eğitim görme hakkı vardır. Biz okulumuzda normal öğrencilerimizi engelli öğrencilerimiz içinde kaynaştırıyoruz. Böylece onlarda toplumsal duyarlılık oluşturmaya çalışıyoruz. Kaynaştırma, özel ve genel eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Hizmetler yetersizliğe göre değil, eğitim ihtiyaçlarına göre planlanır. Karar

11 Gökkuşağı nda Kaynaştırma Uygulamaları Osman DOLGUNYÜREK / M.E.B. Gökkuşağı İlköğretim Okulu Müdürü verme süreci aile-okul-eğitsel tanılama sürecine göre gerçekleşir. Kaynaştırmaya erken başlamak esastır. Kaynaştırmada bireysel farklılıklar esastır. Duyu kalıntısından yararlanmak esastır. Gönüllülük, sevgi, sabır, gayret gerekmektedir. Kaynaştırma eğitimi, bireyi toplumun bir parçası haline getirmeyi amaçlar. Kaynaştırma uygulamaları tam zamanlı, yarı zamanlı ve tersine kaynaştırma şeklinde uygulanır. Okulumuzda tersine kaynaştırma uygulanmaktadır. Ancak öğrencilerimizin farklılıklarından dolayı diğer kaynaştırma yöntemleri de uygulanmaktadır. Okulumuzda kayıtlı 252 engelsiz, 105 SP li öğrenci bulunmaktadır. Engelsiz öğrencilerimize ilköğretim müfredatına göre eğitim verilirken SP li öğrencilerimiz için BEP birimimiz tarafından hazırlanan Bireysel Eğitim Planları uygulanır ve ölçme değerlendirmeleri de kendi BEP lerine göre yapılır. Öğrencilerimizin büyük bir kısmı birden fazla engele sahip. Okulumuzda ise sadece zihinsel engelli öğrenciler alanında özel eğitim öğretmenlerimiz var. Öğrencilerimize daha faydalı olabilmemiz için diğer engel gruplarından işitme, görme ve konuşma alanında da özel eğitim öğretmenlerine ihtiyacımız var. Okulumuzda yaptığımız bütün faaliyetlere engelli engelsiz bütün öğrencilerimizin katılımını mutlaka sağlarız. Bu yöntemle verilen eğitimde engelsiz öğrencilerimizin hiçbir eğitsel kaybı olmadığı gibi onlara büyük faydalar sağlamaktadır. Kaynaştırma etkinlikleri kısıtlı zaman ve mekânlar yerine hayatın her alanında bütünleştirme mantığıyla ele alınmalıdır. Bütünleştirmede öğrencinin kendisi ve onun bakımından sorumlu bütün fertlerin bu programa dahil edilmesi gerekir. Kaynaştırma bir bütün olarak ele alınmalıdır. Engelli ve engelsiz öğrenci velilerinin de kaynaştırılması gerekir. Ailesinde engelli fert olmayan bir veli engelli çocuk ailesini tam olarak anlayamamaktadır. Bunun için okulda gerekli önlemler alınmalı sosyal ve eğitsel faaliyetler düzenlenmelidir. Velilerin birbirlerini daha iyi anlamaları, empati kurmaları onların yardımlaşma kültürünü olumlu yönde etkileyecektir. Bütün velilerin katılabileceği programlar bu yüzden çok önemlidir. Okulumuza yeni kayıt yaptıran engelsiz öğrenci velilerimiz, çocuğunun engelli bir öğrenci ile aynı ortamda olmasından dolayı bazı tereddütler yaşamaktadırlar. Ancak bir süre sonra çocuğundaki olumlu gelişmeleri gördükçe bu tereddütlerinden kurtulmaktadır. Okulumuzda uygulanan kaynaştırma eğitiminin engelsiz öğrencilerimize birçok faydası vardır. Engelli bireye karşı kabul, hoşgörü, yardımlaşma, demokrasi ve ahlaki anlayışları geliştir. Bireysel farklılıkları doğal karşılar ve saygı gösterir. Kendi yetersizliklerini görme, bunları kabul etme ve giderme davranışları gelişir. Engellilerle birlikte yaşamayı öğrenir. Liderlik, model olma ve sorumluluk duygusu geliştir. İlerde bir meslek sahibi olduğunda mesleğini icra ederken engelli bireylerin varlığını da hesaba katar. Mesela bir mühendis olursa yaptığı tasarımların engellilere de uygun olmasına dikkat eder. Belki en önemlisi de kendisinin ya da ailesinde bir engelli olması durumunda şok dönemini kısa sürede atlatır ve kendisinin yalnız olmadığını bilir. Ailenin çocuk üzerindeki beklentileri çocuklarının kapasiteleriyle uygunluk göstermeye başlar. Okula bakış açıları değişir. Çocukların ilgi ve ihtiyaçları konusunda daha sağlıklı bilgi edinirler. Aile içi çatışmalar azalır ve aile sağlığı artar. Çocuklarına nasıl yardım edecekleri konusunda yeni yollar öğrenirler. SP li öğrencilerimizin çoğunun birden fazla engeli olmasından dolayı bu öğrencilerimizin veli ya da bakıcıları sürekli okulumuzda bulunmak zorundadırlar. Veli ve bakıcıların sürekli engelli bir bireyle birlikte olmaları onları şüphesiz olumsuz etkilemektedir. Ancak velilerin okulda bulunmalarını fırsata dönüştürerek veli ve bakıcılara yönelik çeşitli kurslar düzenliyoruz. Bu kurslarda velilerimizin bilgi ve becerilerini artırmalarını ve psikolojik olarak kendilerini daha iyi hissetmelerini hedefledik. 11

12 Gökkuşağı nda Kaynaştırma Uygulamaları Osman DOLGUNYÜREK / M.E.B. Gökkuşağı İlköğretim Okulu Müdürü Amacımız Okulumuzu Toplumsal Yaşam Merkezi ve Öğrenen Örgüt Haline Getirmek Böylece eğitim hizmetini alan ve bu hizmeti veren tarafların memnun olacağı bir ortam oluşturmaya çalışıyoruz. Bu hedefler doğrultusunda her yıl okulumuzda veli, öğretmen ve öğrencilere yönelik, sosyal, eğitsel ve sportif etkinlikler düzenliyoruz. Geçen yıl Yenimahalle Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü nün desteğiyle velilere yönelik hazır giyim, ahşap boyama ve İngilizce kursları açtık. Velilerimizin kurslara gösterdikleri ilgi bizi çok mutlu etti. Bu etkinlikler sayesinde yalnızca öğrenciler arasında değil öğretmen ve veliler arasında da tam bir kaynaşma ortamı oluştu. Engelli ve engelsiz öğrenci velileri bu ortamlarda birbirlerini daha yakından tanıma fırsatı buldular. Bu durum dolaylı olarak okul kültürünün olumlu yönde gelişmesine ve öğrenci kaynaştırma uygulamalarının daha verimli olmasına sebep oldu. Bu yıl okulumuzda velilerimize yönelik kurdele nakışı ve bilgisayar kursları açtık. Bu kurslar sonunda kendilerine kurs belgeleri verilecek. Öğrencilerimize; sınavlara hazırlık kursu, halkoyunu, satranç, drama, voleybol, vurmalı çalgılarla ritim kursu düzenledik. Bu kurslara engelli engelsiz bütün öğrencilerimiz katılıyor ve kaynaştırmada özellikle bu tür çalışmalarda çok olumlu sonuçlar alıyoruz. Engelli öğrencilerimizin yararlanması amacıyla destek eğitim odaları oluşturduk. Bu odalarda öğrencilerimize Türkçe, Matematik, Fen gibi derslerde birebir destek eğitim veriyoruz. Bu yıl okulumuzda üstün yetenekli ve akademik başarısı yüksek öğrencilerimize de destek eğitim sınıflarımızda proje tabanlı eğitimler vereceğiz. Bunun için başarılı öğrencilerimizi Rehberlik Araştırma Merkezi ne göndereceğiz. Onları çeşitli testlere tabi tutarak akranlarına göre üstün yetenekli olanlarını tespit edeceğiz. Bu öğrencilerimize yetenek ve akademik başarılarını destekleyen programlar uygulayacağız. Öğretmenlerimize yönelik bilgisayar kullanım kursu açtık. Bu kurs ilerde oluşturacağımız akıllı sınıf uygulamalarına da bir hazırlık oldu. Sınıflarımızı akıllı sınıfa dönüştüreceğiz. Bunun için sınıflarımıza bilgisayar, çok amaçlı tahta ve projeksiyon aldık. Okulumuzun musluklarını fotoselli musluklarla değiştireceğiz. Böylece hem su tasarrufu sağlanacak hem de klasik muslukları kullanamayan engelli öğrencilerimize uygun hale getirmiş olacağız. Bu konularda her zaman olduğu gibi SERÇEV in büyük desteklerini görüyoruz. Kendilerine verdikleri destekten dolayı teşekkür ederim. Okulumuza Üniversitelerden çeşitli dallarda akademisyenler davet ederek veli, öğrenci ve öğretmenlerimize yönelik seminerler düzenledik. Okulumuzda eğitim öğretim faaliyetleri veli öğretmen ve öğrencileri ile birlikte bir bütün olarak sürdürülmektedir. Eğitime erken yaşta başlamak esastır. Geçen yıl hayalini kurduğumuz (EÇEM) Erken Çocukluk Eğitim Merkezi ve Anaokulu nu açtık. Kaynaştırma yolu ile ay arası çocuklarımız eğitim görüyorlar. Sınıflarda en az 2 engelli ve 8 engelsiz olmak üzere toplam 10 öğrenci var. Burada arası tamgün eğitim veriyoruz. Öğrencilerimize günde iki öğün kahvaltı ve öğle yemeği verilmektedir. Her sınıfta yardımcı personel bulunmaktadır. Bu bölümümüzde 4 sınıf, uyku odası, çok amaçlı salon, kapalı park alanı, mutfak, yemekhane, lavabo, banyo ve alt değiştirme yerimiz vardır. Eğitim ve öğretim faaliyetlerimiz güvenli ve sağlıklı bir ortamda yürütülmektedir. Önümüzdeki yıllarda okul öncesi eğitim ülkemizde zorunlu olacak. Bazı illerimizde bu uygulama başladı. Okulumuzu bu uygulamaya şimdiden hazırlamış olduk. Bu çalışmalarımızla öğrenen örgüt olma ve okulumuzu toplumsal yaşam merkezi haline getirme yolunda hızla ilerliyoruz. Bu hedeflere ulaşmada iyi bir ekip çalışması ve çevrenin desteğine ihtiyaç duyulmaktadır. Biz bunu okulumuzda öğretmen öğrenci ve velilerimizle sağladık. Ekip arkadaşlarıma öğrencilerime ve velilerime çok teşekkür ediyorum. Eğitimde hiçbir ferdi feda etmeden, hep birlikte öğreniyor, öğrendiklerimizi birlikte uygulamanın tadına varıyoruz. Okulumuzun açıldığı ilk günden buyana edindiğimiz deneyim ve birikimlerden, kaynaştırma anlayışının yaygınlaştırılması ve topluma mal edilmesi gereğine inanıyoruz. Okulumuz bu konuda önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Ancak bu alanda açılacak yeni okulların da eksikliği hala hissedilmektedir. Dileğimiz, ülkemizde bu eksikliğin kısa sürede giderilmesi ve Gökkuşağı gibi eğitim kurumlarının sayısının artmasıdır. 12

13 Bir Bilene Danışın Avrupa Birliği Projelerinin Hazırlanmasında ve Uygulanmasında Danışmanlık Hizmetleri Atatürk Bulvarı Ata Apt. No:23/8-9 Kavaklıdere/Ankara Tel: Fax:

14 Hukuk Köşesi Av. İrem SAKALLIOĞLU Hukuk ile ilgili sorularınıza cevap buluyor. Av. İrem SAKALLIOĞLU Erzurum doğumluyum yılında geçirdiğim trafik kazası sonrasında hayatımı tekerlekli sandalyede sürdürmeye başladım yılında Yükseliş Koleji nden, 2002 yılında Özel İlkem Lisesi nden mezun oldum yılında başladığım Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesini 2008 yılında bitirdim. 27 Temmuz 2009 yılında tamamladığım avukatlık stajının ardından şu an Ankara Barosu na kayıtlı olarak serbest avukatlık yapmaktayım. Her şeyin sevgiyle ve özveriyle yapıldığı, tam da bana anlatıldığı gibi insanın gülümsemekten başka bir şey yapamadığı pozitif enerji dolu bir yer SERÇEV... Gökkuşağının bütün renkleri orada sanki ve çocukların kahkahaları sinmiş duvarlarına. Beni de bu güzel çatı altına dahil ettikleri için SERÇEV e sonsuz teşekkürler. Bir hukuk köşesi bu, ancak ilk yazı olması nedeniyle anlatmak istiyorum ki ben neden buradayım; Birçok şeyi başaran biri olarak buradayım. Hayatını tekerlekli sandalyede sürdüren bir engelli olarak, bir evlat olarak, bir arkadaş olarak, bir avukat olarak hem buradayım hem hayatın tam ortasındayım. Hayatta imkânsız yoktur aslında ya da ben yapamam denmemeli hiçbir zaman. Ben de benim gibi imkânsız tanımayan, her şeyi yapabilen, yapabileceğine inanan, sokaklarda özgürce gezebilen, sosyal hayatın içine karışmış, her tür mesleği icra edebilen engelli insanlar görmeyi arzu ettim. Engelli olmak... Kime göre ve neye göre... Nedir engellinin tanımı? Kanun koyucular tanımlayabilir mi engelli olmanın ne demek olduğunu? Ya da onların tanımının karşılığında tam olarak bizler mi yer alırız? 2005 yılında çıkartılan Özürlüler Kanunu 3. maddesinde özürlü; doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiyi ifade eder demektedir. Bu tanımdan ne kadar aciz olduğumuzu, bakıma ve korunmaya ne kadar ihtiyacımız olduğunu ve yaşadığımız sağlık sorunları nedeniyle topluma uyum sağlamakta güçlük çektiğimiz için bize engelli daha doğrusu özürlü denildiğini fark etmişsinizdir. Çelişkinin büyüklüğünün farkında olmak gerek. Biz yaşadığımız sağlık sorunları nedeni ile mi topluma uyum sağlamakta ve günlük gereksinimlerimizi 14

15 Av. İrem SAKALLIOĞLU, hukuk ile ilgili sorularınıza cevap buluyor. Av. İrem SAKALLIOĞLU karşılamakta zorluk çekiyoruz ve bu yüzden mi adımız özürlü yoksa biz bir gün herkesin yaşayabileceği sıkıntıları yaşıyoruz da, asansörsüz binalar yapıldığı için, kaldırımlarda rampa olmadığı için, yüksek kaldırımlardan zıplayamadığımız için, her tarafı kazılmış yollarda cambazlık yapamadığımız için, faaliyete geçmeyen asansörlerle donatılmış metrolarda ulaşımımızı sağlayamadığımız için, herkesin gördüğü varsayıldığı için özetle hayata ve topluma erişimimiz sağlanamadığı için mi engelliyiz? Engelli-engelsiz, kadın-erkek, çocuk-büyük herkesin eşit olduğu, tanımlamalara ve sıfatlara ihtiyaç duymadan İNSANIN birinci sınıf vatandaş olduğu bir ülke hayal ettim hep. Bunun için de hukukçu oldum. Anlayabilmek ve anlatabilmek için. İçinde yaşadığım ülkenin insanlarının sorunlarını görebilmek için olayın kanun tarafından bakmayı tercih ettim. Hakkımı arayabilmek, insanlara haklarını anlatabilmek ve hak aramalarında aracı olmak için... Bizim haklarımızı garanti altına alan ve kendi yasa koyucularımızın bize baktığı yerden değil de olayın tam içinde herkese eşit mesafede duran uluslar arası bir sözleşme kabul edildi 13 Aralık 2006 tarihinde; BM Engelli Hakları Sözleşmesi. Bu sözleşmenin amacı engellilerin tüm insan hak ve özgürlüklerinden tam ve eşit şekilde yararlanmasını teşvik etmek ve insanlık onurlarına saygıyı güçlendirmek. BM Engelli Hakları Sözleşmesi 30 Mart 2007 tarihinde imzaya açıldı ve Türkiye tarafından da imzalandı. Sözleşme, Özürlüler Kanunu nun aksine 50 maddeden oluşmakta ve bir çok hak ve özgürlüğü düzenlemektedir. Sözleşme bir de ek ihtiyari protokole sahip. İhtiyari protokol sözleşme ile düzenlenen hakların ihlali halinde taraf devlet aleyhine bireysel başvuru yolunu öngörmekte fakat 30 Mart 2009 tarihi itibariyle 29 devletin taraf olduğu seçmeli protokol henüz Türkiye tarafından imzalanmamıştır. Sözleşmenin tanımlar başlığı altında yer alan 2. maddesinde iletişim, engelliliğe dayalı ayrımcılık, makul düzenleme ve evrensel tasarım kavramları tanımlanmış. Özürlüler Kanunu ise özürlü tanımının arkasından özürlülük ölçütünü tanımlayarak özürlüleri hafif ve ağır özürlü olmak üzere ikiye ayırmış ve ayrımcılığa ilk adım kanun ile atılmıştır. Yasaları yalnızca yargıçlar biliyorsa o ülkede hukuk yok demektir. Herbert HOWER Sözleşmenin ana fikrini ortaya koyan kavramlar ve tanımları engelli insanlara Birleşmiş Milletler in bakış açısını tamamen ortaya koymaktadır. Sözleşme, evrensel tasarım kavramını şu şekilde tanımlamaktadır; ürünlerin, çevrenin programların ve hizmetlerin özel bir ek tasarıma veya düzenlemeye gerek duyulmaksızın, mümkün olduğunca herkes tarafından kullanılabilecek şekilde tasarlanmasıdır. Sözleşmenin bu tanımla ortaya koyduğu bakış açısı öyle bir tasarım yapılmalı ki sadece engelli tasarımı değil örneğin kısa boylu bir çocuk, yaşlı veya hamile bir kadın da bu tasarımı kullanabilsin. Bu açıdan da sözleşme ayrımcılık yasağının tamamen karşısında bir tutum sergiliyor ve engelliliği bireyin özüne ilişkin bir nitelik olarak değerlendirmiyor. Hangi engellinin kendisine imtiyaz tanınmasını istediğini söyleyebiliriz ki Sözleşmenin ana fikri ve aslında iç hukuk açısından da değerlendirildiğinde bakılması gereken açı tam da bu insan farklılıklarına yaklaşım. Felçli veya görsel, işitsel veya zihinsel fonksiyon kaybı olan kişilerle sınırlı bir yaklaşım değil, solak olmak mesela insan farklılıklarına ilişkin bir durumdan ibarettir. Sözleşmenin bana göre en önemli maddesi erişilebilirlik... Üstelik maddenin kapsadığı alan fiziki çevreden başlayıp iletişim olanaklarına kadar devam eden geniş bir yelpaze içerisinde, yani erişilebilirlikten kasıt mekâna erişim değil aynı zamanda hizmete de erişim. BM Engelli Hakları Sözleşmesi Birleşmiş milletler veya Avrupa Konseyi bünyesinde hazırlanan sözleşmelerde düzenlenmemiş olan hakları düzenlemiyor yani yeni bir hak ihdas etmiyor. Ancak bu sözleşme ile dikkatin çekilmek istendiği nokta bambaşka. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nin yapısına benzer bir denetim mekanizması ve bireysel başvuru imkânı sunan bu sözleşme ile taraf devletler büyük yükümlülükler altına giriyor. Zira sözleşme taraf devletleri rapor usulü ile de denetlemeyi amaçlıyor. Bu nedenle sözleşmenin altında imzası bulunan taraf devletler iç hukuklarında da gerekli düzenlemeleri yaparak sözleşme hükümlerine riayet etmeyi taahhüt etmiş bulunmaktadır. İnternet üzerinden sözleşmenin Türkçe çevirisine rahatlıkla ulaşılabilir ve kesinlikle okunmalıdır. Bültenimizin bu sayısından itibaren başlayan hukuk köşemizde, sizden gelecek yazılı sorulara da cevap vermeye çalışacağım. Sorularınızı sercev@sercev.org.tr adresine e-posta olarak gönderebilirsiniz veya e fakslayabilirsiniz. Av. İrem SAKALLIOĞLU 15

16 Hukuk Köşesi Malül Çocuğu Olan Kadın Sigortalılar İsmail KOCAASLAN / Mali Müşavir GİRİŞ tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun Yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları başlıklı 28 inci maddesine tarih ve 5754 sayılı Kanunun 16 ncı maddesi ile eklenen fıkra ile Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunanların, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir hükmü getirilmiştir. Bu hüküm 01 Ekim 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Yürürlüğe giren bu hüküm çeşitli soruları ve tereddütleri de beraberinde getirmiş ve Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı 2009/67 Sayılı Genelge ve 2009/73 sayılı Genelge yayınlamıştır. Yürürlüğe giren bu hüküm ve genelgeler çerçevesinde malul çocuğu olan kadın sigortalılarına getirilen bu hakları açıklamaya çalışacağız. KAPSAMDAKİ SİGORTALILAR 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin sekizinci fıkrası hükümlerine göre; a. 01 Ekim 2008 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanunun 4a, 4b, 4c bentleri kapsamında (eski SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) çalışan kadın sigortalılar ile 1 Ekim 2008 tarihinden önce ilgili (506 SSK, 1479 Bağ-Kur, 2925 Tarım İşçileri, 2926 Tarımda kendi adına çalışanlar ve 5434 Emekli Sandığı) Kanunlara tabi çalışırken, çalışmalarına devam ettiren, b sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce Emekli Sandığı Kanununa tabi hizmeti bulunup da işinden ayrılan ve daha sonra emekli sandığı isteğe bağlı iştiraklilik primi ödemeye devam eden, c. 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanuna tabi olarak isteğe bağlı sigorta primi ödeyenler ile 01 Ekim 2008 tarihinden önce (SSK, Bağ-Kur ve Tarımda Kendi adına çalışanlar kanunlarına göre) isteğe bağlı sigortalı olup, 5510 sayılı Kanuna göre isteğe bağlı sigortalıkları devam eden, kadın sigortalılar yararlanacaktır. Yukarıda belirtilen şartları taşıyan ve başka birinin 16

17 Malül Çocuğu Olan Kadın Sigortalılar İsmail KOCAASLAN / Mali Müşavir sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunan (başkalarının bakımına muhtaç evlat edinilen çocuklar dahil) kadınlar bu kapsam içinde değerlendirilecektir. MALÜLLÜĞÜN TESPİTİ Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı nın 2009/67 sayılı Genelgesinde Kadın sigortalılar, çocuklarının başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olup olmadıklarının tespiti için kuruma müracaatlarını, sigortalıkları devam ederken yapabilecekleri gibi emeklilik aşamasında da yapabileceklerdir denmektedir. İleride herhangi bir sorunla karşılaşılmaması açısından emeklilik sonunu beklemeden biran önce yapılmasında fayda vardır. Bunun için 5510 sayılı Kanunun 4a ve 4b (eski SSK, eski BAĞKUR) sigortalıları için ayrı 4c (eski EMEKLİ SANDIĞI) sigortalıları için ayrı uygulamalar yapılmaktadır. Kanunun 4a ve 4b sigortalıları için, sigortalıların en son bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri ve Sosyal Güvenlik Merkezleri nce sevk yapılarak; Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri, özel üniversite ve vakıf hastaneleri hariç üniversite hastaneleri, Türk Silahlı Kuvvetleri ne bağlı askeri hastanelerinden birinden sağlık raporu almaları gerekmektedir. Kanunun 4c sigortalıları için görev yaptıkları kamu idareleri aracılığı sevki ile yukarda belirtilen hastanelerden birinden sağlık raporu almaları gerekmektedir. Alınan sağlık raporları sosyal güvenlik birimlerince değerlendirilmek üzere kurumun ilgili sağlık kuruluna gönderilecektir. Burada dikkat edilecek durum, çocuğun hangi tarih itibariyle başkasının bakımına muhtaç hale geldiğidir. Bu sebeple rapor alırken bu durumu dikkat edilmesi gerekir. Eğer birden fazla başkasının bakımına tabi çocuk varsa her bir çocuk için ayrı ayrı rapor alınacaktır. TOPLAM HİZMETE EKLENECEK VE EMEKLİLİK YAŞINDAN DÜŞÜLECEK SÜRENİN TESPİTİ 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin 8 inci fıkrasında, emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunanların, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte birinin, prim ödeme gün sayılarına ekleneceği ve eklenen bu sürelerin emeklilik yaş hadlerinden de indirileceği öngörüldüğünden ilave edilecek süre; - Kadın sigortalının sigortalılık başlangıcının 5510 sayılı Kanunun yürürlükten önce veya sonra olmasına, - Çocuğun doğum tarihine, - Ölmesi halinde ölüm tarihine, - Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul durumda olma halinin başlangıç ve bitiş tarihine, - Çocuğun evli olup olmadığına, - Kadın sigortalı boşanmış ise velayetin kadın sigortalıda olup olmadığına, - Çocuğun, kadın sigortalı tarafından evlat edinilip edinilmediğine, - Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğun birden fazla olmasına, sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretli veya ücretsiz sürekli ve yatılı olarak faydalanıp faydalanmadığına, göre belirlenecektir. Kadın sigortalılara 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin 8 inci fıkrası hükmü uyarınca ilave edilecek hizmetin hesabına, - Kanunun 4 üncü maddesinin (a), (b), (c) bentlerine tabi olarak 1 Ekim 2008 tarihinden sonra geçen, - 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen, - 1 Ekim 2008 tarihinden önce tarım işçisi sigortalısı olup da, bu tarihten itibaren 4a bendine göre sigortalı olan, - 1 Ekim 2008 tarihinden sonra geçen ve 3201 sayılı kanun kapsamında borçlandırılan, süreler dikkate alınacaktır. 4c (Emekli Sandığı) ye tabi sigortalıların söz konusu haklardan yararlanmaya başlayacağı sürenin başlangıcı maaşlarını 15 inde alanlar için 15 Ekim 2008, maaşlarını 1 inde alanlar için ise 1 Ekim 2008 tarihidir. SONUÇ 5510 sayılı Kanun ile ilk defa yürürlüğe giren malul çocuğu olan kadın sigortalılara getirilen haklardan faydalanmak için, yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda öncelikle sağlık raporu alınmasında büyük yarar olacaktır. 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe giren bu uygulamanın başkalarının bakımına muhtaç çocuğu olan kadınlara biraz daha erken emekli olma şansı getirmesi önemli bir yeniliktir. Bu durumda olan tüm kadınlarımızın bu haklardan yararlanması için herkesin elinden geleni yapması da önemlidir. 17

18 Sağlık Köşesi Zihinsel Engelli Çocuklarda Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Süreci Prof. Dr. Mintaze KEREM GÜNEL / Fizyoterapist Bilinçli bir yaklaşım ve etkili rehabilitasyon ile yetersizlikleri en aza indirmek mümkündür. Ailelerin rehabilitasyon yaklaşımlarına başlamakta geç kalmamaları gerekir. Çünkü 0-6 yaş (okul öncesi) dönemi çok önemlidir. Zihinsel engelli çocukta birçok sorun bir araya gelerek aile ve çocuk için yaşamı güçleştirir. Bu nedenle problemlerin çok iyi tanımlanması gereklidir. Bu tür engele sahip çocuklar 3 grupta ele alınmaktadır; A- İleri Derecede Zihinsel Engelliler B- Öğretilebilir Düzeyde Zihinsel Engelliler C- Eğitilebilir Düzeyde Zihinsel Engelliler Bilimsel ve bilinçli yaklaşım zihinsel engelli çocuğun daha bağımsız bir yaşama kavuşmasını sağlayabilir. Çocuğun klinik tablosu, zihinsel engelin nedenine ve diğer komplikasyonların olup olmadığına bağlı olarak farklılık gösterir. Bu nedenle her çocuğun tedavi ve rehabilitasyon programı farklılıklar içerir. Görülen problemlerin en aza indirilmesi ve onların topluma kazandırılması çok yönlü bir rehabilitasyon programıyla sağlanabilir. Ailenin eğitiminden, çocuğun eğitimine, fiziksel çevresinin düzenlenmesinden sosyal ve ekonomik sorunlara kadar bir dizi sorun göz önünde bulundurulmalıdır. Zihinsel engelli çocuklarda görülme olasılığı oldukça yüksek olan fiziksel engelinde olması durumunda rehabilitasyon yaklaşımlarını; genel olarak, tıbbi rehabilitasyon, özel eğitim uygulamaları, psiko-sosyal rehabilitasyon, davranış terapisi, fizyoterapi uygulamaları, iş ve uğraşı terapisi, işitme-konuşma terapisi, mesleki rehabilitasyon başlıkları altında toplayabiliriz. Bu yaklaşımların hepsinin bir bütün olduğu ve hasta ve ailesinin bu bütünün en önemli parçaları olduğu unutulmamalıdır. Zihinsel engelli çocuklar bu yaklaşımlarından bir kaçına aynı anda ihtiyaç duyabilirler. Türkiye de çocuklarına zihinsel engelli teşhisi konulan aileleri birçok sorun beklemektedir. Bu sorunlardan en önemlisi çocuklarına nasıl bir rehabilitasyon yaklaşımı gerekliliği ve hangi merkezden bu yardımı sağlayacaklarıdır? Türkiye de zihinsel engelli çocukların rehabilitasyon uygulamaları üniversitelere bağlı çocuk rehabilitasyon birimleri, devlet hastaneleri ve özel hastaneler bünyesindeki rehabilitasyon birimleri ve özel özel eğitim ve 18

19 Zihinsel Engelli Çocuklarda Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Süreci Prof. Dr. Mintaze KEREM GÜNEL / Fizyoterapist rehabilitasyon merkezlerinde yürütülmektedir. Zihinsel engelli çocukların hastanelerin ilgili birimlerinde özellikle üniversite hastanelerinde yürütülen medikal tedavileri yanında (teşhis, medikal takip, ilaç tedavisi, ortopedik operasyon, diş bakımı vb) rehabilitasyon yaklaşımları da çok önemlidir. Rehabilitasyon ekibini belirlemek çoğu zaman ailelere kalmaktadır. Zihinsel engelli çocuğun rehabilitasyonun çok yönlü ve zor olduğu kadar uzun süren bir uğraş olduğu düşünülürse ailelere yol göstermenin önemi daha iyi anlaşılacaktır. Bilinçli bir yaklaşım ve etkili rehabilitasyon ile yetersizlikleri en aza indirmek mümkündür. Ailelerin rehabilitasyon yaklaşımlarına başlamakta geç kalmamaları gerekir. Çünkü 0-6 yaş dönemi (okul öncesi dönem) çok önemlidir. Rehabilitasyon yaklaşımlarının zihinsel engelli teşhisi konulur konulmaz başlaması gerekir. İlk 1 yaş öncesi erken rehabilitasyon programı daha kapsamlı olarak üniversiteye bağlı merkezlerden alınabilir. Erken rehabilitasyon uygulamalarında, aile eğitimi yanısıra çocuğun sorunlarını belirleyerek ileride gerekli olacak rehabilitasyon yaklaşımlarını saptamak çok önemlidir. Gerek kamuya bağlı fizyoterapirehabilitasyon birimlerinde gerekse özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri nde zihinsel engelli çocukta rehabilitasyonun amacı; Özel eğitim yaklaşımlarının uygulanması, Gerekli çocuklar için konuşma terapisi, oral-motor rehabilitasyon programlarını uygulamak, Kaynaştırma eğitimine ön hazırlıkların yapılması, Aile eğitimi vermek ve zihinsel engelli çocuğun eğitimi konusunda aileye yol göstermek, Zihinsel engelli çocuğun yaşayacağı mekânların düzenlemesini yapmak, Çocuklarda görülebilecek hareket bozukluklarını en aza indirmek, Günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlığı sağlamak, Yardımcı araç, gereç ve cihazları belirlemek ve bunların nasıl kullanılacağına ilişkin eğitim vermek, Oluşabilecek kas-iskelet sistemi bozukluklarını önlemek, duruş bozukluklarının oluşmasını engellemek olarak sıralanabilir. Rehabilitasyon Ekibi Zihinsel engelli çocukların rehabilitasyonu bir ekip tarafından yürütülür. Rehabilitasyon ekibinde şu uzmanlar yer alır; Hekim (pediatrist, pediatrik nörolog, çocuk psikiyatristi, ilgili diğer uzman hekimler) Fizyoterapist, iş-uğraşı terapisti, işitme-konuşma terapisti Psikolog Özel Eğitim Uzmanı Çocuk Gelişim Uzmanı Odyolog Zihinsel Engelliler Öğretmeni Sosyal Hizmet Uzmanı Fizyoterapi-rehabilitasyon programına erken dönemde başlanması çocukta günlük yaşam ve okul öncesi eğitime adaptasyon sağlanabilecek, normal motor gelişimin sağlanmasını kolaylaştıracak, fiziksel bozukluklar önlenebilecek ve çocuğun fonksiyonel olarak bağımsızlığı sağlanacaktır. Fiziksel engeli de olan zihinsel engelli çocuklarda fizyoterapirehabilitasyon programı; Egzersiz tedavisi (normal motor gelişimin sağlanması, normal refleks ve reaksiyonların gelişiminin desteklenmesi, kas tonusunun düzenlenmesi, denge ve koordinasyon eğitimi, postüral kontrolün sağlanması vs.) El-göz koordinasyonunun sağlanması, Uygun yardımcı araç gerecin belirlenmesi, Cihaz uygulamaları ve kullanımın eğitimi, Yemek yeme, giyinme ve oyun aktiviteleri gibi aktivitelerin eğitimini içerir. Ev programı ve aile eğitimi Tüm egzersiz uygulamaları deneyimli fizyoterapistler tarafından yapılmalıdır. Bilinmesi gereken en önemli şey zihinsel engelli çocuklarda rehabilitasyonunun çok uzun süren bir süreç olduğudur. Çocuğun büyümesiyle birlikte rehabilitasyon uygulamaları da devam eder. Rehabilitasyon sürecinde dikkat edilmesi gereken önemli noktalar şunlardır; Egzersizler ve gerekli pozisyonlamalar aile tarafından öğrenilmeli ve evde tekrar edilmelidir. Egzersizler çok uzun ve sıkıcı olmamalıdır. Oyun aktiviteleri ile birleştirilerek yaptırılmalıdır. Yetersiz olan iletişim kurma yeteneğini arttırmak için sesli ve renkli oyuncaklar ya da objeler kullanılmalıdır. Normal çocuk gelişimi izlenerek, çocuğun bu gelişimi yakalaması için ailenin çaba göstermesi gerekir. Ancak çocuğun sınırlılıkları iyi bilinmeli, normal bir çocukla kıyaslanmamalıdır. Fakat çocukta gelişimi sağlayabilmek için de erken yaşlardan başlayarak dil ve sosyal gelişim üzerinde durulmalıdır. Yemek yeme, oyun aktiviteleri, taşınma gibi aktivitelerdeki pozisyonlar destekli ve çevre iletişimini sağlayacak şekilde yapılmalıdır. Değişik psikolojik bozukluklar oluşabilir. Aile ve çevreyle uyumda zorlanan çocuklar için psikologlardan yardım alınmalıdır. Evde sürekli bakıcılar ya da ebeveynlerle kalmaları doğru değildir. Normal çocuklarla da iletişim kurabileceği ortamlar yaratılmalıdır. Diğer çocuklar gibi ihtiyaçları olan çocuklardır ve çoğu engelli çocuk diğer çocuklar gibi gelişebilir, çocuklar aşırı koruma altına alınmamalı ve yapabilecekleri aktivitelere fırsat tanınmalıdır. Oturma, emekleme, ayakta durma gibi motor gelişim aşamaları fizyoterapistin uygun gördüğü zamanlarda başlatılmalıdır. Çocuğun beslenmesi sırasında uygun oturma ortezleri (yardımcı cihazlar) ve destekli sandalye kullanılmalıdır. Beslenme şekli ve tipi de değişebilir. Bu konuda bir diyetisyenden bilgi alınmalıdır. Beslenme sürece sıvı yiyeceklerden katı yiyeceklere doğru ilerlemeli, beslenme pozisyonları fizyoterapistten uygulamalı olarak öğrenilmelidir. Mümkün olduğunca uygun bir kaşık ile beslenmelidir. Okul çağına gelen çocuklar fiziksel engellerine rağmen özel bir eğitim kurumunda eğitime başlatılmalıdır. Algılama problemi olan çocukların eğitimi için özel eğitim uzmanlarının yardımı şarttır. Yürümeye başlayacak zihinsel engelli çocuklarda uygun ayakkabı ve gerekiyorsa yürüme yardımcılarının tipine karar verilmelidir. Prof. Dr. Mintaze Kerem GÜNEL Fizyoterapist Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi Rehabilitasyon Bölümü Tel: mintaze@hacettepe.edu.tr mintaze@yahoo.com 19

20 SERÇEV Köşesi Öğretmenlerimiz Erman ÖZTURAN / Röportaj Öğretmenlerimiz Mustafa Kemal Atatürk ün yeni nesilleri emanet ettiği ve belki de bir insanın hayatında anne ve babadan sonra en önemli rolü oynayan insanlar Bu sayımızda köşemizi engelli öğrencileri bulunan öğretmenlerimize ayırdık ve onlarla engellilerin sorunlarını tartışmaya çalıştık... Alaeddin TİLBEYLİOĞLU Çankaya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Sizi kısaca tanıyabilir miyiz? Adım Alaeddin TİLBEYLİOĞLU, şu anda Çankaya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı olarak görev yapmaktayım. Bundan kısa bir süre öncesine kadar Orta Doğu Teknik Üniversitesi İşletme Bölümü nde öğretim üyesi olarak çalışmaktaydım. Üniversite eğitimimi İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi nde yaptım. Daha sonra da devlet burslusu olarak İngiltere de Lancaster Üniversitesi nde master ve doktora yaptım. Türkiye de ve yurt dışında toplam beş farklı üniversitede çalıştım. Antakyalıyım. Böyle bir kentte doğduğum için kendimi şanslı kabul ediyorum. Din, dil, ırk veya etnik orijin konusunda insanların biribirine bu kadar duyarlı olduğu bir kentte liseyi bitirdim. Doğal olarak bu da bu konudaki duyarlılığımı büyük ölçüde artırdı. Böyle bir ortamda yetişmiş olmam yalnızca insanlara karşı olan bakış açımı değil, her konudaki dünya görüşümü de pozitif yönde etkilemiştir. Çevrenizdeki herkese hiçbir ön yargı olmaksızın yaklaşmak, konuşmak, onlarla fikirlerinizi paylaşmayı öğrenmek inanın en iyi eğitimden çok daha fazlasını verir insana. Ayrıca komplekssiz bir kişilik ve huzurlu bir ruh hali aşılar. Onun için şanslıyım dedim. Kendimi kısaca tanıttıktan sonra müsaadenizle soruların tümünü toplu olarak cevaplandıracağım. Engellilik ve engellilere karşı duyarlı olmak, bir ülkenin gelişmişlik ligindeki yerini belli eden belli başlı göstergelerden bir tanesidir diyebiliriz. Engelli yurttaşlarımıza sahip çıkmak, onlarla ilgili yasalar çıkarmak ve onların sağlam insanlar kadar huzur içinde yaşamalarını sağlamak yalnızca devletin değil, kanaatimce her vatandaşın da görevidir. İnsan gibi onurlu bir yaşam sürmek herkes için bir hak olmalıdır. Bu hakkın sağlam veya engelli olma gibi bir ayırıma tabi tutulması söz konusu bile olmamalıdır. Bunun için de bana göre en önemli konulardan bir tanesi engelli vatandaşlarımızın başı dik, onurlu bir yaşam sürdürmesini sağlıyacak önlemleri almaktır. Bunun ilk şartı da engellileri, engellilik durumlarına bağlı olmak üzere, mümkün olduğunca bir meslek sahibi yapmak için çaba sarfedilmesidir. Kanunların eksik yada yetersiz olması durumlarında bu konuda iş adamlarımıza, üniversitelerimize, sivil toplum örgütlerine ve diğer vatandaşlarımıza önemli görevler düşmektedir. Mesleki kursları geliştirmek ve her yaşta ve engellilik düzeyindeki vatandaşlarımızın mesleki kurslara katılımını teşvik etmek gerekir. Meslek sahibi bir engelli, kendi parasını alnının teriyle kazandığı zaman moral motivasyonunun üst düzeylere çıkması kaçınılmazdır. Hatta belkide engellilik sorunlarını da bu şekilde ve zaman içinde hafifletme imkanı doğmuş olacaktır. Engelliler ile ilgili olarak iyi niyetlerle hazırlanmış sosyal politikaların engelli vatandaşlara ulaştırılması konusu (eğitim dahil) batılı ülkelerin çok gerisinde kalmıştır. Özellikle engellilerin kendilerini eksik olarak görmemeleri konusunda ciddi destek verilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, engelliler, toplumun birçok kesiminin kendilerine ön yargı ile yaklaştığını düşünecek ve bu düşüncenin moralleri üzerinde negatif bir etki yaratması da kaçınılmaz olacaktır. Engelliler meslek sahibi olmaları durumunda da, üzülerek ifade etmek gerekirse, yasayla korunmuş olmalarına rağmen, iş yerleri tarafından ön yargıyla karşılanmakta ve iş bulmaları konusunda çok ciddi sorunlarla karşılaşmaktadırlar. Resmi kotalara rağmen bu kotaların zamanında doldurulmadığı gerçeğini de burada dile getirmek de yarar vardır. İşe alındıklarında ise engelli durumlarına uygun bir mekân tahsisi konusunda güçlüklerle karşılaştıkları bilinen gerçekler arasındadır. Gelişmiş batılı ülkelerde (reasonable accomodation) konusu, yani engelli çalışanın işyerine uyum sağlaması için kendisine uygun bir mekan düzenlemesi yapılması, toplumsal politikaların en önemlilerinden bir tanesidir. Hayat bir mücadeledir bu mücadeleyi vermeye hazır olanlar ve savaşanlar kazanır. Bu söz, engelli engelsiz, herkes için doğrudur ve geçerlidir. Hayat her şeye rağmen güzeldir. Şu anda eğitim verdiğim bir engelli öğrencim yoktur. Ancak 30 yılı aşkın eğitim-öğretim yaşamımda engelli 20